Quan hệ thương mại asean eu và chính sách thương mại quốc tế của việt nam

983
LV-TTjS

DHKTQD

s ;
r ■

/ssssi
L—(

■

X*

/
c.

>
u •

X^3i ■

c

tO

k

<

)

■

)

B»; • d

; At v'-f;

i

. ■■

I
(
ik


ã
<

s,

Ê

C

ã

C
1-

.
'

i
i

J
11

O

t-.
u.

S ->

' ----

.

I

'



e.

'

ã.

1
' --4

-

t

,

1

*

i,
I
i
c -i t

1 j
i

!.

ir
(

)

i-^-i

I
t
(

;

o
>
%>
O

Lx-.,

*

ô

C: ?
^.1
b •-

F
*■ ;'K
!* •« *L|
F .

c-> . • *
f
i
:

I

■

i
f

'■'

»

I 1

t*•>

!
•( ►
t !



TRVONG BAI HOC KINH tE QU^C DAN
HA NOI

HOANG XUAN HOA

QUAN HE THUdNG MAI ASEAN - EU
VA CHINH SACK THU0NG MAI QUOC TE CUA VIET NAM

Chuyen nganh : Kinh te , quan ly va ke hoach hoa KTQD
( Kinh te thuung mai )
Ma so

: 5.02.05

Nhung nguoi huong dan khot— hoc :

1. PGS.PTS NGUYEN DUY EOT
Chu nhiem khoa Thuung Mai - DHKTQD

Truong bo mon Thuung mai quoc te
2. PTS NGUYfiN THVA LOC
P.Truong bo mOn Kinh doanh thuung mai

Ha noi 4 - 1997


MQC LQC

Trang 1

Leri mb d'Au
CHUONG 1 : NHUNG TAC DONG CUA QUAN H$ KINH

, THVONG MAI

ASEAN - EU DOI Vdl SV PHAT TRI&N KINH l£ CUA
VlfeT NAM.

1 . Vai tro cua quan he thuomg mai qud'c t£ doi vc'ri su phat trien kinh te

5

cua Vidt nam

1.1. Ngu'dn gd'c va ban chat cua thucmg mai qud'c td'

5

1.2. Y nghia cua thucmg mai qud'c td'

12

1.3. Vai tro thucmg mai qud'c to vdi nen kinh td' Vidt nam

15

2 . Nhtrng tac ddng cua quan he thuong mai ASEAN - EU doi vol su

IK

phat trien kinh te cua Vidt nam

2.1. Sir ra dcYi va phat tridn cua ASEAN vA EU

1K

2.2. Nhfrng tac ddng cua quan hd thucmg mai ASEAN - EU dd'i vdfi su phat

27

tri^n kinh td' cua Vidt nam
3 . Nhurng nhan to anh hirdng ddn quan hd thuong mai qudc te

31

cua Viet nam

3.1. Cac nguydn tac co ban didu chinh cac quan hd budn ban qud'c td

31

3.2. Chfnh sach thucmg mai qud'c td' cua cac nude Tu ban phat tri€n

34

3.3. Chfnh sach phat tridn ngoai thucmg cua cac nude

3K

CIIUONG 2 : QUAN life THUONG MAI ASEAN - EU TRONG CHINH SACH

THUONG MAI QUOC T$ CUA VIET NAM
1. Su hinh thanh va phat trid’n cua quan hd thuong mai ASEAN - EU

46

1.1. Quan hd thucmg mai ASEAN - EU trudc nam 1995

46

1.2. Quan hd thucmg mai A SEAN - EU th nam 1996 dd'n nay

50


2 . Quan he thuung mai ASEAN - EU trong chfnh sach thunmg mai

53

quoc te cua Vidt nam

2.1. Quan he thuung mai Viet nam - ASEAN

53

2.2. Quan he thucmg mai Viet nam - EU

71

2.3. Quan he thuung mai ASEAN - EU trong chfnh sach thuung mai quoc te'

75

cua Viet nam

3 . Chinh sach thuung mai quoc te cua Viet nam trong thdi gian qua

BO

3.1. Co che chfnh sach quan ly hoat ddng thuung mai qud'c te'

BO

3.2. Thue trang sir dung cac cdng cu cua chfnh sach thuung mai qud'c te'

B3

trong thdi gian qua
KflT LOAN CUA CHOUNG II

89

CIIUUNG 3 : IIOAN THlfiN CHINH SACH THUUNG MAI QUOC if: CUA
VIET NAM TRONG QUAN Hfe THUUNG MAI VUl ASEAN - EU

1 . Phat trien thuung mai qud'c te ciia Viet nam theo huorng thuc hien

91

nen kinh te mu

1.1. Dac diem , xu hudfng cd ban kinh te', thuorng mai the' gidri va dinh

91

hirdrng chicn lucre phat tri&i kinh te' cua Viet nam
1.2. Dinh hirdrng chie'n lucre phat tri^n thuemg mai qud'c te' cua Viet nam de'n

96

nam 2000 va nam 2010
2 . Hoan thien chfnh sach thuung mai qud'c te cua Viet nam

100

2.1. Ninrng quan diem cor ban ddi mdi chfnh sach thuorng mai qud'c te' cua

100

nude la

2.2. Hoan thien cac cdng cu cua chfnh sach thuorng mai quoc te'

103

3 . Cac giai phap phat trien quan he thuung mai vdi ASEAN - EU

107

3.1. Cac giai phap phat tri^n quan he thuorng mai vdri EU
3.2. Cac giai phap phat trien quan he thuung mai vdri ASEAN

107

110

4 . Nhumg di'eu kidn d$ thuc hidn chinh sach thucmg mai qud'c td'

113

4.1. On dinh dudmg ld'i chfnh tri va dudmg ld'i ngoai giao cua Dang

113

4.2. XSy dung va hoan thidn thd chd' thucmg mai hudmg vd xuft't khflu

114

4.3. Tham gia vao cac cdng udrc lidn quan dd'n quan hd thucmg mai qud'c td'

115

4.4. Tang cudmg su phd'i hop gifta cac Bd , cac nganh kinh td'

116

4.5. Cai each ndn hanh chfnh qud'c gia

116

4.6. Tang cudmg dao tao

dao tao lai ddi ngu can bd

KftT LU AN CHUNG CUA LU AN

An

DANH MUC TAI LlfcU THAM KHAO

117
119


L()I Md DAU

1. Sir can thiet nghien cuu cua lu£n an :

Ngay nay trCn the' gidri d'du nhAn thurc rang : Bat cir nude nao muon phat
trie’n kinh te deu c'An co mdi tnrdfag qud'c td dn dinh va su hop tac rdng rai .
Co thd noi ASEAN va EU la nhung vf du v'C sir thanh cdng cua chu
nghla khu vuc trong giai doan hidn nay , khi ma lan song v'C chu ngliia khu
vuc dang dSng cao .

Mac du trai qua nhung thang tr'Am nhung sir trung hop ve Ipi ich kinh

td, chfnh tri da thuc d£y sir hop tac kinh tC' - thuong mai giua hai trung tarn
kinh td' ldn trdn the' gidri nay ngay cang gan bo hon , dac biet trong quan hd
thirong mai . Neu EU la mdt ddi tac thirong mai quan trong thur ba cua ASEAN

tin trong “ chidn liroc ChAu A mod ” cua EU cac nude ASEAN diroc dat vao vi
trf quan trong nhfft . Sir tang cudng quan hd kinh te' - thirong mai giua ASEAN

- EU da trd thanh mdt trong nhung ddng luc quan trong chu ydu trong vide

phuc hdi va phat trien nen kinh td' the' gidri hiCn nay .

ViCt nam tir thang 7.1995 trd thanh hdi vidn chfnh thirc cua ASEAN .
Mdt trong nhung vAn d'6 cAp bach nhAt hidn nay la hdi nhAp mot each loan

diCn vdri cac nudre trong khdi ASEAN va cung nhau phat trien , dac biCt trong
linh vuc thuong mai . Nhung d$ co the hdi nhftp va phat trien cung vdri cac

n'Cn kinh te' dang phat trien khac , vdri xu hudrng “ loan c'Au hoa - thuong mai
59

hoa ”.....ddi hdi ViCI nam c'An phai cd nhung chfnh sach thuong mai quoc te

hop ly . Vdi nhung chfnh sach thuong mai qudc te hop ly , dung dan sc thuc

ddy khai thac tiem nang va thd' manh cua Viet nam vdi nude ngoai mot each
cd loi nhA't . Thuc dAy phat tri&i nhanh n'Cn thuong mai hudrng v'C xuAt khfliu

canh” trong the' ky 21 .Vi vAy vide nghien cini cd he thdng tir thuc tiCn moi


quan hd thuong mai giffa ASEAN va EU, xu hudng vM tri^n vong trong tuong
lai, trdn co sd do nham hoan thifn va phat tri^n nhftng chinh sach thuong mai

qudc td cua Vidt nam trong cOng cudc cdng nghidp hoa va hidn dai hoa dAt

nudc dang la doi hoi buc thidt cua thuc tidn .
Do tlm quan. trong cua nhffng yd'u td trdn ndn tdi quyd't dinh lua chon
dfc tai : “ Quan hd thuong mai ASEAN - EU va chinh sach thuong mai

quoc 16' cua Vidt nam ” lam luAn an thac sy khoa hoc kinh tA.
2 . Muc dtich vM V nghia nghidn cflu cua luAn an :

2.1. Muc dich:
Nghidn cUu thuc tidn mdi quan hd thuong mai giffa ASEAN - EU .

Nhffng xu hudng vM tri^n vong trong tuong lai trudc tinh hinh bdi canh thd
gidi hidn nay . Th do rut ra bai hoc kinh nghidm ddi vdi Vidt nam , dinh

hudng ducc chidn luoc , chfnh sach cua Vidt nam trong quan hd kinh td thuong mai qudc td trong cOng cudc cdng nghidp hoa va hidn dai hoa dAt
nudc.

*

■

2.2. Y nghia:
Th vidc thuc hidn muc dfch nghidn cuu & trdn . LuAn an cung cAp mdt

sd luAn cU khoa hoc cho cac co quan quan ly , hoach dinh chfnh sach va td

chuc hoat ddng thuong mai qudc td cua Nha nudc va lam tai lidu tham khao
cho cac chuydn gia vfe thuong mai qudc td nham gop phln dua Vidt nam tr& .

thanh dAt nudc ph'dn vinh , thinh vucng , hdi nhAp va phat tri^n cung vdi cac
nudc trong khu vuc va trdn thd' gi3 .. OQ'i ttftfng va pham vi tighten .cUu :

3.1. Ddi tucmg nghien cdai:

Lu|n an tAp trung nghidn cuu quan hd thuong mai giffa ASEAN' - EU .

Trdn co s& do gop phAn hoMn thidn va phat tri^n nhffng chfnh sach thuong mai

2


khu vuc hoa ” .
3.2. Pham vi nghien citu :

- Luan an chi tap trung nghidn cun mdi quan hd thuong mai ( quan lie

budn ban xuat - nh|p khau , can can thuong mai , bao ho mau dich , tip cap
xuat kh^u ....) la chfnh .

- Nghidn cull chu ydu trong thdi ky Vidt nam thuc hidn dudng ldi “doi

moi ” ddn nay va dac bidt la sau nhung nam 90 khi Vidt nam phat trien non
kinh td theo chfnh sach “ md cua ” .
4 . Phirong phap nghien curu :

Luan an van dung mdt sd phuong phap nhir phan tfch va king hop , quy

nap va didn giai , thdng kd so sanh va ph in mg phap lich sir, cac phuong phap

nay dupe van dung dan xen I An nhau .
- Phuong phap lich su nham ndu vail d'd cd ngu'dn gdc va cd (full thdi

gian , khong gian . Thdng kd so sanh la dd lam ndi bat ndn tfnh dac thu , su
khac va gidng nhau . Qui nap va phan tfch la dd’ vira khai quat vira chimg

minh dd cho mOt kdt luftn nao do cd can cu va cd tfnh thuydt pliuc cao .
- Dac biCt d day quan didm toan didn - phat tridn va lich sir cu the ciia

phep duy vat bidn chirng se la “ chide gay phuong phap ludn ” giup ta trong
qua trinh phan tfch danh gfa mdi quan hd thuong mai giira ASEAN va EU .
5 . Nh&ng dong gop khoa hoc cua luan an :

- Hd thdng hoa dupe nhung van d'd co ban v'd ly luan va thuc tidn ve vai

tro ciia thuong mai qudc td ddi vdi sir phat tridn kinh td cua Viet nam ndi
ridng va quan hd thuong mai ASEAN - EU ndi chung .

- Phan tfch mdt each hd thdng va khai quat hda toan bp thuc trang mdi
quan hd thuong mai giira Vidt nam vdi cac nude trong khdi ASEAN va EU.


- Hoan thien va phat trien nhung chfnh sach thuorng mai quoc te cua

Viet nam , nhung bien phap thuc day tie'n trinh hdi nhap thirong mai Viet nam
vao ASEAN ( AFTA ) .
6 . Ket cau luan an ;
Ten lu^n an : QUAN Hfi THUONG MAI ASEAN - EU
VA CHINH SACH THUONG MAI QUOC Tfi CUA VI$T NAM

Co ca'u lu|n an : Ngoai phan md d&u , ket lu|n , phu luc va tai liCu
tham khao . LuAn an g'dm 3 chuong .
Chirong I

: Nhung tac ddng cua quan he kinh te', thuong mai ASEAN - EU

ddi vdi su phat trien kinh te' Viet nam .

Chuong II

: Quan he thuong mai ASEAN - EU trong chfnh sach thuong mai
qud'c te' cua Viet nam .

Chuong III : Hoan thien chfnh sach thuong mai qud'c te' cua Viet nam

trong quan he thuong mai vdi ASEAN - EU.

4


CHU0NG1

NHUNG

tac dOng cua quan h£: kinh Ttf , THUONG mai

ASEAN - EU

d6i V0I SU PHAT TRltf N KINH 1'tf Vltfl NAM

I . VAI TRO CUA QUAN Htf THUONG MAI QUOC rtf DOI Vt)l SU PHAT

TRltfN KINH Ttf CUA Vltfl NAM .
1.1 - Nguon gdc va ban chfi't cua thuong mai quoc te .

Theo Cac Mac : Thuong mai quoc te Id su mo rong hoat dong thuong

mai ra khoi pham vi mot nudc . Do Id link vuc trao doi hang hoa Iren thi

trudng the gidi . Thdng qua hoat dong thuong mai quoc te , cac nude buon
ban nhffng hdng hoa dich vu de thu Iqi nhuan .[ 24 ]

Co sA khach quan chu yA'u cua thucmg mai quA'c tA' la chuyAn mAn hoa
va trao d6i , nhffng khac biAt v'A kha nang cliiCm lmh ngu'An lire , hiAu qua

kinh tA' theo qui mA vA mAt sA co sA kinh tA' - xa hAi khac .
1.1.1. Chuyen mdn hoa va trao doi giffa cac quoc gia - nguoit gdc
cliu yen cua thuong mai qud'c te.

Quan hA buAn ban hang hoa va dich vu giffa cac nirAc hinh thanh truck?
hAl la do co su khac biCt ve ngu'An luc va kha nang chiAm dung ngu'An luc -

truAc tiAn la co su khac nhau v'A ky nang san-xuA't va di'Au kiAn thien nhiAn .

Chfnh su khac nhau do hinh thanh cac “ loi thA' so sanh ” va do do dSn dAn sir

chuyAn mAn hoa va trao doi giffa cac nuAc vAi nhau . Co sA khoa hoc cua vAn

d'A nay la ly thuyA't v'A “ loi thA' so sanh ” - mAt nguyAn ly cAt loi cua thuong
mai quoc tA'.
Tu tuAng v'A loi thA' so sanh co lich sir phat triAn cua nA . D'Au tiAn ,

Adam Smith ( 1723 - 1790 ) nha kinh tA' hoc c6 diAn tieu biAu nguAi Anh da
dua ra tu tuAng v'A loi thA' tuyAt dA'i trong thuong mai quA'c te'. Trong lac ph Am
: “ NghiAn cum ban chA't va nguyAn nhAn su gi'Au co cua dAn toe ” theo Ang ,

5


C.l

Nhitng tdc ddng cua QHKTTM ASEAN ■ EU ddi vdi sir phdt trien KTVN

thuong mai qudc t# bat ngu'dn til nguydn tac phan edng . Ong la nha kinh t#
d#u tidn trdn th# gidi nhan thuc v'd vai tro cua chuydn mdn hoa ( dng goi la
phan edng qudc t#) , ti#n bd ky thuat va dan tu vdi tu each la nhung ddng luc

cua phat tri&i kinh t# . Adam Smith da phd phan nhung mat han ch# cua ly

thuy#t “ Chu nghia trong thuong ” va chiing minh rang , mau dich da giup cho
cac nude tham gia qua trinh nay tang duoc gia tri tai san cua minh ( hieu theo
nghia led tdc thu duoc ) . Adam Smith cho rang , mdi qudc gia c#n chuydn

mdn hoa nhung nganh san xu#t ma cd “ led th# tuydt ddi ” va quan nidm tidu
chu£n quy#t dinh cho su lua chon nganh c'An chuydn mdn hoa trong phan

edng qud'c t# la nhung di'du kidn tu nhidn v'd dia ly va khf h|u chi nude dd mdi
cd ma thdi . Ndi each khac , theo dng , su khac nhau v'd di'du kidn tu nhidn la
nguydn nhan cua mau dich qudc t# va quy#t dinh co cAu mau dich qudc t# .
Theo Adam Smith , moi ngudi d'du cd lai khi tap trung vao san xu#l dd trao

d6i cac san phAm cd ldi th# hen ngudi lang gidng va cd the dung mdt phAn
ti'dn ban cac san phAm dd mua san phAm c'An thidt cho minh . Td lap luan trdn,

Adam Smith chu truong phai tu do kinh doanh . Vi mdi ca nhan va doanh
nghidp d'du co muc dich thu loi nhuAn td'i da , do vAy cho phep tu do kinh

doanh se dem lai loi fch cho toan xa hdi. Adam Smith con nha'n manh : ngu'dn
gdc su giAu co cua nude Anh khdng phai la ngoai thuong , ma la edng nghidp,

mac dii ngoai thuong co mdt vai tro cue ky quan trong trong su phat tridn

kinh t# cua nude Anh .

Nam 1815 (tdc 40 nam sau ), trong tac ph$m “ Ticu luAn v'd budn ban
ngoai thuong ngu cdc ” , nha kinh t# R.Forrens da phat tridn tu tudng “ loi th#

tuydt ddi ” thanh tu tudng “ led th# tuong ddi ” hoac “ loi th# so sanh ” . Hai
nam sau ( 1817 ) D.Ricardo lai phat tri&i tu tudng “ loi th# so sanh ” thanh
thuydt “ loi th# so sanh ” hoac cung duoc goi la qui luAt “ loi th# tuong ddi ”
(Nhung nguydn ly cua kinh t# hoc chfnh tri va thu# khoa ).

6


Ca sb cua ly thuyCt nay chfnh la lufin di$m cua D.Ricardo vS su khac hiet

giua cac nubc khOng chi vS diSu kien tu nhien ma con vS diSu kien san xuil
noi chung . DiSu do co nghia. la vS nguydn tac , bit ky qutfc gia nao cung co

thfi' tiCn hanh san xuit moi san phim , du co hay khOng co nhung dieu kien tu
nhidn , khf hfiu phu hop .
Chfnh su so sanh chi phi san xuit cua san phim nay vbi chi phf san
xuit cua san phim khac da cho phep kMt lufin rang mOt quoc gia khbng nen

san xuit tit ca moi san phim. , ma chi nen tfip trung vao san xuit mot so san

phim co chi phf vS cac “ diSu kien san xuit ” thip nhit . Thong qua vigc mb
rOng san xuit cac san phim chuydn mOn hoa , mOt sO nubc co the trao doi

nhUng san phim cua minh vb nhfing san phim cua nubc khac .

Theo y niem cua thiiyht “ lai the so sanh ” , chuyfin mon hoa quoc tC

khOng nhit thiCt doi hoi phai co “ lai thC tuyet dOi

, no chi doi hoi 'dat duac

“ lai thC tuang dOi ” ma thOi .

Lufin thuyCt Forrens - Ricardo vS “ lai the" tuang doi ” mbi chi ra ca sb
va nguyen tac cua su trao dOi va phftn cong lao dOng quOc tc , ma chua chi’ ra

duac tren thuc tC ca chC hoat dOng cua nguyen ly “ lai thC tucmg doi ” nhu the
nao . Vao nhffng thfip ky dlu cua thC ky XX, dubi tac dong cua nhiSu nhAn to,

trubc hCt la cuOc cach mang khoa hoc ky thufit , kinh tC thC gibi va phAn cOng

lao dOng qubc tC co nhiSu biCn doi sAu sac . Nam 1919 va nam 1935 , hai nha

kinh tC Heckscher va Ohlin da hoan chinh ly thuyCt “ lai thC so sanh ” , chi ra
ca chC hoat dOng qui lufit “ lai thC tuang ddi ” , bang dinh de vS su cAn bang
gia ca cua cac yCu td san xuit t Theo Heckscher va Ohlin , cac yCu to san

xuit bao g'dm lao dOng , dit dai va tu ban .
Can cu vao cac yeu to san xudt, ngdy nay cac ngdnh kinh te duac phan

ra ldm 4 loai :

1


C. I -NhOng tdc ding cua QHKTTM ASEAN EU d6i vm suphat trien XFVN

• Nganh co ham luong lao ddng cao
• Nganh co ham luong vat li6u cao
• Nganh co ham luong vd'n d&u tir cao

• Nganh co ham luong khoa hoc - edng nghd cao
Can eft vfto cac yeu td' san xua't , cac quoc gia dutqc phan chia thdnh 2

nhom :

Nhom thft nhat . Nhom cac qud'c gia co loi thd' v'd ngu'dn lao ddng , tu
lidu san xua't va di'du kidn tu nhidn ( dat dai , tai nguydn thidn nhidn , nang
luong ...) .

Nhom thft hai . Nhom cac qud'c gia co loi thd' vd vd'n , khoa hoc va
edng nghd .

Can cd vao vai tro co hidu qua va sinh loi , cac nganh kinh td' diroc chia
ra thanh hai loai :

• Nganh co kha nang tao ra hidu qua sinh loi la nhdng nganh cd tac
dung thuc day su phat trien cua cac nganh khac hoac tao ra su tid'n bd ky thuat

chung cua ca nudc nhu cac nganh didn tur, chd' tao may , hoa chat, luydn kirn

.... Nganh cd ham luong ldn vd vd'n , khoa hoc - edng nghd la nganh cd kha
nang tao ra hidu qua sinh loi cao .

• Nhdng nganh khdng cd kha nang tao- ra hidu qua noi trdn nhu nganh

ndng nghidp , nganh edng nghidp khai thac .

LuAn thuyd't vd “ loi thd' so sanh ” lau nay vAn chua duoc cac nha kinh

td' nudc ta quan tarn nghidn cdu day du va phat trien sau thdm . Chung tdi cho
rang , luAn thuyd't nay cd can cd khoa hoc , nd da duoc thuc tidn ki&n nghidm

va can duoc nghidn cuu van dung mdt each sang tao vao di'du kidn cu thd cua
nudc ta trong qua trinh d6i mdi cac chfnh sach thuong mai qud'c td' va kinh td'
dd'i ngoai , phai duoc coi day la mdt can cd quan trong trong vide nghidn cuu

8


chuydn dich cor cA'ii xuat va nhSp khain ( hang hoa va dich vu ) , trong vide

xem xet cac dir an d£u tu true ti£p nude ngoai ( FDI) . [ 15 J

Nhung di'du phan tfch trdn day chirng to la , su khac bidt vd ngu'dn luc
la ngu'dn gOc cua thuong mai giGa cac nude . Vdi mdt ngu'dn lire ridng le

tuorng ddi phong phu thi vide san xuat ra cac san phdm su dung tir nhidu loai

ngu'dn lire cung re hem . Do dd da't nude dd se hudng tdi xuat khdu nhfmg san
phdm ma vide san xuat ra chung co su dung nhidu ngu'dn luc phong phu horn

nhung nude khac .

Vay ngu'dn luc la gi ? Ngu'dn luc Id tat cd cac yeu to huu hinh vd vd

hinh , co the dich chuyen duoc vd cd the khdng dich chuyen duoc , duoc su
dung Idm “ d'du vdo ” cho cac chu trinh san xuat xa hoi. Cd hai nhom ngu'dn
lire co ban , mdt la , nhom nhung ngu'dn lire khdng thd dich chuydn duoc nhu

cac ngu'dn luc tu nhidn , cac cor sd ha tdng “ edng ” cua cac qudc gia ( nhung

ngu'dn lire nay tao ndn “ lori thd so sanh tuydt ddi ” cua cac qudc gia ) . Hai la ,
nhom nhGng ngu'dn luc cd thd dich chuydn duoc nhu vdn , lao ddng , “ chat

xam ” , edng nghd , cor sd ha t£ng “ m'dm ” cua cac qudc gia . Trong thdi dai

ngay nay , nhom ngu'dn luc thd hai cd y nghia quydt dinh ddn phat tridn kinh
td' cua cac qudc gia hem nhom ngu'dn lire thd nhat. Tuy nhidn , cd ngu'dn lire

chi la mdt nua cua van d'd phdt tridn , nira con lai la phan phdi ngu'dn lire nhu
thd' nao . Bdi le do ngu'dn lire that su la khan hidm ma muc dich cua con ngudi

la tim ra cac bidn phap su dung ngu'dn luc mdt each hum hidu nhat . Chfnh

thuomg mai hay trao ddi hang hoa giGa cac ca nhan , cac nhom ngudi , cac
vung va cac qudc gia la mdt phuong phap dam bao cho ngu'dn luc khan hidm

duoc su dung co hidu qua nhat . Trong mdt thd' gidi tu tuc , tu cdp va khdng

co chuydn mdn hoa hay trao ddi , mufe sd'ng at se rd't thd'p . Thuong mai giua

moi ngudi, giGa cac qudc gia se cho phep tirng qudc gia chuydn mdn hoa vao
cai minh lam td't nhat, co loi thd' nhat . Lap luan trdn cung dung cho thuong

9


C.l - Nhimg tdc ddng cua QHKTTM ASEAN - EU ddi vdri suphdt trien KTVN

mai giua cac vung va cac nude , dung vdi ca thuong mai ndi dia va thuong

mai qud'c td'.
1.1.2. Hieu qua kinh te theo quy md

Hidu qua kinh td' theo quy md hay loi sua't tang d'An theo quy md la mdt
ngudn gd'c quan trong cua thuong mai qud'c td' . Thdng thudng , khi san xua't
mdt loai hang hoa vdi quy md Icm se cho phep tid't kidm duoc ngudn luc , cac

chi phi va sir dung td'i da cdng sua't may moc thid't bi ; ddng thdi co kha nang
td'i uu hoa kb hoach san xua't, phSn cdng lao ddng chuydn mdn hoa sAu . Do

do , chat luong san phdm duoc nang ldn va gia thanh san phdm ha xud'ng tha'p
hon so vdi san xua't d quy md nhd hon . Vi thd' mdi qud'c gia khdng ndn cd'

gang san xua't ra moi hang hoa thoa man nhu eftu trong nude vdi mdt quy md
nhd se kem hidu qua hon vb vide thay vi chi ndn tap trung san xua't mdt sd' san

ph am hang hoa nao do vdi quy md ldn . Khi quy md san xua't ldn tdi mile
khdng nhung chi thoa man nhu chu trong nude ma con du thita db xua't khbu

rdi nhap khhu nhung hang hoa cua nude ngoai nham dap ling nhu chu cua

nude minh . Xet theo y nghia do , thi hidu qua kinh td' theo quy md cung chfnh
la mdt trong nhung ngudn gd'c cua thuong mai qud'c td'.
Ddi vdi mdi qud'c gia , hidu qua kinh td' theo quy md chi cd thb dat

duoc khi van dung tridt de qui luat “ loi thd' so sanh ” va phat tritin thuong mai
qud'c td'. Bdi le , nhd thuong mai qud'c td', timg nude ridng le co kha nang tap
trung vao san xua't quy md ldn nhifng mat hang minh cd loi thd', ddng thdi
trao ddi vdi nude khac db cd duoc nhung mat hang minh khdng thd tu san

xua't cd hidu qua duoc .

1.1.3. Cac ngudn gd'c khac cua thuong mai quoc te.
Ngoai hai ngudn gd'c co ban trdn day , thuong mai qud'c td' con do mdt

vai nguydn nhan khac , nhu thi hidu , ban quybn va bang phat minh sang chd',

tri thurc chuydn mdn cua mdt sd' ngudi . Chang han , thi hidu tidu dung xe md

10


16 , xe may cua ngudi ViCt nam hidn nay la “ Made in Japan ” cln'r khdng phai

la “ Made in Vietnam ” hay mdt “ Made in ” nao khac . Do do , xe may san
xua't trong nucrc ( du la gia cOng lap rap hay liCn doanh vdi nudc ngoai ) khd
tidu thu hon , de thoa man nhu c&u ndi dia , nhung nha kinh doanh Vidt nam

phai nhap khtki xe may cua Nhat ; va do chfnh la thuong mai quoc te . Thi

hidu tidu dung cung giai thfch tai sao Vidt nam lai chu yd'u nhap kh$u xe may

san xua't tai Nhat hoac ban quydn cua Nhat chi'r khdng phai cua Dai loan hay
Han qud'c .
Ban quydn sd him phat minh , sang chd' ky thuat cung tac dOng dang ke

dd'n hoat ddng thuong mai qud'c Id' . Mdt edng ty co quy'dn sd huu v'e indl phat
minh , sang chd' ky thuat co thd tir chd'i ca'p gia'y phep san xua't hoac gia edng

nay trdn thi trudng the' gidi .

Di'du quan trong hon so vdi cac nudc phat minh sang chd cd ban quy'en

( ma chung nhanh chdng bi sao chep hoac bi vi pham ban quy'en ) la kidn thuc

mdt sd' it ngudi . Nhung kidn there loai nay la mdt bo phan quan trong trong

ngu'dn nhan luc dat nudc . Tuy nhidn , mdt sd' ngudi thudc loai nay cd the cd

t inh nang ddng quoc Id', va vide thu hut duoc ho cd the lam thay doi kieu mAu
thucmg mai cua dat nudc . Nhung kidn thuc chuyen sau nhu vay bi gidi han

vao mdt sd' it nganh nghe ky thuat cao , khdng co gi khac thucmg trong trirdng

hop nghidp chu d Hdng kong sang xay dung cac nha may may mac d
Mauritius va Jamaica trong khi cac nha quan ly va cac ky su Nhat ban sang

dieu hanh cac nha may xe hoi d Anh .

C.l - Nhitng tdc ddng cua QHKTTM ASEAN EU ddi vdi suphdt trien KTVN

1.2 - V nghia cua thirong mai qudc te .

Thuong mai qudc td dong vai tro quan trong vi no md rdng kha nang
tidu dung va san xu At cua mdi nude . Thuong mai qudc te cho phep mot nude

gidi han kha nang san xuat trong nude trong che do tu cung tu cap , khdng
tham gia vao budn ban qudc te.[ 20 ]

Thuong mai qudc td dong vai tro la c'Au ndi giGa san xuS't va tidu dung
trdn pham vi toan thd goi , nd gan cac qua trinh kinh td trong nude vdi kinh td
khu vuc , kinh td thd gidi . Y nghia bao trum cua thuong mai qudc Id la su
dung cd hidu qua hem cac luc luong san xuSt cua thd gidi . Thuong mai qudc

td ddng vai tro quan trong trong qua trinh tang trudng va phat tric-n kinh td .
Thuc td lich su chdng to , cac nude di nhanh trdn con dudng tang trudng va

phat tridn kinh td la cac nude cd ndn ngoai thuong manh , nang ddng . Dd lam
sang to tarn quan trong va nhGng loi fch cua thuong mai qudc td , ta cd thd

phSn tfch mdt sd trudng hop cu thd sau :

• Trudng hefp lai thetuyel ddi.

Nhu trdn da luan giai , nhd thuong mai qudc td ma tdng nude ridng le cd kha
nang tap trung vao san xudt nhGng mat hang minh cd lei thd , dong thdi trao

ddi dd cd duoc nhGng mat hang minh khdng thd tu san xuA't cd hidu qua duoc.
“ Loi thd tuydt ddi ” dd cap tdi sd luong cua mdt loai san phdm cd thd

duoc san xuat su dung cung mdt luong ngu'dn luc d hai nude khac nhau . Mdt
nude duoc coi la loi thd tuydt ddi so vdi nude khac trong vide san xuat mot
hang hoa A nao dd ndu cung mdt luong ngu'dn luc , nude thd nhat cd thd’ san
xuat duoc nhidu san pliArn A him nude thd hai .
Vf du : Tinh hudng xuAt phat la nude Malaysia cd loi thd tuydt ddi v'd

san xuat cac san phdm linh kidn didn tu trong khi Vidt nam cd loi thd v'd san

xudt gao :
12


Malaysia
Vidt nam

Linh kidn didn tir
10
5

Gao
6
10

Bang trdn trinh b'Ay mdt vf du theo do vdi mdt luong ngudn lire nliat

dinh , Malaysia co the san xiiift duoc 10 linh kidn didn tur hoac 6 kg gao ,

trong khi Vidt nam cung ngudn luc nay co the san xufft duoc 5 linh kidn didn
tu va 10 kg gao .
Neu Malaysia chuydn mdt dim vi san xuat tir gao sang linh kidn didn tir

va Vidt nam cung chuydn nhu v&y tir san xuSt linh kidn didn tir sang gao thi

luong san xuAt thay d6i la :

Malaysia
Vidt nam
Thd' gidi

Linh kidn didn tir
+ 10
-5
5

Gao
-6
+ 10
4

Nhu vfly ndu Vidt nam chuydn mdn hoa vao san xua't gao va Malaysia

chuydn mdn hoa vao san xua't linh kidn didn tir , rdi trao doi san phdm vdi

nhau se cho phep ca hai nude san xua't duoc nhidu hon . Lam nhu vSy thi san

xua't va lieu dung san phdm gao va linh kidn didn tir cua ca hai nude va tirng
nude ddu tang do chuydn mdn hoa va thuong mai qud'c td .

* Tru’dng hop lai the''tuang doi.
Loi Ich ciia thirong mai qud'c te' trong Irirdng hop loi thd' tuydt ddi la rd

rang . Thd' nhung , trong Irirdng hop nd'u mdt nude ( Viet nam ) cd the’ san xuat
duoc hai hang hoa ( linh kidn didn,tir va gao ) vdi hidu qua cao hon thi tinh

hinh se ra sao ? Bdi le trong thuc td' budn ban gida cac nude , nhidu khi mdt

nude nao do cd loi the' tuydt ddi v'd nhidu loai hang hoa song vSn budn ban va
budn ban cd loi vdi cac nude khac khdng cd loi thd' tuydt ddi . Vft'n de chfnh la

13


C. I

Nhitng trie ddng ciia QHKTTM ASEAN - EU dr’ii ven sitphdt trien X7VN

b ch6 cac nudc vin se co loi th# khi chuydn mdn hoa vao san xua't nhung
hang hoa ma loi thd' la tuong dd'i hem va bat loi thd' la tuong dd'i nhd hon .

Van vf du trdn , gia dinh rang hidu qua san xua't d Malaysia tang Idn
d5n dd'n mdt dem vi ngu'dn luc d Malaysia co th£ san xua't duoc 100 linh kidn

didn tu hay 60 kg gao , trong khi a'y hidu qua san xua't d Vidt nam lai khdng

thay doi - mdt dem vi ngu'dn luc chi ce5 the san xua't duoc hoac 5 linh kidn didn
tu hoac 10 kg gao .

Malaysia
Vidt nam

Linh kidn didn tur

Gao

100
5

60
10

Nd'u mdt phan mudi dem vi ( 1/10 ) ngu'dn luc d Malaysia duoc chuydn

sang san xua't linh kidn didn tu , con Vidt nam thi chuydn mol dem vi ngu'dn
luc sang san xua't gao, thi san xua't se thay d6i la

Malaysia
Vidt nam
Thd' gidi

Linh kidn didn tu
+ 10
-5
5

Gael
-6
+ 10
4

Nhu vay , loi (ch cua vide chuydn mdn hoa phu thudc vao loi the tuong

dd'i chii khdng phai loi thd' tuydt dd'i.
Tom lai : Qua vf du trdn cho tha'y , loi fch cua thuong mai qud'c te xua't

hidn la do su khac nhau v'd chi phf thdi co giua hai nudc ( Malaysia va Viet
nam ) . Nd'u hai nudc cung san xua't hai hang hoa nhu nhau va chi phf thdi co
la khac nhau thi luc nao cung co kha nang tang duoc kheii luong san xua't hai
hang hoa nay bang each phan phd'i lai me)t each thfch hop nguon luc cua mdi
nudc . Thuemg mai qud'c td' cho phep ca hai nudc ceS duoc nhidu him ca hai

loai hang hoa so vdi kha nang nhffng nudc nay co duoc nd'u ho tu san xua't .
Ndi each khac trao d6i qudc td' va chuydn mdn hoa san xua't lam tang quy md

14


san xuat va tidu dung d mdi nude , sir dung hidu qua hem cac ngu'dn luc d tirng
nude cung nhu trdn pham vi toan thd' gidi .
1.3 - Vai tro thuong mai quoc td' vdi n'en kinh td Vidt nam .

Thuong mai qud'c td' to su phat trien cua ndi thuong vuot ra ngoai bidn

gidi quOc gia , la su trao d6i hang hoa , dich vu thdng qua cac bidn gidi qudc
td' . Mdt n'dn kinh td' tid'n hanh thuong mai qud'c td' duoc goi la n'dn kinh td'
“md ” va nguoc lai thi duoc goi la non kinh td' ddng , n'dn kinh td' “ tu cung , tir
cS'p ” .

Trong thdi dai ngay nay , khdng mdt n'dn kinh td' qud'c dan nao cd thd’

phat tridn nhanh nd'u khdng tid'n hanh thuong mai qud'c td' , “ md cira ” hdi

dinh dd'n “ dd md ” chung cua n'dn kinh td' cung nhu nhip dd hoa nhap vao n'dn
kinh td' thd' gidi . Vi thd' su md rdng hoat ddng thuong mai qud'c td', su phat
tridn nhanh cua ngoai thuong Vidt nam dac bidt la xuat khdu se la mdt trong

nhung tidn dd , ddng luc true tid'p thuc ddy td'c dd cua kinh td' Vidt nam hdi

nhap vao n'dn kinh td' thd' gidi.

• Ddi vdi thd chd' va co chd' kinh td', thuong mai qud'c td' phat tridn cd
tac dung gop phiin pha vd co chd' kd' hoach hoa tap trung - quan lieu bao ca'p ,

chuydn nhanh ridn kinh td' nude -ta sang co chd' thi trudng cd su quan ly va

di'du tid't cua Nha nude .
• Ddi vdi qui md n'dn kinh td', thuemg mai qud'c td' phat tridn se thuc

ddy md rdng qui md khai thac cac ngu'dn luc cua da't nude va sir dung cd hidu
qua hem cac ngu'dn luc , gop phan day nhanh td'c dd tang trudng GDP . Ddng
15


C. I

Nhfrng tac ddng cita QHKTTM ASEAN - EV dSi vdi suphdt trien KTVN

thdi , no con thuc defy qua trinh phan cdng lao ddng xa hdi , hinh thanh va co
ca'u lai cac vung san xua't tap trung chuydn mdn hoa , thuc dAy lire luong san

xua't phat trien . Phat trien thuong mai quoc te cung nghia la cha'p nhan canh

tranh quoc te . Tham gia canh tranh qud'c td' trdn thi thi trudng trong va ngoai
nude se tao mdi trudng ap lire lidn tuc budc cac doanh nghidp Vidt Nam phai
khdng ngimg cai tid'n cdng tac quan ly , ap dung khoa hoc ky thuat hidn dai .
tid't kidm ngudn lire... qua do thuc dAy tang trudng kinh td'.

• Ddi vdi co ca'u ndn kinh td', phat trien thuong mai qud'c td' se true tid'p

thuc day bid'n ddi co ca'u ndn kinh td' theo hudng cdng nghidp hoa , hidn dai
hoa . Mac du , co ca'u thuong mai , co ca'u hang hoa xua't nhap khthi cd co sd

khach quan la co ca'u ndn kinh td' ma trudc hd't la co ca'u san xua't . Nhung su

bid'n ddi co ca'u hang hoa xua't nhap kh$u vira la tidn dd cua san xua't trong
nude , ddng thdi sir bien ddi co ca'u hang hoa xua't nhap khdu cd tac ddng (fell

cue trd lai co ca'u san xua't . Theo nghia dd thi sir phat Irion cua thuong mai

theo hudng cdng nghidp hoa , hidn dai hoa .
• Ddi vdi ndn kinh td' ddi ngoai , su md rdng quan he thirong mai qud'c

Id' se gdp phan md rdng quan hd kinh td' ddi ngoai cua Vidt Nam noi rieng ,
md rdng quan hd ddi ngoai noi chung . Ddng thdi , gdp phan cung cd an ninh,

qud'c phong va tang cudng vai trd cua Vidt Nam trdn chfnh trudng quoc te .
• Ddi vdi ngan sach Nha nude va thu nhap cua dan cu , phat trien

thuorng mai qud'c td' se tang thu ngan sach qua ngudn thu xua't nhap kinin va

tang thu nhap cho ngudi lao ddng , trudc hd't la trong cac co sd san xuat hang

xua't kha’u.
Thdng qua md rdng budn ban qud'c td' se lam tang thu nhap quoc gia ,

bdi vi thi trudng thd' gidi tao ra co hdi dd co thd mua hang hoa vdi gia tirong
ddi re , gia nay thudng tha'p hem gia dang liru hanh trong nude , ne'u khdng cd


trao dli hang hoa . Mdt ndn kinh td nho nhu Vidt Nam thi kha nang thu lai th

thuong mai quOc td la dS dat duoc . Thdng qua md rdng xuft khlu nudc ta se
co ngu'dn thu ldn bang each xuft khlu cac mat hang san xuft th cac nguydn
lidu rft d'di dao trong nudc , ddng thdi. nhfp khlu cac mat hang ma cac ydu to

san xuft ra chung khan hidm d trong nudc .

DOi vdi ndn san xuft qui md nho cua Vidt Nam , tham gia vao thuong
mai quOc td va canh tranh quOc td, co nhidu dilm thufn loi va bft loi . Do qui

md nho cua ndn kinh td ndn trong quan hd budn ban quOc td , luong hang xuft
nhfp khlu cua Vidt Nam khdng co anh hudng dang kl ddn tinh hinh cung -

cfu trdn thi trudng thd gidi ( trh mat hang gao xuft khlu ). Vi thd , thong

thudng cac doanh nghidp xuft khlu cua ta phai chip nhfn gia do thi trudng

thd gidi xac dinh cho ca hfng xuft khlu va hang nhfp khlu . Cac doanh
nghidp xuft nhfp khlu cua Vidt Nam bang cac hoat ddng cua minh cung
khdng co anh hudng dang kl ddn mat bang gia cac hang xuft - nhfp khlu trdn

thi trudng thd gidi .ma budc phai mua ban theo mat bang gia vdi bft kl sO

luong nhu thd nfo . Tuy nhidn. cfn thfy rang, chi nhfrng hang hoa nao di vao

thuong mai quOc td thi gia ca cua hang hoa do mdi duoc qui dinh bdi mat
bang gia trdn thi trudng thd gidi .

Thuong mai quOc td khdng chi lam thay-ddi sO luong , co cfu hang hoa
xuft nhfp khlu cung nhu hlng hoa trdn thi trudng nudc ta ma con lam thay

ddi ca qui md san ■ xuft va tidu dung trong nudc . Thuong mai quOc td lam
nfn.g gia hang xuft khlu ldn trdn mUc gia cua tinh trang tu cung tu cfp .

Thuong mai quOc td cung lam giam gia hang nhfp khlu thfp hon muc gia d
tinh trang tu cung tu cfp , Ddng thdi thuong mai qudc td lam. tang gia ca cac

ydu tO san xuft vOn rft re mat va phong phu cua nudc ta. va lam giam gia ca

cac ydu tO san xuft khan hidm .

17


C.l - Nhirng tdc ddng ciia QHKTTM ASEAN - EU ddi vdi suphdt trien KTVN

2 . NHUNG TAC HONG CUA QUAN HE THUONG MAI ASEAN - EU HOI VQl
SU PHAT TRI^N KINH Tf CUA VlUT NAM .
2.1 - Su ra didi va phat trien cua ASEAN va EU .

Lien k't va hop tac la mdt truydn thong md ctfa vdi the gidi va su lien

bo cua nhln loai . The' gidi budc vao thAp nien cua the' kv XX vdi nhung bi'n

ddi khdng ngd vd canh quan dia vi chfnh tri va kinh te' . Su pha bo but tudng
Berlin va thdng nhit nudc DUc , cac qudc gia Trung , Ddng Au , vv..Trung

Quoc va Vi6t Nam chuyen hudng th nen kinh te’ ke' hoach lAp trung sang kinh
td thi trudng , md cua hoa nhAp vao ddi sdng kinh te' - thuong mai qudc td .

Nen kinh td the' gidi tiep tuc duoc thuc dly bdi ca xu hudng toan clu hoa lfin
khu vuc hoa , mAu dich the' gidi va budn ban khu vuc phat tridn dan xen . Su

xuit hidm Td chUc mAu dich the' gidi ( WTO ) vdi quydn han kVi hon , rdng

hem GAIT va duoc luAt phap qudc tfi' cdn.g nhAn ( didu GATT khdng co ) dang

lam. cho cac hoat ddng thuong mai qudc te co duoc ngudi didu khidn , lanh

dao ( vi WTO co, hd thdng giai quy't tranh chip nh.it quan ) . Khi hoi tu duoc
dly du tit ca cac nudc WTO se thuc su trd thanh td chUc mAu dich chung

khdng ti'dn khoang hAu trdn the' gidi .

WTO xuit hidn thuc dly xu hudng da phuong hoa nhung khdng ngan

can xu hudng hinh thanh cac td chUc khu vuc . Vdi su ra ddi cua khu vuc mAu
dich tu do Bac My ( NAFTA) , hop tac kinh te' ChAu A - Thai Binh Duong
(APEQ’, khu vuc mAu dich tu do ASEAN ( AFTA) , Vidc phd chu^n hidp dinh

Maastricht din d'n lidn minh ChAu Au ( EU) , vdi hidp hdi kinh te' ChAu Au

(EEA), sang ki'n lAp nhom kinh t' Ddng A ( EAEC ) cua Malaysia...vv . Lan

song chu nghia khu vuc dAng cao vha giup giai quyet duoc cac van dd khu
vuc , vha bd sung va co tac ddng thuc dly , cung cd' xu hudng toan clu . Su

lien ke't kinh t' qudc te' g'dm nhidu mUc dd khac nhau .

18