Mục tiêu và các chức năng quản lý nhà nước về kinh tế

Chương IV
Chương IV
MỤC TIÊU VÀ CÁC CHỨC
MỤC TIÊU VÀ CÁC CHỨC
NĂNG QLNN VỀ KINH TẾ
NĂNG QLNN VỀ KINH TẾ


TS. Đỗ Thị Hải Hà
TS. Đỗ Thị Hải Hà
Giáo trình
Giáo trình
Quản lý nhà nước về kinh tế
Quản lý nhà nước về kinh tế
, 2008, Trường ĐH Kinh tế quốc dân,
, 2008, Trường ĐH Kinh tế quốc dân,
Nxb ĐH Kinh tế quốc dân
Nxb ĐH Kinh tế quốc dân
2
2
i. Môc tiªu cña QLNN vÒ kinh tÕ


•
Khái niệm:
Khái niệm:
Mục tiêu QLNN về KT là trạng thái mong đợi cần
Mục tiêu QLNN về KT là trạng thái mong đợi cần
có của nền kinh tế mà nhà nước đặt ra và phải phấn đấ đạt
có của nền kinh tế mà nhà nước đặt ra và phải phấn đấ đạt
tới sau một thời gian dự kiến.

tới sau một thời gian dự kiến.
•
Vai trò:
Vai trò:
•
Mục tiêu là đích hướng tới của toàn bộ nền kinh tế, dựa
Mục tiêu là đích hướng tới của toàn bộ nền kinh tế, dựa
vào đó các địa phương, doanh nghiệp, v.v. có căn cứ để
vào đó các địa phương, doanh nghiệp, v.v. có căn cứ để
lập kế hoạch phát triển của mình.
lập kế hoạch phát triển của mình.
•
Là phương tiện biến đường lối, chủ trương, chiến lược
Là phương tiện biến đường lối, chủ trương, chiến lược
của Đảng và Nhà nước trở thành hiện thực
của Đảng và Nhà nước trở thành hiện thực
•
Mục tiêu là sự cân nhắc, tính toán chu đáo và kỹ lưỡng,
Mục tiêu là sự cân nhắc, tính toán chu đáo và kỹ lưỡng,
nhờ đó các nguồn lực và cơ hội của đất nước được sử
nhờ đó các nguồn lực và cơ hội của đất nước được sử
dụng có hiệu quả nhất
dụng có hiệu quả nhất
3
3
i. Mục tiêu của QLNN về kinh tế


1.
1.

H thng mc tiờu phỏt trin kinh t t nc:
H thng mc tiờu phỏt trin kinh t t nc:

Mục tiêu tối cao: Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh

Mục tiêu cơ bản:
- Tăng trưởng kinh tế: + Tốc độ tăng GDP
+ Tăng trưởng vốn đầu tư
- ổn định kinh tế (chỉ tiêu lạm phát; ổn định cung cầu; ổn
định thu - chi ngân sách; việc làm )
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: + Ngành
+ Lãnh thổ
+ Thành phần kinh tế
+ Trình độ công nghệ
- Phát triển bền vững (môi trường sinh thái; xoá đói giảm
nghèo; dân số; thất nghiệp; dân trí )
4
4
Mục tiêu tối cao
Tăng trưởng ổn định Cơ cấu Phát triển bền vững
Tc

tng
GDP
VĐT/
GDP
Lạm
phát
Cung

- Cầu
Thu-
chi NS
Ngành Lãnh
thổ
TP
kinh tế
Dân
số
MT sinh
thái
Mục tiêu QLNN về kinh tế hợp thành một hệ thống cây mục tiêu:
từ mục tiêu tối cao mục tiêu tổng quát mục tiêu cụ thể.
5
5
II.
II.
CÁC CHỨC NĂNG QLNN VỀ KT
CÁC CHỨC NĂNG QLNN VỀ KT



Khái niệm:
Khái niệm:
Chức năng QLNN về KT là hình thức
Chức năng QLNN về KT là hình thức
biểu hiện tính chất, phương hướng, nội dung và
biểu hiện tính chất, phương hướng, nội dung và
giai đoạn tác động có chủ đích của nhà nước lên
giai đoạn tác động có chủ đích của nhà nước lên

nền kinh tế quốc dân.
nền kinh tế quốc dân.

Các chức năng theo giai đoạn tác động quản lý
Các chức năng theo giai đoạn tác động quản lý
a)
a)
CHỨC NĂNG HOẠCH ĐỊNH (LẬP KẾ HOẠCH)
CHỨC NĂNG HOẠCH ĐỊNH (LẬP KẾ HOẠCH)



Khái niệm: nhằm xác định các phương hướng,
Khái niệm: nhằm xác định các phương hướng,
nhiệm vụ, mục tiêu mà nền kinh tế phải đạt tới
nhiệm vụ, mục tiêu mà nền kinh tế phải đạt tới
trong các khoảng thời gian xác định, và các giải
trong các khoảng thời gian xác định, và các giải
pháp phải thực hiện.
pháp phải thực hiện.


- Phát triển kinh tế
- Phát triển kinh tế


- Hoạch định phát triển kinh tế ( lập kế hoạch)
- Hoạch định phát triển kinh tế ( lập kế hoạch)
6
6

a)
a)
CHỨC NĂNG HOẠCH ĐINH (LẬP KẾ HOẠCH)
CHỨC NĂNG HOẠCH ĐINH (LẬP KẾ HOẠCH)



Hệ thống kế hoạch phát triển KT- XH (nhiều cách phân loại)
Hệ thống kế hoạch phát triển KT- XH (nhiều cách phân loại)
Ví dụ, theo hình thức thể hiện gồm:
Ví dụ, theo hình thức thể hiện gồm:


- Chiến lược
- Chiến lược


- Quy hoạch
- Quy hoạch


- Kế hoạch 5 năm
- Kế hoạch 5 năm


- Kế hoạch 1 năm
- Kế hoạch 1 năm


- Chương trình quốc gia

- Chương trình quốc gia


- Dự án
- Dự án
(Tham khảo GT về các hình thức KH nêu trên)
(Tham khảo GT về các hình thức KH nêu trên)



Bộ phận cấu thành 1 bản chiến lược
Bộ phận cấu thành 1 bản chiến lược


- Nhận dạng thực trạng (SWOT)
- Nhận dạng thực trạng (SWOT)


- Các quan điểm phát triển cơ bản
- Các quan điểm phát triển cơ bản


- Các mục tiêu chiến lược tổng quát
- Các mục tiêu chiến lược tổng quát


- Hệ thống các chính sách và biên pháp
- Hệ thống các chính sách và biên pháp

- Các chiến lược bộ phận (ngành, vùng, lĩnh vực chủ yếu)
- Các chiến lược bộ phận (ngành, vùng, lĩnh vực chủ yếu)


7
7
a)
a)
CHỨC NĂNG LẬP
CHỨC NĂNG LẬP


KẾ HOẠCH
KẾ HOẠCH



Nguyên tắc lập kế hoạch
Nguyên tắc lập kế hoạch


- Tuân thủ quy luật thi trường
- Tuân thủ quy luật thi trường


- Tập trung dân chủ
- Tập trung dân chủ


- Mềm dẻo, linh hoạt

- Mềm dẻo, linh hoạt


- Đảm bảo hiệu quả KT- XH của các hoạt động SXKD
- Đảm bảo hiệu quả KT- XH của các hoạt động SXKD


- Tối ưu
- Tối ưu


- Cân đối
- Cân đối


- Lợi ích – chi phí (cái giá của sự phát triển)
- Lợi ích – chi phí (cái giá của sự phát triển)


- Công khai, minh bạch
- Công khai, minh bạch



Quá trình lập kế hoạch
Quá trình lập kế hoạch


- Nghiên cứu và dự báo
- Nghiên cứu và dự báo

- Xác định mục tiêu KH
- Xác định mục tiêu KH


- Xây dựng các phương án
- Xây dựng các phương án


- Đánh giá và lựa chọn phương án tối ưu
- Đánh giá và lựa chọn phương án tối ưu


- Thể chế hoá kế hoạch
- Thể chế hoá kế hoạch
Câu hỏi:
Câu hỏi:
Vai trò của lập kế hoạch trong cơ chế thị trường có giảm hay không? Xu
Vai trò của lập kế hoạch trong cơ chế thị trường có giảm hay không? Xu
hướng đổi mới KH hoá?.Trình bày những nội dung cơ bản của chiến lược
hướng đổi mới KH hoá?.Trình bày những nội dung cơ bản của chiến lược
phát triển KT- XH đất nước 2001-2010?
phát triển KT- XH đất nước 2001-2010?
8
8
b)
b)

CHỨC NĂNG TỔ CHỨC, ĐIỀU HÀNH
CHỨC NĂNG TỔ CHỨC, ĐIỀU HÀNH



Khái niệm:
Khái niệm:
nhằm (1) thiết lập hệ thống các cơ quan quản
nhằm (1) thiết lập hệ thống các cơ quan quản
lý của nhà nước; (2) thiết lập hệ thống sản xuất nền kinh tế
lý của nhà nước; (2) thiết lập hệ thống sản xuất nền kinh tế
(theo thành phần sở hữu, theo ngành kinh tế kỹ thuật, theo
(theo thành phần sở hữu, theo ngành kinh tế kỹ thuật, theo
loại hình công nghệ, theo địa phương vùng lãnh thổ, v.v.); (3)
loại hình công nghệ, theo địa phương vùng lãnh thổ, v.v.); (3)
xác lập cơ chế hoạt động của các hệ thống và mối quan hệ
xác lập cơ chế hoạt động của các hệ thống và mối quan hệ
giữa chúng.
giữa chúng.



Nội dung:
Nội dung:

Tổ chức bộ máy QLNN về kinh tế từ TW tới địa
Tổ chức bộ máy QLNN về kinh tế từ TW tới địa
phương
phương


Tổ chức bộ máy SX của nền KTQD
Tổ chức bộ máy SX của nền KTQD

Đảm bảo sự vận hành của bộ máy QL và bộ máy SX
Đảm bảo sự vận hành của bộ máy QL và bộ máy SX
( sử dụng các công cụ và phương pháp quản lý)
( sử dụng các công cụ và phương pháp quản lý)
9
9
Tổ chức bộ máy QLNN về kinh tế từ TW
Tổ chức bộ máy QLNN về kinh tế từ TW
tới địa phương
tới địa phương

Xây dựng và hoàn thiện th
Xây dựng và hoàn thiện th
ể
ể
chế hành chính -
chế hành chính -
kinh tế
kinh tế

Thiết lập cơ cấu tổ chức và cơ chế vận hành của
Thiết lập cơ cấu tổ chức và cơ chế vận hành của
bộ máy QLNN về KT các cấp
bộ máy QLNN về KT các cấp

Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức đáp ứng
Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức đáp ứng

yêu cầu phát triển kinh tế
yêu cầu phát triển kinh tế
10
10
Tổ chức bộ máy SX của nền KTQD
Tổ chức bộ máy SX của nền KTQD

Xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế thị
Xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế thị
trường
trường

Cung cấp dịch vụ công, bao gồm DVHCC (môi
Cung cấp dịch vụ công, bao gồm DVHCC (môi
trường pháp lý, thủ tục pháp lý) và DVCC, phục
trường pháp lý, thủ tục pháp lý) và DVCC, phục
vụ cho việc thành lập và hoạt động của các chủ
vụ cho việc thành lập và hoạt động của các chủ
thể KT
thể KT
( các DN, các trung tâm KH- KT, các đơn vị
( các DN, các trung tâm KH- KT, các đơn vị
sự nghiệp…) nhằm phát triển kinh tế
sự nghiệp…) nhằm phát triển kinh tế

Đào tạo nhân lực cho các ngành, các tổ chức
Đào tạo nhân lực cho các ngành, các tổ chức
kinh tế
kinh tế


Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chuẩn mực
Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chuẩn mực
cho họat động kinh tế của các đơn vị và cá nhân
cho họat động kinh tế của các đơn vị và cá nhân
11
11
Vận hành bộ máy quản lý và bộ máy sản xuất
Vận hành bộ máy quản lý và bộ máy sản xuất



Tạo động lực cho 2 bộ máy hoạt động
Tạo động lực cho 2 bộ máy hoạt động

Phối hợp hoạt động giữa các đơn vị trong hệ thống QL và hệ
Phối hợp hoạt động giữa các đơn vị trong hệ thống QL và hệ
thống SX nhằm đạt mục tiêu chung
thống SX nhằm đạt mục tiêu chung

Hướng dẫn, chỉ đạo, đôn đốc các đơn vị trong 2 bộ máy hoạt
Hướng dẫn, chỉ đạo, đôn đốc các đơn vị trong 2 bộ máy hoạt
động theo định hướng kế hoạch và pháp luật
động theo định hướng kế hoạch và pháp luật

Xử lý những trục trặc thực tế
Xử lý những trục trặc thực tế

Tìm những giải pháp mới cho phát triển kinh tế
Tìm những giải pháp mới cho phát triển kinh tế
Q:

Q:
Thực chất của điều hành KT là gì?
Thực chất của điều hành KT là gì?


Gợi ý :
Gợi ý :


- Nhà nước ra QĐ ( chính sách, quy tắc, thủ tục..) và tổ
- Nhà nước ra QĐ ( chính sách, quy tắc, thủ tục..) và tổ
chức thực hiện QĐ
chức thực hiện QĐ


- Áp dụng linh hoạt các phương pháp QL ( hành chính,
- Áp dụng linh hoạt các phương pháp QL ( hành chính,
kinh tế, giáo dục) để tác động lên đối tượng
kinh tế, giáo dục) để tác động lên đối tượng
12
12
c) CHỨC NĂNG KIỂM SOÁT TRONG QLKT
c) CHỨC NĂNG KIỂM SOÁT TRONG QLKT

KN: Là
KN: Là


tổng thể những hoạt động của Nhà nước để
tổng thể những hoạt động của Nhà nước để

phát hiện và xử lý những sai sót, những khó khăn cũng
phát hiện và xử lý những sai sót, những khó khăn cũng
như những cơ hội phát triển KT nhằm bảo đảm cho
như những cơ hội phát triển KT nhằm bảo đảm cho
nền KT hoạt động đúng định hướng KH và có hiệu
nền KT hoạt động đúng định hướng KH và có hiệu
quả
quả


Nhận xét: - Chủ thể của KS?
Nhận xét: - Chủ thể của KS?


- Bản chất của KS?
- Bản chất của KS?

Mục đích
Mục đích

Nội dung
Nội dung

Các hình thức, phương pháp và công cụ của KS
Các hình thức, phương pháp và công cụ của KS
13
13
KHÁI NIỆM KIỂM SOÁT SỰ PHÁT TRIỂN KT – XH
KHÁI NIỆM KIỂM SOÁT SỰ PHÁT TRIỂN KT – XH
Khái niệm ( xem GT)-----> Nhận xét :

Khái niệm ( xem GT)-----> Nhận xét :
(1) Chủ thể kiểm soát:
(1) Chủ thể kiểm soát:


- Quốc hội, HĐND, tòa án --- ---> chức năng giám sát
- Quốc hội, HĐND, tòa án --- ---> chức năng giám sát


- Chính phủ, UBND (cơ quan NN có thẩm quyền chung)
- Chính phủ, UBND (cơ quan NN có thẩm quyền chung)
và c
và c
á
á
c
c
cơ quan chức năng (quản lý ngành, lĩnh vực)------
cơ quan chức năng (quản lý ngành, lĩnh vực)------
> chức năng kiểm tra
> chức năng kiểm tra


- Tổng thanh tra NN và thanh tra NN chuyên ngành
- Tổng thanh tra NN và thanh tra NN chuyên ngành
(thanh tra Bộ, Sở) ---- > chức năng thanh tra
(thanh tra Bộ, Sở) ---- > chức năng thanh tra


- Viện kiểm sát nhân dân các cấp ---- > chức năng kiểm

- Viện kiểm sát nhân dân các cấp ---- > chức năng kiểm
sát
sát


- Cơ quan kiểm toán NN ---- > chức năng kiểm toán
- Cơ quan kiểm toán NN ---- > chức năng kiểm toán
(2) Thưc chất:
(2) Thưc chất:
Là 1 hệ thống phản hồi và dự báo ( KS trước,
Là 1 hệ thống phản hồi và dự báo ( KS trước,
trong và sau hành động)
trong và sau hành động)


- Kiểm soát các đầu vào
- Kiểm soát các đầu vào


- Kiểm soát các đầu ra
- Kiểm soát các đầu ra


- Kiểm soát quá trình hoạt động
- Kiểm soát quá trình hoạt động
14
14


MỤC ĐÍCH CỦA KIỂM SOÁT

MỤC ĐÍCH CỦA KIỂM SOÁT
-
-
Bảo đảm cho việc thực hiện các KH
Bảo đảm cho việc thực hiện các KH
-
Phát hiện và sửa chữa sai lầm
Phát hiện và sửa chữa sai lầm
-
Đối phó kịp thời với sự thay đổi ( cơ hội và
Đối phó kịp thời với sự thay đổi ( cơ hội và
đe doạ)
đe doạ)
-
Hoàn thiện và nâng cao chất lượng các
Hoàn thiện và nâng cao chất lượng các
QĐQL ( luật pháp, kế hoạch, chính sách.)
QĐQL ( luật pháp, kế hoạch, chính sách.)