Kinh nghiệm xây dựng các hiệp định thương mại tự do song phương và gợi ý với quá trình đàm phán hiệp định thương mại tự do song phương việt nam eu

”

X! ri

-S'
<*) >
Ti UOGG DAI HOC KIMI TE QUOC DAN
V & T*-

?!

IF.
i

K1NH NGHIEM XAY D JNG CAC IHEP DINH HIKING
4

9

MAI TV DO SONG PHUONG VA GOl Y V( )I QUA TRINH

i

DAM PHAN HIEP DINH THUONG MAI TU DO SONG
ã



M

e

ã

ô


YC SY

.4

j

5


TRUING DAI HOC KINH TE QUOC DAN

DAI HOC KTQD
TT THONG TIN THUA'IEN

PHONG LEAN AN ■ TU LIEU

PHAM QUYNH ANH

KINH NGHIEM
XAY Dl/NG
CAC HIEP
DINH
THUONG

•
•
•
•

MAI TI/ DO SONG PHUONG VA GOI Y VO'I QUA TRINH

DAM PHAN HIEP
TH U'O'NG MAI
• DINH
•
• TlT
• DO SONG

PHUONG VIET NAM- EU

CHUYEN NGANH: KINH TE DOI NGOA1

LU AN
VAN THAC
SY KINH TE
•
•
THS S3TH
NGIOI HUONG DAN KHOA H OC

GS.TS. DO DlTC BINH

HA NOI-2012

LOI CAM DOAN
Toi xin cam doan luan van nay la cong trinh nghien cuu khoa hoc
cua neng toi. Cac nghien cuu, phan tich, so lieu neu trong luan van deu

co nguon goc ro rang.

Pham Quynh Anh


MUC LUC
DANH MUC CHU VIET TAT...................................................................................... 4
DANH MUC CAC BANG BIEU................................................................................... 6

MO DAU..............................................................................................................................1
CHUONG 1: NHUNG VAN DE CO BAN VE XAY DUNG HIEP DINH
THUONG MAI TU DO ................................................................................................. 4
1.1. Khai luan chung va phan loai hiep dinh thuong mai ty do............................ 4

1.2. Cac noi dung thuong de cap trong hiep dinh thuong mai FTA.................... 7
1.2.1. Thwo'ng mai hang hoa................................................................................. 7
a

r

1.2.2. Quy tac xuat xw..................................................................................................8
1.2.3. Thwong mai dich vu.......................................................................................... 8
1.2.4. Dau tw..................................................................................................................10
1.2.5. Cac noi dung moi (FTA plus).......................................................................... 10

1.2.6. Cff che giai quyet tranh chap........................................................................... 10
1.3. Nguyen nhan hinh thanh va xu the phat trien hiep dinh thuong mai ty do
song phuong tren the gio’i............................................................................................. 10
1.3.1. Nguyen nhan hinh thanh hiep dinh thwffng mai tw do song phuong:..... 10

1.3.2. Xu the phat trien hiep dinh thwung mai FTA tren the gio’i........................ 12
1.4. Dong co va nguyen tac xay dung hiep dinh thuong mai ty do song phuong:
............................................................................................................................................18
1.5. Cac buoc tien hanh dam phan hiep dinh thuong mai FTA.......................... 20

1.5.1. Xay dung chien luoc chung ve hoi nhap va tham gia FTA....................... 20
1.5.2. Xay dung chien luoc dam phan FTA............................................................. 20
1.5.3. Quyet dinh dam phan chinh thwc.................................................................. 22

1.5.4. Thanh lap doan dam phan............................................................................... 22
1.5.5. Qua trinh dam phan.......................................................................................... 23
1.5.6. Thwc hien Hiep dinh FTA................................................................................ 23

1.5.7. Giam sat, danh gia tinh hinh thwc hien Hiep dinh FTA............................ 24
CHUONG 2: KINH NGHIEM XAY DUNG CAC HIEP DINH THUONG
MAI TU DO SONG PHUONG VA BAI HOC RUT RA CHO VIET NAM.... 25


2.1. Kinh nghiem quoc te ve xay dung cac hiep dinh thuong mai ty do song
phu’ong.............................................................................................................................. 25
2.1.1. Kinh nghiem ve cdng tac chuan hi cho dam phan:.................................... 25
2.1.1.1. Ve to chuc bo may cong tac chi dao dieu phoi:.................................. 25
2.1.1.2. Ve trao doi thong tin................................................................................. 30
2.1.1.3. Ve cdng tac chuan bi cho cac cuoc dam phan....................................... 30

2.1.1.3. Ve van de trong tai va hoa giai trong dieu phoi lien nganh trong
HNKTQT.................................................................................................................. 31

2.1.1.4. Ve viec dam bao sir ket dinh xuyen suot cac linh vuc trong dieu
phoi lien nganh........................................................................................................ 31
2.1.2. Kinh nghiem ve cac cam ket trong cac hiep dinh thuffng mai FTA ma EU
ddky............................................................................................................................... 31

2.1.2.1. Thuong mai hang hoa............................................................................... 33
2.1.2.2. Thuffng mai dich vu, thanh lap doanh nghiep va thuong mai dien tic.
...................................................................................................................................... 38
2.1.2.3. Cacvan de khdc lien quan den thirong mai........................................... 39

2.2. Bai hoc rut ra cho Viet Nam:............................................................................... 45
2.2.1. Bai hoc ve cdng tac chuan bi cho dam phan:..............................................45
2.2.2. Bai hoc ve noi dung cam ket trong dam phan hiep dinh thuong mai tie
song phu'ong:................................................................................................................46

2.2.2.1. Thuffng mai hang hoa......................................................................... 46
2.2.2.2. Thuong mai dich vu va ddu tie.................................................................47
2.2.2.3. Sff huu tri tue..............................................................................................50

CHVO’NG 3: GIAI PHAP VA KIEN NGHI CHO VIEC XAY DUNG HIEP
DINH TH VONG MAI TV DO SONG PH VONG VIET NAM- EU................... 51
3.1. Trien vong cua FTA Viet Nam - EU..................................................................51

3.1.1. Quan he thuong mai Viet Nam - EU:.......................................................... 51

3.1.2. Dong cff cua EU khi ky hiep dinh thu ffng mai song phu ffng vol Viet Nam
......................................................................................................................................... 54

3.1.3. Thue chat cua FTA Viet Nam- EU............................................................... 57

3.1.4 FTA Viet Nam- EU, cff hoi va thdch thirc..................................................... 60
r

r

r

3.1.4.1. FTA voi EU- Cdng cu cdi thien cacyeu td kinh te vi mo................. 60


3.1.4.2. FTA Viet Nam - EU - khai thong con dieting leu tien cho xudt khdu
Viet Nam sang EU...................................................................................................61
3.1.4.3. FTA Viet Nam - EU - Sue ep vd co' hoi ph (it trien cho thi truting noi
dia................................................................................................................................ 65
3.1.4.4. FTA Viet Nam - EU - Mot eff hoi de edi thien nidi truting kinh doanh
vd thu hut dau tie cho Viet Nam............................................................................. 66

3.1.4.5. Virol qua nhung thdeh thirc cua mot FTA Bae - Nam..................... 68

3.2. Giai phap xay dyng hiep dinh thuong mai FTA Viet Nam- EU tren co so1
kinh nghiem quoc te:..................................................................................................... 70
3.2.1. Kien nghi ve edng tdc chudn bi dam phan:................................................. 70

3.2.1.1. Nang cao hieu qua boat dong dieu phoi cua UBQG-HTKTQT......... 70
3.2.1.2. Kien toan to chirc vd hoqt dong cua Doan dam phan.......................... 77
3.2.1.3. Tang cirting eff che tham van doanh nghiep vd nghien ciru.............. 82
3.2.1.4. Tang cutting vai tro phan bien xd hoi vd cua cdc co’ quan nghien ciru
doi vtii hoach dinh chinh sach hoi nhqp.............................................................. 83

3.2.2. Kien nghi ve noi dung ky ket FTA Viet Nam - EU.....................................83
3.2.2.1. Thuong mai hang hoa:............................................................................. 83
3.2.2.2. Thuong mai dich vu vd dau tie:................................................................84

3.2.2.3. Cdc van de ve hang rdo phi thue quan:..................................................89
3.2.2.4. Sti huu tri tue:............................................................................................ 90
3.2.2.5. Cdc linh vice mtii trong thuong mai:...................................................... 92
3.2.2.6. Moi truting:................................................................................................. 94
KET LUAN...................................................................................................................... 96

DANH MUC TAI LIEU THAM KHAO................................................................... 97


DANH MUC CHI VIET TAT
1. Danh ntuc cum tie viet tat tieng Viet

DPLN

Dieu phoi lien nganh

DTNN

Dau tu nude ngoai

HTKTQT

Hup tac kinh te quoc te

KTQT

Kinh te quoc te

LHQ

Lien hop quoc

TCH

Toan cau hoa

UBQG

Uy ban quoc gia

UBQG-HTKTQT

Uy ban quoc gia ve Hop tac kinh te quoc te

2. Danh muc cum tit viet tat tiling Anh

Chu- viet tat

Giai nghia tieng Anh

Giai nghia tieng Viet

ACFTA

ASEAN - China Free Trade

Area

Khu vuc mau dich tu do ASEAN
- Trung Quoc

AFTA

Asian Free Trade Area

Khu vyc Mau dich tu do ASEAN

AKFTA

ASEAN-Korea Free Trade Area

Khu vyc mau dich tu do ASEAN
- Han Qudc

APEC

Asia Pacific Economic
Cooperation

Dien dan Kinh te khu vyc Chau
A - Thai Binh Duong

ASEAN

The Association of South East

Hiep hpi cac nunc Dong Nam A

Asian Nations

ASEM

The Asia-Europe summit

Hoi nghi thuong dinh A-Au

Meeting
CAFTA

Central America Free Trade
Area

Khu vuc mau dich tu do Trung
My

EC

European Commission

Uy ban chau Au


EFTA

European Free Trade Area

Khu thuong mai tu do Chau Au

EU

European Union

Lien minh Chau Au

FDI

Foreign Direct Investment

Dau tu true tiep nude ngoai

FTA

Free Trade agreement

Hiep dinh thuong mai tu do

GATS

General Agreement on Trade in
Service

Hiep dinh chung ve thuong mai
trong dich vu

GATT

General Agreement on Tariffs
and Trade

Hiep dinh chung ve thue quan va
mau dich

GDP

Gross Domestic Product

Tong san pham quoc noi

IPR

Intellectual and property rights

Quyen so huu tri tue

MFN

Most Favored National

Quy che Toi hue quoc

NAFTA

North American Free Trade

Khu thuong mai tu do Bae My

Area

NTBs

Non-Tariff Barriers

Hang rao phi thue quan

ODA

Offical development Assistance

Vien trp phat trien chinh thue

RTAs

Regio al Trade Agreement

Hiep dinh thuong mai khu vuc

SPS

Sanitary and Phytosannitary
Measuares

Ve sinh dich te

TBT

Technical Barriers to Trade

Hang rao ky thuat doi vdi thuong
mai

TRIPs

Trade Related Aspects of
Intelletectual Property Rights

Cac khia canh lien quan toi
thuong mai cua quyen so huu tri
tue

WTO

World Trade Organization

To chuc Thuong mai the gidi


DANH MUC CAC BANG BIEU
TT

Danh muc
7

Noi dung

Trang

32

7

1

Bang 2.1

Thong ke cac cam ket chinh trong cac FTA ma EU da
ky

2

Bang 2.2

Can can thuong mai EU-Mexico 2009-2011

46

3

Bieu dd 3.1

Ty trong gia tri xuat khau hang Viet Nam sang EU 7
thang dau nam 2012

53

4

Mo hinh 3.1

Mo hinh ve cac yeu to cau thanh chinh sach dieu phoi
hoi nhap quoc gia

70

5

Mo hinh 3.2

Mo hinh ve td chuc Doan dam phan Chinh phu

81

6

So dd 2.1

Bo may dieu phoi lien nganh thuong mai quoc te Hoa
Ky

27

7

So <16 3.1

So dd td chuc bo may cua UBQG theo Quyet dinh

71

174/2007/QD-TTG
8

So dd 3.2

So do kien toan UBQG-HTKTQT theo hudng tang
cudng nang luc cho Van phong UBQG-HTKTQT

76


TRtfONG DAI HOC KINH TE QUOC DAN
___________&& & __________

PHAM QUYNH ANH

KINH NGHIEM XAY DtfNG CAC HIEP DINH THtfONG
•

•

•

•

MAI TV DO SONG PHUONG VA GOI Y VOI QUA TRINH
DAM PHAN HIEP DINH THUONG MAI TU DO SONG
•

•

•

•

PHUONG VIET NAM- EU

TOM TAT KET QUA NGHIEN ClT LUAN VAN

HA NOI-2012


(i)

MO DAU
1. Tinh cap thiet cua de tai:

The gidi dang chung kien mot lan song dam phan va ky ket nhung hiep dinh

thuong mai tu do khu vuc va song phuong vdi nhieu tham vong hon va muc do cam
ket mang me hon. Day co the xem nhu la mot giai doan tat yeu cua qua trinh tu do
hoa thuong mai va hoi nhap kinh te quoc te cua nhieu quoc gia. Trong nhung nam
gan day, Viet Nam da lien tuc tham gia cac cuoc dam phan vdi cac doi tac thuong
mai va dau tu trong mot loat cac hiep dinh thuong mai tu do FTA, cac FTA cd xu
hudng di vao giai quyet cac van de chinh sach vdi chuan muc cao hon WTO nhu: tu
do hoa dau tu, chinh sach canh tranh, thuan hoa thuong mai... Vdi Viet Nam, tham
gia cac thoa thuan tu do hoa thuong mai giup tang cudng co hoi xuat nhap khau va
tinh hap dan cua moi trudng dau tu. Va hiep dinh thuong mai tu do song phuong

(FTA) Viet Nam-EU la mot trong nhung uu tien hang dau cua Chinh Phu. EU la
mot trong nhung doi tac thuong mai quan trong cua Viet Nam vdi thi trudng rong
Ion cd 27 quoc gia thanh vien, chiem ty trong Ion trong quan he thuong mai giua
Viet Nam va chau Au, dat 74,7% kim ngach xuat nhap khau vdi khu vuc thi trudng
chau Au. Sau khi hiep dinh FTA gitra Viet Nam va EU dupe ky ket thi Viet Nam se
dupe hudng nhung uu dai ve thue quan khi EU cam ket giam thue nhap khau doi
vdi mot so mat hang cua Viet Nam. Viec do bo thue quan tren phan Ion cac hoat
dong thuong mai trong khuon kho FTA se mang lai cho Viet Nam nhieu lpi the
quan trong so vdi cac doi thu canh tranh khac cung xuat khau vao EU. Mat khac,
Viet Nam cung se dupe hudng lpi xet tu goc do nhap khau. Viec cat giam thue nhap
khau doi vdi cac hang hoa chien lupc cua EU vao Viet Nam se giup nang cao ky
thuat cua nganh cdng nghiep va tu do day manh hieu qua san xuat va xuat khau.
Tuy nhien khong he don gian khi dam phan hiep dinh thuong mai FTA vdi

mot doi tac Ion manh nhu EU, Viet Nam can cd nhung nghien cuu, can nhac ky
cang cac dieu khoan trong cac vong dam pham. Viec hoc hoi kinh nghiem tu cac
nude di trudc la mot dieu vo cung quan trong doi vdi Viet Nam. Qua do Viet Nam
cd the tan dung nhung thanh cdng va tranh nhung bai hoc sai lam cua cac nude di
trudc, dac biet tu cac nude da ky ket FTA vdi EU de dua ra dupe nhung phuong an
dam phan hop ly va hieu qua cho minh.


Tu nhtrng phan tich tren, toi da chon de tai: “Kinh nghiem xay dung cac
hiep dinh thuong mai tu do song phuong va go’i y vdi qua truth dam phan hiep
dinh thuong mai tu do song phuong Viet Nam- EU” lam de tai luan van cua minh.
2. Tinh hinh nghien cuu de tai:

Co mot so cong trinh nghien cuu co lien quan den mot so noi dung cua de tai:

-

Bui Truong Giang, Luan an Tien sy Kinh te (2008) "Xu hudng hinh thanh

cac hiep dinh thuong mai tu do FTA tai Dong A, Vien kinh te va chinh tri the

gio’i"-

De tai khoa hoc cap Bo cua Vien nghien cuu Thuong mai (2005), “Kha nang
va giai phap cho viec thiet lap khu vuc thuong mai tu do giua Viet Nam va
mot so nude den nam 2010”

-

De tai khoa hoc cap Bo cua Vien nghien cuu Thuong mai (2008), “Nghien
cuu kha nang thiet lap Khu vuc tu do Viet Nam-Hoa Ky

-

De tai khoa hoc cap Bo cua Vien nghien cuu Thuong mai (12/2010),
"Nghien cuu xu hudng hinh thanh cac khu vuc thuong mai tu do tren the
gidi

3. Muc dich nghien cii’u:

- Dua ra khai luan ve xay dung hiep hoi thuong mai tu do song phuong
(FTA), xu hudng phat trien hiep dinh thuong mai tu do song phuong FTA tren the
gidi.
- Phan tich kinh nghiep ky ket hiep dinh thuong mai cua cac nude quoc gia
tren the gidi tir do rut ra bai hoc cho Viet Nam.

- Neu len trien vong cua hiep dinh thuong mai Viet Nam-EU, dua ra cac
khuyen nghi trong dam phan hiep dinh thuong mai tu do FTA Viet Nam- EU.
4.

Pham vi nghien cuu cua luan van:

- Pham vi nghien cuu: Nghien cuu ve thuc trang quan he thuong mai song
phuong cua mot so nude tu do dua ra cac khuyen nghi trong dam phan hiep dinh

thuong mai tu do FTA Viet Nam- EU.
5.

Phuong phap nghien cuu:

Luan van su dung cac phuong phap nghien cuu co ban:


(iii)

- Phuong phap thu thap thong tin, so lieu, thong ke, tong hop va phan tich,
danh gia..
- Phuong phap thong ke, phan tich kinh te
- Phuong phap trao doi, phong van chuyen gia

6.

Bo cue cua luan van:

Luan van dupe ket cau gom ba chuong:
Chuongl: Nhung van de co ban ve xay dung hiep dinh thuong mai tu do

Chuong2: Kinh nghiem xay dung cac hiep dinh thuong mai tu do song phuong va

bai hoc rut ra cho Viet Nam.
Chuong3: Giai phap va kien nghi cho viec xay dung hiep dinh thuong mai tu do

song phuong Viet Nam-EU


(iv)

CHUTONG 1: NHU’NG VAN DE CO BAN VE XAY DUNG
HIEP
DINH
THUTO'NG MAI
•
•
• TUT
• DO
1.1. Khai luan chung va phan loai hiep dinh thuong mai tu do.
Hiep dinh thuong mai tu- do (FTA- viet tat cua chtr tieng Anh: Free Trade
Agreement) ve co ban, la hiep dinh trong do cac nude tham gia ky ket thda thuan
danh cho nhau nhtrng uu dai, do la cac hang rao thuvng mai ke ca thue quan va phi
thue quan deu duoc loai bo, song moi nude thanh vien van duoc tu do quyet dinh
nhtrng chinh sach thuong mai doc lap cua minh doi vdi cac nude khong phai thanh
vien cua hiep dinh.
1.2. Cac noi dung thuong de cap trong hiep dinh thuong mai FTA

1.2.1. Thuong mai hang hoa.

> Thue quan.

> Thuan loi hoa thuong mai.
> Hang rao ky thuat doi vdi thuong mai (TBT) va ve sinh dich te (SPS).
> Cac bien phap tu ve. chong ban pha gia, chong tro cap.
r

r

1.2.2. Quy tac xuat xir.

Quy tac xuat xtr la noi dung quan trong trong cac Hiep dinh FTA vi chi khi
dap ung cac quy tac xuat xu nay thi hang hoa mdi duoc hudng uu dai thue quan quy
dinh trong Hiep dinh.
1.2.3. Thuong mai dich vu.

Tuong tu nhu thuong mai hang hoa, Hiep dinh chung ve Thuong mai dich
vu (GATS) de ra dieu kien ve cam ket dich vu trong cac Hiep dinh FTA nhu sau:

- Hiep dinh FTA can cd pham vi dang ke.
- Loai bo phan Ion cac bien phap phan biet doi xu hien cd.

- Khong dua ra cac bien phap phan biet doi xu mdi.
1.2.4. Dau tu’.

Quy dinh tat ca cac yeu to lien quan tdi dau tu nhu:


(V)

- Thuan loi hoa dau tu.

- Khuyen khi'ch va bao ho dau tu.
- Tu do hoa dau tu.
1.2.5. Cac noi dung moi (FTA plus).

Cac Hiep dinh FTA “the he moi” cdn bao gom cac noi dung nhu mua sam
chinh phu (mua sam cong), so huu tri tue, chinh sach canh tranh, phat trien ben
vung (lao dong va moi trudng).
r

r

r

1.2.6. Co’ che gidi quyet tranh chap.

Hau het cac Hiep dinh FTA deu co co che giai quyet tranh chap, trong do de
ra quy trinh, co che xu ly cac tranh chap phat sinh trong qua trinh thue hien Hiep
dinh cung nhu pham vi ap dung cua co che nay.

1.3. Nguyen nhan hinh thanh va xu the phat trien hiep dinh thuong mai
tur do song phuong tren the gidi
1.3.1. Nguyen nhan hinh thanh hiep dinh thuong mai tir do song phuong:

- Do cac nhan to kinh te

- Do cac nhan to chinh tri va chien luge
1.3.2. Xu the phat trien hiep dinh thuong mai FTA tren the gidi.

Theo thong ke cua WTO, tinh den cuoi nam 2002 co khoang 250 FTA duoc
cac ben ky ket va thong bao vdi GATT/ WTO, trong do co khoang 130 FTA duoc

thong bao ke tir khi WTO thanh lap nam 1995. Khoang 170 FTA dugc thong bao
van con hieu lire va khoang 70 FTA cd hieu lire nhung chua thdng bao cho WTO.
Theo thong ke cua WTO, cd khoang 300 FTA cd hieu luc trong nen thuong mai
toan cau.
Xu the khu vuc hoa va song phuong hoa cac cam ket thuong mai va dau tu
dang dat Viet Nam vdi mot nen kinh te dang chuyen doi sang kinh te thi trudng
trudc nhieu sue ep tang cudng cai each va hoi nhap, neu khong se bi gat ra khoi cac
cuoc choi song phuong hay da bien.


(vi)

1.4. Dong co’ va nguyen tac xay dyng hiep dinh thuong mai ty do song
phuong:
Dong co cua viec xay dung hiep dinh thuong mai tu do song phuong vdi
cac doi tac:

- Dong co chien luoc va chinh tri - dia ly:

- Cac ly do kinh te va Thuong mai:
Ve he thong cac muc tieu va can cu khoa hoc, can xay dung duoc cac can cu
khoa hoc de do ludng nhung kich ban FTA hay can nhac cac doi tac FTA tiem
nang.

1.5. Cac buoc tien hanh dam phan hiep dinh thuong mai FTA
r

\

1.5.1. Xay dung chien luoc chung ve hoi nhap va tham gia FTA.

Chien luoc nay la kim chi nam, de ra dinh hudng, quan diem doi vdi cac
Hiep dinh FTA, giup xay dung phuong an quan diem dam phan mot each thong
nhat va dinh hudng cho cac nha dam phan.
1.5.2. Xay dung chien luoc dam phan FTA.

- Xay dung mo hinh kinh te de phan tich tac dong kinh te cua cac cam ket cd
the dua ra trong FTA.
- Tham van vdi cac nganh, hiep hoi doanh nghiep, ngudi tieu dung va cac doi
tuong lien quan khac nham xac dinh nhu cau, muc tieu va quan tarn cua cac nhom
nay.
- Xac dinh muc tieu trong quan he thuong mai vdi cac nude khac, nhu cau cua
cac ben lien quan va cam ket WTO.
- Xem xet cac muc tieu nay tu khia canh kinh te de can nhac cac van de nhu
lieu cd the su dung FTA de thuc day canh tranh va cai each kinh te trong nude hay
khong, viec loai tru mot so linh vuc khoi pham vi Hiep dinh.
1.5.3. Quyet dinh dam phan chinh thuc.

Sau qua trinh thao luan, nghien cuu kha thi. can dua ra quyet dinh chinh thuc
dam phan FTA se soan td trinh Chinh phu.


(vii)

1.5.4. Thanh lap doan dam phan.

Viec thanh lap, to chtrc mot doan dam phan khong chi la viec xac dinh ai se
dam phan vdi doi tac ma con thanh lap nhom chi dao, tu van, nhom cdng tac lien
nganh va cac nhom cdng tac khac nham chi dao va ho trp ky thuat cho cac nha dam

phan.
1.5.5. Qua trinh dam phan.

Cac cuoc dam phan FTA thudng khong cd quy trinh, thu tuc chung. Cac quy
trinh, thu tuc nay cd the thay doi tuy theo dieu kien cua cac ben tham gia.
1.5.6. Thue hien Hiep dinh FTA.

- Trudc khi thue hien: thdi diem bat dau thue hien Hiep dinh FTA se can cu
vao:

- Phe duyet/phe chuan
- Thue hien Hiep dinh
- Thong bao cho WTO
- Pho bien thong tin ve Hiep dinh FTA
7.5.7. Giam sat, ddnh gid tinh hinh thue hien Hiep dinh FTA.

Viec giam sat, danh gia tinh hinh thue hien Hiep dinh FTA cung giup cung
cap thong tin trong qua trinh ra soat Hiep dinh sau nay.


(viii)

CHUONG 2: KINH NGHIEM
XAY DtfNG
CAC HIEP
DINH
•
•
•
•

THVONG MAI
SONG PHUONG VA BAI HOC
RUT RA CHO
•
•
VIET NAM.
r

2.1. Kinh nghiem quoc te ve xay dung cac hiep dinh thuong mai tu- do
song phuong
2.1.1. Kinh nghiem ve cong tac chuan bi cho dam phan:

Van de dieu phoi lien nganh la mot trong nhtrng yeu to quyet dinh thanh cong
cua dam phan va thue hien cac cam ket hoi nhap kinh te quoc te.
2.1.1.1. Ve to ch lie bo may edng tac chi dao dieu phdi:
> Co’ quan Chinh phu cd ch lie nang quan ly da nganh duoc giao ch lie
r

r

\

r

r

nang chu tri cdc van de hoi nhap kinh te qudc te
> Mot to duic lien nganh giup viec cho Tong thong/Thu tudng dieu phdi
r

r

r

cong tac hoi nhap kinh te quoc te
>

o’ quan chuyen trdch ve hoi nhap kinh te qudc te cua Chinh pltu
So’ do 2.1 : Bo may dieu phoi lien nganh thuong mai quoc te Hoa Ky

2.1.1.2. Ve trao doi thong tin

Viec phan phoi thong tin noi bo dupe to chuc bang nhieu each khac nhau. Vi
du tai Due, cac bao cao ve gia nhap Cong dong Chau Au duoc chuyen den Bo
Ngoai giao. Ban sao cua chung duoc chuyen den Bo Kinh te chu chot, cac bo nganh
lien quan, cac str quan co lien quan, cac dai dien tai Brussels (EU) va Paris (OECD).


(ix)

Ngoai viec phan phoi thong tin ben trong bo may chinh phu, phuong phap ma trong
do cong dong kinh doanh cung nhu cong chung duoc thong tin ve qua trinh gia
nhap la khac nhau nhieu giua cac nude thanh vien duoc phong van.
2.1.1.3. Ve cong tac chudn bi cho cac cuoc dam phan

Trong qua trinh hoi nhap chau Au, ke hoach chuan bj dam phan cua Due
duoc thuc hien bang each rat dac biet. Vi du, sir hinh thanh cac quan diem dam
phan quoc gia cho cac cuoc hop cap bo tai Dona (thang 11/2001) duoc chi dao boi
Bo Kinh te va Cong nghe lien bang. Cac van de va cac lira chon cua cac bo nganh
khac nhu y kien cua Bo Moi truong va an toan hat nhan lien bang ve cac tieu chuan

moi truong va thuong mai deu do Bo nay thuc hien. Cac hiep hoi kinh doanh, cac
vien nghien cuu... cung co the trinh cac y kien cua minh toi Bo Thuong mai.
\

r

2.1.1.3. Ve van de trong tai va hoa giai trong dieu phoi lien nganh trong

HNKTQT

Tai Due, do cac bo chuyen nganh co muc doc lap cao nen viec trong tai cac

vdi cac bo lien quan khac. Sir dong y vdi dir luat hoac bat ky de nghi khac nao ma
doi hoi cd sir dong y lien bo duoc the hien bang van ban cua bo lien quan.
x

r

r

\

2.1.1.4. Ve viec dam bao sir ket dinh xuyen suot cac linh vuc trong dieu
r

phoi lien nganh

Kinh nghiem qudc te cho thay, cac nude moi hoi nhap thuong rat lung tung

trong viec xay dung mo hinh dieu phoi dam bao su thong nhat cao gitra cac bo,
nganh.
2.1.2. Kinh nghiem ve cac cam ket trong cac hiep dinh thirong mai FTA ma

EU da ky.

Trong phan tich nay, lira chon 4 Hiep dinh Thuong mai Ty do boi tinh moi
va tuong dong ve loai FTA se duoc EU de xuat va se cd nhieu kha nang la chuan

huu ich de danh gia cac yeu cau cua EU doi vdi Viet Nam. Cac Hiep dinh do la:
• EU - Chile.
•

EU - Han Quoc.

•

EU - CARIFORUM.


(X)

• EU - Colombia va Peru.
2.1.2.1. Thu ffng mai hang hoa.
a) Cal giant thue quan.

Thong thuong EU se hoan thanh qua trinh md cua trong 5 nam, cac nude doi
tac co the keo dai thoi gian thoi gian nay tu 5 den 15 nam. Viec cat giam thue se
duoc thue hien dan dan trong khoang thoi gian chuyen doi nay, va vi vay day la co

hoi de cac nha san xuat noi dia co the dan thich nghi vdi viec cat giam cac loai thue
quan.
b) Cac rao can phi thue quan (TBT).

Trong moi hiep dinh, cac nha dam phan EU deu phan tich mot so nganh cu
the duoc lua chon theo moi quan tarn cua cac nha xuat khau hay nhap khau EU va

dam phan cac phu luc cu the nham thu hep khoang each ve quy dinh giua hai ben
trong linh vuc lien quan. Dieu nay thue hien duoc bang each ca hai ben cung cdng
nhan cac tieu chuan quoc te va xem chung co gia tri tuong duong vdi tieu chuan
quoc gia.

Cac phu luc cu the da dupe dam phan: Dien tu tieu dung, dupe pham, 6 to va
cac san pham hoa chat.
c) Cac bien ph dp ve sinh dich te (SPS).

• Mot hinh thue doi thoai chinh thue ve cac van de SPS anh hudng den thuong
mai.

• Cac cam ket cu the ve: minh bach hoa ( dac biet lien quan den cac dieu kien
nhap khau). tu van, hop tac hudng den phat trien mot each hieu chung ve cac tieu
chuan quoc te va doi xu cdng bang cua tat ca cac thanh vien EU.
• Quy trinh cdng nhan cac khu vuc khong mac benh, vi du cac khu vuc du dieu
kien xuat khau san pham sang doi tac.
d) Thuan Iffi hoa thu ffng mai va hai quan.

• Theo duoi su hai hoa hoa cac yeu cau ve chung tu va du lieu vdi muc dich
thuan lpi hoa thuong mai giua cac ben.
• Xay dung kenh doi thoai hieu qua vdi cdng dong doanh nghiep.

(xi)

• Hd tro nhau trong cac van de lien quan den phan loai thue quan, dinh gia va
xuat xu san pham uu tien.
• Thue day thue thi manh me quyen so huu tri tue lien quan den xuat khau,
nhap khau va qua canh.
• Tang cubng an ninh doi vdi containers duong bien va cac 16 hang khac nhap
vao, qua canh qua hoac qua canh sang cac ben trong khi van thuan loi hoa thuong
mai.
e) Cdc bien phap phong ve thuffng mai.

Chuong cac bien phap phong ve thuong mai bao gom cac dieu khoan lien
quan den viec su dung cac cong cu bao ho thuong mai truyen thong da ton tai trong
WTO (chong ban pha gia, chong tro cap va tu ve toan cau).
2.1.2.2. Thuong mai dich vu, thanh lap doanh nghiep va thuong mai dien
tie.

Muc cua dich vu gom 6 den 7 chuong. Them vao do, cac FTA cua EU gom
cac phu luc bo sung cu the doi vdi mot so nganh tieu bieu nhu giao thong, vien
thong, tai chinh, dich vu phap ly, dich vu moi truong, van tai bien va xay dung.
r

r

\

2.1.2.3. Cdc van de khde lien quan den thicong mai.
a) Mua sam Chinh phu.

Trong tat ca cac FTA cua EU deu co Chuong ve mua sam chinh phu (mua
sam cong). Chuong nay vao FTA la rat co y nghia.
b) Canh tranh.

Chuong nay da duoc kha nhieu cac doi tac FTA gan day cua EU dua vao he
thong phap luat cua minh. Cac ben thong nhat cam va trung phat nhtrng hanh vi va

giao dich lien quan den hang hoa, dich vu bop meo canh tranh va thuong mai giua
hai ben.
c) Quyen so' hiru tri tue.

Bao ho va thue thi quyen so huu tri tue rat quan trong doi voi sue canh tranh
cua doanh nghiep chau Au. De giu tieu chuan bao ho ap dung 6 chau Au, cac FTA
A

9

9

A


(xii)

cua EU bao gom mot chuang ve so htru tri tue, trong do cau true phap ly thay doi
tuy tirng doi tac.

d) Thuong mai va phat trien ben vitng.

Cac noi dung chinh cua Chuang ve Thuong mai va Phat trien ben vung gom:

• Ve lao dong, cam ket chung ap dung cac tieu chuan lao dong chinh cua To
chuc Lao dong Quoc te (ILO) va bam sat chuong trinh nghi sir phu hop cua ILO,
• Ve moi truong, co cam ket nham thuc thi hieu qua tat ca cac hiep dinh moi
truong da phuong ma cac nude nay la mot ben trong hiep dinh do.

• Khang dinh quyen cua cac ben dupe chu dong quy dinh trong noi dia nhung
van dam bao muc do bao ve cao ve moi truong va lao dong.
• Cac co che giam sat manh me, duoc xay dung dua tren su giam sat cua cong
ddng thong qua sir tham gia cua xa hoi dan sir tai ca quoc gia doi tac va EU.
• Co che de giai quyet nhung khac biet thong qua mot Hoi ddng doc lap gom
cac chuyen gia.
e) Tinh minh bach.

- Cam ket cho phep cac doi tuong quan tarn duoc binh luan ve dir thao cac
bien phap luat le mdi.
- Hinh thanh diem hoi dap va lien lac de tra ldi cac cau hoi phat sinh tir viec
ap dung cac luat le hay de giai quyet cac van de tir nhung luat do.

- Cac yeu cau ve thu tuc phai tuan thu trong thu tue hanh chinh bao gom ra
soat hay khang kien cac hanh vi hanh chinh lien quan den cac linh vuc de cap trong
FTA.
f) Gidi quyet tranh chap.

Trong cac FTA cua EU, co che giai quyet tranh chap dira tren mo hinh Co
che giai quyet tranh chap cua EU, nhung cac thu tuc nhanh hon nhieu.


(xiii)

- Viec chon mot mo hinh toi uu can duoc xem xet dua vao van de kinh te,

chinh tri cua dat nude.
- Phai xay dung mot co che trao doi thong tin hieu qua giua cac co quan
tham gia dieu phoi.

- Viec thue hien cac cam ket gia nhap WTO va cac cam ket hoi nhap khac
lien quan den nhieu linh vuc.
2.2.2. Bai hoc ve noi dung cam ket trong dam phan hiep dinh thuong mai
tu’ song phuong:
2.2.2.1. Thuong mai hang hoa.

EU thudng cam ket mien thue nhap khau doi vdi hau het cac ddng san pham
cua minh de doi lai muc do cam ket tuong ung cua cac doi tac. Bat dau cd hieu luc
tir 1/7/2000, FTA giua Mexico va EU cho den nay da thue thi duoc hon 10 nam vdi
nhieu bien co, trang thai khac nhau trong thuong mai quoc te. Nhung danh gia tir
tac dong thue te cua FTA nay vi vay cd the tin cay duoc.

Sd lieu thong ke cho thay thuong mai hai chieu giua hai ben da tang tren
207% sau 9 nam thue hien, vdi muc tang trudng xuat khau tir Mexico sang EU la
228% va muc tang trudng thuong mai theo chieu ngupc lai la 196%.
Bang 2.2: Can can thuong mai EU-Mexico 2009-2011
Don vi tinh: Trieu Euro

Nam

Nhap khau

2007
2008
2009
2010

2011
2011Q1
2011Q2
2011Q3
2011Q4

12,110
13,714
10,025
13,188
16,269
3,799
3,879
4,124
4,467

Xuat khau

20,962
21,921
15,987
21,341
23,803
5,267
6,288
6,353
5,894

Can can

Tong

thu’ong mai

Xuat- nhap khau

8,852
8,206
5,962
8,153
7,534
1,468
2,409
2,230
1,426

(Ngudn tirEuropean Commission: www.ec.europa.eu)

33,072
35,635
26,012
34,529
40,072
9,067
10,167
10,477
10,361


(xiv)

Mac du muc tang truong xuat khau tir Mexico sang EU manh han chieu
nguac lai, nhung sau han 10 nam thue hien FTA, Mexico van la nude nhap sieu, va
cung vdi thdi gian thue thi FTA, gia trj nhap sieu cung tang len.
2.2.2.2. Thuong mai dich vu va dau tw.

Trong hiep dinh EU-FIan Qudc, nhung cam ket cua Han Qudc duoc neu
trong hai bieu rieng. Trong hiep dinh EU-CARIFORUM, cac cam ket cua

CARIFORUM dugc neu trong mot bieu duy nhat cho ca bon phuong thue cung
ung. Trong Hiep dinh EU- Colombia, Peru, Colombia cd cam ket theo khuon
mau giong nhu Han Qudc.

Cd the nhung yeu cau nay cung se dugc dua ra trong boi canh FTA.
> Cung cap qua bien gid'i.

> Quyen thanh lap.

> Sir hien dien tam thdi cua the nhan vi muc dich cong viec.
> Quy dinh ve tro’ cap va cdc bien phap phong ve thuong mai trong

cdc nganh dich vu.
2.2.2.3. So' huu tri tue.

So sanh cac FTA cua EU cho thay muc tieu dat ra khong chi la “dam bao

viec bao ho va thue thi hieu qua ve IPR”. Cac FTA nay con de cap den cac muc
tieu khac phu hgp vdi cac nude dang phat trien nhu “xue tien viec chuyen giao
cong nghe qudc te”.

(XV)

CHlTONG 3: GIAI PHAP VA KIEN NGHI• CHO VIEC
XAY
•
DUNG
HIEP
THUONG MAI
•
• DINH
•
• TU"
• DO SONG PHUONG
VIET NAM- EU.
3.1. Trien vong cua FTA Viet Nam - EU
3.1.1. Quan he thuomg mai Viet Nam - EU:

Trong vong 11 nam ke tir nam 2000 toi nam 2011, kirn ngach thuong mai
Viet Nam- EU da tang 5,9 lan, tir mire 4,1 ty USD len 24,3 ty USD; xuat khau cua
Viet Nam vao EU tang gan 6 lan va nhap khau cua Viet Nam tir EU tang 5,8 lan.
Trong boi canh kinh te toan cau suy thoai va khung hoang no cong van con tiem an
nhieu rui ro doi vdi mot so nude d Chau Au nhung thuong mai hai ben van tang
3,9% dat 23 ty USD. Nam 2011. tong kim ngach xuat khau cua Viet Nam sang EU
dat khoang 16,8 ty USD trong khi kim ngach nhap khau tir EU dat 6,52 ty USD.
Tinh den het thang 6 nam 2012, EU da trd thanh thi truong xuat khau quan trong
thu 2 cua Viet Nam, vdi gia tri nhap khau hang hoa khoang 7,3 ty Euro, chiem ty
trong 17.14% tong kim ngach xuat khau cua Viet Nam.
Ve dau tu. EU hien cung la mot trong nhung nha dau tu Ion nhat tai Viet
Nam.

Ve ODA: ODA cua EU bao gom ca phan cung va phan mem (Co so ha tang,
phat trien nong nghiep va nong thon. xir ly moi truong cung cap nude, xoa doi giam
ngheo va nang cao nang lire.
3.1.2. Dong co’ cua EU khi ky hiep dinh thuong mai song phuong vdi Viet

Nam

Cd the thay dong lire chinh cua EU trong viec ky ket cac FTA trong thdi
gian gan day va tuong lai la van de kinh te. Cu the:
• Trong Chien luoc Chau Au Toan Cau 2006, viec ky ket nhung FTA moi
va “tham vong” vdi cac doi tac chien luoc la mot trong nhung uu tien hang dau.
• Trong Bao cao “Thuong mai, Tang truong va Cac van de toan cau”
2010, Uy ban chau Au mot lan nira khang dinh vai trd quan trong cua thuong mai
trong tang truong kinh te, tao cong an viec lam cho khdi nay va do dd co quan
nay da neu ke hoach chi tiet cho viec phat trien thuong mai cua khdi. Hinh