hệ thần kinh và các bệnh lý thường gặp

HỆ THẦN KINH
VÀ CÁC BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP
BS Võ Thành Liêm
Mục tiêu bài giảng
Mô tả cấu trúc giải phẫu của hệ thần kinh chung (tất cả thành phần)
Mô tả chức năng của hệ thần kinh trung ương
Não
Gian não
Trung não
Cấu trúc bài giảng
1. Tổng quan
2. Hệ thần kinh trung ương
3. Hệ thần kinh ngoại biên
4. Hệ thần kinh tự chủ
5. Bệnh lý thường gặp
Tổng quan
Chức năng:
Điều khiển suy nghĩ, hành động cảm xúc của cơ thể
Phối hợp, tương tác giữa các cơ quan trong cơ thể
Cấu trúc của hệ thần kinh: 3 thành phần
Hệ thần kinh trung ương
Não
Tủy sống
Hệ thần kinh ngoại biên:
Dây thần kinh
Hạch thần kinh
Hệ thần kinh tự chủ
Tổng quan
Video về neurone
Nervous/neurone
Hệ thần kinh trung ương

Não
Hệ thần kinh trung ương
Não
Bao gồm 3 phân khu não
Bán cầu đại não: 4 thùy
Thùy trán
Thùy đỉnh
Thùy thái dương
Thùy chẩm
Gian não
Trung não
Chứa TB thần kinh, mô đệm, mạch máu, dây thần kinh
Chứa hơn 10 tỷ tế bào
Nhận 20% cung lượng tim, dùng 25% oxy cơ thể
Hệ thần kinh trung ương
Não
Chi phối các hoạt động thần kinh cao cấp
Suy nghĩ, tính toán, giao tiếp
Điều khiển, phối hợp hành động, tư thế
Điều phối giác quan cơ thể
Hệ thần kinh trung ương
Gian não
Nơi chuyển tiếp neuron
Tất cả cảm giác
Tất cả hành động
Điều khiển tư thế cơ thể
Nơi quyết định tình trạng tri giác thức
tỉnh, tập trung, chú ý
Thân nhiệt, cân bằng nội môi, nước ion
Chức năng nội tiết

Hệ thần kinh trung ương
Trung não
Gồm:
Cầu não
Hành não
Các nhân thần kinh
Sinh tồn: tim, nhịp thở
Điều khiển 12 dây TK sọ
Hệ thần kinh trung ương
Tiểu não
Điều hòa, phối hợp hành động
Giữ tư thế cơ thể
Hệ thần kinh trung ương
Tủy sống
Đặc điểm
Thuộc thần kinh trung ương
Có thể dẫn truyền thần kinh từ não ra ngoại
biên
Có thể tạo cung phản xạ trực tiếp, tự phản
ứng, không cần não tham gia
Hệ thần kinh trung ương
Tủy sống
Cấu trúc: theo khoanh tủy
Chất trắng = dây thần kinh = bao ngoài
Chất xám = tế bào neuron = nhân trong
Chức năng:
Thần kinh cảm giác: nhánh sau
Thần kinh vận động: nhánh trước
Hệ thần kinh ngoại biên
Bao gồm các dây thần kinh

Dẫn truyền tính hiệu thần kinh
Cảm giác (từ ngoại vi vào TK trung ương)
Hành động (từ TK trung ương ra ngoại vi)
Các dây TK sọ
I: khứu giác
II: thị giác
III, IV, VI: vận nhãn
V: cảm giác mặt
VII: vận động mặt
VIII: tiền đình, ốc tai, thính giác
IX: thiệt hầu
X: lang thang (hoành, tim)
XI: thần kinh phụ
XII: thần kinh hạ thiệt
Hệ thần kinh ngoại biên
Chia theo đốt sống
Hệ thần kinh tự chủ
Điều khiển các tạng của cơ thể
Hoạt động chức năng: tiết dịch nội –ngoại tiết
Co thắc cơ: nhu động ruột…
Cảm giác tạng
Hệ giao cảm – phó giao cảm
Một số bệnh lý thường gặp
Nhồi máu não
Não có nhu cầu cao về oxy, cần nhiều máu cung cấp
2 nhánh động mạch chính: động mạch cảnh, động mạch thân nền
Huyết khối gây tắc nhánh động mạch não, tế bào neuron thiếu oxy hoại tử, tạo ổ nhồi máu.
Gây triệu chứng lâm sàng tương ứng vùng não điều phối
Yếu, liệt cơ
Rối loạn cảm giác

Rối loạn thăng bằng, ngôn ngữ, trí nhớ….
Bệnh tiên lượng nặng
Điều trị cấp cứu
Một số bệnh lý thường gặp
Xuất huyết não
Do túi phình động mạch não hoặc cao huyết áp
Xuất huyết ra ngoài lòng mạch, không cung cấp oxy cho tế bào neuron, tăng áp lực nội sọ
Gây triệu chứng lâm sàng tương ứng vùng não điều phối
Liệt cơ
Rối loạn cảm giác
Rối loạn thăng bằng, ngôn ngữ, trí nhớ….
Bệnh tiên lượng nặng
Điều trị cấp cứu