chăm sóc sức khỏe ban đầu tại việt nam

Chăm Sóc Sức Khỏe Ban Đầu
Tại Việt Nam
♦
ThS. BS. Võ Thành Liêm
Mục tiêu bài giảng
♦
Định nghĩa sức khỏe, chăm sóc sức khỏe ban đầu.
♦
Liệt kê các nội dung chính sách chăm sóc sức khỏe ban
đầu tại VN.
Đề mục
♦
Nguyên lý về chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Các nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu ở VN
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Sức khỏe:
–
Trạng thái thoải mái toàn diện: Thể chất-Tinh thần-Xã
hội
–
Không chỉ là không có bệnh hay thương tật
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Sức khỏe:
–
Trạng thái thoải mái toàn diện: Thể chất-Tinh thần-Xã
hội
–

Không chỉ là không có bệnh hay thương tật
♦
3 mặt của sức khỏe:
–
Sức khỏe thể chất
–
Sức khỏe tinh thần
–
Sức khỏe xã hội
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Chăm sóc sức khỏe ban đầu
–
Là chăm sóc sức khỏe thiết yếu
–
Dựa trên những phương pháp-kỹ thuật thực hành-> cá
nhân, gia đình
–
Được mọi người chấp nhận-> tham gia đầy đủ
–
Giá thành chấp nhận được nhằm đạt sức khỏe cao nhất
có thể được
–
Nhấn mạnh:
•
Tăng cường sức khỏe
•
Phòng bệnh
•
Chữa bệnh

•
Phục hồi sức khỏe
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Tại sao chăm sóc ban đầu quan trọng
–
Lịch sử:
•
Loại bỏ bệnh đậu mùa, sốt bại liệt…
•
Khống chế: sốt rét, sốt xuất huyết, tả…
•
Hiệu quả của vaccin
–
Lợi ích
•
Ngừa bệnh
•
Nâng cao sức khỏe
•
Cải thiện tỷ lệ tử vong
•
Lợi ích về kinh tế
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Tại sao chăm sóc ban đầu quan trọng
–
Tổ chức y tế thế giới (WHO)
•
Nếu tỷ lệ tử vong năm 2006 = năm 1978

•
Sẽ có 16,2 triệu trẻ tử vong
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Tại sao chăm sóc ban đầu quan trọng
–
Tổ chức y tế thế giới (WHO)
•
Nếu tỷ lệ tử vong năm 2006 = năm 1978
•
Sẽ có 16,2 triệu trẻ tử vong
•

•
Thực tế có 9,5 triệu trẻ tử vong
•
=> 6,7 triệu trẻ cứu sống = 18329 trẻ/ngày
•
Nhờ: cung cấp nước sạch+thuốc thiết yếu+vệ sinh+chăm
sóc tiền sản
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
1978: Alma-Ata (10 điểm): Sức khỏe cho mọi người
–
Quyền cơ bản của con người
–
Định nghĩa CSBĐ: là ngành khoa học
–
Trách nhiệm của chính phủ các nước
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu

♦
Alma – Ata (10 điểm)
–
1- định nghĩa sức khỏe
–
2- bất công trong chăm sóc y tế
–
3- bảo vệ - nâng cao sức khỏe
–
4- quyền tham gia chăm sóc sức khỏe bản thân
–
5- trách nhiệm của các chính phủ chăm lo sức khỏe
–
6- định nghĩa CKSKBĐ
–
7- chức năng CKSKBĐ
–
8- chính phủ cần triển khai CKSKBĐ
–
9- các nước cần hợp tác
–
10- mục tiêu y tế đến năm 2000
Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦
Alma – Ata: CSSKBĐ
–
Giáo dục sức khỏe, thay đổi lối sống
–
Cung cấp đầy đủ thực phẩm – dinh dưỡng
–

Cung cấp nước sạch – vệ sinh môi trường
–
Chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em, KHHGĐ
–
Tiêm chủng phòng 6 bệnh phổ biến/trẻ em
–
Phòng chống bệnh dịch lưu hành tại địa phương
–
Điều trị hợp lý bệnh – vết thương thông thường
–
Cung cấp các thuốc thiết yếu
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
Việt Nam
–
1949: TYT thôn trong chiến khu
–
1954: 2000 TYT/6000 thôn xã (chiến tranh)
–
1978: Alma – Ata
–
Việt Nam áp dụng 8 + 2 nội dung
–
1980: Kết quả khả quan
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
1-Giáo dục sức khỏe
–
Tăng cường kiến thức -> tự bảo vệ và nâng cao SK

–
Loại bỏ lối sống – thói quen có hại
–
Nâng cao sức khỏe bản thân – gia đình – xã hội
–
Cán bộ y tế (thôn xã, TYT,…): bồi dưỡng kiến thức,
kỹ năng truyền thông – giáo dục sức khỏe
–
Thực hiện, lồng ghép giáo dục sức khỏe tại địa phương
–
Tập trung những vấn đề nổi cộm của địa phương
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
2-Cải thiện điều kiện dinh dưỡng-ăn uống hợp lý
–
Xóa đói, giảm nghèo, cải thiện chất lượng dinh dưỡng,
dinh dưỡng hợp lý, an toàn thực phẩm
–
Nâng cao nhận thức về dinh dưỡng hợp lý, an toàn
thực phẩm
–
Phòng chống các bệnh do ăn uống, dinh dưỡng
–
Vận động cộng đồng tự giải quyết vấn đề dinh dưỡng
–
Bảo quản- sử dụng tốt các nguồn lương thực-thực
phẩm, chống lãng phí
–
Phòng ngừa ngộ độc thực phẩm
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN

♦
3-Cung cấp nước sạch và vệ sinh môi trường
–
Giáo dục vệ sinh môi trường cho cá nhân-cộng đồng
–
Giải quyết tốt chất thải (phân,rác, cống)
–
Tiêu diệt các vật trung gian truyền bệnh (ruồi, muỗi,
gián, bọ, rận )
–
Cung cấp nước sạch
–
Chống ô nhiễm môi trường sống: khói bụi, thuốc lá,
tiếng ồn, không khí, …
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
4-Chăm sóc sức khỏe bà mẹ-trẻ em, KHHGĐ
–
Đẩy mạnh KHHGĐ, dùng biện pháp tránh thai
–
Thực hiện: gia đình chỉ có 1-2 con, nuôi dạy con tốt
–
Chăm sóc tiền sản: khám thai, vaccin, dinh dưỡng
–
Giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ trẻ em
–
Giải quyết tốt vấn đề dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ em
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
5-Tiêm chủng phòng bệnh nhiễm phổ biến ở trẻ em

–
Là biện pháp miễn dịch chủ động, mang hiệu quả cao
–
Đạt nhiều thành tựu: thanh toán bại liệt, loại trừ uốn
ván sơ sinh, …
–
Chương trình tiêm chủng mở rộng: lao, bạch hầu, ho
gà, uốn ván, sởi, bại liệt, viêm gan B
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
6-Phòng chống bệnh dịch lưu hành phổ biến tại địa
phương
–
Phòng không cho dịch bệnh xảy ra
–
Phát hiện nhanh chóng, báo cáo kịp thời
–
Nếu đã xảy ra: giải quyết nhanh chóng, tránh để dịch
lây lan
–
Hạn chế tối đa số mắc và chết do dịch
–
Khía cạnh mới: bệnh lây nhiễm – bệnh không lây
nhiễm.
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
7-Khám điều trị bệnh – vết thương thông thương
–
Nâng cao chất lượng chữa bệnh: nhiệm vụ trọng tâm
–

Tổ chức tốt cấp cứu
–
Nâng cao kiến thức kỹ năng cấp cứu, chăm sóc sinh
sản, đỡ đẻ cho TYT
–
Quản lý các bệnh xã hội: lao, phong, tâm thần…
–
Phối hợp y học cổ truyền
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
8-Cung cấp các thuốc thiết yếu
–
Cung cấp thuốc thiết yếu cho tuyến y tế cơ sở
–
Ưu tiên thuốc cho các vùng xa, miền núi
–
TYT có >60 loại thuốc thông thường
–
Quản lý, bảo quản, phân phối theo qui định
–
TYT có >40 loại cây thuốc trong vườn
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
9-Quản lý sức khỏe
–
Mục tiêu lâu dài: quản lý sức khỏe toàn dân
–
Hiện nay ưu tiên:
•
Trẻ < 1 tuổi

•
Trẻ <5 tuổi
•
Phụ nữ có thai
•
Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (15-49t)
•
Bệnh xã hội, bệnh nghề nghiệp
•
Cán bộ công nhân viên chức nhà nước
•
Đối tượng diện chính sách
Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦
10-Củng cố mạng lưới y tế cơ sở -> CSSKBĐ
–
Củng cố, tăng cường mạng lưới y tế cơ sở
–
100% TYT có 3-6 cán bộ
–
TYT có đủ phòng ốc chức năng, phương tiện làm việc,
dụng cụ chuyên môn phù hợp
–
Tăng cường năng lực chuyên môn, quản lý-> thực hiện
chiến lược sức khỏe cho mọi người:
•
Công bằng trong chăm sóc sức khỏe
•
Nâng cao chất lượng chăm sóc ban đầu