Bệnh tăng huyết áp y HN

BÖnh t¨ng huyÕt ¸p
BÖnh t¨ng huyÕt ¸p
BS Nguyễn Lân Hiếu
Trường Đại Học Y Hà Nội

Việt Nam
Việt Nam
Theo thống kê của Bộ Y tế tại các bệnh viện trong năm 2000, tỷ lệ
Theo thống kê của Bộ Y tế tại các bệnh viện trong năm 2000, tỷ lệ
mắc và tử vong của một số bệnh tim mạch (tính trên 100.000 dân):
mắc và tử vong của một số bệnh tim mạch (tính trên 100.000 dân):
Tên bệnh Tỷ lệ mắc Tỷ lệ tử vong
Suy tim 43,70 1,20
Tăng HA nguyên phát 131,13 0,40
Nhồi máu cơ tim 7,62 1,02
Tai biến mạch não 46,84 3,02


1960:
1960:
2% miÒn B¾c
2% miÒn B¾c

1992:
1992:
11,7% Toµn quèc
11,7% Toµn quèc

Hµ néi:
Hµ néi:

1999: 16,05 %
1999: 16,05 %
2002: 23,3%
2002: 23,3%

2003:
2003:
16,3% miÒn B¾c ViÖt nam (4 tØnh vµ
16,3% miÒn B¾c ViÖt nam (4 tØnh vµ
thµnh phè)
thµnh phè)
T¨ng huyÕt ¸p
T¨ng huyÕt ¸p
gia t¨ng t¹i céng ®ång
gia t¨ng t¹i céng ®ång

T.H.A: yếu tố nguy cơ quan trọng nhất trong
các bệnh tim mạch

Số ng ời bị THA rất lớn trong cộng đồng.
Số ng ời bị THA rất lớn trong cộng đồng.

Tỷ lệ THA đang có khuynh h ớng
Tỷ lệ THA đang có khuynh h ớng


rõ ở n ớc ta.
rõ ở n ớc ta.

Số ng ời THA đ ợc chẩn đoán còn thấp.

Số ng ời THA đ ợc chẩn đoán còn thấp.

Số BN THA đ ợc điều trị còn ít.
Số BN THA đ ợc điều trị còn ít.

Số BN THA đ ợc điều trị theo đúng cách cũng không nhiều.
Số BN THA đ ợc điều trị theo đúng cách cũng không nhiều.
mà:
mà:
Các biến chứng của THA lại:
Các biến chứng của THA lại:
- Rất th ờng gặp.
- Hình thái: đa dạng.
- Mức độ: nặng nề gây tàn phế, thậm chí có thể tử vong.

Tỷ lệ Tăng huyết áp
tại một số tỉnh miền bắc n ớc ta
(theo điều tra dịch tễ THA 2002, với ng ời 25 tuổi)
16,312,322,7Tổng cộng
13,913,216,4Thái nguyên (trung du)
12,49,720,1Thái bình (đồng bằng)
16,613,631,9Nghệ an (duyên hải)
23,223,2Hà nội (thành phố)
Tổng
cộng
Nông thônThành phố
Thị xã
Tỷ lệ tăng huyết áp (%)
Đơn vị đ ợc điều tra

Huyết áp là gì ?

á
á
p lực máu trong lòng động mạch:
p lực máu trong lòng động mạch:
Lực bóp máu của cơ tim x sức cản của ĐM
Lực bóp máu của cơ tim x sức cản của ĐM

HA tâm thu:
HA tâm thu:
khi tim bóp
khi tim bóp

HA tâm tr ơng:
HA tâm tr ơng:
khi tim giãn
khi tim giãn

Ví dụ: 130/80
Ví dụ: 130/80
130: là HA tâm thu
130: là HA tâm thu


80: là HA tâm tr ơng
80: là HA tâm tr ơng


Thế nào là tăng huyết áp ?

Phân độ HATT (mmHg) HATTr (mmHg)
Tối u
Bình th ờng
Bình th ờng cao
độ 1
độ 2
độ 3
Tăng huyết áp
tâm thu đơn độc
< 120
120 - 129
130 - 139
140 ã 159
160 - 179
ã 180
ã 140
Và < 80
Và/hoặc 80 - 84
Và/hoặc 85 - 89
Và/hoặc 90 ã 99
Và/hoặc 100 - 109
Và/hoặc ã 110
Và < 90


Nhận biết có THA
Nhận biết có THA

Nhức đầu

Mờ mắt

Hồi hộp

Choáng váng

Nh ng quan trọng nhất là đo HA th ờng kỳ

Đo với máy nào?
Đo với máy nào?

HA kế thuỷ ngân

HA kế đồng hồ

HA kế điện tử

Những l u ý khi đo huyết áp
Những l u ý khi đo huyết áp

Bệnh nhân phải trong trạng thái nghỉ ngơi
Bệnh nhân phải trong trạng thái nghỉ ngơi

Không dùng các chất kích thích
Không dùng các chất kích thích

BN nên ở t thế ngồi ghế tựa, tay để trên bàn sao cho nếp
BN nên ở t thế ngồi ghế tựa, tay để trên bàn sao cho nếp
khuỷu ngang với mức tim.
khuỷu ngang với mức tim.

Trong một số tr òng hợp đặc biệt cần đo HA ở t thể nằm
Trong một số tr òng hợp đặc biệt cần đo HA ở t thể nằm
hoặc ngồi.
hoặc ngồi.

Bề rộng bao đo HA nên bằng 80 % chu vi cánh tay.
Bề rộng bao đo HA nên bằng 80 % chu vi cánh tay.

Những l u ý khi xác định huyết áp
Những l u ý khi xác định huyết áp

Nên dùng loại máy đo huyết áp thuỷ ngân.
Nên dùng loại máy đo huyết áp thuỷ ngân.

Con số huyết áp tâm thu t ơng ứng với pha I của Korotkoff
Con số huyết áp tâm thu t ơng ứng với pha I của Korotkoff
(xuất hiện tiếng đập đầu tiên) và huyết áp tâm tr ơng là ở
(xuất hiện tiếng đập đầu tiên) và huyết áp tâm tr ơng là ở
pha V (mất tiếng đập). Chú ý khoảng trống HA có thể gặp.
pha V (mất tiếng đập). Chú ý khoảng trống HA có thể gặp.

Nên đo cả hai tay và lấy trị số ở bên có số đo cao hơn.
Nên đo cả hai tay và lấy trị số ở bên có số đo cao hơn.

Cần thiết phải đo ít nhất 2 lần cách nhau ít nhất 2 phút và
Cần thiết phải đo ít nhất 2 lần cách nhau ít nhất 2 phút và
con số cuối cùng là trung bình cộng nếu có sự khác biệt > 5
con số cuối cùng là trung bình cộng nếu có sự khác biệt > 5
mmHg.

mmHg.


§o ë ®©u
§o ë ®©u
–
ë bÖnh viÖn
Chó ý:
THA do hiÖu øng ¸o choµng tr¾ng
–
ë nhµ:
•
Tù ®o
•
24 giê (Holter)

Phân giai đoạn Phân giai đoạn
theo JNC VI theo JNC JNC VII
HA tối u 120/80 HA bình th ờng
HA bình th ờng 120-129/80-84
HA bình th ờng cao 130-139/85-89
THA 140/90 THA
THA độ 1 140-159/90-99 THA độ 1
THA độ 2 160-179/100-109
THA độ 3 180/110
Theo JNC VII: thái độ điều trị là nh nhau đối với THA độ 2 và 3 cho
Theo JNC VII: thái độ điều trị là nh nhau đối với THA độ 2 và 3 cho
nên, có thể gộp hai độ THA này làm một
nên, có thể gộp hai độ THA này làm một
Tien THA

THA ủoọ 2

ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n t¨ng huyÕt ¸p:
≥ 90%: kh«ng râ nguyªn nh©n
≤ 10%: cã nguyªn nh©n (người trẻ, khó
khống chế bằng thuốc, tiến triển nhanh,
ác tính, biểu hiện ở các cơ quan khác)

Tìm nguyên nhân THA:
o
Bệnh thận: viêm cầu thận, viêm đài bể
thận, sỏi thận, dị tật bẩm sinh ở thận
(Kyste).
o
Hẹp ĐM ngoại biên:
-
Hẹp ĐMC bụng trên chỗ xuất phát
ĐM thận .
-
Hẹp ĐM thận.
-
Hẹp eo ĐMC.

o
Bệnh nội tiết: U tuỷ th ợng thận, U vỏ th ợng
thận.
o
Nhiễm độc thai nghén.
o
Phình ĐM não.

o
Stress tâm lý.
o
Ăn uống: cam thảo-cà phê.
o
Thuốc nội tiết
o
Một số thuốc tránh thai.


WHO/ISH
WHO/ISH

HATT/HATTr

Tuổi: nam > 55 năm; nữ > 65 năm

Hút thuốc lá

Rối loạn chuyển hoá lipid

Tiền sử gia đình sớm mắc bệnh tim mạch (nam < 55
năm; nữ < 65 năm)

Béo phì (béo bụng) vòng bụng >/= 102cm ở nam;
88cm ở nữ.

Creactive protein >1=1mg/L

Đái tháo đ ờng: cá nhân/gia đình JNC VII

JNC VII:
JNC VII:
t ơng tự:
t ơng tự:

Béo phì: BMI ã 30
CAC YEU TO NGUY Cễ CHU YEU
CAC YEU TO NGUY Cễ CHU YEU


Các xét nghiệm cần làm: WHO/ISH; JNC VII
Các xét nghiệm cần làm: WHO/ISH; JNC VII

Dựa vào khám và hỏi bệnh

Xét nghiệm th ờng quy: đánh giá các yếu tố và nguy cơ, và
tổn th ơng cơ quan đích

Xét nghiệm đặc biệt:

SA tim, các đM ngoại vi: cảnh đùi

Soi đáy mắt

Protein niệu

CPR

đo Renin, Aldosterone, Coticosteroid,

Catecholamin, CT bụng, MRI não, đM chủ)

T.H.A cã phèi hîp víi c¸c yÕu tè Nguy c¬ kh¸c:
T.H.A cã phèi hîp víi c¸c yÕu tè Nguy c¬ kh¸c:
nguy c¬ BÖnh m¹ch vµnh sÏ t¨ng cao
nguy c¬ BÖnh m¹ch vµnh sÏ t¨ng cao

27 %
32 %
26 %
15 %
THA ® îc kiÓm
so¸t tèt
Kh«ng biÕt
THA
THA ® îc ®iÒu trÞ nh ng
kh«ng ® îc kiÓm so¸t
tèt
BiÕt THA nh ng kh«ng
® îc ®iÒu trÞ
T×nh h×nh ph¸t hiÖn vµ kiÓm so¸t T.H.A
(theo sè liÖu cña ban ®iÒu tra søc khoÎ vµ dinh d ìng quèc
gia Hoa kú 1992-1994)

N íc Tû lÖ (%) N íc Tû lÖ (%)
- Ph¸p 33 - Nga 5.7
- Hung ga ri 27.8 - TriÒu Tiªn 5
- BØ 25 - Ba Lan 4
- TiÖp Kh¾c 17.8 - Trung Quèc 3
- T©y Ban Nha 16.3 - Zai-a 2.5

Tû lÖ % bÖnh nh©n ® îc kiÓm so¸t tèt
sè H.A (<140/90mmHg) ë mét sè quèc gia

ảnh h ởng của T.H.A
lên một số cơ quan đích
THA -> gây biến chứng nhiều phủ tạng, trong đó chủ yếu
THA -> gây biến chứng nhiều phủ tạng, trong đó chủ yếu
là:
là:

Tim và các mạch máu.

Thận.

Mắt.

Não.

Biến chứng tim
và các mạch máu do T.H.A

Phì đại tâm thất trái:
Phì đại tâm thất trái:
điện tâm đồ và nhất là SÂ tim (tính chỉ số KLCTT).
điện tâm đồ và nhất là SÂ tim (tính chỉ số KLCTT).

Rối loạn chức năng tâm tr ơng, rối loạn chức năng tâm thu TT
Rối loạn chức năng tâm tr ơng, rối loạn chức năng tâm thu TT
(SÂ -
(SÂ -

Doppler tim).
Doppler tim).

Cơn đau thắt ngực hoặc NMCT
Cơn đau thắt ngực hoặc NMCT
(do sự phối hợp giữa VXĐMV và
(do sự phối hợp giữa VXĐMV và


tiêu
tiêu
thụ O
thụ O
2
2
cơ tim (vì có phì đại TT).
cơ tim (vì có phì đại TT).

Suy tim trái > Suy tim toàn bộ.
Suy tim trái > Suy tim toàn bộ.



Rối loạn nhịp tim.
Rối loạn nhịp tim.

Xơ vữa rồi xơ cứng nhiều ĐM
Xơ vữa rồi xơ cứng nhiều ĐM
(chú ý ĐM cảnh hai bên).
(chú ý ĐM cảnh hai bên).

Giãn phình và phình tách thành của một số ĐM
Giãn phình và phình tách thành của một số ĐM
(SÂ, chụp CT-Scanner,
(SÂ, chụp CT-Scanner,
chụp cộng h ởng từ).
chụp cộng h ởng từ).

¶nh h ëng cña T.H.A
lªn mét sè c¬ quan ®Ých

ph× ®¹i
thÊt tr¸i
do T.H.A