TIỂU THUYẾT MUA NHÀ VŨ TRỌNG PHỤNG

Nhân vật chính trong truyện là một người nơng dân nghèo khổ, anh
cảm thấy hối hận khi đưa những người bạn của mình về nhà để họ
chứng khiến một khung cảnh bừa bộn và túng thiếu.
“Nền nhà bằng đất nên âm ẩm dưới chân. Một mùi mốc
khăng khẳng làm các anh nhăn mũi. Đứa con lớn của tôi, đau
bụng thổ từ đêm, nằm trên cái võng nhuộm màu nâu căng từ
đầu nhà nọ đến đầu nhà kia, chắn cả lối đi. Nó mặc một cái
quần, một cái áo bằng thứ vải mà con sen nhà các anh cũng
không thèm mặc. Dưới nó là một vũng bùn to tướng.”
– Mua nhà
Anh cảm thấy tự ti khi nhớ lại cảm giác khi đến nhà những người
bạn, đó là nơi ở tiện nghi và đầy đủ, do đó mà anh cho rằng mọi
người sẽ tránh né mình. Vậy mà anh Kim, một người bạn bình thường
lại khơng ngần ngại nắm tay hỏi thăm con anh và hơn cả thấu hiểu
hoàn cảnh của anh.
Nước ta trước Cách mạng tháng Tám có sự phân hóa rõ ràng giữa
các tầng lớp, những người giàu có thường hay bóc lột sức lao động
của người ở và ln khinh thường kẻ nghèo khổ. Khi đến với tác
phẩm Mua nhà, giữa hai tầng lớp đối lập nhau ấy lại bên nhau và có
sự đồng cảm sâu sắc.
“Và khi anh lại gần con tơi, cúi xuống để hỏi han, thì chỉ
thiếu một chút nữa là khóc. Khơng, anh Kim ạ… Anh tốt lắm.
Tay anh nắm lấy tay con tôi không một chút rụt rè. Anh đã
khen: cháu trông ngoan. Anh đã hỏi bằng những câu rất dịu
dàng. Lòng trắc ẩn đối với một người bạn khổ đã giúp anh có
những cử chỉ rất tự nhiên.”
Tác phẩm khơng có cốt truyện đầy đủ nhưng với ngòi bút tự nhiên
và tinh tế của Nam Cao, Mua nhà đã tái hiện rõ ràng khung cảnh
thiếu thốn của nước ta ngày trước và ở đó cịn có câu chuyện đẹp về
tình người.
Đau đớn thay những kiếp sống muốn cất cánh bay cao nhưng

lại bị áo cơm ghì sát đất
Nhân vật chính trong truyện là người nơng dân lam lũ quanh năm,
anh khao khát có một mái nhà đầy đủ và thoải mái hơn nhưng giá cả


ngày càng tăng lên khiến anh càng ngày càng khó thực hiện ước mơ
của mình.
Ở trong bối cảnh ấy, vay tiền như liều mạng vì địa chủ ln ra sức
bóc lột tàn bạo, sinh lãi quá nhiều khiến người nghèo khổ lại càng bế
tắc hơn, đẩy cuộc sống của người nông dân ngày ấy vào con đường
nợ nần và lầm than.
“Tơi cịn phải khổ với tơi lâu lắm. Bởi biết đến bao giờ tơi mới
có thể làm một cái nhà khác, rộng rãi và sạch sẽ hơn một
chút! Tôi làm việc ghê gớm lắm. Tôi giết dần tôi đi để kiếm
tiền. Nhưng sức người ta chỉ có chừng. Mà giá tre gỗ bây giờ
thì tăng lên vơ hạn. Nó tăng từ tháng này qua tháng khác.
Cái đích của tơi thành cứ lùi xa mãi.
Tôi dự định độ hai trăm đã khơng đủ nữa. Phải ba trăm là ít.
Vay nợ lại thì tơi khơng dám. Đời tơi, đã nhiều phen vay nợ
lãi… Ngay bây giờ, tháng tháng lãi nợ cũng còn ngốn mất
q nửa số tiền tơi kiếm được. Nợ nó đẻ ra mau chóng lắm.
Vay liều thì chết.”
– Mua nhà
Khơng bao lâu sau thì một trận bão ập đến, anh và vợ mình phải
vượt qua mưa gió, vượt qua cái rét lạnh của cơn giông để đưa con
đến chỗ ông bà ngoại trú tạm.
Khi hết bão rồi, hai vợ chồng về lại nhà cũ và nhìn thấy một đống đổ
nát, căn nhà vốn liêu xiêu nay đã ngã xuống, một cơn giơng đã cuốn
đi nơi ở của gia đình anh.
“Cái nhà bị ụp rồi. Nó nằm ụp xuống, như một người già

khuỵu gối. Khó lịng mà cịn bắt nó đứng lên được nữa. Sức
nhà tre, mấy nả? Cái này đã lão. Nó đã qua tay ba chủ. Tơi là
bốn. Chỉ có gió to, nó đã có quyền đổ lắm huống hồ gặp bão.
Nó trung thành với tơi được đến bây giờ, kể cũng đã là tận
tâm tận lực.”
Khơng cịn ngơi nhà, vợ chồng anh vô cùng buồn bã, anh tiếc mồ hơi
nước mắt mình đã đổ ra chăm chút cho giàn trầu, bụi mía và bao
nhiêu tiền của cứ thế mà bị cơn bão cuốn đi. 


Sau đó anh và vợ quyết định mua nhà của một tên cờ bạc với giá ba
trăm đồng, hắn vì u mê kiếp đỏ đen mà tan gia bại sản, bán nhà cho
anh chỉ vì muốn gỡ gạc lại những gì đã mất.
”
–
Bao
nhiêu
thì
bác
bán?
–
Ba
trăm,
đúng.
Cái giá này hời lắm. Thấy bảo hắn thật thà, tơi ái ngại. Tơi
hỏi
hắn:
–
Bác
bán

đi
làm
gì?
– Chẳng làm gì sốt. Tơi trót thua cay q, chết thì chết, tơi
cũng cịn phải gỡ. Trường vốn thì dễ gỡ. Tơi bán cái nhà, lấy
vài trăm đồng để gỡ vài canh, xem thế nào.”
– Mua nhà
Thế là hai vợ chồng anh phải vay mượn khắp nơi, cuối cùng cũng
gom đủ tiền để mua nhà. Cuộc giao dịch của họ và tên cờ bạc xong
xi rất nhanh, anh cùng gia đình mình chuẩn bị sửa lại một chút để
tiện dọn sang nhà mới ở. 
Sau tất cả những vất vả thì anh cũng có được căn nhà thoải mái và
dễ chịu hơn, thế là từ nay anh phải làm ăn chăm chỉ để còn trả nợ.
Anh là đại diện cho những người nơng dân có chí hướng và trách
nhiệm thời đó.
Khi sống trong hồn cảnh túng quẫn và bế tắc, con người luôn khao
khát về một điều gì đó tốt đẹp hơn và căn nhà chính là một ví dụ.
Những người nơng dân ấy khơng cần nhà cao cửa rộng mà đơn giản
là một nơi vững chắc có thể che chắn mưa bão và thoải mái.
Nhân vật chính trong tác phẩm, khi anh có được căn nhà rồi thì phải
gánh nợ nần và làm ăn vất vả để trả dần. Những người nông dân ấy
luôn muốn có một cuộc sống đầy đủ và khơng vướng bận nhưng lại
bị cái nợ, cơm áo hằng ngày đeo bám, đẩy mong ước của họ đi thật
xa.
Mua nhà là tác phẩm giàu tính nhân đạo 
Truyện ngắn khơng chỉ xây dựng nhân vật Kim để tôn vinh những
người biết đồng cảm và thấu hiểu mà cịn có một tên cờ bạc túng
quẫn đến mức bán nhà, tác phẩm như bức tranh u ám của xã hội
nước ta ngày trước.

Ở giai đoạn ấy, bên cạnh những người chọn làm ăn lương thiện thì
vẫn có thành phần hư hỏng. Tên bán nhà là một kẻ góa vợ và ni
hai đứa con một mình, hắn bán tất cả mọi thứ để đổ vào cơn bạc,
con của hắn phải lay lắt ăn nhờ ở đậu nhà người khác. 
“Hắn
cười
chua
chát:
– Đồ đạc thì có gì mà dọn? Chỉ có một cái giường này. Cứ
quăng bố nó ra ngồi kia cho tơi, rồi dỡ đi.
Hắn
đứng
dậy
mà
bảo
con:
– Chúng mày cũng đứng lên. Sang nhà bác Vi nằm nhờ.
Con chị phải quát, gắt gỏng với em một lúc, hai đứa mới lếch
thếch cõng được nhau sang nhà bác Vi. Vẫn một đứa lạu bà
lạu bạu, một đứa oằn oại rên la. Thợ trèo lên mái, dỡ gianh
quăng xuống. Tôi ngồi ở sân, trông họ.
Một lúc sau, chẳng biết đã gửi em cho ai được, đứa con gái
lân la gần tơi, xem dỡ nhà. Tơi có dịp trơng gần nó. Nó gầy
ốm quá. Cổ tay, cổ chân chỉ con con. Mặt chau chau. Quần áo
rách lượt thượt. Răng của nó cứ nhe ra một cách thương hại
lắm.”
Mua nhà cịn thể hiện tình thương những số phận với nhỏ bé như hai
đứa con của tên cờ bạc để từ đó giúp độc giả suy ngẫm và trân
trọng cuộc sống nhiều hơn.

Tác phẩm khép lại bằng hình ảnh hai đứa trẻ ốn hận người mua
nhà bởi đơn giản chúng cho rằng đó là người cướp đi mái ấm của gia
đình mình.
Khi anh sửa sang nhà cửa cũng cảm thấy dằn vặt vì tiếng kêu nức nở
của hai đứa trẻ nhưng anh chẳng biết làm gì cả, anh tuy đau lịng
nhưng cuối cùng rồi cũng phải lo cho gia đình mình trước. 
“Rồi đây, hối hận sẽ toả một bóng đen vào trong cái nhà mới
của tôi, rộng rãi và sạch sẽ hơn cái trước. Những chiều đông
lạnh lẽo, một con thạch sùng nấp trên một cái xà ngang, sẽ
tặc lưỡi nhắc cho tôi biết: Tôi ác quá! Tôi ác quá!… Nhưng mà
thôi anh Kim ạ! Nghĩ ngợi làm gì nữa? Ở cảnh chúng ta lúc
này, hạnh phúc cũng chỉ là một cái chăn hẹp. Người này co
thì người kia bị hở. Đâu phải tôi muốn tệ? Nhưng biết làm
sao được? Ai bảo đời cứ khắt khe vậy? Giá người ta vẫn có
thể nghĩ đến mình mà chẳng thiệt gì đến ai!”


– Mua nhà
Mua nhà đã tái hiện lại bức tranh u ám của nước ta vào những năm
trước Cách mạng tháng Tám, tiền bạc không chỉ hành hạ con người
về vật chất mà còn dằn vặt đến tinh thần.
Với ngòi bút chân thực và sắc sảo, Nam Cao đã giúp bạn đọc thấm
thía nỗi đau của người nơng dân ở giai đoạn đất nước đói nghèo và
khốn khổ.
Nam Cao cứ thế mà đau đáu cho nhiều mảnh đời bất hạnh, nhà văn
đã sống đúng với tâm niệm sáng tác của mình rằng nghệ thuật là
tiếng khóc thốt ra từ những kiếp lầm than đau khổ của con người.
Truyện ngắn Mua nhà là một trong những tác phẩm nổi bật của Nam
Cao, không chỉ vì nó góp phần khẳng định quan điểm của tác giả mà
cịn là tiếng khóc nức nở cho những kiếp người cùng khổ, khiến độc

giả cảm thấy đau đớn và suy ngẫm để nhận ra nhiều điều trong cuộc
sống.
Đó là sự day dứt khi con người phải lựa chọn bản thân mặc cho nó
khiến người khác đau khổ.