01 rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi tham khảo

RỐI LOẠN GiẤC NGỦ Ở
NGƯỜI CAO TUỔI
BS CK II NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NGA
BỘ MÔN LÃO KHOA


Mục tiêu



Sinh lý học giấc ngủ



Đặc điểm giấc ngủ ở người cao tuổi



Các yếu tố góp phần gây rối loạn giấc ngủ ở người
cao tuổi



Các rối loạn giấc ngủ thường gặp ở người cao tuổi.


Ngủ là gì?
Ngủ là một trạng thái có tính hành vi có thể đảo ngược được
đặc trưng bởi:


Khơng ghi nhận kích thích từ mơi trường (thơng qua các
giác quan).



Gia tăng ngưỡng đáp ứng đối với kích thích từ mơi trường.


Sinh lý học giấc ngủ

 Chu

kỳ thức – ngủ (sleep – wake cycle).

 Các

giai đoạn của giấc ngủ.


Hệ thần kinh trung ương
Hệ thần kinh
trung ương
Vỏ não

Vỏ
não

Trạng thái thức
do hạ đồi sau
Đồi thị

Gian não
Thân não

Thân
não
Hạ đồi sau


Chu kỳ thức-ngủ (sleep-wake cycle)


Nhịp thức-ngủ (circadian
rhythm): các quá trình bên trong
não và cơ thể theo chu kỳ 24
giờ, đáp ứng với sáng tối của
môi trường, được quy định bởi
đồng hồ sinh học.



Q trình nội mơi (sleep-wake
homeostasis): q trình sản
xuất và tích luỹ các chất gây
ngủ trong não (melatonin).


HỆ THỐNG THỨC
VỎ NÃO
THỊ GIÁC

Cảm giác bản thể
Thính giác
Tiền đình
Khứu giác
Vị giác
Xúc giác
Cảm giác nội tạng

VÙNG HẠ ĐỒI SAU

HỆ LƯỚI
HOẠT HOÁ

NHÂN TRÊN
GIAO THỊ


Nhịp thức-ngủ (circadian rhythm)

MELATONIN

Melatonin

Q trình
nội mơi

n.trên giao thị

Nhân trên
giao thị

N. TRÊN
GIAO THỊ

Nhịp
thức – ngủ


Nhịp thức-ngủ (circadian rhythm)

Cuối ngày  hoạt động của nhân trên giao thị giảm → melatonin tăng →
hoạt hoá ML1 → ức chế nhân trên giao thị → ngủ.


Rối loạn nhịp thức-ngủ
 Khi

nhịp thức-ngủ không đồng bộ với thời điểm

thức-ngủ mong muốn của từng người.
 Gồm:
 Thay

đổi múi giờ (jet-lag).

 Advanced

sleep-wake syndrome

Nhịp thức-ngủ đến sớm
(advanced circadian rhythm)


Các giai đoạn của giấc ngủ


Giấc ngủ bình thường gồm 4 đến 5 chu kỳ.



Mỗi chu kỳ từ 90 đến 120 phút bao gồm 2 giai đoạn ngủ
chính:


Giấc ngủ khơng cử động mắt nhanh (non-REM).



Giấc ngủ cử động mắt nhanh REM (rapid-eye-movement).


Các giai đoạn của giấc ngủ
• Giấc ngủ non-REM gồm 4 giai đoạn 1, 2, 3, 4
• Giấc ngủ REM.

Hypnogram

Giấc ngủ khơng cử động mắt nhanh
(non-REM)

• Thức: nhịp alpha, beta.
• Giai đoạn 1, giai đoạn 2:
ngủ nơng.
• Giai đoạn 3, 4: ngủ sâu,
các dấu hiện sinh tồn
đều giảm


Giấc ngủ cử động mắt nhanh REM



Nhiệt độ, nhịp tim, nhịp
thở, huyết áp đều tăng.



Trương lực cơ mất.



Cử động mắt nhanh qua
lại và giấc mơ.



Điện não nhịp α giống

như giai đoạn thức
nhưng ngủ rất sâu.


Giấc ngủ ngon và chất lượng


Số lượng: 7 đến 8 giờ.



Chất lượng: cảm thấy tỉnh táo, sảng khối, khơng có
cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ, năng suất làm việc cao và
khơng có ác mộng trong khi ngủ.


Các giai đoạn của giấc ngủ ở người cao tuổi



Kéo dài thời gian giai đoạn 1 và 2 (ngủ nông).



Giảm thời gian giai đoạn 3 và 4 (ngủ sâu).



Sự ổn định của giấc ngủ REM.



Tăng số lần thức giấc (wake) trong đêm.

Espiritu JR. Clin Geriatr Med 2008;24:1-14



Đặc điểm giấc ngủ ở người cao tuổi


Nhịp thức-ngủ đến sớm (advanced circadian
rhythm) hơn người trẻ 1 – 2 giờ → đi ngủ sớm.



Thời gian tiềm giấc ngủ tăng (vào giấc ngủ).



Thời gian ngủ toàn bộ giảm.



Thức giấc tăng.



Hiệu quả giấc ngủ giảm.

Espiritu JR. Clin Geriatr Med 2008;24:1-14