Đại cương nckh

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
TRONG Y TẾ CÔNG CỘNG VÀ
Y HỌC CỘNG ĐỒNG
ĐẠI CƯƠNG
TSBS. Nguyễn Thanh Nguyên

1


MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
1. Tầm quan trọng của NCKH;
2. Các lãnh vực NCKH trong y học
3. Đặc điểm của NCYH trong YTCC và YHCĐ
4. Yêu cầu về Nội dung và hình thức của
NCKH
5. Kiến thức kỹ năng cần có để thực hiện
NCKH
2


Dẫn nhập
Nghiên cứu, một cách tổng quát, là
tìm hiểu một cách thấu đáo
• Nghiên: Nghiền nhỏ, Tìm hiểu cặn kẻ
• Cứu: Xét đoán, tra hỏi
(Đào Duy Anh. Từ điển hán-việt. NXB Trường Thi SG.
1957)
3


Dẫn nhập

research,
Sử dụng từ 1577 trong tiếng Anh
Nguồn gốc: tiếng Pháp cổ: recerche,
recercher nghĩa là “tìm ra, tìm tịi kỹ
lưỡng
.
19-11-2014
4


Dẫn nhập
Nghiên cứu
• Tiếng anh, pháp: research hay study tùy
trường hợp, TD:
– qualitative research (nghiên cứu định tính),
research paper bài viết nghiên cứu)
– Cross-sectional study (NC cắt ngang)...

• Tiếng việt: khi đề cập đến RESEARCH, dùng
cụm từ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
5


Dẫn nhập
NCKH là một phạm trù rộng lớn bao gồm
nhiều lĩnh vực:
• Khoa học tự nhiên: sinh học, vật lý,
hóa học, thiên văn, địa chất, sinh thái…
• Khoa học xã hội và nhân văn: nhân
chủng học, lịch sử, tâm lý học, tội

phạm học…
6


Dẫn nhập
Mỗi lĩnh vực tùy theo mục tiêu, phân
thành:
• NC cơ bản, TD NC chu trình sống
của KST sốt rét…
• NC ứng dụng, bắt nguồn từ kết quả
của NC cơ bản, TD NC tác dụng
điều trị của artemisinin đối với KST
sốt rét…
7


Nghiên cứu khoa học
• Cụm từ NCKH có nghĩa chun
biệt, khơng đơn giản như từ
“nghiên cứu”
• Được nhiều tác giả định nghĩa

8


NCKH là gì
• NCKH Là tiến trình được thực hiện
có phương pháp,
• nhằm mơ tả, phân tích và kiểm
chứng những điều quan sát thấy,

• để đưa ra những câu trả lời một
cách hệ thống và khách quan cho
những vấn đề được đặt ra.
/>
9


NCKH là gì
Ý nghĩa chủ đạo của NCKH là sự đảm bảo
– tính chính xác, TD phương pháp cân đo,
phương pháp hỏi đáp
– tính khách quan, TD kết quả của một
phương thức điều trị không phải do ngẫu
nhiên mà được chứng minh bằng các PP
thống kê, dịch tễ.
để kết quả đưa ra đáng tin cậy và áp dụng
được.
10


NCKH là gì
• NCKH: tìm ra điều mới
• Mà trước đó chưa ai tìm ra

11


NCKH là gì

Một tổng kết HỌAT ĐỘNG: khơng

phải là NCKH, nhưng có thể là tiền
đề cho NCKH

12


Phát minh và phát kiến
• Phát minh (invention) : sáng tạo ra
cái mới khơng có trong thiên nhiên,
TD Denis Papin phát minh ra máy hơi
nước
• Phát kiến (discovery): tìm thấy cái vốn
có trong thiên nhiên mà trước đó
chưa ai phát hiện. TD Flemming phát
kiến ra nấm penicillin
• Phát minh và phát kiến đều là kết quả
của NCKH
13


Tại sao phải NCKH?
Thực tại đời sống đặt ra cho con người
nhiều vấn đề phải giải quyết,
• Có những vấn đề đã có giải pháp, TD
phịng bệnh bại liệt;
• Có những vấn đề chưa có giải pháp, TD
tiêm chủng phịng bệnh SXH
 nghiên cứu
14

Tại sao phải NCKH?
• Trong quá khứ, dịch bệnh là nguyên
nhân gây tử vong cao cho nhân loại:
dịch tả, dịch hạch, lao, lao, tim mạch…
• Ngày nay:
– Về lâm sàng: điều trị nhồi máu cơ tim, loạn
nhịp, tai biến mạch máu não, thuốc mới
chống lại hiện tượng kháng thuốc…
– Về YTCC: tiêm chủng, phịng chống bệnh
XH, cải thiện mơi trường…
15


Tại sao phải NCKH?
• Tất cả những kết quả trên có được là
nhờ NCKH trong y sinh học và trong
YTCC

16


Các lĩnh vực NCKH trong y học
• NC y học cơ sở: sinh lý, giải phẫu,
vi sinh…
• NC y học lâm sàng: đối tượng là cá
thể BN, TD kết quả điều trị, giá trị
chẩn đoán của một PP xét nghiệm

17

Các lĩnh vực NCKH trong YTCCYHCĐ
•NC YTCC-YHCĐ truyền thống:
đối tượng là những quần thể
(population),
TD
– tỉ lệ bệnh trong quần thể,
– các hành vi của quần thể có liên quan đến SK,
– các yếu tố nguy cơ gây bệnh.
18


TD:
– Xác định tỷ lệ nhiểm giun móc tại một
huyện;
– Xác định những yếu tố nguy cơ đối với
lây lan HIV, béo phì, nhồi máu cơ tim.
– Nghiên cứu Kiến thức-Thái độ-Hành vi
(KAP)

19


Các lĩnh vực NCKH trong YTCCYHCĐ
• NC hệ thống y tế (Health systems
research), là một lãnh vực NC đặc biệt
trong YTCC-YHCĐ
Là NC về hiệu quả hoạt động của một
CTSK, một cơ quan y tế, TD nghiên cứu

về hiện tượng quá tải, sự hài lòng của
người bệnh, hiện tượng bỏ trị của BN.
 làm cơ sở đề ra những chính sách y tế
(evidence-based policy)
20