Tài liệu chinh phục đọc hiểu 9 vào 10 cô lê mai

CHINH PHỤC CÂU HỎI
PHỤ ĐỌC HIỂU VÀO 10
PHẦN I: VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
CHUYÊN ĐỀ 1: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI
NAM XƯƠNG - NGUYỄN DỮ
Câu 1: Đọc và trả lời câu hỏi:
“Chàng bèn theo lời, lập một đàn tràng ba ngày đêm ở bến Hoàng Giang. Rồi quả
thấy Vũ Nương ngồi trên một chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, theo sau có đến
năm mươi chiếc xe cờ tán, võng lọng rực rỡ đầy sông, lúc ẩn, lúc hiện.
Chàng vội gọi, nàng vẫn ở giữa dịng mà nói vọng vào:
- Thiếp cảm ơn đức của Linh Phi, đã thề sống chết không bỏ. Đa tạ tình chàng,
thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa.
Rồi trong chốc lát, bóng nàng loang lống mờ nhạt mà biến đi mất”
(Theo sách Ngữ văn 9, tập 1, trang 48, NXB Giáo dục, 2014)

Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

1


1. Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? Do ai sáng tác?
2. Chỉ ra một lời dẫn trực tiếp trong đoạn trích trên và chuyển lời dẫn trực tiếp
đó thành lời dẫn gián tiếp.
3. Qua câu nói của Vũ Nương với chồng, em nhận thấy nàng là con người như
thế nào?
4. Có ý kiến cho rằng nếu nhà văn để Vũ Nương trở về trần gian sống hạnh
phúc với chồng con thì kết truyện sẽ trọn vẹn hơn. Hãy trình bày suy nghĩ của
em về vấn đề này bằng một đoạn văn tổng hợp - phân tích - tổng hợp khoảng 1215 câu. Trong đoạn có một câu ghép và một câu chứa thành phần khởi ngữ (yêu
cầu gạch chân, chú thích rõ).
Gợi ý:
1. Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm “ Người con gái Nam Xương”. Tác giả:

Nguyễn Dữ.
2. - Chỉ ra một lời dẫn trực tiếp trong đoạn trích trên: "Thiếp cảm ơn đức của Linh
Phi, đã thề sống chết không bỏ. Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian
được nữa."
- Chuyển lời dẫn trực tiếp đó thành lời dẫn gián tiếp:" Chàng vội gọi, nàng vẫn
dứng giữa dòng mà nói vọng vào rằng nàng cảm ơn đức của Linh Phi đã thề sống
chết không bỏ. Nàng đa tạ tình chàng nhưng nàng chẳng thể trở về nhân gian được
nữa".
(Chấp nhận cách diễn đạt linh hoạt của học sinh chỉ cần đảm bảo ý chính và
chuyển cách ngơi, thay đổi hình thức câu cho phù hợp)
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

2


3. Qua câu nói của Vũ Nương với chồng, em nhận thấy nàng là con người như thế
nào?
-   Vũ Nương là người sống nặng nghĩa nặng tình, ln biết ơn người đã có
cơng giúp mình, sống có trước có sau (với Linh Phi)
-   Nàng cũng là người bao dung nhận hậu (hiểu tấm lòng, ghi nhận sự ân hận
của Trương Sinh)
=> Đó là một người phụ nữ tốt đẹp đáng được trân trọng, ngợi ca.
4. Có ý kiến cho rằng: ở phần kết thúc truyện nếu nhà văn để Vũ Nương trở về trần
gian sống hạnh phúc với chồng con thì câu chuyện sẽ trọn vẹn hơn. Hãy trình bày
suy nghĩ của em về vấn đề này bằng một đoạn văn tổng hợp – phân tích – tổng hợp
khoảng 12-15 câu. Trong đoạn có một câu ghép và một câu    chứa thành phần
khởingữ  ( yêu cầu gạch chân, chú thích rõ). (0.5 điểm)
-  Về ý kiến được nêu trong đề: Để Vũ Nương trở lại trần gian sông hạnh phúc bên
chồng con là cách kết thúc quen thuộc trong truyện dân gian thể hiện mong ước ở
hiền gặp lành, người tốt được đáp dền xứng đáng. Điều này thể hiện tinh thần nhân

đạo của dân tộc ta từ xa xưa. Cách kết thúc đó cũng có thể chấp nhận được.
-  Tuy nhiên, cách kết thúc câu chuyện của Nguyễn Dữ mang lại những ý nghĩa sâu
xa hơn:
+  Kết thúc đó phần nào vẫn thể hiện được quan niệm của người xưa: người tốt đẹp
như Vũ Nương không thể chết trong tủi hờn, oan trái, nàng có một cuộc sống thanh
thản, khơng buồn lo oan khuất nơi động rùa. Nàng cũng đã được trở về trần gian để
cởi bỏ mối oan tình, khẳng định sự trong sạch, thủy chung.
(1,5 điểm)
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

3


+ Tuy nhiên, nguyễn Dữ lựa chọn cách kết thúc khiến câu chuyện khơng hồn tồn
mất đi màu sắc bi kịch khi để Vũ Nương không thể trở lại cuộc 0.5 điểm sống trần
gian. Ông muốn chúng ta hiểu rằng khi xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ còn
tồn tại bao bất cong ngang trái, khi chiến tranh phi nghĩa vẫn cịn thì Vũ Nương có
trở lại hạnh phúc của nàng cũng khó bền lâu. Xã hội đó khơng cho những người
như Vũ Nương cơ hội hạnh phúc. Kết thúc này cho thấy cái nhìn hiện thực sâu sắc
của nhà văn.(0.5 điểm)
Trong đoạn có một câu ghép và một câu chứa thành phần khởi ngữ ( yêu cầu gạch
chân, chú thích rõ).
Câu 2: Trả lời câu hỏi
“– Thiếp cảm ơn đức của Linh Phi, đã thề sống chết cũng không bỏ. Đa tạ tình
chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa.”
 (SGK Ngữ văn 9, tập I, trang 48)
Ý nghĩa của lời thoại trên trong “Chuyện người con gái Nam Xương”- Nguyễn
Dữ?
Gợi ý;
Học sinh có thể làm theo những cách khác nhau nhưng phải nêu được các ý sau:

- Đây là lời thoại của nhân vật Vũ Nương nói với Trương Sinh trong cảnh trở về ở
phần kết “Chuyện người con gái Nam Xương” – Nguyễn Dữ
- Ý nghĩa của lời thoại:
+ Khẳng định và hoàn thiện vẻ đẹp của nhân vật Vũ Nương: trọng ơn nghĩa, bao
dung độ lượng và khao khát được phục hồi danh dự.

Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

4


+ Góp phần tạo nên một kết thúc vừa có hậu vừa mang tính bi kịch: mặc dù Vũ
Nương được giải oan nhưng sự mất mát của nàng thì khơng thể bù đắp được.
+ Góp phần tố cáo xã hội phong kiến bất cơng, khơng cho con người có quyền
được sống hạnh phúc nơi trần thế.
Câu 3: Chi tiết cuối cùng kết thúc “Chuyện người con gái Nam Xương” của
Nguyễn Dữ là một chi tiết kì ảo.
a. Hãy kể lại ngắn gọn chi tiết ấy bằng một đoạn văn từ 3 – 5 câu văn.
b. Nhận xét về chi tiết cuối cùng này, có ý kiến cho rằng: Tính bi kịch của
truyện vẫn tiềm ẩn ở ngay trong cái lung linh kỳ ảo. Nhận xét đó có đúng
khơng? Vì sao? 
Gợi ý:
a. Khi Trương Sinh lập dàn giải oan ba ngày ba đêm trên bến Hồng Giang thì Vũ
Nương hiện về trên một chiếc kiệu hoa sau là 50 chiếc thuyền rợp cờ hoa, sau đó
nàng nói lời từ tạ với Trương Sinh và thốt ẩn thốt hiện biến mất.
b. Tính bi kịch của truyện vẫn tiềm ẩn ở ngay trong cái lung linh kỳ ảo vì:
- Dù nàng Vũ Nương có được xây dựng sống ở một thế giới khác với cuộc sống
sung sướng, có người hầu hạ, lung linh sắc màu nhưng nó khơng thể bằng mái nhà
có chồng và con chung sống. Những yêu thương, tôn trọng chỉ là ảo ảnh, nó khơng
thể bằng tình u thương đời thực được. Trở về trong rực rỡ nhưng cũng đành

ngậm ngùi để thoát ẩn thoát hiện biến mất “đa tạ tình trạng thiếp chẳng thể trở về
nhân gian được nữa”

Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

5


- Người chết thì chẳng thể nào sống lại, và hạnh phúc tan vỡ khó có thể hàn gắn
được nữa.
- Điều đó khẳng định niềm thương cảm của tác giả với số phận của người phụ nữ
trong xã hội phong kiến.
Câu 4: Nêu những nguyên nhân dẫn tới cái chết oan khuất của Vũ Nương?
Gợi ý:
- Nguyên nhân trực tiếp: do lời nói ngây thơ của bé Đản. Đêm đêm, ngồi buồn
dưới ngọn đèn khuya, Vũ Nương thường “trỏ bóng mình mà bảo là cha Đản”. Vậy
nên Đản mới ngộ nhận đó là cha mình, khi người cha thật chở về thì khơng chịu
nhận và cịn vơ tình đưa ra những thông tin khiến mẹ bị oan.
- Nguyên nhân gián tiếp:
+ Do người chồng đa nghi, hay ghen. Ngay từ đầu, Trương Sinh đã được giới
thiệu là người “đa nghi, đối với vợ phịng ngừa q sức”, lại thêm “khơng có học”.
Đó chính là mầm mống của bi kịch sau này khi có biến cố xảy ra. Biến cố đó là
việc Trương Sinh phải đi lính xa nhà, khi về mẹ đã mất. Mang tâm trạng buồn khổ,
chàng bế đứa con lên ba đi thăm mộ mẹ, đứa trẻ lại quấy khóc khơng chịu nhận
cha. Lời nói ngây thơ của đứa trẻ làm đau lịng chàng:“Ơ hay! Thế ra ơng cũng là
cha tơi ư? Ơng lại biết nói, chứ khơng như cha tơi trước kia, chỉ nín thin thít ”
Trương Sinh gạn hỏi đứa bé lại đưa thêm những thông tin gay cấn, đáng nghi: “Có
một người đàn ơng đêm nào cũng đến” (hành động lén lút che mắt thiên hạ), “mẹ
Đản đi cũng đi, mẹ Đảng ngồi cũng ngồi” (hai người rất quấn quýt nhau), “chẳng
bao giờ bế Đản cả” (người này khơng muốn sự có mặt của đứa bé). Những lời nói

thật thà của con đã làm thổi bùng lên ngọn lửa ghen tng trong lịng Trương Sinh.
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

6


+ Do cách cư xử hồ đồ, thái độ phũ phàng, thơ bạo của Trương Sinh. Là kẻ
khơng có học, lại bị ghen tuông làm cho mờ mắt, Trương Sinh khơng đủ bình tĩnh,
sáng suốt để phân tích những điều phi lý trong lời nói con trẻ. Con người độc đoán
ấy đã vội vàng kết luận, “đinh ninh là vợ hư”. Chàng bỏ ngoài tai tất cả những lời
biện bạch, thanh minh, thậm chí là van xin của vợ. Khi Vũ Nương hỏi ai nói thì lại
giấu khơng kể lời con. Ngay cả những lời bênh vực của họ hàng, làng xóm cũng
khơng thể cời bỏ oan khuất cho Vũ Nương. Trương Sinh đã bỏ qua tất cả những cơ
hội để cứu vãn tấn thảm kịch, chỉ biết la lên cho hả giận. Trương Sinh lúc ấy khơng
cịn nghĩ đến tình nghĩa vợ chồng, cũng chẳng quan tâm đến cơng lao to lớn của
Vũ Nương đối với gia đình, nhất là gia đình nhà chồng. Từ đây có thể thấy Trương
Sinh là con đẻ của chế độ nam quyền bất cơng, thiếu lịng tin và thiếu tình thương,
ngay cả với người thân u nhất.
+ Do cuộc hơn nhân khơng bình đẳng, Vũ Nương chỉ là “con nhà kẻ khó”, cịn
Trương Sinh là “con nhà hào phú”. Thái độ tàn tệ, rẻ rúng của Trương Sinh đối với
Vũ Nương đã phần nào thể hiện quyền thế của người giàu đối với người nghèo
trong một xã hội mà đồng tiền đã bắt đầu làm đen bạc thói đời.
+ Do lễ giáo hà khắc, phụ nữ khơng có quyền được nói, khơng có quyền được tự
bảo vệ mình. Trong lễ giáo ấy, chữ trinh là chữ quan trọng hàng đầu; người phụ nữ
khi đã bị mang tiếng thất tiết với chồng thì sẽ bị cả xã hội hắt hủi, chỉ còn một con
đường chết để tự giải thoát.
+ Do chiến tranh phong kiến gây nên cảnh sinh ly và cũng góp phần dẫn đến cảnh
tử biệt. Nếu khơng có chiến tranh, Trương Sinh khơng phải đi lính thì Vũ Nương
đã khơng phải chịu nỗi oan tày trời dẫn đến cái chết thương tâm như vậy.
Câu 5: Có mấy cái bóng xuất hiện trong tác phẩm? Nêu ý nghĩa của chi tiết cái

bóng?
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

7


Gợi ý:
Có hai cái bóng xuất hiện trong tác phẩm:
- Cái bóng “trên tường” hay cịn được gọi là “Cha Đản” vừa là chi tiết thắt nút, là
nguyên nhân trực tiếp dẫn tới cái chết của Vũ Nương. Đồng thời cũng là chi tiết
mở nút khi Trương Sinh nhận ra cái bóng trên tường chính là người mà bé Đản gọi
là Cha, từ đó nhận ra mình đã nghi oan cho Vũ Nương. Chi tiết cái bóng cịn góp
phần hồn thiện thêm vẻ đẹp nhân cách của Vũ Nương, đồng thời cũng thể hiện rõ
nét hơn số phận bi kịch của Vũ Nương nói riêng và người phụ nữ Việt Nam nói
chung. Cái bóng “trên tường” cịn góp phần tố cáo những oan trái, bất công trong
xã hội phong kiến xưa.
- Cái bóng “trên sơng” khi Vũ Nương trở về: đây là cái bóng mang ý nghĩa của
chi tiết kỳ ảo. Bóng “trên sơng” có ý nghĩa:
+ “Chiếc bóng” xuất hiện ở cuối truyện: “Rồi trong chốc lát, bóng nàng loang
loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất”: khắc họa giá trị hiện thực, nhân đạo sâu sắc
của tác phẩm.
+ “Chiếc bóng” mang ý nghĩa thức tỉnh người đọc về bài học hạnh phúc muôn đời:
một khi đánh mất niềm tin, hạnh phúc chỉ cịn là chiếc bóng mờ ảo, hư vô. Oan đã
được giải nhưng Vũ Nương không thể trở về trần gian được nữa. Câu chuyện trước
sau vẫn là bi kịch về cuộc đời của một người con gái thủy chung, đức hạnh.
Câu 6: Nêu ý nghĩa của chi tiết kỳ ảo trong tác phẩm?
Gợi ý:
* Các chi tiết kỳ ảo trong câu chuyện:
- Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa.
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

8


- Phan Lang gặp nạn, lạc vào động rùa, gặp Linh Phi, được cứu giúp; gặp lại Vũ
Nương, được sứ giả của Linh Phi rẽ đường nước đưa về dương thế.
- Vũ Nương hiện về trong lễ giải oan trên bến Hoàng Giang giữa lung linh, huyền
ảo rồi lại biến đi mất.
* Cách đưa các chi tiết kỳ ảo:
- Các yếu tố này được đưa vào xen kẽ với những yếu tố thực về địa danh, về thời
điểm lịch sử, những chi tiết thực về trang phục của các mỹ nhân, về tình cảnh nhà
Vũ Nương khơng người chăm sóc sau khi nàng mất… Cách thức này làm cho thế
giới kỳ ảo lung linh, mơ hồ trở nên gần với cuộc đời thực, làm tăng độ tin cậy,
khiến người đọc không cảm thấy ngỡ ngàng.
* Ý nghĩa của các chi tiết kỳ ảo:
- Cách kết thúc này làm nên đặc trưng của thể loại truyện truyền kỳ.
- Làm hoàn chỉnh thêm nét đẹp vốn có của Vũ Nương: nặng tình, nặng nghĩa, quan
tâm đến chồng con, phần mộ tổ tiên, khao khát được phục hồi danh dự.
- Tạo nên một kết thúc phần nào có hậu cho câu chuyện.
- Thể hiện về ước mơ, về lẽ công bằng ở cõi đời của nhân dân ta.
- Chi tiết kỳ ảo đồng thời cũng khơng làm mất đi tính bi kịch của câu chuyện. Vũ
Nương trở về mà vẫn xa cách ở giữa dòng bởi nàng và chồng con vẫn âm dương
chia lìa đơi ngả, hạnh phúc đã vĩnh viễn rời xa. Tác giả đưa người đọc vào giấc
chiêm bao rồi lại kéo chúng ta sực tỉnh giấc mơ - giấc mơ về những người phụ nữ
đức hạnh vẹn tồn. Sương khói giải oan tan đi, chỉ còn một sự thực cay đắng: nỗi
oan của người phụ nữ không một đàn tràng nào giải nổi. Sự ân hận muộn màng của
người chồng, đàn cầu siêu của tôn giáo đều không cứu vãn được người phụ nữ.
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

9

Đây là giấc mơ mà cũng là lời cảnh tỉnh của tác giả. Nó để lại dư vị ngậm ngùi
trong lịng người đọc và là bài học thấm thía về giữ gìn hạnh phúc gia đình.
Câu 7: Phân tích ba lời thoại của Vũ Nương kể từ khi Trương Sinh hiểu lầm
nàng cho tới khi nàng tự vẫn?
Gợi ý
* Lần 1: “ Thiếp vốn con kẻ khó được nương tựa nhà giàu được nương tựa nhà
giàu. Sum họp chưa thỏa tình chăn gối, chia phơi vì động việc lửa binh. Cách biệt
ba năm giữ gìn mọt tiết. Tơ son điểm phấn từng đã ngi lịng, ngõ liễu tường hoa
chưa hề bén gót. Đâu có sự mất nết hư thân như lời chàng nói..Dám xin bày tỏ để
cởi mối nghi ngờ. Mong chàng đừng một mực nghi oan cho thiếp”
-> Nàng phân trần để chồng hiểu rõ lịng mình. Nàng đã nói đến thân phận, tình
nghĩa vợ chồng, khẳng định tấm lịng thuỷ chung trong trắng, xin chồng đừng
nghi oan, có nghĩa là nàng hết lòng hàn gắn hạnh phúc gia đình.
* Lần 2: “ Thiếp sở dĩ nương tựa vào chàng vì có cái thú vui nghi gia nghi thất.
Nay đã bình rơi trâm gãy, mây tạnh mưa tan, sen rũ trong ao, liễu tàn trước gió;
khóc tuyết bơng hoa rụng cuống, kêu xuân cái én lìa đàn, nước thẳm buồn xa, đầu
cịn có thể lại lên núi .Vọng Phu kia nữa”
-> Nàng đã nói lên nỗi đau đớn thất vọng khi khơng hiểu sao mình bị nghi oan, bị
đối xử bất cơng. Đồng thời đó cịn là sự tuyệt vọng đến cùng cực khi khao khát
của cả đời nàng vun đắp đã tan vỡ. Tình u khơng cịn. Cả nỗi đau khỏ chờ chồng
đến hoá đá như trước đây cũng khơng cịn có thể làm được nữa.
* Lần 3: “ Kể bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu, chồng con rẫy bỏ, điều đâu bay
buộc, tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sơng có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu
đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lịng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

10

đất xin làm cỏ Ngu Mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin
làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ và xin chịu khắp mọi người phỉ
nhố”
-> Đây là lời độc thoại. Lời thoại là một lời than, một lời nguyền xin thần sông
chứng giám nỗi oan khuất và tiết hạnh trong sạch của nàng. Lời thoại đã thể hiện
nỗi thất vọng đến tột cùng, nỗi đau cùng cực của người phụ nữ phẩm giá nhưng
bị nghi oan nên tự đẩy đến chỗ tận cùng là cái chết
Câu 8: Tại sao Vũ Nương không muốn trở về với chồng con rồi lại quyết định
trở về. Trở về rồi lại không trở về. Tác giả muốn nhắn gửi điều gì?
Gợi ý
Vũ Nương dù khi sống hay lúc đã thác làm ma đều khát khao hạnh phúc gia đình.
Nàng vì phải chịu nỗi oan cay nghiệt mà chết . Nhưng vì lịng thanh sạch mà được
sống dưới thủy cung. Trong những ngày sống cuộc sống nơi cung nước, Vũ
Nương vẫn không quên mong nhớ dương gian và thầm mong chồng sẽ giải oan
cho nàng. Vũ Nương nhờ Phan Lang nhắn Trương Sinh lập đàn giải oan là để
chính chồng nàng chiêu tiết cho nàng, và hiểu tấm lòng chung thủy của nàng. Âm
dương cách trở, nàng chỉ hiện về trong thoáng chốc rồi biến mất. Qua chi tiết này
tác giả không chỉ khắc họa sâu sắc bi kịch của Vũ Nương mà còn khẳng định
một lần nữa vẻ đẹp tâm hồn của nàng. Lời thoại của Vũ Nương khơng trở về vì
đã thề sống chết với đức Linh Phi còn chứng tỏ nàng là người sống tình nghĩa, đã
mắc ân với Linh Phi thì nàng sẽ ở lại trả ân đức đó.
Câu 9: Phân tích ý nghĩa của lời thoại sau: “Thiếp cảm ơn đức của Linh Phi, đã
thề sống chết không bỏ. Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trờ về nhân gian được
nữa.”
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

11

-Đây là lời nó cuối cùng của Vũ Nương với Trương Sinh vọng vào từ giữa dịng
sơng khi chàng lập đàn giải oan cho Vũ Nương.
-Xây dựng lời thoại cuối cùng của tác phẩm, Nguyễn Dữ đã hoàn thiện vẻ đẹp tâm
hồn nhân vật Vũ Nương. Cho dù Vũ Nương không thể trở về nhân gian nhưng
khát vọng về cuộc sống nơi trần thế cũng như khát vọng trong nàng từ trước kia
vẫn tha thiết khơn ngi.
-Câu nói cịn cho thấy dù ở trong hoàn cảnh nào (cả khi bị đẩy đến chỗ phải tìm
đến cái chết) thì Vũ Nương vẫn là con người giàu ân nghĩa, thủy chung.
-Sự trân trọng ân nghĩa, thủy chung của Vũ Nương chính là sự trân trọng danh
dự phẩm giá của chính mình. Đối với nàng, điều đó quan trọng hơn cả sinh mệnh
của bản thân, nó cịn thiêng liêng hơn cả khát vọng trở về nhân gian dù khát vọng
ấy vô cùng tha thiết. Đó cũng chính là lí do mà Vũ Nương khơng thể “Trở về nhân
gian”.
-Câu nói cịn là lời tố cáo nhẹ nhàng mà sâu sắc xã hội phong kiến – một xã hội
đầy bất công ngang trái, xã hội khơng có đất để cho những người phụ nữ như Vũ
Thị Thiết được sống.
Câu 10: Trong SGK Ngữ văn 9 tập I có đoạn văn: “Chàng đi chuyến này….
khơng có cánh hồng bay bổng”.
a. Những câu văn trên nằm trong VB nào? Của ai? Hãy kể tóm tắt những chi
tiết khiến cho văn bản ấy mang đậm yếu tố truyền kì và nêu ý nghĩa của những
chi tiết đó.
b. Em hiểu những hình ảnh “thế trẻ tre”, “mùa dưa chín q kì”, như thế
nào? Đó có phải đều là hình ảnh ẩn dụ khơng?
Gợi ý
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

12


a. Những câu văn trên nằm trong văn bản “Chuyện người con gái Nam Xương”

của Nguyễn Dữ.
Những chi tiết khiến cho văn bản mang đậm yếu tố truyền kì là:
- Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa.
- Phan Lang gặp nạn, lạc vào động rùa, gặp Linh Phi, được cứu giúp; gặp lại Vũ
Nương, được sứ giả của Linh Phi rẽ đường nước đưa về dương thế.
- Vũ Nương hiện về trong lễ giải oan trên bến Hoàng Giang giữa lung linh, huyền
ảo rồi lại biến đi mất.
* Ý nghĩa của các chi tiết kỳ ảo:
- Cách kết thúc này làm nên đặc trưng của thể loại truyện truyền kỳ.
- Làm hồn chỉnh thêm nét đẹp vốn có của Vũ Nương: nặng tình, nặng nghĩa, quan
tâm đến chồng con, phần mộ tổ tiên, khao khát được phục hồi danh dự.
- Tạo nên một kết thúc phần nào có hậu cho câu chuyện.
- Thể hiện về ước mơ, về lẽ công bằng ở cõi đời của nhân dân ta.
- Chi tiết kỳ ảo đồng thời cũng khơng làm mất đi tính bi kịch của câu chuyện. Vũ
Nương trở về mà vẫn xa cách ở giữa dòng bởi nàng và chồng con vẫn âm dương
chia lìa đơi ngả, hạnh phúc đã vĩnh viễn rời xa. Tác giả đưa người đọc vào giấc
chiêm bao rồi lại kéo chúng ta sực tỉnh giấc mơ - giấc mơ về những người phụ nữ
đức hạnh vẹn tồn. Sương khói giải oan tan đi, chỉ cịn một sự thực cay đắng: nỗi
oan của người phụ nữ không một đàn tràng nào giải nổi. Sự ân hận muộn màng của
người chồng, đàn cầu siêu của tôn giáo đều không cứu vãn được người phụ nữ.
Đây là giấc mơ mà cũng là lời cảnh tỉnh của tác giả. Nó để lại dư vị ngậm ngùi
trong lòng người đọc và là bài học thấm thía về giữ gìn hạnh phúc gia đình
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

13


b.Thế trẻ tre: thế giành được thắng lợi, ý nói quân giặc quá mạnh mà Trương Sinh
mới đi lính sẽ gặp rất nhiều nguy hiểm.
-Mùa dưa chín q kì: ngày xưa, người lính đi thú cứ đến mùa dưa là được thay

phiên để về nhà. Câu ý nói sợ kì hạn đã đi qua mà chồng vẫn chẳng được về.
->Đó đều là những hình ảnh ẩn dụ nói về việc Vũ Nương lo cho sự an tồn, bình
n của người chồng, mong người chồng sớm trở về một cách bình an.
ĐỀ BÀI SƯU TẦM –PHẦN NÀY DÀNH CHO HS GIỎI (CHƯA CẬP NHẬT
ĐÁP ÁN)
1. Trong ”Chuyện người con gái Nam Xương” Vũ Nương là con người đẹp đẽ cả
về dung nhan và tính hạnh nhưng nàng đã phải chịu 1 số phận đầy bất hạnh.
Bằng 1 đoạn văn khoảng 15 câu, em hãy làm rõ điều đó. Trong đoạn có sử dụng 1
câu ghép và 1 cách dẫn trực tiếp.
Chuyện người con gái Nam Xương là 1 con người đẹp đẽ cả về dung nhan lẫn đức
hạnh nhưng nàng đó phải chịu 1 số phận bất hạnh. Bằng một đoạn văn ngắn
khoảng 15 dòng em hãy viết suy nghĩ về điều đó trong đó có sử dụng 1 câu ghép
và 1 lời dẫn trực tiếp.
2.Trong “Chuyện người …” chi tiết cái bóng có ý nghĩa gì trong cách kể chuyện?
3. “Chuyện người con gái Nam Xương” của N.Dữ xuất hiện nhiều yếu tố kì ảo.
Hãy chỉ ra các y.tố kì ảo ấy và cho biết t.giả muốn thể hiện điều gì khi đưa ra
những yếu tố kì ảo vào 1 câu chuyện quen thuộc?
4. Chi tiết cuối kết thúc truyện “Chuyện người con gái …” là 1 chi tiết kì ảo.
a.Hãy kể ngắn gọn chi tiết ấy bằng 1 đoạn văn từ 3 – 5 câu.
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

14


b.Nhận xét về chi tiết cuối cùng này, có ý kiến cho rằng: Tính bi kịch của truyện
vẫn tiềm ẩn ở ngay trong cái lung linh kì ảo. Nhận xét đó có đúng khơng? Vì sao?
5. Bài 5: (Đề thi học sinh giỏi Quận – 06 + 07):
Khi T.Sinh lập đàn tràng giải oan trên bến sơng Hồng Giang, Vũ Nương hiện về
ở giữa dịng mà nói vọng vào: “… Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân
gian được nữa”.

(Chuyện người con gái Nam Xươnng – Nguyễn Dữ).
Đó là câu nói cuối cùng của V.Nương với T.Sinh trước khi biến mất. Em thử lí
giải vì sao V.Nương “Khơng thể trở về nhân gian được nữa”. (Trình bày bằng 1
đoạn văn T – P – H có độ dài khoảng 20 dòng)
7. Bài 7: (Đề thi học sinh giỏi Quận HBT – 06 + 07):
Trong cuốn “Bình giảng truyện dân gian”, khi nhận xét về chi tiết nghệ thuật
“cái bóng” của truyện cổ tích “Vợ chàng Trương”, tác giả Hồng Tiến Tựu có
viết: “Cái bóng là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo… Tuy không phải là người và
không tồn tại độc lập, nhưng nó (cái bóng) thực sự là 1 nhân vật có vai trị quan
trọng đặc biệt ở trong truyện cổ tích có tính bi kịch này”,
Theo em, n.xét trên có đúng với chi tiết ngh.thuật “cái bóng” trong “Chuyện
người con…” khơng? Vì sao?
8. Bài 8: (Đề thi thử lần 1 – Trường THCS Quỳnh Mai):
Trong SGK Ngữ văn 9 tập I có đoạn văn: “Chàng đi chuyến này…. khơng có
cánh hồng bay bổng”.

Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

15


a.Những c.văn trên nằm trong VB nào? Của ai? Hãy kể tóm tắt những chi tiết
khiến cho văn bản ấy mang đậm yếu tố truyền kì và nêu ý nghĩa của những chi tiết
đó.
b.Em hiểu những hình ảnh “thế trẻ tre”, “mùa dưa chín q kì”, “cánh hồng
bay bổng” như thế nào? Đó có phải đều là hình ảnh ẩn dụ khơng?
c.Hãy tìm trong đ.văn trên 2 câu rút gọn, 2 cụm C – V mở rộng th.phần câu và
nói rõ những cụm chủ – vị đó mở rộng cho thành phần nào của câu?
9 Bài 9 .(Đề thi tuyển sinh vào THPT – 07 + 08)
Từ một truyện dân gian, bằng tài năng và sự cảm thương sâu sắc, Nguyễn Dữ đã

viết thành Chuyện người con gái Nam Xương. Đây là một trong những truyện hay
nhất được rút từ tập Truyền kì mạn lục của ơng.
a.Giải thích ý nghĩa nhan đề Truyền kì mạn lục.
b.Trong Chuyện người con gái Nam Xương, lúc vắng chồng, Vũ Nương hay
đùa con, chỉ vào bóng mình mà bảo là cha Đản. Chi tiết đó đã nói lên điều gì ở
nhân vật này? Việc tác giả đưa vào cuối truyện yếu tố kì ảo nói về sự trở về chốc
lát của Vũ Nương có làm cho tính bi kịch của tác phẩm mất đi khơng? Vì sao?
10. Bài 10 (Đề khảo sát chất lượng – 07 + 08 - Trường THCS Quỳnh Mai):
Đọc kĩ đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
…”Thiếp vốn con kẻ … đừng 1 mực nghi oan cho thiếp”.
a.Đ.văn trên được trích từ t.phẩm nào? Của ai? Trình bày hiểu biết của em về
khái niệm Truyền kì mạn lục.
b.Giải thích nghĩa của cụm từ “một tiết” trong đoạn trích dẫn trên.
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

16


c.Lời thoại trên là lời của ai nói với ai? Nhằm mục đích gì? Từ đây em có suy
nghĩ như thế nào về vẻ đẹp và thân phận của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến.
d.Kể tên 2 t.phẩm khác viết về đ.tài người p.nữ dưới c.độ PK trong c.trình Ngữ
văn THCS và ghi rõ tên tác giả.
11. Bài 11: P.tích ý nghĩa của h.ảnh cái bóng trong truyện “Chuyện người con gái
Nam Xương”
12. Bài 12: Viết tiếp câu mở đoạn sau để hoàn chỉnh 1 đ.văn khoảng 10 câu theo
cách d.dịch: Nhà văn đã đặt nhân vật Vũ Nương vào nhiều hoàn cảnh khác nhau
để bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp của nàng.
13. Bài 13:

Trong bài thơ “Lại viếng Vũ Thị” của Lê Thánh Tơng có câu kết:

“Khá trách chàng Trương khéo phũ phàng”. Em có đồng ý với ý kiến của tác giả
không? Viết một đoạn văn ngắn trình bày ý kiến của em.
14. Bài 14: Viết tiếp câu chủ đề sau 1 đ.văn khoảng 8 - 10 câu: Đáng thương
thay cho nàng Vũ Nương
15. Bài 15:
a.Chữa lỗi câu văn sau:
Nhưng Vũ Nương không chỉ là người con gái đẹp đẽ cả về dung nhan và tính
hạnh. Qua ngịi bút của Nguyễn Dữ cịn cho ta thấy Vũ Nương đã phải chịu nỗi
oan khổ vô bờ vì chồng nàng đa nghi, thơ bạo.
b.Từ câu chủ đề đó, viết một đ.văn từ 6 – 8 câu. Trong đ.văn có s.dụng phép nối
để l.kết câu.
16. Bài 16:
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

17


Viết đoạn văn diễn dịch khoảng 15 câu với câu chủ đề sau: “Chuyện người con
gái Nam Xương” đã thể hiện niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt của
người phụ nữ dưới chế độ phong kiến. Trong đoạn văn có sử dụng một câu ghép
đẳng lập.
17. Bài 17: Trong Truyện cổ tích, khi bị oan, Vũ Nương đã chạy ra sơng tự tử.
Cịn trong “Chuyện người con gái Nam Xương”, Vũ Nương tắm gội chay sạch,
chạy ra bến Hồng Giang thề cùng trời đất rồi mới gieo mình xuống sơng.
Hai cách kể khác nhau về chi tiết đó có mang đến ý nghĩa khác nhau khơng? Vì
sao?
18. Bài 18: So với truyện cổ tích “Vợ chàng Trương” thì “Chuyện người con gái
Nam Xương” có thêm nhân vật bà mẹ Trương Sinh. Theo em, điều đó có làm lỗng
câu chuyện khơng? Vì sao?

19. Bài 19:

Giới thiệu sơ lược về Nguyễn Dữ và tác phẩm “Truyền kì mạn lục”.

20. Bài 20: Trình bày những hiểu biết cuả em về gía trị nghệ thuật của những đoạn
đ.thoại và những lời tự bạch trong “Chuyện người con gái Nam Xương”
21. Bài 21: Phân tích ý nghĩa của yếu tố truyền kì trong truyện “Chuyện người con
gái Nam xương”.
22. Bài 22: Cho đoạn văn sau:
“Người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ, tác phẩm văn xi trữ tình có giá
trị đầu tiên của văn học cổ nước ta thế kỉ XVI. Nhận vật chính của truyện là Vũ
Thị Thiết. Nàng là cơ gái thuộc tầng lớp bình dân, tính tình thuỳ mị nết na, lại thêm
có tư dung tốt đẹp hơn người. Từ khi về nhà chồng, nhất là sau khi chồng là
Trương Sinh đi lính. Người vợ trẻ đó phải gánh chịu bao nỗi đắng cay oan khuất.
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

18


Tuy vậy “Người con gái Nam Xương” ấy vẫn giữ chọn tình nghĩa thuỷ chung với
chồng.
a.Chép lại đoạn văn trên sau khi đã sửa hết lỗi sai về chính tả và đặt câu.
b.Chỉ ra chỗ người viết dùng phép thế.
c.Giải nghĩa các từ “oan khuất”, “tư dung”.
d.Có thể thay thế từ “thuỳ mị” bằng từ nào?
e.Viết 1 đoạn văn khoảng 10 câu theo kiểu T – P – H để làm sáng tỏ ý câu chủ
đề: “Vũ Thị Thiết là người vợ rất giàu tình nghĩa, thuỷ chung với chồng”.

CHUYÊN ĐỀ 2: HỒNG LÊ NHẤT
THỐNG CHÍ – NGƠ GIA VĂN PHÁI

Câu 1: Đọc đoạn văn:
“- Quân Thanh sang xâm lấn nước ta, hiện ở Thăng Long, các ngươi đã biết chưa?
Trong khoảng vũ trụ, đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng, phương Nam,
phương Bắc chia nhau mà cai trị. Người phương Bắc khơng phải nịi giống nước
ta, bụng dạ ắt khác. Từ đời nhà Hán đến nay, chúng đã mấy phen cướp bóc nước
ta, giết hại nhân dân, vơ vét của cải, người mình khơng thể chịu nổi, ai cũng muốn
đuổi chúng đi. Đời Hán có Trưng Nữ Vương, đời Tống có Đinh Tiên Hồng, Lê
Đại Hành, đời Nguyên có Trần Hưng Đạo, đời Minh có Lê Thái Tổ, các ngài
khơng nỡ ngồi nhìn chúng làm điều tàn bạo, nên đã thuận lòng người, dấy nghĩa
quân, đều chỉ đánh một trận là thắng và đuổi được chúng về phương Bắc. Ở các
thời ấy, Bắc, Nam riêng phận, bờ cõi lặng yên, các vua truyền ngôi lâu dài. Từ đời
nhà Đinh tới đây, dân ta không đến nỗi khổ như hồi nội thuộc xưa kia. Mọi việc
Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

19


lợi, hại, được, mất ấy đều là chuyện cũ rành rành của các triều đại trước. Nay
người Thanh lại sang, mưu đồ lấy nước Nam ta đặt làm quận huyện, không biết
trông gương mấy đời Tống, Nguyên, Minh ngày xưa. Vì vậy, ta phải kéo quân ra
đánh đuổi chúng. Các ngươi đều là những kẻ có lương tri, lương năng, hãy nên
cùng ta đồng tâm hiệp lực, để dựng nên cơng lớn. Chớ có quen theo thói cũ, ăn ở
hai lòng, nếu như việc phát giác ra, sẽ bị giết chết ngay tức khắc, không tha một ai,
chớ bảo là ta khơng nói trước!”
(Hồng Lê nhất thống chí – Hồi thứ mười bốn – Ngô gia văn phái, Ngữ văn 9,
Tập một, NXB GD. H. 2009. tr 66)
Có ý kiến nhận xét: Đọc lời dụ tướng sĩ của vua Quang Trung – Nguyễn Huệ, ta
nghe như âm vang của Nam quốc sơn hà (Lý Thường Kiệt), Hịch tướng sĩ (Trần
Quốc Tuấn), Bình Ngơ đại cáo (Nguyễn Trãi).
Em hãy phân tích lời dụ tướng sĩ của vua Quang Trung – Nguyễn Huệ và làm

sáng tỏ nhận xét trên.
Gợi ý: 
1. Giới thiệu khái quát về “Hồng Lê nhất thống chí” và hồi thứ mười bốn của
tác phẩm.
– “Hồng Lê nhất thống chí” do một nhóm tác giả thuộc dịng họ Ngơ Thì ở làng
Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Tác phẩm là
cuốn tiểu thuyết lịch sử viết theo lối chương hồi. Cuốn tiểu thuyết có tất cả 17 hồi
viết ở những thời điểm khác nhau, tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của
xã hội phong kiến Việt Nam vào khoảng ba mươi năm cuối của thế kỷ XVIII và
mấy năm đầu thế kỷ XIX.

Một trong những chìa khóa thành cơng chính là kỷ luật thép

20