Thiet ke studio audio

RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

THIẾT KẾ PHÒNG THU
**********
VẬT LIỆU HÚT ÂM CÁCH ÂM – KỸ THUẬT CHỐNG ỒN
Vật liệu xốp: vải, len, thảm..vv. các loại vật liệu sợi: bơng, bơng
khống chất,bơng thủy tinh; các loại vật liệu gia công : giấy bổi, tấm
sợi, gỗ ép …. Nói chung vật liệu xốp rỗng là vật liệu có nhiều lổ rỗng
li ti xuyên suốt qua vật liệu, các khe rỗng đan vào nhau trong vật liệu,
vách của các khe rỗng bằng những cốt liệu cứng hoặc đàn hồi.
Khả năng hút âm phụ thuộc vào tính chất xốp của nó. Khi sóng âm
tới, khơng khí trong các khe rỗng dao động, một phần năng lượng âm
xuyên qua vật liệu và phụ thuộc vào sức cản của dịng khơng khí, và
vật tốc của khơng khí thổi qua khe rỗng. Nếu vật liệu có đủ tính xốp,
chiều dầy phù hợp thì vật liệu có khả năng hấp thụ đến 95 0/0 năng
lượng âm thanh tới nó.
Sử dụng vật liệu xốp thường kèm theo tấn (ván) có đục lỗ vừa bảo
vệ vừa tăng mỹ quan. Tấm đục lỗ thường dày 3 – 6 mm tạo khoang
khơng khí dao động hút âm, tấm đục lỗ làm bằng gỗ, các tơng hoặc lá
kim loại vv… với loại này có khả năng hút âm tần số cao nhưng tăng
thêm khả năng hút âm tần số thấp (HÌNH 1).

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-1-


RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

Tấm đục lổ

HÌNH 1

Để sản phẩm thu thanh (âm nhạc) có chất được tốt phải cách âm,
ngăn những âm thanh khơng cần thiết (nhiễu) lọt vào tín hiệu đó là phịng
cách âm (phịng thu = STUDIO). Phịng cách âm là nơi để bố trí thu âm
thanh; ngồi ra cịn cách khơng cho tiếng động lọt từ ngồi vào; chống
dội âm (vang) của âm thanh cần thu; chống nhiễu điện lưới, cao tần lên
âm thanh, cách âm cho các bộ phận (diễn viên) với nhau (chống xuyên

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-2-


RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

kênh để biên tập âm thanh lập thể STEREO 2.1 hoặc âm thanh
SURROUND 5.1; 7.1...vv)
Cách âm để chống lọt âm (nhiễu) vào tín hiệu, mà cịn phải chống
dội âm (âm thanh phản xạ) của phịng thu. Do đó các vách cách âm xung
quanh phải có cấu trúc sao cho cách ly được hoàn toàn âm thanh bên
ngoài; hút bớt âm thanh cần thu (chống dội âm), mới có được âm thanh
trung thực...
Một số cấu trúc cơ bản của phòng cách âm
Tường (1 dm)
Đà gỗ kết hợp ván ép
(tạo khoang chống phản xạ âm trầm)
Bên ngoài
STUDIO

Lưới Kim Loại (nối đất chống nhiễu )
Tạo khoan cộng hưởng hút âm trầm
Ván ép (có đục lỗ hoặc khơng

tùy phịng thu)
Xốp hút âm (chống phản xạ âm)
Cát (hoặc xốp) giữa 2 lớp tường (chống
chấn động bên ngồi)

Tường cách âm
(Hình 2)

Nếu có chấn động mạnh (ví dụ khu vực gần đường giao thơng xe
tải …) ta nên, thiết kế tường đơi như (Hình 2), sàn nổi (Hình 3), và trần
cách âm (hình 4). Sàn nổi rất quang trọng vì nó có bề mặt lớn tiếp xúc với

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-3-


RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

nền và chân đứng của tất cả các Micrơ trong phịng thu, do đó độ chấn
động bên ngồi dễ làm nền rung động ảnh hưởng đến ấm thanh…
Cấu tạo sàn nổi của (Studio Audio) phòng thu
Thảm hút âm

Sàn gỗ (ván ép)

Lưới kim loại
(nối đất chống nhiễu)
Sợi thủy tinh (xốp) chịu
nhúng
(chống chấn động sàn)

Đà gỗ (chịu lực)

Nền gạch

Sàn nổi cách âm
(Hình 3)

Cấu tạo tần của (Studio Audio) phịng thu

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-4-


RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

Khoang chứa cát (chống chấn động sàn và chống dội âm trầm)

Trần (chịu lực)
Đà chịu lực (gỗ)
Lưới kim loại
(nối đất chống nhiễu)
sàn (ván)

Xốp hút âm

sàn (ván)

Trần cách âm
(Hình 4)
MỘT SỐ CHỈ TIÊU KỸ THUẬT ÂM THANH ĐỐI VỚI MỠI LOẠI

PHÒNG THU
- Mỗi phịng thu có kích thước (thể tích) khác nhau, tùy vào thể loại
của từng chương trình. Ngồi độ lớn, hình dạng và kích thước ba chiều
(cao: rộng : dài) của phòng thu cũng ảnh hưởng đến chất lượng của âm
thanh.
- Các loại phịng có thể tích nhỏ (V<150 m 3 ) (như phòng thu lời,
phòng máy đạo diễn, phịng kiểm thính, phịng kịch cỡ nhỏ…vv) nên chọn
dạng hình hộp chữ nhật, tỷ lệ kích thước tối ưu như sau:
V V > 80 m3 ; tỷ lệ Cao : Rộng : Dài = 1 : 1,4 : 1,9
Không sử dụng tỷ lệ C : R : D = 1 : 1 : 1 Hoặc bằng bội số nguyên
của nhau.

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-5-


RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

- Các phịng có kích thước lớn hơn 150 m 3 cần chọn các hình dạng
với các cặp bề mặt đối diện khơng song song. Bởi vì các mặt tường song
song kể cả trần và nền dễ tạo nên sóng đứng và “cộng hưởng phịng” nhất
là ở tần số thấp. Các mặt bao quanh không để phẳng, mà tao các cấu trúc
lồi lõm, các hình khối tán xạ để trường âm được đồng đều (diffuse
soundfield)
Nhìn chung các tiêu chuẩn về studio âm thanh của các nước (hay khu
vực) đều có những điểm tương đồng cơ bản. sau đây là một số chỉ tiêu kỹ
thuật của STUDIO ÂM THANH trong TCVN-4510.88. Bộ chỉ tiêu này
được xây dựng theo khả năng thực tế trong nước và khuyến cáo của OIRT,
EBU,…

Thể loại Studio

Chức năng của phịng

Thể tích [m3]

Studio sản xuất

Phịng đọc cho 1 đến 3 người

80 +/- 20

chương trình lời

Phịng máy đạo diễn

100 +/- 20

Phòng thu nhỏ

150 +/- 50

Phòng thu trung bình

450 +/- 50

Phịng thu trung lớn

900 +/- 100

Phịng máy đạo diễn

120 +/- 20

Studio sản xuất
chương trình
kịch nói
Studio sản xuất

Phịng thu nhạc thính phịng ca

chương trình âm

khúc

nhạc và kịch

Phịng thu tốp ca & dàn nhạc nhỏ

Từ 1500 đến 2500

Phòng thu nhạc nhẹ

Từ 2000 đến 3500

Phịng thu dàn nhạc trung bình

Từ 3000 đến 4500

Phòng thu giao hưởng hợp xướng

Từ 6000 đến 9000

Phòng máy đạo diễn

120 +/- 20

Từ 500 đến 1000

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-6-


RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

Studio truyền dẫn Phịng đọc trực tiếp
tín hiệu phát

Phịng phân phối &

thanh (truyền âm) khống chế tín hiệu

80 +/- 20
Từ 100 đến 200

Âm thanh trong phòng bị phản xạ theo nhiều hướng, độ phản xạ
nhiều hay ít tùy vào cấu tạo của vách phòng. Nếu vách phòng, trần và cả
mặt sàn, phẳng và kích thước lớn thì âm thanh lan truyền và phản xạ
nhiều lần tạo âm vang làm cho âm thanh tổng thể khơng trung thực. Do
đó với kích thước phịng lớn phải hết sức quan tâm đến những chỉ tiêu kỹ

thuật của phòng đối với âm thanh và kết hợp với cách âm chống dội.

(Hình 5)

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-7-


RADIO THE VOICE OF VIET NAM – OFFICE IN HO CHI MINH CITY

Nếu phịng có kích thứơc lớn khơng xử lý hút âm chống dội, âm
thanh sẻ phản xạ nhiều lần và cộng hưởng tạo ra âm vang rất dài gây méo
tiếng và sai hướng âm (Hình 5).

KỸ THUẬT THU THANH THU HIỆN ĐẠI
-8-