C10 dichuyenkhoi 1 ĐỊA CHẤT CÔNG TRÌNH

CHƯƠNG 10

SỰ DỊCH CHUYỂN KHỐI
1.Khái niệm dịch chuyển khối
2.Các nhân tố ảnh hưởng đến dịch chuyển
khối
3.Thành phần khối trượt
4.Các kiểu dịch chuyển khối


1. Khái niệm dịch chuyển khối

Dịch chuyển khối là sự chuyển động phá vỡ mối liên
kết của khối đá dưới tác dụng của trọng lực
Phát sinh chủ yếu bởi các q trình ngoại sinh như
mưa, gió, lũ…
Có thể do động đất kích thích gây dịch chuyển
Do tác động của con người vào mơi trường tự nhiên
như khai thác khống sản, bóc lớp phủ thực vật….


Sự dịch chuyển xẩy ra
trên (hoặc gần) bề mặt
đất của một khối trượt
bao gồm: đất đá, nhà
cửa, cây cối … theo
chiều của trọng lực để
hình thành trạng thái cân
bằng, ổn định mới.
Thường xẩy ra ở những
nơi sườn dốc trên các

ngọn đồi, núi, vách đá.
Và có thể chậm rãi hoặc
đột ngột.



2. Các nhân tố ảnh hưởng đến dịch chuyển khối
TRỌNG LỰC
g

Trọng lực: cung cấp lực trượt cho
khối trượt trên cơ sở tương tác giữa
khối lượng của khối trượt và Trái
đất
Khối lượng càng lớn lực tác dụng
càng lớn.


TRỌNG LỰC

gp

gp

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

gt
gg
g

gt

gt < gp
g t > gp

Trọng lực kết hợp với độ dốc của
sườn → trượt.
Sườn càng dốc, khả năng trượt
càng cao, vận tốc trượt càng lớn.


TRỌNG LỰC

gt
gp

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

NƯỚC

g

Nước: đóng vai trị quan trọng trong việc làm thay đổi
trạng thái, tính chất của vật liệu trong khối trượt.
Kết quả:
 Tăng khối lượng khối trượt → tăng lực trượt,
 Trương nở → mất trạng thái ổn định ban đầu,
 Suy yếu sự gắn kết của vật liệu:
• Hồ tan vật liệu (muối, khống vật …),
• Gia tăng áp lực lỗ rỗng,

• Thay đổi
Guinsaugon, Leyte, Philippine,
Feb,trạng
2006thái của khối trượt: → dẻo
→ chảy → tăng vận tốc trượt.


TRỌNG LỰC

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

NƯỚC

VẬT LIỆU KHỐI TRƯỢT

Vật liệu của khối trượt ảnh hưởng
đến kiểu trượt, sườn dốc và tần suất
xẩy ra trượt lở.
Chảy:
Vật liệu bở rời, không gắn kết
hoặc độ gắn kết rất yếu: đất,
vụn thơ, trầm tích trẻ.
Trượt:
Vật liệu có độ gắn kết tương
đối: trầm tích Kainozoi sớm.
Rơi:
Vật liệu cứng, độ gắn kết tốt:
đá kết tinh, đá trầm tích.

Cấu trúc địa chất khu vực:
TRỌNG LỰC

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

NƯỚC

VẬT LIỆU KHỐI TRƯỢT

CÁC NHÂN TỐ KHÁC

 Đất đá có thế nằm đổ về nơi thấp → dễ
trượt hơn,
 Mặt đứt gẫy lấp nhét bằng vật liệu sét →
quá bão hòa nước → trượt.


Cấu trúc địa chất khu vực,
TRỌNG LỰC

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

NƯỚC

VẬT LIỆU KHỐI TRƯỢT

CÁC NHÂN TỐ KHÁC

Thảm thực vật:
Có thể làm giảm sút hoặc gia tăng hoạt

động trượt lở.
Rể cây giữ đất, hấp thụ nước trong nền
đất. Nhưng sự tăng trưởng của cây làm
tăng khối lượng lên nền đất.


Cấu trúc địa chất khu vực,
TRỌNG LỰC

Thảm thực vật,
Đặc điểm khí hậu:

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

NƯỚC

VẬT LIỆU KHỐI TRƯỢT

CÁC NHÂN TỐ KHÁC

Sự kéo dài của mùa nắng hoặc mùa mưa
→ sự thay đổi độ ẩm trong đất nền → trượt
lở.


Cấu trúc địa chất khu vực,
TRỌNG LỰC

Thảm thực vật,
Đặc điểm khí hậu,

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

Các q trình địa chất khác:
Phong hóa, Xói mịn, Động đất → Trượt lở

NƯỚC

VẬT LIỆU KHỐI TRƯỢT

CÁC NHÂN TỐ KHÁC

 Vách đá chịu tác động thường xun của
sóng biển, gió → ăn mịn (phong hóa) →
rơi…


Cấu trúc địa chất khu vực,
TRỌNG LỰC

Thảm thực vật,
Đặc điểm khí hậu,

ĐỘ DỐC CỦA SƯỜN

Các q trình địa chất khác,
Thời gian:

NƯỚC

VẬT LIỆU KHỐI TRƯỢT

CÁC NHÂN TỐ KHÁC

Thời gian có thể làm thay đổi trạng thái và
tính chất của khối trượt, sườn dốc… thay
đổi mức ảnh hưởng của các nhân tố khác.


3. Thành phần khối trượt
ch

n

Mặt trượt
Vách trượt

Khe nứt ngang

Kh
en
ứt
dọ
c

Đớ
i

dồ

n

tụ

i
Đớ

ch
dị

ể
uy

ối
h
K

Chân khối trượt

tc
ợ
tr ư

on


4. Các kiểu dịch chuyển khối
CHẢY (flow)
Khối trượt chảy dọc theo sườn dốc, vật liệu ở trạng
thái gắn kết yếu (bở rời) có độ ẩm cao (hịa tan

nhiều nước).
Vật liệu dịch chuyển liên tục thành dịng, có sự phá
hủy nội bộ bên trong khối trượt.
Thường xuất hiện sau những cơn mưa lớn khi nền
đất được cấu tạo bằng những vật liệu quá bở rời.
Tốc độ dịch chuyển nhanh.



BÒ/TRƯỜN (creep)
Khối trượt chuyển động
theo sườn dốc trong một
thời gian dài, vật liệu của
khối trượt phần lớn là bở
rời. Nhân tố tác động
chính đến chuyển động là
trọng lực của bản thân
khối trượt.
Vận tốc dịch chuyển
tương đối thấp, và giảm
dần từ trên xuống.



RƠI/LỞ/SỤP ĐỔ (fall)
Đặc điểm: mặt trượt hầu
như thẳng đứng, vật liệu
rắn chắc hoặc dẻo mịn.
Chuyển động theo kiểu
rơi tự do.

Nguyên nhân: tác động
xâm thực của nước, gió;
do khe nứt phong hóa;
bờ vách cấu tạo bằng vật
liệu dẻo mịn, khi bị khô →
co rút → xuất hiện các
khe nứt → gây sụp đổ.
Tốc độ cực nhanh.