Bài thu hoạch, môn quan he quoc te vị trí, vai trò của asean ở khu vực châu á thái bình dương

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................1
NỘI DUNG.......................................................................................................3
1. ASEAN ngày càng có ảnh hưởng quan trọng, thu hút sự quan tâm của
các nước lớn trong khu vực và thế giới.........................................................3
2. ASEAN đóng một vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực châu Á Thái Bình Dương.............................................................................................6
3. ASEAN là một nhân tố quan trọng trong việc bảo đảm ổn định, hồ
bình, an ninh khu vực.....................................................................................9
4. Những hoạt động và đóng góp của ASEAN ngày càng trở nên có trọng
lượng trong các vấn đề khu vực châu Á - Thái Bình Dương.....................12
KẾT LUẬN....................................................................................................15
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………....…………….15

1


LỜI MỞ ĐẦU
Nằm ở trung tâm của khu vực trải rộng từ Thái Bình Dương tới Ấn Độ
Dương và là cầu nối giữa các cường quốc với các nước trong khu vực,
ASEAN có vị trí hết sức quan trọng trong các tiến trình hợp tác ở châu Á.
Nhưng bên cạnh đó, vẫn phải nhìn nhận rằng, tổ chức này là tập hợp của một
loạt những nước vừa và nhỏ mà tiếng nói của mỗi thành viên đều tương đối
hạn chế. Để thực sự có được tiếng nói mạnh mẽ, có sức nặng trong khu vực,
ASEAN, một tập hợp toàn các nước vừa và nhỏ cần phải phát huy tối đa sức
mạnh tập thể bằng cách hòa quyện chặt chẽ với nhau, ln có ý thức trách
nhiệm về sự an nguy và thịnh vượng của nhau. Muốn thế, ASEAN cần phải
gắn kết chặt chẽ về kinh tế, đây là bước thiết yếu trong tiến trình xây dựng
một tổ chức đồn kết, có thực lực.
Nhìn vào thực tế, trong khơng gian tồn cầu hóa và tiến trình hội nhập
quốc tế hiện nay, châu Á - Thái Bình Dương tuy cịn tiềm ẩn những nhân tố
gây mất ổn định, nhưng vẫn là khu vực “tiếp tục phát triển năng động và đang

hình thành nhiều hình thức liên kết, hợp tác đa dạng hơn”, vị thế “trong nền
kinh tế thế giới đang tăng lên”. ASEAN là một nhân tố quan trọng trong sự
“phát triển năng động” và “đang tăng lên” ấy. Những yếu tố địa - chính trị,
qn sự, kinh tế, văn hóa, dân cư và nội lực của khối cũng như của từng quốc
gia thành viên đã và đang tạo cho ASEAN vị thế, vai trò ngày càng quan
trọng trong đời sống khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
ASEAN là tổ chức khu vực gồm 10 thành viên (Thái Lan, Indonesia,
Malaysia, Singapore, Philippin, Brunei, Việt Nam, Lào, Myanmar,
Campuchia); Đông Timor hiện đang là quan sát viên của ASEAN. Khu vực
có diện tích đất liền khoảng 4,3 triệu km² chiếm 3% tổng diện tích đất trái
đất; có khoảng 665,8 triệu người chiếm 8,58% dân số thế giới (tháng
01/2020). Ngoại trừ Lào khơng có biển, các quốc gia còn lại đều là quốc
gia ven biển hoặc quốc gia hải đảo, vì vậy vùng biển gấp ba lần so với đất,
2


tiếp giáp với Biển Đơng, Thái Bình Dương và Ấn độ Dương. Lợi thế địa lý
của Đông Nam Á tạo thuận lợi, đồng thời cũng đưa lại nhiều thách thức
cho các quốc gia trong khu vực xây dựng chính sách phát triển quốc gia và
hội nhập quốc tế.
Theo Báo cáo hội nhập ASEAN năm 2019 được công bố hôm 27/11,
ASEAN đã trở thành nền kinh tế lớn thứ 5 trên thế giới với tổng sản phẩm
quốc nội (GDP) khoảng 3 nghìn tỷ USD năm 2018, một sự gia tăng đáng kể
so với vị trí là nền kinh tế thứ 7 của thế giới cách đây 5 năm. Hiện nay,
ASEAN đang bước vào thời kỳ hợp tác, phát triển mới theo Hiến chương
ASEAN và xây dựng Cộng đồng dựa trên ba trụ cột: chính trị - an ninh,
kinh tế, văn hóa - xã hội, hợp tác với các đối tác tiếp tục phát triển và đi
vào chiều sâu. Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang phải đối mặt với nhiều
khó khăn, các nước thành viên ASEAN vẫn có sự phát triển ổn định. Bằng
nội lực và đường hướng phát triển của mình, rõ ràng ASEAN có vị trí, vai

trị ngày càng quan trọng ở châu Á - Thái Bình Dương, “đang ngày càng
khẳng định vai trò trung tâm trong một cấu trúc khu vực đang định hình”.
Đó cũng chính là vấn đề em xin được trình bày trong bài thu hoạch: “Vị trí,
vai trị của ASEAN ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương”.

3


NỘI DUNG
1. ASEAN ngày càng có ảnh hưởng quan trọng, thu hút sự quan tâm
của các nước lớn trong khu vực và thế giới.
Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (tên tiếng anh: Association of
Southeasr Asian Nations, viết tắt là ASEAN) là một liên minh chính trị, kinh
tế, văn hóa và xã hội của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Tổ chức
này được thành lập ngày 08 tháng 8 năm 1967 với các thành viên đầu tiên là
Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore và Philippin nhằm biểu hiện tinh
thần đoàn kết giữa các nước trong cùng khu vực với nhau, đồng thời hợp tác
chống tình trạng bạo động và bất ổn tại những nước thành viên. Sau hội nghị
Bali năm 1976, ASEAN xúc tiến chương trình cộng tác kinh tế nhưng các nỗ
lực đều đi đến bế tắc vào giữa thập niên 1980. Phải đợi đến năm 1991, khi
Thái Lan đề xuất thành lập khu vực thương mại tự do thì Khu vực mậu dịch
tự do ASEAN mời hình thành. Hằng năm, các nước thành viên đều luân phiên
tổ chức các cuộc họp chính thức để tăng cường hợp tác. Đến nay, ASEAN
gồm có 10 quốc gia thành viên.
Hiện nay, châu Á - Thái Bình Dương có vai trò đặc biệt quan trọng trên
nhiều phương diện của đời sống thế giới, đã và đang là nơi hội tụ, giao thoa
lợi ích chiến lược của tất cả các nước lớn. Vì thế, các cường quốc thế giới đều
mong muốn tăng cường ảnh hưởng tại khu vực quan trọng này. “Chính sách
hướng Đơng”, “Chính sách xoay trục” và sự can dự ngày càng sâu của các
cường quốc thế giới vào châu Á - Thái Bình Dương đã đặt khu vực trước

những cơ hội và thách thức an ninh mới, đồng thời nói lên tầm quan trọng
chiến lược của khu vực này trong thế kỷ XXI. Là một phần của châu Á - Thái
Bình Dương, một trong những khu vực phát triển năng động nhất thế giới,
ASEAN ngày càng có ảnh hưởng quan trọng, thu hút sự quan tâm của các
nước lớn trong khu vực cũng như trên thế giới. Đông Nam Á trở thành địa
bàn cạnh tranh quyết liệt về thị trường và tài nguyên; tranh chấp lãnh thổ, chủ
4


quyền biển, đảo diễn biến phức tạp. Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki Mun
cũng đã nhấn mạnh: “Giờ là thời điểm để châu Á, nhất là ASEAN, giữ một
vai trò thật sự quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề tồn cầu”.
Vị trí, vai trị của ASEAN và q trình liên kết Đơng Nam Á và châu Á Thái Bình Dương được thơng qua các tổ chức, diễn đàn ASEAN, Diễn đàn
An ninh khu vực (ARF), Cộng đồng kinh tế châu Á - Thái Bình Dương
(APEC), Diễn đàn cấp cao Đông Á (EAS), Hiệp định thương mại tự do song
phương và khu vực, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp
định Đối tác hợp tác kinh tế khu vực (RCEP), ADMM+... Đây là những tổ
chức rất quan trọng trên các lĩnh vực, các mối quan hệ ở châu Á - Thái Bình
Dương, mà ASEAN tham gia với vai trò như một “hạt nhân”,một “người cầm
lái” định hướng phát triển. Điều đó cho thấy ảnh hưởng quan trọng ASEAN
đối với các công việc và các quan hệ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương
là khá tồn diện cả về chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư, văn hóa, quốc
phịng an ninh... Các diễn đàn khu vực châu Á - Thái Bình Dương và việc giải
quyết các công việc của khu vực rộng lớn này đều cần thiết có sự tham gia
của ASEAN; đồng thời những công việc nội bộ của ASEAN và với vị trí, vai
trị của ASEAN ngày càng thu hút sự quan tâm của các nước lớn, đã nói lên
sức thu hút mạnh mẽ và sự ảnh hưởng của tổ chức này ở Châu Á - Thái Bình
Dương.
Trên thực tế, trong nhiều thập kỷ qua cũng như hiện nay Đông Nam Á
là nơi diễn ra sự cạnh tranh ảnh hưởng khá gay gắt giữa các nước lớn với

nhiều mức độ và cung bậc khác nhau. Các nước lớn ở khu vực và thế giới,
đặc biệt là Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga và Ấn Độ, đều có những chính
sách ảnh hưởng đến ASEAN với những mức độ khác nhau, đồng thời tìm
cách thỏa hiệp, kiềm chế các đối thủ khác trong cạnh tranh ảnh hưởng, xác
lập vị trí, vai trị của mình ở Đơng Nam Á theo hướng có lợi. Mỹ, Trung
Quốc, Nhật Bản, Nga và Ấn Độ ngày càng thấy rõ lợi ích của mình ở Đơng
5


Nam Á, thấy được tầm quan trọng của ASEAN trong việc bảo đảm lợi ích
và gia tăng vị thế của mình ở châu Á - Thái Bình Dương và thế giới.
Mỹ cố gắng gia tăng ảnh hưởng và chi phối các nước Đông Nam Á,
ASEAN và các cơ chế hợp tác của khu vực, đặc biệt trên các lĩnh vực kinh tế
- thương mại, đầu tư, khoa học công nghệ và cả quân sự. Đồng thời, “tìm mọi
cách đẩy nhanh sự trỗi dậy về kinh tế và quân sự của các quốc gia châu Á chủ
chốt có tiềm năng sức mạnh và tham vọng để kiềm chế Trung Quốc”.
Trung Quốc chú trọng đẩy mạnh ngoại giao láng giềng, thực hiện chính
sách ngoại giao “sức mạnh mềm” mở rộng, củng cố ảnh hưởng đối với khu
vực, tuy nhiên những biện pháp mang tính răn đe vẫn được thực hiện hỗ trợ
tích cực.
Nga ngày càng nhận thấy rõ hơn lợi ích của mình, chú trọng nhiều hơn
đến việc thực hiện chiến lược cạnh tranh và gây ảnh hưởng đối với khu vực.
Nhật Bản thực hiện chiến lược đi từ sức mạnh kinh tế, thực hiện chính
sách phát triển, đầu tư FDI, ODA, thúc đẩy các quan hệ thương mại... gia tăng
ảnh hưởng về chính trị, văn hóa đối với từng quốc gia thành viên và cả khối
ASEAN. Ấn Độ “Coi trọng quan hệ với ASEAN, tổ chức đóng vai trị là nhân
tố trung tâm trong chính sách hướng Đơng của Ấn Độ”.
Như vậy, việc các nước lớn ngày càng quan tâm thực thi chính sách tác
động, gây ảnh hưởng và tham gia sâu rộng vào công việc của các quốc gia
khu vực và các thể chế ASEAN, đã cho thấy tổ chức này ngày càng có ảnh

hưởng quan trọng, thu hút sự quan tâm của các nước lớn ở châu Á - Thái
Bình Dương và thế giới. Các nước lớn ở châu Á - Thái Bình Dương trong
chiến lược phát triển và mở rộng ảnh hưởng của mình khơng thể khơng tính
đến một tổ chức khu vực có sự phát triển năng động và có thực lực như
ASEAN.
Về phần mình ASEAN đang cố gắng thể hiện là một tổ chức hợp tác
khu vực có tiềm năng mà các nước lớn ln phải tính đến, nếu khơng muốn
bị thua thiệt, ảnh hưởng đến vị thế và lợi ích của mình. Do đó, ASEAN
6


ngồi thực lực ra, cịn tạo dựng được các cơ chế đối thoại chính thức và
khơng chính thức, song phương và đa phương, từ mức độ thấp đến mức độ
cao với đông đảo các nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương và trên
thế giới - những cơ chế đã và đang góp phần quan trọng vào sự phát triển,
cũng như duy trì và củng cố an ninh quốc gia và hồ bình khu vực.Có thể
khẳng định rằng: ASEAN ngày nay đã trở thành một tổ chức hợp tác khu
vực tồn diện, một thực thể chính trị - kinh tế năng động, có vai trị và vị thế
quan trọng ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
2. ASEAN đóng một vai trị trung tâm trong cấu trúc khu vực Châu
Á - Thái Bình Dương
Từ một tổ chức hợp tác có tính tiểu khu vực của Đơng Nam Á, ASEAN
đã trở thành “hạt nhân” và đóng vai trị “trung tâm” trong các cơ chế, cấu trúc
hợp tác khu vực ở Châu Á – Thái Bình Dương. ASEAN quy tụ được sự can
dự của tất cả các nước lớn, các nước trong khu vực và trên thế giới trong các
cơ chế do ASEAN chủ trì. Đặc biệt, đối với các nước lớn ASEAN là đối tác
không thể bỏ qua, đặc biệt trong bối cảnh khu vực Châu Á – Thái Bình
Dương đang được đánh giá là khu vực năng động, trỗi dậy mạnh mẽ trong thế
kỷ XXI.
Đại hội XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhận định, ASEAN đang

ngày càng khẳng định vai trò trung tâm trong một cấu trúc khu vực đang
định hình. Đây là một nhận định có cơ sở. Bản thân các nước lớn muốn tiếp
cận và gia tăng hợp tác với ASEAN, dù có tìm cách để chi phối, gây ảnh
hưởng, kể cả lơi kéo, thậm chí chia rẽ, chống phá, thì điều đó cũng đã nói
lên rất rõ ràng vai trị quan trọng của tổ chức này đối với bàn cờ chính trị và
cấu trúc khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Một cấu trúc khu vực châu Á Thái Bình Dương do ASEAN lãnh đạo, trong đó quan hệ của khu vực với
thế giới bên ngoài được tiến hành với sự quan tâm của cộng đồng
ASEAN, đã được chứng minh qua hoạt động của nhiều tổ chức, diễn đàn
khu vực, như EAS, ARF... Sự tham dự của Mỹ và Nga tại Hội nghị cấp cao
7


Đông Á và nhiều hội nghị, tổ chức, diễn đàn khu vực khác, đã cho thấy sự
chú ý quan tâm nhiều hơn của các nước lớn dành cho “sân khấu chính trị
ASEAN”. Sự phối hợp và tham gia của nhiều quốc gia khu vực trong việc
tìm kiếm máy bay dân dụng MH 370 của hãng hang khơng Malaixia mất
tích tháng 3/2014 đã cho thấy sự cố kết hợp tác của khối và vai trị của Đơng
Nam Á đối với châu Á - Thái Bình Dương.
ASEAN thực sự là thực thể có tiếng nói và có vị thế mặc cả ngày càng
lớn hơn với các lực lượng ngoài khu vực, củng cố thêm vai trò “người cầm
lái” trong nhiều diễn đàn, tổ chức như ASEAN+, ARF, ADMM… Trong thực
tế, tổ chức ASEAN đã phát huy vai trò chủ đạo trong định hướng và xây dựng
cấu trúc hợp tác khu vực, phát huy vai trò của các tổ chức hợp tác trong nội
khối ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác như các tổ chức, diễn đàn
ASEAN+1, ASEAN+3, ARF, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phịng ASEAN mở
rộng (ADMM+) và Cấp cao Đơng Á (EAS). Phát biểu trong cuộc gặp với
Ngoại trưởng các nước ASEAN 2013, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã khẳng
định: “Không nghi ngờ gì, ASEAN hiện đang là trọng tâm của kiến trúc khu
vực châu Á- Thái Bình Dương. Tổ chức này cũng nằm trong trọng tâm chiến
lược tái cân bằng của Mỹ cũng như cam kết của Mỹ tại  khu vực. Đó cũng là

ưu tiên của Tổng thống Ơbama và tồn bộ chính quyền Mỹ cam kết thúc đẩy
ưu tiên này”. Trung Quốc cũng đã bày tỏ: “Chúng tơi nhất trí hợp tác cùng
nhau để thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc và  tiếp
tục tăng cường hợp tác Đơng Á. Trung Quốc sẽ tiếp tục có sự hỗ trợ vững
chắc cho vai trò trung tâm của hợp tác Đông Á - ASEAN”.
Với Mỹ, đối tác lớn của khu vực đã coi trọng và ủng hộ vai trò trung tâm
của ASEAN trong cấu trúc Đông Á và châu Á – Thái Bình Dương, cam kết
tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, nhấn mạnh ASEAN là đối tác
kinh tế quan trọng của Mỹ, tiếp tục triển khai Sáng kiến kết nối ASEAN –
Mỹ, “Sáng kiến gắn kết kinh tế mở rộng” và các chương trình hỗ trợ kỹ thuật
8


như “Kết nối ASEAN thông qua thương mại và đầu tư” đang được Mỹ và các
nước ASEAN tích cực hành động.
Với Trung Quốc, ASEAN được coi là khu vực quan trọng để Trung
Quốc thực hiện chiến lược cân bằng đối với Mỹ. Trung Quốc đã có những hỗ
trợ nhất định đối với ASEAN khắc phục khủng hoảng tài chính tiền tệ năm
1997; tăng cường buôn bán, đầu tư vào ASEAN, tạo điều kiện cho ASEAN
đầu tư nhiều vào Trung Quốc nhằm tạo ràng buộc hơn nữa nền kinh tế
ASEAN vào lục địa Trung Hoa. Hiện nay, Trung Quốc và ASEAN đã nhất trí
hợp tác kinh tế - thương mại và đầu tư tiếp tục là nền tảng quan hệ, cam kết
thúc đẩy hợp tác hai bên thông qua việc triển khai hiệu quả “ Kế hoạch hành
động 2016-2020”.
Bên cạnh đó, ASEAN hiện đang thu hút sự chú ý của các quốc gia khác
như Nhật Bản, Australia và Hàn Quốc. Với chính sách “Đàn chim nhạn bay
và chủ trương hướng về châu Á” Nhật Bản đã thành công trong việc thiết lập
quan hệ kinh tế với các nước ASEAN trong thế kỷ XX và đang thức đấy hơn
nữa trong thế kỷ XXI. Một số nước lớn khác như Ấn Độ có “Chính sách
hướng Đơng” và “Hành động hướng Đơng”. Chính sách cho thấy Ấn Độ

hướng tới tái cấu trúc quan hệ với các nước trong khu vực, đặc biệt là
ASEAN, coi đây là hướng ưu tiên trong chính sách đối ngoại của mình. Theo
Ấn Độ sẽ tiếp tục hợp tác với ASEAN một cách toàn diện, trên mọi lĩnh vực,
kể cả hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng lẫn trong quan hệ kinh tế, văn hóa
– xã hội.
Sự khẳng định trên của cường quốc lớn trên thế giới và khu vực châu Á Thái Bình Dương đã nói lên vai trị quan trọng, “khơng nghi ngờ gì” của
ASEAN với tư cách là “trọng tâm của kiến trúc khu vực châu Á- Thái Bình
Dương”.
Từ đây cũng cần thấy thêm rằng, để duy trì và nâng cao vai trị của mình,
ASEAN cần tiếp tục giữ vững đoàn kết nội khối, tăng cường hợp tác, đẩy
mạnh và nâng cao hiệu quả các quan hệ hữu nghị giữa các nước thành viên
9


cũng như giữa tổ chức ASEAN với các nước đối tác, nhất là với các nước lớn.
ASEAN cần tiếp tục nỗ lực tìm kiếm vai trị trung tâm trong quản lý các quan
hệ quyền lực tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nhằm tranh thủ điều
kiện và tận dụng tốt nhất cơ hội cho sự phát triển khu vực cũng như sự phát
triển của các nước thành viên.
3. ASEAN là một nhân tố quan trọng trong việc bảo đảm ổn định,
hồ bình, an ninh khu vực
Với ASEAN mở rộng bao gồm tất cả 10 quốc gia Đông Nam Á trong
Hiệp hội làm cho hồ bình và an ninh khu vực được đảm bảo hơn. Trước bối
cảnh các quốc gia trong khu vực đang phải đối mặt với nhiều thách thức cả về
kinh tế và an ninh, có những vấn đề vượt quá khả năng giải quyết của một
quốc gia hay các mối quan hệ song phương, thì ASEAN đóng vai trị trung
tâm trong việc duy trì và củng cố mơi trường hịa bình, ổn định, hợp tác phát
triển ở khu vực. Tại phiên khai mạc Hội nghị Shangri-La 12 ngày 31/5/2013,
Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã có bài phát biểu với chủ đề xây dựng lòng
tin chiến lược vì hịa bình, hợp tác, thịnh vượng của Châu Á - Thái Bình

Dương. Bài phát biểu đã nhấn mạnh đến một ASEAN đồng thuận, đồn kết
và với vai trị trung tâm trong nhiều cơ chế hợp tác đa phương vì hịa bình, ổn
định, hợp tác, thịnh vượng của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. 
Trong thực tế, ASEAN đã xây dựng một số văn kiện và công cụ quan
trọng được các nước trong và ngoài khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cơng
nhận, như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước
khu vực Đơng Nam Á khơng vũ khí hạt nhân (SEANWFC), Tuyên bố về ứng
xử của các bên ở biển Đông (DOC), Tuyên bố EAS về các nguyên tắc quan
hệ có lợi ở khu vực... Đối với vấn đề Biển Đông, một vấn đề nóng bỏng và
phức tạp của khu vực, ngồi việc xây dựng thành cơng DOC, ASEAN cũng
đã nhất trí thông qua Tuyên bố về 6 nguyên tắc đối với vấn đề Biển Đơng.
Tuy nhiên, để vai trị của ASEAN được khẳng định mạnh mẽ hơn, ASEAN
phải nỗ lực hết sức và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông
10


(COC). Vấn đề Biển Đông là trách nhiệm nặng nề, nhưng cũng là điều kiện
để ASEAN có thể phát huy vai trị trung tâm khơng thể thiếu đối với hịa
bình, ổn định và an ninh của khu vực. 
Vấn đề hịa bình, ổn định và an ninh ở khu vực châu Á - Thái Bình
Dương nói chung, ở Đơng Nam Á nói riêng bị chi phối khá nhiều bởi các
chính sách của các nước lớn, nhất là của Mỹ và Trung Quốc - “hai con hổ thế
giới”. Sự tranh giành ảnh hưởng giữa Mỹ và Trung Quốc tại khu vực sẽ tăng
trong tương lai do Trung Quốc có sức mạnh ngày một lớn về kinh tế và cả
quân sự; ganh đua sẽ làm gia tăng căng thẳng. Một tổ chức khu vực như
ASEAN với tiềm lực và vị thế của mình, là cần thiết và thực sự có vai trị
quan trọng trong việc bảo đảm hịa bình, ổn định và an ninh khu vực. Tổ
chức, diễn đàn như ADMM+ đã thực sự tạo dựng “một cấu trúc khu vực
mới”, là diễn đàn quan trọng để các cường quốc ở châu Á - Thái Bình Dương
có thể giải quyết hàng loạt vấn đề về an ninh, nhất là vấn đề an ninh phi

truyền thống, khủng bố, tội phạm công nghệ cao, tội phạm xuyên quốc gia,
biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên…, những vấn đề mà giờ đây đã trở thành
mối quan tâm chung của tất cả các quốc gia tham gia cơ chế này, đòi hỏi các
quốc gia cùng nỗ lực chung giải quyết. ASEAN, với vai trị định hướng của
mình, đóng vị trí trung tâm đưa ADMM+ tiến lên phía trước vì sứ mệnh thúc
đẩy hịa bình, an ninh và ổn định trong khu vực, giải quyết các vấn đề an ninh
phi truyền thống.
Trong thực tế, việc tổ chức diễn đàn và cách xử lý các vấn đề an ninh ở
khu vực thông qua các diễn đàn: Diễn đàn khu vực Đông Nam Á (ARF) hay
CSCAP (Hội nghị hợp tác an ninh châu Á - Thái Bình Dương), Diễn đàn
ADMM+… của ASEAN thời gian qua đã tỏ ra hữu hiệu, nhận được sự đồng
tình nhất trí cao của các nước, kể cả các cường quốc thế giới và khu vực. Một
số sáng kiến và hoạt động của tổ chức ASEAN trong thời gian gần đây có liên
quan đến tình hình ở Campuchia, Philippin, Inđơnêxia..., tình hình Biển
Đơng, là mang tính chất hoà giải cao, đã tạo điều kiện thuận lợi cho các bên
11


đi đến những giải pháp hịa bình, thương lượng. Phương cách: “Ngoại giao
phòng ngừa” mà ASEAN thực thi nhất quán trong những năm gần đây đã
phản ánh khá rõ nét về một “phương cách ASEAN” truyền thống trong xử lý
các vấn đề của khu vực. Điều đó thực sự đã góp phần khơng nhỏ vào việc bảo
đảm hịa bình, an ninh và ổn định khu vực, cũng như trong việc tham gia giải
quyết các điểm nóng của khu vực, có ảnh hưởng tốt đến việc thúc đẩy các
biện pháp hòa bình, thương lượng trong xử lý và giải quyết những điểm nóng,
những bất đồng, tranh chấp ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Mỹ đã bắt tay triển khai chiến lược "ngoại giao hướng về khu vực", thể
hiện qua sự tham dự Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và đến thăm nhiều
nước Đông Nam Á. Những cuộc gặp gỡ cấp cao riêng biệt gần đây của Mỹ
với Philippin và Singapore bàn thảo các vấn đề quốc phòng và an ninh cho

thấy ASEAN sẽ là một khu vực chiến lược đối với Oasinhtơn. Tương tự như
vậy, Bắc Kinh cũng bắt tay vào việc sử dụng sức quyến rũ riêng của mình
bằng cách vung tiền tới những nơi Bắc Kinh có lợi ích. Trung Quốc đang
ngày càng củng cố danh tiếng như là một bên liên quan đáng tin cậy lâu dài
trong khu vực. Cùng với khu vực thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc,
Bắc Kinh đã tham gia các sáng kiến mới như hợp tác tiểu vùng sông Mê Công
mở rộng, hợp tác kinh tế Vịnh Bắc Bộ, hành lang kinh tế Nam Ninh Singapore, cũng như các hành lang kinh tế Đông - Tây trên bán đảo Đông
Dương. 
Các hội nghị, lĩnh vực hoạt động của ASEAN được nhiều nước quan tâm
tham gia với các tư cách khác nhau, làm phong phú đa dạng các hình thức liên
kết hợp tác, đã nâng tầm ảnh hưởng lan tỏa của ASEAN trong đời sống quan
hệ quốc tế khu vực. Các hội nghị các quan chức quốc phòng cấp cao ASEAN
và các bên đối thoại, nhằm tăng cường hợp tác về an ninh, hịa bình trong khu
vực; mở rộng hợp tác quốc phòng an ninh trên các lĩnh vực an ninh hàng hải,
giữ gìn hịa bình, chống khủng bố, hỗ trợ nhân đạo để khắc phục thảm họa và
quân y, có sự tham gia của các quan chức quốc phòng cấp cao của các bên đối
12


thoại như: Mỹ, Nga, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc, Australia,
Niu Dilân. Điều đó, dù muốn hay khơng, thì ASEAN cũng đã thực sự góp
phần quan trọng trong việc củng cố sự đồng thuận, gia tăng sự thống nhất
giữa các bên về các vấn đề an ninh khu vực; đóng góp vào việc bảo đảm an
ninh, ổn định cho khu vực địa - chính trị châu Á - Thái Bình Dương.
4. Những hoạt động và đóng góp của ASEAN ngày càng trở nên có
trọng lượng trong các vấn đề khu vực châu Á - Thái Bình Dương
Ngày nay, những khái niệm về khu vực Đông Nam Á chậm phát triển,
lạc hậu đã dần dần bị thay thế bởi các khái niệm: là khu vực phát triển năng
động, là trọng tâm của cấu trúc quyền lực khu vực, ASEAN là một tổ chức
khu vực năng động và hiệu quả… Điều đó đã cho thấy sự lớn lên của Đơng

Nam Á và tổ chức khu vực ASEAN trong những năm vừa qua và vị trí, vai
trị ngày càng tăng của ASEAN ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Những
quyết tâm mở rộng hoạt dộng thương mại, phát triển trong nội bộ ASEAN và
sự tăng cường phối hợp các biện pháp đối phó với khủng hoảng hiện nay với
các đối tác khu vực đã và đang thúc đẩy hơn nữa hợp tác trong khu vực, tạo
điều kiện để tiến tới tổ chức một nhóm kinh tế vững mạnh trong tồn khu vực
châu Á - Thái Bình Dương và là tiếng nói có trọng lượng trong APEC.
ASEAN khơng những củng cố sự vững mạnh nội khối bằng việc gia tăng các
biện pháp hợp tác với các đối tác khu vực, với các quốc gia ở châu Á - Thái
Bình Dương, mà với tư cách là một tổ chức khu vực còn thúc đẩy các quan hệ
hợp tác nhiều mặt với các tổ chức khu vực và quốc tế khác. Sự hợp tác và các
sáng kiến, biện pháp mới gần đây của ASEAN trong việc đề cao hợp tác
chung giữa ASEAN với các tổ chức khu vực khác như khu vực Đơng Bắc Á,
Nam Á và cả EU, Nam Mỹ, ngồi việc cho thấy quyết tâm củng cố và tăng
cường hợp tác khu vực của ASEAN, cịn nói lên sự năng động, sức bật mới và
khả năng xây dựng vị thế của ASEAN, gia tăng ảnh hưởng của mình, cho
thấy những hoạt động và đóng góp của ASEAN ngày càng trở nên có trọng
lượng trong các vấn đề khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
13


ASEAN đang được coi là một tổ chức khu vực khá thành công của các
nước đang phát triển. Không chỉ thành công trong hội nhập và liên kết giữa
các quốc gia thành viên, ASEAN cịn tích cực đóng góp hình thành các cơ chế
khu vực với sự tham gia của các nước lớn. Quan hệ hữu nghị giữa các nước
ASEAN tiếp tục phát triển, hợp tác toàn diện ngày càng đi vào chiều sâu, có
hiệu quả. ASEAN tiếp tục đóng vai trò quan trọng của một tổ chức khu vực
trong củng cố an ninh và hồ bình, tăng cường hợp tác về các mặt giữa các
nước trong khu vực. ASEAN duy trì được sự đồn kết nội bộ, vượt qua được
cuộc khủng hoảng và tiếp tục phát triển, khéo léo vận dụng mối quan hệ với

các nước lớn và giữa các nước lớn, ASEAN sẽ tiếp tục phát huy được vai trò
đại diện cho các nước tầm nhỏ và trung, một lực lượng khó có thể bỏ qua
được ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương cho dù trật tự thế giới có thay đổi
như thế nào, để khẳng định vị thế, vai trị của mình trong các vấn đề của khu
vực châu Á - Thái Bình Dương.

14


KẾT LUẬN
Vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực vẫn được duy trì ở mức độ
vừa phải và có thể thay đổi, nhưng không đáng kể. Về nội khối, ASEAN vẫn
tiếp tục quá trình hội nhập của mình; đối với ngoại khối, ASEAN vẫn duy trì
các liên kết với các quốc gia đối tác đối thoại trong các cơ chế do ASEAN
hình thành và tiếp tục nâng cao đối thoại, xây dựng niềm tin. Bởi vì, vị trí, vai
trị của ASEAN đối với châu Á - Thái Bình Dương phụ thuộc quyết định vào
chính khả năng và nỗ lực của bản thân ASEAN, vào việc ASEAN xử lý và
vượt qua những thách thức, khó khăn trong các mối quan hệ với các nước,
đặc biệt là với các nước lớn như thế nào.
Những nỗ lực hợp tác chung, cùng những đóng góp tích cực của mỗi
nước thành viên mới giúp ASEAN giải quyết được những vấn đề của chính
họ và những thách thức đặt ra cho vị trí, vai trị lớn hơn của tổ chức này trong
tương lai. Chỉ một ASEAN đứng vững mới có khả năng chống lại áp lực từ
bên ngồi, mới có thể phát triển và đi lên. Để đạt được mục tiêu này, ASEAN
phải đạt đến “Một cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh”.

15


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XI, Nxb CTQG, H. 2011,
2. Báo Nhân dân Cuối tuần số ra ngày 01/01/2012, tr. 15.
3. Phạm Bình Minh, Cục diện thế giới đến 2020, Nxb CTQG, H. 2010,
tr. 366
4. Manmohan Singh (2005), Statement by Prime Minister Dr.
Manmohan Singh on the eve of his departure for Malaysia, 11/12/2005,

5. Xem www.daibieunhandan.vn, ngày 08/8/2019
6. Xem , ngày 06/02/2018
7. Xem , ngày 19/5/2017
8. Xem ngày 08/12/2017

16