SKKN Lựa chọn một số bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc trong kĩ thuật chuyền bóng cho học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Mục đích của sáng kiến
2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến
3. Đóng góp của sáng kiến
4. Nhiệm vụ, phương pháp và tổ chức nghiên cứu

Trang
2
3
3
3
4
4

II. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. THỰC TRẠNG VỀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN
VIỆC DẠY VÀ HỌC MÔN THỂ THAO TỰ CHỌN BĨNG

7

CHUYỀN
1.1. Thực trạng về khung chương trình và kế hoạch dạy học mơn TTTC
bóng chuyền trường THPT Thuận Thành số 1 - tỉnh Bắc Ninh.

7

1.2. Thực trạng về đội ngũ giáo viên trường THPT

8

1.3. Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường

9

CHƯƠNG 2. LỰA CHỌN VÀ ỨNG DỤNG CÁC BÀI TẬP VÀO
11

TRONG THỰC TIỄN GIẢNG DẠY
2.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn trong giảng dạy mơn TTTC Bóng chuyền

11

2.2. Nguyên nhân và những sai lầm thường mắc của học sinh trong kỹ
12

thuật chuyền bóng.
2.3. Những căn cứ để lựa chọn bài tập khắc phục những sai lầm thường
mắc trong mơn TTTC Bóng chuyền
2.4. Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm khắc phục những sai lầm

13

thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng.

15

CHƯƠNG 3. KIỂM CHỨC CÁC BÀI TẬP ĐÃ ỨNG DỤNG

21

III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
2. Kiến nghị
IV. PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO

23
23
24
25
25

1


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

GDTC

: Giáo dục thể chất

GV

: Giáo viên

HS

: Học Sinh

TD

: Thể dục nhịp điệu

TDNĐ

: Thể dục nhịp điệu

THPT

: Trung học phổ thông

TTCB

: Tư thế cơ bản

TTTC

: Thể thao tự chọn

2


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1. Mục đích của sáng kiến
Giáo dục thể chất (GDTC) là một quá trình sư phạm nhằm bảo vệ và tăng
cường sức khỏe, hoàn thiện tố chất, rèn luyện nhân cách và trang bị những kỹ
năng vận động cần thiết cho mỗi cá nhân trong cuộc sống. Do đó nhiều nhà sư
phạm rất quan tâm đến giáo dục thể chất cho thế hệ trẻ và xếp giáo dục thể chất
là một bộ phận hữu cơ trong hệ thống giáo dục và đào tạo ở nhà trường phổ

thông.
Đối với mơn Bóng chuyền là mơn mang tính tập thể cao, là môn học tự
chọn được nhiều trường dụng vào giảng dạy. Tuy nhiên, để chơi được đòi hỏi
các em phải nắm vững được kỹ thuật cơ bản cũng như rèn luyện được kỹ năng
cần thiết.
Qua quá trình quan sát một số trường về mơn học tự chọn bóng chuyền tôi
nhận thấy đa số học sinh (HS) khi thực hiện kỹ thuật chuyền bóng chưa thực
hiện đúng yêu cầu đặt ra, nguyên nhân là kỹ thuật cơ bản của các em sai, giáo
viên chưa đưa ra được các bài tập bổ trợ tối ưu để dẫn dắt nhằm bổ trợ hồn
thiện kỹ thuật chuyền bóng. Trong nhiều năm trực tiếp giảng dạy cho học sinh
mơn học tự chọn bóng chuyền tôi nhận thấy cần phải chỉ ra những sai lầm học
sinh thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng và cách khắc phục để các em luyện
tập đạt hiệu quả hơn.
2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến
Cùng với sự quan tâm của Đảng và nhà nước, Ngành Giáo dục và Đào tạo
đã chỉ đạo triển khai dạy tốt mơn học GDTC và TTTH đã có bước phát triển
đáng khích lệ, góp phần tích cực vào thành tích chung trong sự nghiệp giáo dục
và đào tạo. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đã đạt được thì cơng tác
GDTC và TTTH vẫn còn nhiều hạn chế, chất lượng giảng dạy ít nhiều cũng bị
ảnh hưởng do cấu trúc chương trình GDTC của các cấp học chưa bảo đảm tính
thống nhất và thiếu cân đối về nội dung. Sự đổi mới trong phương pháp dạy và
học tuy đã có những chuyển biến theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh,
3


nhưng nhìn chung vẫn cịn nhiều bất cập…Vì vậy có một số tác giả đã nghiên
cứu về chủ đề bóng chuyền, nhưng chưa có giáo viên trường THPT Thuận
Thành số 1 nào nghiên cứu về những sai lầm thường mắc trong kĩ thuật chuyền
bóng và cách khắc phục. Chính vì vậy sáng kiến được lựa chọn nghiên cứu sẽ
góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Thể thao tự chọn (TTTC) Bóng

chuyền cho HS lớp 11 nói riêng và cho HS trường THPT Thuận Thành số 1 nói
chung.
3. Đóng góp của sáng kiến
Sáng kiến nghiên cứu lựa chọn ra một số các bài tâp nhằm khắc phục
những sai lầm thường mắc trong kĩ thuật chuyền bóng giúp học sinh đạt kết quả
tốt mơn bóng chuyền. Đồng thời xây dựng tư liệu chun mơn giúp cho các giáo
viên có cơ sở tham khảo chuyên môn nhằm phục vụ công tác giảng dạy cho học
sinh trong nhà trường phổ thông.
Xuất phát từ thực tế trên tôi nghiên cứu, lựa chọn sáng kiến: “Lựa chọn
một số bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc trong kĩ thuật
chuyền bóng cho học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Thuận Thành
số 1, Bắc Ninh”.
4. Nhiệm vụ, phương pháp và tổ chức nghiên cứu
4.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để giải quyết mục đích nghiên cứu của đề tài chúng tơi đã đưa ra hai
nhiệm vụ sau:
- Nhiệm vụ 1: Đánh giá thực trạng việc dạy và học mơn TTTC Bóng chuyền
trong trường THPT Thuận Thành số 1 – huyện Thuận Thành - tỉnh Bắc Ninh.
- Nhiệm vụ 2: Nghiên cứu đề xuất và lựa chọn một số bài tập nhằm khắc phục
những sai lầm thường mắc trong kĩ thuật chuyền bóng cho học sinh lớp 11
trường trung học phổ thông Thuận Thành số 1, Bắc Ninh.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết nhiệm vụ của đề tài chúng tôi sử dụng các phương pháp sau:
4.2.1. Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu
4


Phương pháp này chúng tôi sử dụng trong suốt quá trình nghiên cứu trên cơ sở
tham khảo những tài liệu khoa học lý luận chung. Lý luận và phương pháp giáo
dục thể chất, các tài liệu hướng dẫn giảng dạy TDTT cho học sinh THPT một số

chỉ thị tại văn kiện của Đảng và Nhà nước ta. Công tác giáo dục thể chất trong
trường học, các luận văn khoa học của sinh viên Trường đại học TDTT I và các
tài liệu mơn bóng chuyền. Nhằm có những thơng tin cần thiết và thiết thực để
quá trình nghiên cứu đạt kết quả tốt.
4.2.2. Phương pháp phỏng vấn tọa đàm
Để thu thập số liệu cho đề tài,chúng tôi đã trao đổi với các thầy cô là giáo
viên thể dục, học sinh trong trường THPT Thuận Thành số 1 – huyện Thuận
Thành - tỉnh Bắc Ninh về các nội dung sau:
- Nội dung chương trình TTTC Bóng chuyền
- Cơ sở vật chất, thiết bị tập luyện ở trường học.
- Nhu cầu học môn TTTC Bóng chuyền của học sinh trong trường phổ thơng.
- Những thuận lợi và khó khăn của giáo viên trong q trình giảng dạy
TTTC Bóng chuyền .
4.2.3. Phương pháp quan sát sư phạm
Phương pháp này để quan sát hình thức, nội dung phương pháp tổ chức
dạy học mơn TTTC Bóng chuyền nhằm bổ sung những yêu cầu phù hợp với nội
dung, hình thức, phương pháp hoạt động gây hứng thú cho học sinh trong học
tập và vui chơi và phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất thực tế của nhà trường để
nâng cao hiệu quả giờ học góp phần phát triển thể chất cho các em học sinh.
2.4. Phương pháp tốn học thống kê
Sử dụng các cơng thức tính % để xử lý các số liệu đảm bảo tính chính xác.
4.3. Tổ chức nghiên cứu
4.3.1. Thời gian nghiên cứu: Sáng kiến được tiến hành từ tháng 9 năm 2022
đến tháng 2 năm 2023 chia làm 3 giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: Từ tháng 9 năm 2022 đến tháng 10 năm 2022
- Đọc và phân tích tài liệu
- Lập kế hoạch nghiên cứu.
5

+ Giai đoạn 2: Từ tháng 10 năm 2022 đến hết tháng 12 năm 2022
- Trao đổi với các giáo viên, học sinh.
- Giải quyết nhiệm vụ 1 và 2
+ Giai đoạn 3: Từ đầu tháng 1 đến hết tháng 1 năm 2023
- Hoàn chỉnh sáng kiến.
4.3.2. Địa điểm nghiên cứu
- THPT Thuận Thành số 1 – huyện Thuận Thành - tỉnh Bắc Ninh
4.3.3. Đối tượng nghiên cứu
- Giáo viên và học sinh trường THPT Thuận Thành số 1 – huyện Thuận
Thành - tỉnh Bắc Ninh

6


PHẦN 2. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. THỰC TRẠNG VỀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC
DẠY VÀ HỌC MÔN THỂ THAO TỰ CHỌN BÓNG CHUYỀN TẠI THPT
THUẬN THÀNH SỐ 1 - TỈNH BẮC NINH

1.1.

Thực trạng về khung chương trình và kế hoạch dạy học mơn TTTC
bóng chuyền trường THPT Thuận Thành số 1 - tỉnh Bắc Ninh.

1.1.1. Khung chương trình mơn học bóng chuyền lớp 11
Chương trình mơn TTTC của cấp trung học phổ thông được tiến hành dạy 16
tiết/1 học kỳ. Môn tự chọn được chọn và học theo lên trong 3 năm học phổ
thông. Nội dung môn học đảm bảo tính kế thừa và phát triển. Cụ thể khung nội
dung chương trình mơn TTTC bóng chuyền được dạy trong 3 năm phổ thơng
được trình bày ở bản 1.1, 1.2.

Bảng 1.1. Phân phối chương trình dạy mơn học bóng chuyền lớp 11
Nội dung
1 Di chuyển.
2 Chuyền bóng cao tay, đệm bóng,

Thứ tự tiết học
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

+ + +
+

+

+

phát bóng thấp tay chính diện.
3 Phát bóng thấp tay nghiêng

+ +

+

mình.
4 Luật.

+

5 Một số chiến thuật phối hợp

+

6 Một số động tác phát triển thể

+

+
+

lực.
7 Đấu tập

+

8 Kiểm tra

+
+

7


1.1.2. Kế hoạch dạy học
Căn cứ vào khung chương trình và thời gian năm học, tổ GDTC - GDQP,
AN trường THPT Thuận Thành số 1 – huyện Thuận Thành - tỉnh Bắc Ninh đã
xây dựng kế hoạch dạy học chung cho cả tổ. Trên sở đó, mỗi giáo viên tự xây
dựng cho mình kế hoạch dạy học chi tiết từng mơn. Mơn TTTC bóng chuyền
được đưa vào giảng dạy ở học kỳ 1 của mỗi khối lớp.
1.2.

Thực trạng về đội ngũ giáo viên trường THPT
Đội ngũ giáo viên nói chung và giáo viên thể dục nói riêng sẽ là lực lượng

chủ chốt trực tiếp tổ chức và quản lý giờ học của học sinh học là nhân tố quyết
định đến hiệu quả chất lượng giờ học của học sinh. Vì vậy đánh giá các mặt của
đội ngũ giáo viên luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu trong việc đánh giá chất
lượng giờ học thể dục. Kết quả điều tra đội ngũ giáo viên giảng dạy thể dục
trường THPT Thuận Thành số 1 được thể hiện cụ thể trong bảng 2.1
Bảng 1.5. Thực trạng đội ngũ giáo viên giảng dạy thể dục
trường THPT Thuận Thành số 1
TT

Môn chuyên sâu được đào
tạo trong trường đại học

Số lượng

Trình độ

1

Bóng rổ

1

Đại học

2

Bóng đá

1

Đại học

3

Điền kinh

3

Đại học

4

Võ thuật

1

Thạc sỹ

5

GDTC-GDQP, AN

1

Đại học

6

Võ thuật

2

Đại học

Kết quả điều tra bảng 2.1 cho ta thấy: tổng số giáo viên thể dục mà trường
THPT có 09 giáo viên. Trong đó có 01 giáo viên có trình độ Thạc sỹ, có 08 giáo
viên có trình độ Đại học và 01 giáo viên giỏi xuất sắc, 04 giáo viên giỏi tỉnh.
Giáo viên có thâm niên cơng tác và trình độ chun mơn chiếm đa số. Có 06
giáo viên có thâm niên cơng tác từ 20 năm trở lên, có nhiều kinh nghiệm trong
giảng dạy. Tuy nhiên, giáo viên được đào tạo chun mơn Bóng chuyền trong
8


trường đại học là khơng có, điều này ảnh hưởng khơng nhỏ tới q trình dạy học
mơn tự chọn Bóng chuyền cho học sinh.
Ngồi cơng tác chun mơn, do đặc thù của bộ mơn nên nhiều GV cịn

phải dạy kiêm nhiệm mơn Giáo dục quốc phịng - An ninh và làm các cơng tác
khác như: Cơng tác Đồn, Cơng đồn…
1.3.

Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường
Cơ sở vật chất là những trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy và học tập.

Muốn chất lượng giờ học được tốt địi hỏi phải có đầy đủ trang thiết bị bởi lẽ đó
chúng tơi đã đi vào đánh giá thực trạng về cơ sở vật chất phục vụ cho mơn Bóng
chuyền của trường THPT Thuận Thành số 1.
Qua điều tra nghiên cứu chúng tôi đã thu được kết quả về thực trạng cơ sở
vật chất phục vụ cho mơn Bóng chuyền của trường, thể hiện ở bảng 2.3.
Bảng 2.3. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giảng dạy,
học tập mơn TTTC Bóng chuyền của trường THPT Thuận Thành số 1.
TT

Số lượng

Cơ sở vật chất

(quả)

Chất lượng

1

Sân bóng chuyền và lưới (bộ)

04

Chưa đảm bảo

2

Bóng chuyền

20

Cũ

3

Sân trường

2

Lát gạch

Kết quả bảng 2.3 cho thấy cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy mơn TTTC
Bóng chuyền của trường vẫn chưa được đầy đủ. Với những dụng cụ tập luyện cơ
bản như trên chỉ đủ cho hai lớp học, những buổi có nhiều lớp học trùng giờ thì
việc bố trí sân tập gặp nhiều khó khăn đặc biệt là thiếu dụng cụ tập luyện. Về
chất lượng sân bãi tập luyện mơn bóng chuyền thì nhà trường chỉ có 2 sân chung
lát gạch, khơng được an tồn cho các em khi tập luyện. Có 4 sân bóng chuyền,
nền bê tơng, nhưng nằm giữa lối đi lại và ngay gần lớp học nên cũng không đảm
bảo phục vụ tốt cho việc học tập.
Tất cả những vấn đề về cơ sở vật chất như trên có ảnh hưởng không nhỏ
tới chất lượng giờ học thể dục của nhà trường. Từ những thực trạng trên cho
9

chúng ta thấy rằng cơ sở vật chất của trường cịn gặp nhiều khó khăn bởi vậy rất
cần sự quan tâm từ các cấp các lãnh đạo bổ sung cả về số lượng và chất lượng
dụng cụ phương tiện tập luyện.

10


CHƯƠNG 2. LỰA CHỌN VÀ ỨNG DỤNG CÁC BÀI TẬP
VÀO TRONG THỰC TIỄN GIẢNG DẠY
2.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn trong giảng dạy mơn TTTC Bóng chuyền
2.1.1. Cơ sở lý luận
Trong tình hình phát triển kinh tế hiện nay xu hướng xã hội hoá về phong
trào thể thao đang được quan tâm, đặc biệt là hướng tới đối tượng thanh thiếu
niên, đây là nguồn nhân lực quan trọng nhất để đào tạo bồi dưỡng và huấn luyện.
Bóng chuyền là mơn được mọi tầng lớp u thích. Trên thực tế đối với mơn
bóng chuyền trên địa bàn huyện Thuận Thành phong trào tập luyện mơn bóng
chuyền phát triển rất mạnh mẽ, nhưng chủ yếu là mang tính tự phát, tập luyện
chưa có lâu dài, chưa chú ý tới khâu kỹ thuật cơ bản.
Bắc Ninh là một trong những tỉnh phát triển mạnh mẽ về kinh tế. Những
năm gần đây giải bóng chuyền nữ cấp Quốc gia và khu vực thường xuyên diễn
ra ở đây. Để bắt kịp với xu thế, tỉnh Bắc Ninh cũng đang xây dựng khu liên hợp
Bóng chuyền để phục vụ cho việc đào tạo VĐV và tổ chức các giải đấu. Điều
này cho thấy sự phát triển của môn thể thao đồng đội này đang ngày càng được
quan tâm. Chính vì vậy việc lựa chọn mơn TTTC Bóng Chuyền vào trong giảng
dạy trong chương trình phổ thơng là đúng đắn và kịp thời, cịn đối với học sinh
chỉ được học một số kỹ thuật cơ bản ở trường (nếu giáo viên chọn vào phần học
tự chọn) nên chất lượng đem lại chưa cao.
2.1.2. Cơ sở thực tiễn
Ở cấp THPT mơn bóng chuyền được đưa vào chương trình tự chọn cho

học sinh nhưng do điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên đảm nhận chưa
đem lại hiệu quả cao. Bên cạch đó về tài liệu nghiên cứu chưa phố biến ở các
trường, trong sách giáo viên chỉ đưa ra được các bài tập mang tính đơn điệu,
chưa chuyên sâu hoặc tập theo phương pháp chung cho mọi đối tượng học sinh.
Đối tượng học sinh yếu chưa có bài tập bổ trợ để dẫn dắt, cách sửa sai chưa cụ
thể, học sinh khá giỏi chưa đưa ra được bài tập nâng cao cho phù hợp. Nên khi
kết thúc chương trình học chỉ rất ít em nắm được yếu lĩnh kỹ thuật còn đa số
các em thực hiện kỹ thuật động tác sai dẫn đến hình thành kỹ năng dộng tác sai.
11


Ngồi ra khi có học sinh tự chọn mơn học bóng chuyền cần phải có đủ dụng cụ
tập luyện cho cả lớp. Trong trường phổ thơng thường có 40 - 45 học sinh chỉ
được khoảng 5 quả bóng tập nên chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra về mặt kỹ
thuật cũng như về khối lượng vận động. Việc đa số các em thực hiện kỹ thuật
động tác sai còn ảnh hưởng đến các em khác vì các em sẽ bắt chức nhau là theo,
còn thực hiện kỹ thuật đúng sẽ hình thành kỹ năng tốt. Nên khi giảng dạy giáo
viên phải nhận biết được từng học sinh chưa thực hiện được, để tìm ra nguyên
nhân và đưa ra được bài tập bổ trợ để dẫn dắt. Còn đối với những em thực hiện
đúng kỹ thuật thì cần phải có bài tập nâng cao để hoàn thiện hơn về việc hình
thành kỹ xảo động tác. Vấn đề trên là một yêu cầu quan trọng trong công tác
giảng dạy đối với giáo viên thể chất. Thực tế cho thấy khi giảng dạy đến các nội
dung như chuyền bóng thấp tay, chuyền bóng cao tay đa số giáo viên chưa tìm
ra các nguyên nhân dẫn đến sai lầm mà học sinh thường mắc phải, chỉ cho là
em đó khơng có năng khiếu nên không thực hiện được kỹ thuật động tác. Xuất
phát từ thực trạng trên tôi mạnh dạn ứng dụng các bài tập bổ trợ về chun mơn
nhằm tìm ra hướng đi mới cho việc giảng dạy và huấn luyện đạt hiệu quả cao
hơn.
2.2. Nguyên nhân và những sai lầm thường mắc của học sinh trong kỹ thuật
chuyền bóng.

2.2.1. Nguyên nhân.
Khi giảng dạy kỹ thuật cho học sinh giáo viên làm mẫu, phân tích yếu lĩnh
kỹ thuật động tác rồi sau đó cho học sinh tập. Nhưng đối với đặc điểm riêng của
kỹ thuật chuyền bóng địi hỏi các em phải thực hiện với mức độ kỹ tương đối
khó do đó khi giảng dạy giáo viên chưa chý ý đến trình độ tiếp thu của đa số các
em, trong quá trình tập luyện đã dẫn đến những sai lầm cơ bản sau.
2.2.1. Nguyên nhân.
a. Chuyền bóng cao tay bằng hai tay (trước mặt).
- Tư thế cơ bản di chuyển chọn điểm rơi của bóng khơng chính xác.
- Hình tay đón bóng mở quá rộng hoặc chưa phù hợp.
- Khi tiếp xúc với bóng chưa có sự hỗn sung đã chuyền bóng.
12


- Cách dùng lực chưa phối hợp được các ngón tay, cổ tay, vai và tồn thân.
- Bóng đi thấp.
- Bóng khơng đi xa.
- Đau ngón tay khi chuyền bóng.
b. Chuyền bóng thấp tay bằng hai tay (đệm bóng).
- Tư thế di chuyển để chọn điểm rơi của bóng chưa hợp lý.
- Điểm tiếp xúc bóng chưa chính xác, dùng lực chưa đúng đa số chỉ dùng lực từ
khuỷu tay đến cổ tay.
- Dùng lực quá mạnh hoặc quá yếu, thân người gị bó, tay ln nắm sẵn trước.
Chưa phối hợp được sức của toàn thân chỉ sử dụng một bộ phận cánh tay.
- Bóng đi thấp.
- Bóng khơng đi theo ý muốn.
- Đánh bóng khơng có lực.
2.3. Những căn cứ để lựa chọn bài tập khắc phục những sai lầm thường
mắc trong mơn TTTC Bóng chuyền cho học sinh lớp 11 trường THPT
Thuận Thành số 1 – huyện Thuận Thành - tỉnh Bắc Ninh

2.3.1. Căn cứ vào mục tiêu cấp trung học phổ thông
Môn Giáo dục thể chất giúp học sinh lựa chọn môn thể thao phù hợp để
rèn luyện hoàn thiện thể chất; vận dụng những điều đã học để điều chỉnh chế độ
sinh hoạt và tập luyện, tham gia tích cực các hoạt động thể dục, thể thao; có ý
thức tự giác, tự tin, trung thực, dũng cảm, có tinh thần hợp tác thân thiện, thể
hiện khát khao vươn lên; từ đó có những định hướng cho tương lai phù hợp với
năng lực, sở trường, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc
và hội nhập quốc tế.
2.3.2. Căn cứ vào đặc điểm mơn Bóng chuyền
Bóng chuyền là mơn thể thao đồng đội thi đấu đối kháng gián tiếp không
va chạm thân thể trực tiếp do có lưới ngăn cách, hoạt động thi đấu bóng chuyền
theo hướng tồn diện – cao – nhanh – biến.
Tồn diện trong thi đấu Bóng chuyền thể hiện trong một loạt kỹ thuật cơ
bản (chuyền, đệm, phát, đập, chắn) trong một khoảng thời gian ngắn. Kỹ thuật
13


thực dụng thi đấu (vận dụng trong thi đấu) , kỹ thuật sở trường – tức là khả năng
vận dụng điêu luyện vào tình huống nào đó được đào tạo phù hợp với đặc điểm
cá nhân (chuyền hai, chủ công, phụ cơng, phát bóng, chắn bóng….), độc chiêu –
tức có trình độ kỹ xảo cao mang tính sáng tạo về một kỹ thuật nào đó, độc đáo
của cá nhân mà người khác chưa đạt tới. Để toàn diện hơn trong kỹ thuật người
tập cần phải chú ý tới sự phát huy sức mạnh toàn diện các bộ phận cơ thể như:
sức mạnh 2 tay, 2 chân, lực toàn thân, khả năng quan sát của mắt. Ngoài toàn
diện về kỹ thuật ra cịn phải tồn diện về tri thức vận dụng kỹ chiến thuật cá
nhân và tập thể, năng lực thích ứng với hoàn cảnh, sức khỏe, tâm lý, nhân cách,
thể lực chuyên môn. Huấn luyện kỹ thuật chuyên môn nhằm nâng cao khả năng
phát triển các tố chất thể lực chun mơn cần thiết cho người tập bóng chuyền.
Phương tiện chủ yếu của huấn luyện kỹ thuật chuyên môn là các bài tập bổ trợ
nhằm hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động. Hầu hết các động tác kỹ thuật bóng

chuyền đều có sự kết hợp giữa các tố chất vận động như: Sức nhanh – Sức mạnh
– Sức bền – Sự mềm dẻo và khéo léo, quá trình giảng dạy có thể tạo cho học
sinh khả năng tiến tiếp thu nhanh các kỹ thuật từng động tác của từng môn thể
thao giáo viên cần chú ý đến các giai đoạn giảng dạy sau.
2.3.3. Căn cứ vào nội dung và u cầu cần đạt mơn bóng chuyền lớp 11
* Nội dung
– Biết được vai trò, tác dụng cơ bản của mơn TTTC Bóng chuyền đối với sự
phát triển thể chất.
* Yêu cầu cần đạt
– Nêu và phân tích, vận dụng được một số điều luật của mơn TTTC Bóng
chuyền vào trong tập luyện và đấu tập.
– Thực hiện đúng các kĩ thuật, chiến thuật cơ bản trong tập luyện và biết vận
dụng vào thi đấu.
– Tự điều chỉnh, sửa sai được động tác thông qua nghe, quan sát và tập luyện.
– Có khả năng phán đốn, xử lí các tình huống một cách linh hoạt và phối hợp
được với đồng đội trong tập luyện và thi đấu môn thể thao ưa thích.
14


– Vận dụng được những kiến thức, kĩ năng về môn thể thao được lựa chọn để
tập luyện hằng ngày nhằm hoàn thiện kĩ năng, kĩ xảo vận động, đáp ứng yêu cầu
chuyên môn.
– Thể hiện sự phát triển thể lực trong rèn luyện và đấu tập.
– Đạt tiêu chuẩn đánh giá thể lực học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và
Đào tạo.
– Thể hiện khả năng và sự đam mê thể thao trong sinh hoạt, học tập hằng ngày.
– Tự giác, tích cực, đồn kết giúp đỡ bạn trong tập luyện, thi đấu và trong cuộc
sống.
2.4. Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm khắc phục những sai lầm thường
mắc trong kỹ thuật chuyền bóng.

Khi lựa chọn các bài tập để giảng dạy kĩ thuật các mơn TT nói chung,
mơn Bóng chuyền nói riêng, cần phải chú ý tới nguyên tắc dạy học động tác.
Nguyên tắc dạy học động tác
* Giai đoạn giảng dạy ban đầu:
Mục đích của giai đoạn này là học các nguyên tắc kỹ thuật của động tác,
hình thành kỹ năng thực hiện nó mặc dù dưới dạng “đơn giản”, để đạt được mục
đích trên cần giải quyết các nhiệm vụ sau: Tạo khái niệm chung về động tác để
tiếp thu tốt kỹ thuật động tác. Ngăn ngừa, loại trừ những cử động thừa. Hình
thành nhịp điệu chung của động tác.
* Giai đoạn giảng dạy sâu chi tiết:
Mục đích giảng dạy ở giai đoạn ban đầu còn đơn giản, đối với kỹ thuật
động tác lên mức tương đối hoàn thiện. Nếu ban đầu chủ yếu tiếp thu cơ sở kỹ
thuật thì lúc này phải tiếp thu chi tiết kỹ thuật đó. Nhiệm vụ cơ bản của giai đoạn
này là: Giúp học sinh hiểu biết các qui luật vận động của động tác cần học sâu
hơn. Cần có sự chính xác kỹ thuật động tác theo các đặc tính khơng gian, thời
gian, động lực của nó sao cho tương ứng với các đặc điểm của người tập. Hoàn
thiện nhịp điệu động tác, thực hiện nhịp điệu động tác tự nhiên, liên tục.
* Giai đoạn hoàn thiện kỹ thuật động tác:
15


Mục đích của giai đoạn này là đảm bảo cho người học tiếp thu sâu và vận
dụng các động tác hoàn thiện trong thực tế. Nhiệm vụ giai đoạn này là: Củng cố
kỹ xảo đã có về kỹ thuật động tác. Mở rộng biến dạng của kỹ thuật động tác để
có thể thực hiện nó hợp lý trong các điều kiện khác nhau, kể cả lúc phải biểu
hiện các tố chất thể lực ở mức độ cao. Trong quá trình giảng dạy kỹ thuật động
tác phải chú ý đến đặc điểm kỹ thuật động tác để lựa chọn các bài tập và sử dụng
các phương pháp cho phù hợp. Ngoài ra trong quá trình giảng dạy kỹ thuật động
tác việc lựa chọn các bài tập cũng như sử dụng các phương pháp giảng dạy phù
hợp với đặc điểm của người tập thì hiệu quả giảng dạy mang lại kết quả cao.

Xây dựng nội dung bài tập: Khi xây dựng nội dung bài tập cho học sinh
cần chú ý đến 3 đối tượng học sinh, bài tập phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh
lý của các em không yêu cầu cao q đối với hs có thể chất trung bình cũng như
bài tập không đơn điệu quá đối với những em có thể chất tốt. Phải đặc biệt chú
ý đến một số em cịn yếu (năng khiếu), để có bài tập bổ trợ dẵn dắt bằng cách
cho tập chậm , lựa chọn bài tập theo phương pháp phân chia từng giai đoạn, sau
khi đã có kỹ năng giáo viên mới cho tập hoàn chỉnh.
2.4.1. Lựa chọn số bài tập bổ trợ nhằm khắc phục những sai lầm thường
mắc trong kỹ thuật chuyền bóng.
Để làm cơ sở lựa chọn các bài tập để khắc phục những sai lầm thường
mắc trong kĩ thuật chuyền bóng của học sinh, chúng tơi trao đổi, mạn đàm với
các giáo viên trong tổ bộ môn. Sau khi trao đổi, chúng tơi lựa chọn những bài
tập có độ tin cậy cao, phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện cơ sở vật chất
của nhà trường.
Chúng tơi tiến hành chia làm 2 nhóm bài tập khác nhau để khắc phục và
hoàn thiện những sai lầm thường mắc và hồn thiện kĩ năng chuyền bóng tốt hơn.
* Nhóm bài tập khắc phục thường những sai lầm thường mắc về kỹ thuật
chuyền bóng cao tay.
Bài tập 1: Khắc phục tư thế cơ bản di chuyển chọn điểm rơi của bóng khơng
chính xác.
16


- Tập tư thế cơ bản, cách di chuyển của 2 chân và di chuyển đổi trọng tâm chân
từ chân sau sang chân trước (chậm), quan sát bằng mắt di chuyển.
* Cách thực hiện: Lớp xếp thành đội hình 4 hàng ngang giãn cách nhau 1 cánh
tay, tập động tác TTCB và di chuyển theo hiệu lệnh của giáo viên. GV quan sát
động tác sửa sai cho HS.
Bài tập 2: Khắc phục hình tay đón bóng mở q rộng hoặc chưa phù hợp.
- Tập lại tư thế mơ phỏng (hình tay).tập tiếp xúc bóng cố định, cho ơm gọn

bóng vào tay đặt từ dưới đưa lên trên đỉnh đầu (bóng được tiếp xúc bằng các
ngón tay thứ 2 trở ra, riêng ngón trỏ và ngón giữa được tiếp xúc bằng 3 đốt và 1
phần chai tay của ngón trỏ).
* Cách thực hiện: Lớp xếp thành đội hình 4 hàng ngang, hàng 1, 2 quay mặt vào
nhau, hàng 3, 4 quay mặt vào nhau, người đứng hàng đối diện giữ bóng cho
người đứng hàng kia tiếp xúc hình tay.
Bài tập 3: Khắc phục cách dùng lực chưa phối hợp được các ngón tay, cổ tay,
vai và tồn thân.
- Tập động tác phối hợp
* Cách thực hiện: Lớp xếp thành đội hình 4 hàng ngang giãn cách nhau 1 cánh
tay, đứng ở TTCB, khi có hiệu lệnh của giáo viên, HS đưa 2 bàn tay lên đặt
trước mặt cao hơn trán 15 - 25cm. Sau đó hạ thấp gối, phối hợp lực đạp chân,
qua cơ thể tới cánh tay, khuỷu tay, cổ tay, đẩy lên theo hướng 65 o (mơ phỏng
hình tay khơng bóng).
Bài tập 4: Khắc phục khi tiếp xúc với bóng chưa có sự hỗn sung đã chuyền
bóng.
- Bài tập tung và đón bóng đên đỉnh đầu.
* Cách thực hiện: Hai tay cầm bóng, tung bóng lên cao khoảng 50 -70cm trên
đỉnh đầu đồng thời di chuyển đón bóng vào hai tay, hỗn sung bóng và giữ bóng
ở trước, trên trán.
Bài tập 5: Khắc phục bóng đi thấp.
- Cách dùng lực chưa phối hợp được các ngón tay, cổ tay, vai và toàn thân.
17


* Cách thực hiện: Hai tay cầm bóng, tung bóng lên cao khoảng 50 -70cm trên
đỉnh đầu đồng thời chuyển trọng tâm chân trước và phối hợp hông, vai, khuỷu
tay, cổ tay và ngón trỏ, cái chuyền bóng đi theo hướng về trước lên cao cho bạn
đối diện.
Bài tập 6: Khắc phục bóng khơng đi xa.

- Tập chuyền bóng (có người tung bóng). Tập lại tư thế tiếp xúc bóng, hướng
phát lực phải đi qua tâm bóng.
* Cách thực hiện: Hai người tự tập, một người tung bóng một người chuyền
bóng trả lại, cự ly chuyền và tung bóng tăng dần. Hạ thấp gối phối hợp đạp chân,
kết hợp với tay đẩy bóng đi.
Bài tập 7: Khắc phục đau ngón tay khi chuyền bóng.
- Mở rộng hình tay khi tiếp xúc bóng.
* Cách thực hiện: Lớp xếp thành 4 hàng dọc, có bạn hỗ trợ tung bóng, lần lượt
theo dịng chảy, mỗi bạn chuyền bóng từ 5-10 lần liên tiếp.
* Nhóm các bài tập khắc phục những sai lầm thường mắc về kỹ thuật đệm
bóng.
Bài tập 1: Khắc phục tư thế di chuyển để chọn điểm rơi của bóng chưa hợp lý.
- Tập tư thế cơ bản cách di chuyển của 2 chân và di chuyển đổi trọng tâm chân
từ chân sau sang chân trước (chậm), nắm tay và thả tay (cách nắm tay, điểm tiếp
xúc bóng, dùng lực).
* Cách thực hiện: Lớp xếp thành đội hình 4 hàng ngang giãn cách nhau 1 cánh
tay, tập động tác TTCB và di chuyển theo hiệu lệnh của giáo viên. GV quan sát
động tác sửa sai cho HS.
Bài tập 2: Khắc phục điểm tiếp xúc bóng chưa chính xác, dùng lực chưa đúng
đa số chỉ dùng lực từ khuỷu tay đến cổ tay.
- Tại chỗ đứng ở TTCB, hai tay nắm hờ duỗi thẳng, chắc tay, tập đạp chân, lăng
tay theo biên độ từ dưới ra trước tiếp xúc bóng cố định (điều chỉnh điểm tiếp xúc
bóng), một người đứng bên cạnh giữ bóng.

18


* Cách thực hiện: Lớp xếp thành đội hình 4 hàng ngang, hàng 1, 2 quay mặt vào
nhau, hàng 3, 4 quay mặt vào nhau, người đứng hàng đối diện giữ bóng cho
người đứng hàng kia tiếp xúc hình tay.

Bài tập 3: Khắc phục dùng lực quá mạnh hoặc quá yếu, thân người gị bó, tay
ln nắm sẵn trước. Chưa phối hợp được sức của toàn thân chỉ sử dụng một bộ
phận cánh tay.
- Giữ nguyên hai tay thẳng và lăng theo biên độ từ dưới ra trước. Sau đó điều
chỉnh về hình tay chuyền bóng thấp tay theo tín hiệu.
* Cách thực hiện: Hai người tự tập, một người tung bóng một người đệm bóng
trả lại, cự ly đệm và tung bóng tăng dần. Hạ thấp gối phối hợp đạp chân, kết hợp
với tay đẩy bóng đi.
Bài tập 4: Khắc phục bóng đi thấp.
- Tập đường bóng ở góc độ lớn (hình tay lăng nhỏ vừa), tập đường bóng ở góc
độ nhỏ (hình tay lăng mạnh).
* Cách thực hiện: Hai người tự tập, một người tung bóng một người đệm bóng
trả lại, cự ly đệm và tung bóng tăng dần. Hạ thấp gối phối hợp đạp chân, kết hợp
với tay đẩy bóng đi.
Bài tập 5: Khắc phục bóng khơng đi theo ý muốn.
- Tập đứng 2 chân song song, hai tay nắm vào nhau cân đối, tạo thành 1 khối
vững chắc
* Cách thực hiện: Hai hàng đứng đối diện tập, một người tung bóng một người
đánh bóng trả lại, cự ly đệm và tung bóng tăng dần
Bài tập 6: Khắc phục đánh bóng khơng có lực.
- Hạ thấp gối, phối hợp đạp chân, kết hợp với tay đánh bóng đi (có bạn phục vụ
tung bóng.
* Cách thực hiện: Lớp xếp thành 4 hàng dọc, có bạn hỗ trợ tung bóng, lần lượt
theo dịng chảy, mỗi bạn chuyền bóng từ 5-10 lần liên tiếp.
* Khi tiến hành giảng dạy kỹ thuật cũng như quá trình tập luyện chọn ra
những học sinh có năng khiếu hỗ trợ, sửa sai cho các bạn còn yếu kỹ thuật.
19


2.4.2. Ứng dụng một số bài tập bổ trợ nhằm khắc phục những sai lầm

thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay.
Phương pháp tổ chức tập luyện các bài tập bổ trợ trên.
- Xác định đối tượng, phân nhóm
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu trên 4 lớp 11 năm học là: 11a8, 11a9,
11a10, 11a11 với tổng số 176 học sinh. Phân chia ngẫu nhiên nhóm trước thực
nghiệm và nhóm sau thực nghiệm. Trong đó nhóm trước thực nghiệm là HS lớp
11a9, 11a10, nhóm sau thực nghiệm là HS lớp 11a8, 11a11.
Nhóm trước thực nghiệm: học theo nội dung chương trình, đồng thời áp
dụng thêm các bài tập bổ trợ và sửa chữa những sai lầm thường mắc mà chúng
tôi đã lựa chọn, thời gian thực nghiệm tiến hành trong học kì 1, mỗi tuần 2 tiết
nằm trong thời gian dạy học của chương trình chính khóa. Nhóm sau thực
nghiệm luyện tập theo nội dung chương trình trong sách giáo khoa đang thực
hiện tại trường.
Khi sửa chưa những sai lầm thường mắc, cần phải thực hiện động tác
chậm, luyện tập lập đi lập lại nhiều lần, mới chuyển sang nội dung khác, yêu cầu
đúng kỹ thuật, quảng nghỉ hợp lý để có thời gian hồi phục và đặc biệt là cho các
em tự nhận xét kỹ thuật của bạn thực hiện.
Ngồi các tiết học chính khóa tại trường, chúng tơi cũng tiến hành giao
các bài tập để HS tự tập thêm các bài tập thể lực tại nhà.
Nhóm sau thực nghiệm: Tập theo phân phối chương trình, các bài tập
chính khóa.

20


CHƯƠNG 3. KIỂM CHỨC CÁC BÀI TẬP ĐÃ ỨNG DỤNG
Sau thực nghiệm, chúng tôi tiến hành đánh giá kết quả tập luyện kĩ thuật
chuyền bóng cao tay và thấp tay của 2 nhóm trước thực nghiệm và sau thực
nghiệm HS theo quy định trong chương trình mơn học.
* Nội dung kiểm tra: Chuyền bóng cao tay và chuyền bóng thấp tay (đệm bóng)

* Tổ chức và phương pháp kiểm tra:
- Chuyền và đệm bóng: mỗi HS chuyền 5 quả, đệm 5 quả.
- HS dự kiểm tra thực hiện kĩ thuật chuyền bóng và đệm bóng do bạn tung đến,
điểm bóng rơi lệch với hướng bóng đến 45º và rơi vào ô hình vuông mỗi cạnh là
2m. Khoảng cách từ người kiểm tra đến điểm rơi quy định là từ 2,5 - 3m.

2m
Người phục vụ ☻
2m
Người thực hiện ☺
Sau khi kiểm tra kết thúc mơn ở cả 2 nhóm trước thực nghiệm và sau thực
nghiệm, chúng tôi thu được kết quả ở bảng 3.1
Bảng 3.1. So sánh thành tích bóng chuyền của học sinh trước
thực nghiệm và sau thực nghiệm
Trước thực nghiệm
Năm học

Lớp

Tổng số HS

Đạt

Chưa đạt

2021-2022

11A8

45

60% (27)

40% (19)

2021-2022

11A9

43

66% (28)

34% (15)

2021-2022

11A10

45

73% (33)

27% (12)

2021-2022

11A11

43

63% (30)

37% (13)

21


Sau thực nghiệm
Năm học

Lớp

Tổng số HS

Đạt

Chưa đạt

2021-2022

11A8

45

100%

0%

2021-2022

11A9

43

100%

0%

2021-2022

11A10

45

100%

0%

2021-2022

11A11

43

100%

0%

Ta so sánh trước thực nghiệm cho kết quả 33.5% học sinh chưa đạt, sau quá

trình thực nghiệm cho kết quả đạt chuẩn 100%.
- Nội dung chương trình của các mơn thể thao tự chọn phải xây dựng cho
thật phù hợp với đối tượng của hs, không yêu cầu cao quá đối với hs có thể chất
trung bình cũng như bài tập khơng đơn điệu quá đối với những em có thể chất
tốt. Trong đó đặc biệt chú ý đến một số em cịn yếu để có bài tập bổ trợ riêng.
Chú ý nên để đến những em có năng khiếu các bài tập dành cho những học sinh
này phải mang tính sinh động, hấp dẫn để lôi cuốn các em.
- Phương pháp sử dụng dạy học giáo viên nên chọn phương pháp phân
nhóm quay vịng. Những học sinh yếu thì cho tập riêng các bài tập dễ hơn và
chậm hơn so với các em có năng khiếu.
Sử dụng cán sự lớp hoặc những em có năng khiếu để sửa sai cho nhóm có
trình độ tiếp thu kỹ thuật chậm.
Xây dựng được kế hoạch, nội dung chương trình, phương pháp thực hiện
để giảng và sửa sai đối với những học sinh thực hiện còn yếu cũng như vận dụng
các bài tập nâng cao để dẫn dắt những học sinh khá tốt.

22


Phần 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
- Trong điều kiện khó khăn về cơ sở vật chất, áp lực học văn hóa lớn, đội
ngũ giáo viên chưa đáp ứng được nhu cầu về số lượng. Trong quá trình dạy học
mơn bóng chuyền, chúng tơi đã xác định được những sai lầm mà học sinh
thường mắc khi thực hiện chuyền bóng cao tay và thấp tay, tìm ra những ưu
điểm và những tồn tại cần khắc phục. Từ đó lựa chọn một số bài tập phù hợp
nhằm đáp ứng và mang lại hiệu quả tốt cho môn học.
- Hiệu quả thiết thực của sáng kiến
Sáng kiến đã nghiên cứu và lựa chọn ra một số bài tập khắc phục những
sai lầm thường mắc trong tập luyện kĩ thuật chuyền bóng cao tay và thấp tay.

* Nhóm các bài tập khắc phục thường những sai lầm thường mắc về kỹ
thuật chuyền bóng cao tay.
Bài tập 1: Khắc phục tư thế cơ bản di chuyển chọn điểm rơi của bóng khơng
chính xác.
Bài tập 2: Khắc phục hình tay đón bóng mở quá rộng hoặc chưa phù hợp.
Bài tập 3: Khắc phục cách dùng lực chưa phối hợp được các ngón tay, cổ tay,
vai và toàn thân.
Bài tập 4: Khắc phục khi tiếp xúc với bóng chưa có sự hỗn sung đã chuyền
bóng.
Bài tập 5: Khắc phục bóng đi thấp.
Bài tập 6: Khắc phục bóng khơng đi xa.
Bài tập 7: Khắc phục đau ngón tay khi chuyền bóng.
* Nhóm các bài tập khắc phục thường những sai lầm thường mắc về kỹ
thuật đệm bóng.
Bài tập 1: Khắc phục tư thế di chuyển để chọn điểm rơi của bóng chưa hợp lý.
Bài tập 2: Khắc phục điểm tiếp xúc bóng chưa chính xác, dùng lực chưa đúng
đa số chỉ dùng lực từ khuỷu tay đến cổ tay.

23


Bài tập 3: Khắc phục dùng lực quá mạnh hoặc q yếu, thân người gị bó, tay
ln nắm sẵn trước. Chưa phối hợp được sức của toàn thân chỉ sử dụng một bộ
phận cánh tay.
Bài tập 4: Khắc phục bóng đi thấp.
Bài tập 5: Khắc phục bóng khơng đi theo ý muốn.
Bài tập 6: Khắc phục đánh bóng khơng có lực.
2. Kiến nghị
Từ các kết quả nghiên cứu trên đề tài có một số kiến nghị sau:
- Cần nâng cao hơn nữa nhận thức công tác GDTC trong các trường đối

với cán bộ giáo viên và học sinh.
- Phát triển mạnh hơn nữa các hoạt động TDTT ngoại khóa cho HS trong
nhà trường, trong đó có câu lạc bộ bóng chuyền.

24


Phần 4. PHỤ LỤC
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

SGK Thể dục 11; 12. NXB Giáo dục

2.

Bóng chuyền. NXB Thể dục thể thao

3.

Luật bóng chuyền. NXB Thể dục thể thao

5.

Lý luận và phương pháp giáo dục thể dục thể thao trong nhà trường

NXB Thể dục thể thao
6.

Quản lý Thể dục thể thao . NXB Đại học Thể dục thể thao TP Hồ Chí

Minh
7.

Phương pháp nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực TDTT. NXB Thể dục

thể thao.

25