Tài liệu chưa có tiêu đề (6)

Ngắm trăng
Cuộc đời Bác vì nghĩa lớn mà bao phen khốn khổ vì phải chịu cảnh đọa đầy, thê lương trong
ngục tù. Trong khoảng thời gian từ năm 1942 đến năm 1943, Bác Hồ bị chính quyền Tưởng
Giới Thạch bắt giữ, đọa đầy trong chốn ngục tù. Đây là khoảng thời gian Bác cho ra đời
những bài thơ ghi lại cảnh sinh hoạt trong tù của Bác. Tuy nhiên, những bài thơ đó khơng
phải là những bài thơ đơn thuần. Vì thực chất, nó có ý nghĩa tố cáo chế độ nhà tù khắc
nghiệt của chính quyền Tưởng Giới Thạch một cách sâu sắc và ghê gớm vô cùng. Ngắm
trăng cũng là một trong những bài thơ tiêu biểu của tập thơ:
“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tịng song khích khán thi gia"
(Trong tù khơng rượu cũng khơng hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngồi cửa sổ
Trăng nhịm khe cửa ngắm nhà thơ)
Trăng trong tâm tưởng của các bậc thi nhân ngày xưa vốn là người bạn tri âm tri kỉ của họ.
Những nỗi lịng khó giãi bày cũng đặc biệt được giãi bày cùng trăng. Các thi nhân xưa ngắm
trăng cũng là lấy làm một thú vui tao nhã. Uống rượu, ngắm trăng, vịnh thơ, cịn cái gì tuyệt
vời hơn thế. Với khung cảnh của cuộc chơi trăng là những đêm trăng trong trẻo thanh tịnh,
được hòa cùng thiên nhiên, cũng là hòa cùng những giai điệu của cuộc sống, của cuộc đời.
Nhưng đêm nay, cũng là ngắm trăng, cũng là tức cảnh sinh tình đó nhưng lại ở trong một
hồn cảnh quá ư đặc biệt khi Bác ngắm trăng trong tù, ngắm trăng trong cảnh tù đày, bị
hành hạ, áp bức, lại ở nơi đất khách quê người. Trong hoàn cảnh như thế, tâm hồn con
người sẽ có quá ư những mối tơ lịng.
“Trong tù khơng rượu cũng khơng hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ”
Vốn là người có tâm hồn nghệ sĩ, Bác Hồ là người có tâm hồn rất dễ rung cảm với những
biến động của thiên nhiên, của cuộc đời. Hôm nay, trong một ngày của cuộc sống lao tù vất
vả, cũng không rõ là trong ngày hôm nay đã xảy ra chuyện gì, nhưng có thể thấy rõ rệt rằng
hơm nay, Bác rất có tâm tình, tâm tình muốn được giải tỏa. Những điều Bác muốn bây giờ là

được thoát khỏi cái tù túng nơi buồng giam này, khơng thì chỉ cần thấy được sự tự do của
bên ngồi một chút thơi cũng được. Vậy mà, muốn rượu khơng có rượu tiêu sầu, muốn
ngắm hoa cho lịng thanh thản nhưng xung quanh chỉ là bóng tối. Nhưng hơm nay, thiên
nhiên nhìn qua song sắt nhà đề lao này trong mắt người thi sĩ, người chiến sĩ đồng người tù
này lại nên thơ và hữu tình vơ cùng:
"Người ngắm trăng soi ngồi cửa sổ
Trăng nhịm khe cửa ngắm nhà thơ”


Trong điều kiện thiếu thốn của nhà tù, việc ngắm trăng của Bác cũng thành bữa tiệc thiếu
thốn rất nhiều những quy chuẩn của việc chơi trăng, ngắm trăng vốn có. Đó là phải có rượu,
có bạn tri âm và được ngồi tự do phóng thống trong khung cảnh thiên nhiên mây gió.
Nhưng giờ đây, trong hồn cảnh này Bác thiếu thốn tất. Tuy nhiên, tâm hồn Bác vẫn thấy rõ
rệt sự cảm khái thanh thản đến từ tận sâu cõi lịng vì Bác biết, trăng – người bạn tri kỉ đang
trên cao kia cũng thấu hiểu tâm tình của Bác lắm. Bác hướng đơi mắt của mình ra cửa sổ
để trơng trăng và cũng nhìn nhận được vầng trăng trong trẻo, hiền từ cũng đang đáp lại tấm
lòng của Bác. Ánh trăng trong sáng và tròn đầy soi rọi vào tâm hồn Bác, giúp Bác xóa tan
những mệt mỏi, u sầu. Có thể thấy được phong thái ung dung của Bác trong cảnh đọa đầy,
phong thái này không phải dễ có được, phải là người có chí hướng lớn, ln lạc quan mới
có thể giữ cho mình tấm lịng thanh thuần kể cả trong chốn lao tù như thế.
Bài thơ Ngắm trăng không phải đơn thuần chỉ miêu tả cảnh thiên nhiên mà đó cịn là những
lời thơ thể hiện tinh thần, tấm lòng của Bác. Một con người với nhân cách lớn, trong cuộc
sống tù đầy vẫn ung dung, lạc quan, hướng về phía trước.