Bài giảng KHỐI U BUỒNG TRỨNG

KHỐI U BUỒNG TRỨNG

MỤC TIÊU
1. Trình bày đúng các đặc điểm của khối u buồng trứng.
2. Biết cách xử trí một trường hợp khối u buồng trứng.
3. Biết tư vấn cho bệnh nhân về bệnh lý khối u buồng trứng.


Đại cương
• U nang buồng trứng là những khối u buồng trứng có
vỏ mỏng, bên trong có chứa dịch đơn thuần hay phối
hợp với các thành phần khác.
• Có thể gặp ở mọi lứa tuổi của người phụ nữ.
• Khối u buồng trứng thường khơng có triệu chứng đặc
hiệu. Đa số được phát hiện một cách tình cờ.
• Để phát hiện sớm khối u buồng trứng người phụ nữ
cần đi khám phụ khoa định kỳ.


Đại cương
• Khối u buồng trứng có 2 loại:
– Khối u buồng trứng cơ năng: thường tự biến mất
và không cần phải phẫu thuật trừ khi có biến
chứng (xoắn, vỡ, xuất huyết). Nang hoàng thể và
nang hoàng tuyến (thai trứng) là u cơ năng.
– Khối u buồng trứng thực thể cần phải được phẫu
thuật và thử giải phẫu bệnh lý.


GIẢI PHẪU HỌC BUỒNG TRỨNG
•

•
•
•
•

Hình hạt, dẹt
Kích thước :3x2x1 cm
Nặng : 4-7gr
Nhẵn khi trước tuổi dậy thì, sau dậy thì trở nên xù xì
Dính vào TC= dây chằng TC-BT,
dính vào mặt sau dây chằng rộng = mạc treo BT,
dính vào thành chậu hơng=dây chằng thắt lưng BT
• Cung cấp máu chủ yếu bởi : đm BT, nhánh BT của
đm TC


Triệu chứng cơ năng
• Khơng có biểu hiện lâm sàng, phát hiện tình
cờ qua siêu âm hoặc khám phụ khoa.
• Cảm thấy nặng vùng chậu.
• Đau bụng.
• Sờ thấy khối u trên bụng.


Triệu chứng thực thể
• Khám bụng có thể sờ thấy 1 khối di động dễ
dàng. Khối u có thể nằm ở 1 bên hố chậu hoặc
vùng hạ vị (nếu khối u to).
• Khám âm đạo sờ thấy 1 khối u mật độ chắc, di
động dễ dàng. Lắc cổ tử cung khối u không di

động theo.


Cận lâm sàng
Siêu âm tử cung – phần phụ: (ngã bụng hoặc ngả âm
đạo)
• Số lượng
• Vị trí
• Kích thước
• Vỏ bao dầy hay mỏng
• Cấu trúc dịch trong khối u: echo trống, echo hỗn hợp
• Có chồi sùi, vách ngăn trong lịng khối u hay khơng
• Có dịch ổ bụng đi kèm hay không


Cận lâm sàng
Xét nghiệm:
CA 125 (Cancer Antigen 125)
Giá trị bình thường: < 35 UI/ ml (không loại trừ được ung thư
buồng trứng).
CA 125 tăng trong.
• Bệnh lý khơng phải là ung thư.
– Lạc nội mạc tử cung.
– Viêm vùng chậu.
– Xơ gan, các bệnh gan mạn
– viêm phúc mạc do lao, viêm tụy cấp.
– mãn kinh.


Cận lâm sàng

Xét nghiệm:
CA 125 (Cancer Antigen 125)
CA 125 tăng trong.
• Bệnh lý là ung thư.
– Ung thư gan, phổi, ruột.
– Ung thư buồng trứng,
– Ung thư nội mạc tử cung.
– Ung thư cổ tử cung.
Chú ý: CA 125 hiếm khi tăng > 100 – 200 UI/ ml trong những
trường hợp không phải là ung thư.
AFP (< 40mg/L) (ung thư biểu mô tế bào gan, ung thư biểu mô
tb buồng trứng và theo dõi điều trị K buồng trứng)
 hCG (<5UI/ml). (tăng trong ung thư tế bào mầm: ung thư
tinh hồn ở nam và ung thư ngun bào ni ở nữ; thai
nghén bình thường, chửa trứng hoặc dùng thuốc chống
co giật, an thần, chống Parkinson)


Biến chứng
• Xoắn: hay gặp nhất, thường gặp ở những u năng, có cuống dài
(u dạng bì).
• Vỡ nang: thường xảy ra sau khối u bị xoắn. Khi khối u vỡ có
thể gây bệnh cảnh viêm phúc mạc. Khám thấy bụng gồng
cứng, thăm âm đạo các túi cùng đau. Trường hợp này có chỉ
định mổ khẩn.
• Xuất huyết: có thể là xuất huyết trong nang hoặc xuất huyết
ngoài nang (do vỡ) gây bệnh cảnh xuất huyết nội. Trường hợp
này có chỉ định mổ khẩn.
• Chèn ép các cơ quan vùng chậu
• Chèn ép lên bàng quang gây tiểu khó, tiểu nhiều lần, bí tiểu.

• Chèn ép lên trực tràng gây táo bón, cảm giác mót rặn.
• Đẩy lệch niệu quản (u nằm trong dây chằng rộng)
• Thối hóa ác tính (u nang nước)


Chẩn đốn phân biệt
•
•
•
•
•

Có thai
Ứ dịch vịi trứng.
Áp xe vịi trứng.
Nhân xơ tử cung dưới thanh mạc có cuống.
Thai ngồi tử cung.


PHÂN LOẠI KHỐI U BUỒNG TRỨNG
U buồng trứng cơ năng

U buồng trứng thực thể

- Thường chỉ có 1 bên.

- Có thể 1 hoặc 2 bên.

- Không xuất hiện ở tuổi mãn kinh.

- Xuất hiện ở tuổi mãn kinh.

- Kích thước  6 cm.

- Kích thước > 6 cm.

- Di động dễ dàng.

- Có thể dính.

- Siêu âm: vỏ mỏng, khơng có vách - Siêu âm: vỏ dày, có vách ngăn, có chồi
ngăn, khơng có chồi sùi bên trong,
sùi bên trong, echo hỗn hợp.
echo trống.
- Khơng có dịch trong ổ bụng.

- Có thể có dịch trong ổ bụng.

- Thường biến mất sau 3 chu kỳ kinh.

- Thường không biến mất sau 3 chu kỳ
kinh.


XỬ TRÍ
U buồng trứng (nghi) cơ năng.
• Theo dõi trong 3 chu kỳ kinh bằng siêu âm tử
cung – phần phụ.
• Nếu khơng phân biệt được là u cơ năng hay u
thực thể (u nhỏ nhưng không biến mất sau 3

chu kỳ kinh) thì nên nội soi chẩn đốn và xử
trí.


XỬ TRÍ
U buồng trứng thực thể.
• Phẫu thuật.
• Các phương pháp phẫu thuật (mổ hở hoặc nội soi)
– Bóc u
– Cắt u (hiện nay ít áp dụng).
– Cắt phần phụ.
– Cắt tử cung toàn phần và 2 phần phụ
– Cắt tử cung toàn phần, 2 phần phụ và mạc nối lớn
(chỉ qua đường bụng).


XỬ TRÍ
Những điều cần chú ý:
• Khơng phải tất cả các khối u buồng trứng đều
phải phẫu thuật.
• Khám phụ khoa định kỳ là phương pháp phát
hiện sớm khối u buồng trứng.
• Khi có chẩn đốn khối u buồng trứng thực thể
thì phải phẫu thuật và khảo sát giải phẫu
bệnh.


Khối u buồng trứng và thai
Phát hiện khối u buồng trứng trước khi có thai.
• Khun người phụ nữ khơng nên có thai ngay

• Theo dõi ít nhất 3 chu kỳ kinh
• Tiến hành phẫu thuật nếu là khối u buồng trứng thực thể.
Phát hiện khối u buồng trứng trong lúc mang thai.
• Theo dõi, nếu có biến chứng (xoắn, vỡ) sẽ mổ cấp cứu
• Phẫu thuật nếu khối u không biến mất sau tuần thứ 12 của
thai kỳ.
Trong giai đoạn chuyển dạ sanh.
• Theo dõi chuyển dạ sanh bình thường.
• Nếu sanh thường thì có thể phẫu thuật sau thời gian hậu sản.
• Chỉ mổ lấy thai khi có chỉ định sản khoa. Có thể tiến hành bóc
khối u khi mổ.


Khối u buồng trứng xoắn
• Là trường hợp cấp cứu phụ khoa.
• Cần chẩn đốn và điều trị sớm. Tuy nhiên, chẩn đốn thường
trễ vì các triệu chứng lâm sàng thường khơng đặc hiệu.
Triệu chứng lâm sàng
• Buồn nơn và nơn (70%)
• Đau đột ngột và đau nhiều ở vùng hạ vị (70%)
• Đau lan ra sau lưng, xuống vùng bẹn (51%)
• Có dấu hiệu phản ứng phúc mạc (3%)
• Sốt (< 2%). Sốt không phải là dấu hiệu thường gặp nhưng nó
là dấu hiệu của hoại tử khối u, thường kèm theo với tăng bạch
cầu.


Khối u buồng trứng xoắn
Triệu chứng lâm sàng
Khám lâm sàng:

• Nếu khối u to thì có thể sờ thấy trên bụng và khi chạm vào
bệnh nhân rất đau.
• Thăm âm đạo sờ thấy khối u cạnh tử cung chạm vào rất đau.
Cận lâm sàng
• SA màu: mất dịng chảy mạch máu buồng trứng. Xuất huyết
trong buồng trứng.
• Cơng thức máu: bạch cầu tăng cao.


Khối u buồng trứng xoắn
Chẩn đốn phân biệt
• Thai ngồi tử cung.
• Viêm ruột thừa.
• Xuất huyết buồng trứng.
• Viêm vùng chậu.
• Lạc nội mạc tử cung.
Xử trí: Nhập viện và tiến hành phẫu thuật càng sớm càng tốt.


ĐIỀU TRỊ U BUỒNG TRỨNG XOẮN
• Nội soi tháo xoắn
• Đánh giá lại sau 10 phút:
• Tuần hồn BT hồi phục:
→Bóc nang chừa mơ lành
• Phần phụ bị xoắn đã hoại tử:
→cắt phần phụ bị xoắn


ĐIỀU TRỊ U BUỒNG TRỨNG XOẮN
• Nội soi kiểm tra 4 tháng sau : BT hồi phục tốt