(Luận văn thạc sĩ) Các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ công bố thông tin trong báo cáo tài chính của các doanh nghiệp niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C CÔNG NGH TP.HCM

------------------------------

NGUY N V N B O

“CÁC Y U T
CƠNG B

NH H

NG

NM C

THƠNG TIN TRONG BÁO CÁO

TÀI CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P NIÊM
Y T TRÊN S

GIAO D CH CH NG KHỐN

THÀNH PH

H

CHÍ MINH”

LU N V N TH C S
Chun ngành: K tốn
Mã s ngành: 60340301

TP.H CHÍ MINH, tháng 04 n m 2015


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C CÔNG NGH TP.HCM

------------------------------

NGUY N V N B O

“CÁC Y U T
CƠNG B

NH H

NG

NM C

THƠNG TIN TRONG BÁO CÁO

TÀI CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P NIÊM
Y T TRÊN S

GIAO D CH CH NG KHỐN

THÀNH PH

H

CHÍ MINH”

LU N V N TH C S
Chuyên ngành: K toán
Mã s ngành: 60340301
CÁN B

H

NG D N KHOA H C: TS. PH M NG C TOÀN

TP.H CHÍ MINH, tháng 04 n m 2015


CƠNG TRÌNH
TR

NG

C HỒN THÀNH T I

I H C CƠNG NGH TP.HCM

Cán b h

ng d n khoa h c

(Ghi rõ h tên, h c hàm, h c v và ch ký)

Ti n s Ph m Ng c Toàn
Lu n v n Th c s

c b o v t i Tr

ng

i h c Công ngh TP.HCM

ngày 19 tháng 04 n m 2015.
Thành ph n H i
TT

ng ánh giá Lu n v n Th c s g m:
H và tên

Ch c danh H i

1

PGS.TS. Phan ình Nguyên

2

TS. Nguy n Th M Linh

Ph n bi n 1

3

TS. Nguy n Ng c nh

Ph n bi n 2

4

TS. D ơng Th Mai Hà Trâm

5

TS. Mai ình Lâm
Xác nh n c a Ch t ch H i

ng

Ch t ch

U viên
U viên, Th ký

ng ánh giá Lu n v n sau khi Lu n v n ã

c s a ch a.
Ch t ch H i

ng ánh giá lu!n v"n


C NG HOÀ XÃ H I CH NGH A VI T NAM

TR !NG H CƠNG NGH" TP.HCM
PHỊNG QLKH – TS H

c l p – T# do – H nh phúc
TP.HCM, ngày……tháng……n m 2015

NHI M V# LU N V N TH C S
H tên h c viên

: NGUY$N V%N B O

Gi i tính: Nam

Ngày, tháng, n m sinh

:

24/08/1971

Nơi sinh: Qu ng Ngãi

Chuyên ngành

:

K& toán

MSHV: 1341850002

I-Tên $ tài: “CÁC Y'U T(

NH H )NG

'N M*C

CƠNG B( THƠNG

TIN TRONG BÁO CÁO TÀI CHÍNH C+A CÁC DOANH NGHI"P NIÊM Y'T
TRÊN S) GIAO D,CH CH*NG KHOÁN THÀNH PH( H CHÍ MINH”
II-Nhi%m v& và n i dung:
Th#c hi n nghiên c-u v. các y&u t/ nh h 0ng &n m-c

cơng b/ thơng tin

trong báo cáo tài chính c a các DN niêm y&t trên SGDCK TP.HCM.
Nghiên c-u lý lu n, o l
nh h 0ng &n m-c

ng,

a ra gi thuy&t và xây d#ng mơ hình các y&u t/

cơng b/ thơng tin trong báo cáo tài chính c a các DN

niêm y&t trên SGDCK TP.HCM.
Thu th p và x lý s/ li u c a các y&u t/ trong n m tài chính 2013. T1 ó rút ra
c k&t qu nh ng y&u t/ nào nh h 0ng tr#c ti&p &n m-c

cơng b/ thơng tin

trong báo cáo tài chính c a các DN niêm y&t trên SGDCK TP.HCM.
. xu2t m t s/ gi i pháp và ki&n ngh nh3m nâng cao m-c

cơng b/ thơng tin

trong báo cáo tài chính c a các DN niêm y&t trên SGDCK TP.HCM.
III-Ngày giao nhi%m v&

: Ngày 18 / 08 / 2014

IV-Ngày hoàn thành nhi%m v& : Ngày 12 / 02 / 2015
V-Cán b h'(ng d)n khoa h c : Ti&n s Ph m Ng c Toàn
CÁN B

H

NG D N

(H tên và ch ký)

KHOA QU N LÝ CHUYÊN NGÀNH

(H tên và ch ký)


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c-u c a riêng tơi. Các s/ li u, k&t qu
nêu trong Lu n v n là trung th#c và ch a t1ng

c ai công b/ trong b2t k4 cơng trình

nào.
Tơi xin cam oan r3ng m i s# giúp 5 cho vi c th#c hi n Lu n v n này ã
c m ơn và các thông tin trích d n trong Lu n v n ã

c ghi rõ ngu n g/c.

TP. H Chí Minh, ngày 10 tháng 03 n m 2015
H c viên th*c hi%n

Nguy+n V"n B,o

c


ii

L I C M ƠN

L i

u tiên tôi xin trân tr ng c m ơn Ban Giám Hi u Tr

ng

i h c Cơng ngh

TP.H Chí Minh ã t6 ch-c và t o i.u ki n thu n l i cho tơi có cơ h i
Cao h c k& tốn niên khố 2013 – 2015 t i tr

ch cl p

ng.

Tơi xin chân thành c m ơn Th y TS. Ph m Ng c Tồn, ng

i ã t n tình h

ng

d n, giúp 5 tơi trong su/t q trình làm Lu n v n này.
ng th i tôi c7ng xin chân thành c m ơn tồn th8 Q Th y Cơ, nh ng ng
truy.n

t ki&n th-c cho tôi trong su/t th i gian theo h c cao h c t i tr

ng

i ã

ih c

Cơng ngh TP.H Chí Minh.
Tơi xin c m ơn t2t c các b n

ng nghi p,

ng môn trong l p h c ã cùng nhau

h c t p, cùng nhau chia s9 kinh nghi m trong công vi c.
Sau cùng, tôi xin g0i l i c m ơn &n gia ình tơi, nh ng ng

i thân ln bên c nh

ng viên, h: tr tôi, luôn cho tôi tinh th n làm vi c và h c t p trong su/t q trình h c
t p và hồn thành nghiên c-u này.
TP. H Chí Minh, ngày 10 tháng 03 n m 2015
H c viên th*c hi%n

Nguy+n V"n B,o


iii

TÓM T;T
Mm-c

nh các y&u t/ nh h 0ng &n

công b/ thông tin c a các doanh nghi p niêm y&t. Trên cơ s0 ó, nêu ra t m

quan tr ng và tính hi u qu c a vi c công b/ thông tin c a các công ty niêm y&t. Nâng
cao trình
các quy&t
th tr

hi8u bi&t giúp các nhà
nh

u t có cái nhìn sâu r ng và chính xác hơn trong

u t c a h . Góp ph n nâng cao tính lành m nh và cơng b3ng c a m t

ng ch-ng khoán.
K&t qu nghiên c-u cho th2y các y&u t/ Kh n ng sinh l i, Tài s n c

l s h uc

ơng nư c ngồi khơng nh h 0ng &n m-c

nh, T

công b/ thông tin c a các

doanh nghi p niêm y&t. Trong khi ó, các y&u t/ Quy mô doanh nghi p, Ch th ki m
toán, Thành ph n H QT, Th i gian ho t
&n m-c
m-c

ng, Kh n ng thanh toán l i nh h 0ng

công b/ thông tin c a các doanh nghi p niêm y&t theo mơ hình sau v i

phù h p 47.1%:
MucdoCBTT = 0.433*Quymodn + 0.334*Thoigianhd + 0.336*Thanhphanhdqt
+ 0.390*Kiemtoan + 0.184*Knthanhtoan
M t vài . xu2t v i các doanh nghi p niêm y&t nh3m t ng m-c

thông tin 8 t ng uy tín /i v i khách hàng và thu hút s# chú ý c a các nhà
c

a ra. Các nhà

cơng b/
ut

u t có th8 d#a vào các y&u t/ có nh h 0ng này 8 bi&t

thơng tin mà các doanh nghi p

a ra có m-c

v i m t s/ thông tin khác 8

a ra các quy&t

ã
c

tin c y nh th& nào, qua ó k&t h p
nh chính xác c a mình.

ng th i,

ki&n ngh các nhà xây d#ng chính sách c n có cái nhìn t6ng qt, sâu r ng hơn khi ban
hành các ch tr ơng chính sách có liên quan &n cơng b/ thơng tin c7ng nh các bi n
pháp ch& tài khi doanh nghi p vi ph m.
. tài có nh ng h n ch& nh2t
. tài c7ng ã m0 ra nh ng h
công b/ thông tin.

nh v. th i gian và m u nghiên c-u. Tuy nhiên,

ng nghiên c-u ti&p theo 8 hoàn thi n hơn n a vi c


iv

ABSTRACT
The research objective of this thesis aims at determining the factors affecting the
level of the postedenterprises’sinformation disclosure. Based on that, to quote the
importance and effectiveness of the posted companies’s information disclosure.
Enhancing the level of understandingwill help investors have a deeper, wider and more
accurate view in their investment decisions. Contributing to enhance the healthiness
and equiy of the security market.
The result of research showed that the factors of the profitability, the fixed
assets, the ownership ratio of foreign shareholders have not affected the level of
information disclosure of posted enterprises. Whereas, the factorsof the enterprise
scale, the auditsubject, the composition of BOD, the operation period, the repayment

ability have had an influence on the level of information disclosure of posted
enterprises according to the following patterns with the appropriate level of 47.1%:
The level of information disclosure = 0.433*the enterprise scale + 0.334* the
operation period+0.336*the composition of BOD +0.390*audit +0.184*the payment
ability
Some proposals for the posted enterprisesaim ataugmentingthe level of
information disclosure to increase the prestige with customers and attract the
investors’sattention that have been given. Investors can rely on the factors having
theseeffects toknow the information thatenterprises have given how the confidence
levelhas,

wherebycombining

with

some

ofother

information

to

make

the

exactdecisions. At the same time, proposing the policy activistsshould have adeeper
and wider overview, when issuing policies related to the information disclosure as well
as sanctions in case the enterprises have violetted.

The theme has certain restrictions in time and research samples. However, the
theme has also opened the direction of further research to improve more and more
about the information disclosure.


M CL C
L!I CAM OAN ............................................................................................................. i
L!I C M ƠN.................................................................................................................... ii
TÓM T;T .......................................................................................................................... iii
ABSTRACT ...................................................................................................................... iv
M) >U ........................................................................................................................... 1
CH ƠNG 1: T?NG QUAN NGHIÊN C*U ............................................................... 2
1.1 Tính c2p thi&t c a . tài ............................................................................................. 2
1.2 M1.2.1 M1.2.2 M1.3 Câu h@i nghiên c-u .................................................................................................... 3
1.4 /i t

ng và ph m vi nghiên c-u ............................................................................. 4

1.5 N i dung nghiên c-u .................................................................................................. 4
1.6 Các cơng trình nghiên c-u tr
1.6.1 Các nghiên c-u 0 n

c có liên quan .......................................................... 4

c ngoài ................................................................................. 4

1.6.2 Các nghiên c-u 0 Vi t Nam ................................................................................... 6

1.7 Ph ơng pháp lu n và ph ơng pháp nghiên c-u ....................................................... 8
1.8 Ý ngh a th#c ti n c a . tài ....................................................................................... 9
1.9 C2u trúc c a lu n v n .................................................................................................. 9
K&t lu n ch ơng 1 ............................................................................................................. 9
CH ƠNG 2: CƠ S) LÝ LUAN VB M*C
T( NH H )NG 'N M*C

CÔNG B( THÔNG TIN VÀ CÁC Y'U

CÔNG B( THÔNG TIN ................................... 10

2.1 T6ng quan v. công b/ thông tin ................................................................................ 10
2.1.1 Khái ni m chung v. công b/ thông tin .................................................................. 10


2.1.2 Yêu c u v. công b/ thông tin ................................................................................. 12
2.1.2.1 Yêu c u công b/ thông tin trong chuCn m#c k& tốn ........................................ 12
2.1.2.2 u c u cơng b/ thơng tin trong Báo cáo tài chính ........................................... 14
2.1.2.3 u c u công b/ thông tin /i v i công ty niêm y&t ......................................... 14
2.1.3 o lư ng m-c

công b/ thông tin ...................................................................... 15

2.1.3.1 o lư ng không tr ng s/ ..................................................................................... 18
2.1.3.2 o lư ng có tr ng s/ ........................................................................................... 18
2.1.3.3 o lư ng h:n h p ................................................................................................ 18
2.2 Các lý thuy&t n.n v. công b/ thông tin ..................................................................... 19
2.2.1 Lý thuy&t

i di n .................................................................................................... 19

2.2.2 Lý thuy&t tín hi u .................................................................................................... 20
2.2.3 Lý thuy&t v. chi phí chính tr ................................................................................. 21
2.2.4 Lý thuy&t chi phí s0 h u ......................................................................................... 21
2.2.5 Lý thuy&t h p pháp ................................................................................................. 22
2.3 Các y&u t/ nh hư0ng &n m-c

công b/ thông tin ............................................. 23

2.3.1 Quy mô doanh nghi p ............................................................................................. 24
2.3.2 Th i gian ho t
2.3.3 Thành ph n H i

ng c a doanh nghi p .................................................................. 25
ng qu n tr ................................................................................ 25

2.3.4 S0 h u c6 ơng nư c ngồi .................................................................................... 26
2.3.5 Ch th8 ki8m toán ................................................................................................... 27
2.3.6 Tài s n c/ nh ........................................................................................................ 28
2.3.7 Kh n ng sinh l i .................................................................................................... 29
2.3.8 Kh n ng thanh toán ............................................................................................... 29
2.4 Các gi thuy&t nghiên c-u ......................................................................................... 30
2.5 Mơ hình nghiên c-u . xu2t ...................................................................................... 30
K&t lu n chương 2 ............................................................................................................ 32
CH ƠNG 3: PH ƠNG PHÁP NGHIÊN C*U ........................................................... 33


3.1 Quy trình nghiên c-u ................................................................................................. 33
3.2 Ch n m u nghiên c-u ................................................................................................ 34
3.3 Ch n các m

3.4 Mơ hình nghiên c-u ................................................................................................... 35
3.4.1 Mơ hình t6ng qt ................................................................................................... 35
3.4.2 Mã hóa các bi&n ....................................................................................................... 36
3.5 o lư ng các bi&n trong mơ hình .............................................................................. 37
3.5.1 o lư ng bi&n ph< thu c ........................................................................................ 37
3.5.2 o lư ng các bi&n

c l p ...................................................................................... 37

3.6 Cách x lý d li u ...................................................................................................... 39
K&t lu n chương 3 ............................................................................................................ 41
CH ƠNG 4: K'T QU NGHIÊN C*U ...................................................................... 42
4.1 M-c

công b/ thơng tin trong báo cáo tài chính c a các doanh nghi p ............. 42

4.1.1 Th/ng kê mô t chD s/ công b/ thông tin .............................................................. 42
4.1.2 Th/ng kê mô t các bi&n

c l p ............................................................................ 43

4.2 Phân tích m/i tương quan gi a các bi&n trong mơ hình .......................................... 45
4.3 Phân tích mơ hình h i quy tuy&n tính a bi&n .......................................................... 46
4.3.1 Phân tích mơ hình l n 1 .......................................................................................... 46
4.3.1.1 Mơ hình l n 1 ....................................................................................................... 46
4.3.1.2 Ki8m nh mơ hình l n 1 ..................................................................................... 46
4.3.2 Phân tích mơ hình các l n ti&p theo ....................................................................... 48
4.3.2.1 Cách lo i b@ các bi&n và mơ hình l n cu/i ......................................................... 48
4.3.2.2 Ki8m nh mơ hình h i quy l n cu/i ................................................................... 52
4.3.3 K&t qu nghiên c-u và bàn lu n v. k&t qu nghiên c-u ....................................... 59

4.3.3.1 K&t qu nghiên c-u .............................................................................................. 59
4.3.3.2 Bàn lu n v. k&t qu nghiên c-u .......................................................................... 60
K&t lu n chương 4 ............................................................................................................ 64


CH ƠNG 5: B XUET VÀ KI'N NGH, ................................................................... 65
5.1 Các . xu2t và ki&n ngh ............................................................................................ 65
5.1.1 . xu2t v i doanh nghi p nh3m t ng m-c

công b/ thông tin ........................ 65

5.1.1.1 L#a ch n các công ty ki8m tốn có uy tín 8 t ng m-c
5.1.1.2 T ng t l thành viên

c l p trong H i

ng qu n tr

công b/ thông tin . 65
8 t ng m-c

công b/

thông tin ............................................................................................................................ 66
5.1.1.3 T ng kh n ng thanh toán 8 t ng m-c
5.1.2 Ki&n ngh /i v i nhà

công b/ thông tin .......................... 67

u t .................................................................................. 68

5.1.3 Ki&n ngh /i v i các nhà xây d#ng chính sách .................................................... 68
5.1.3.1 Qu n lý và x ph t các vi ph m v. công b/ thông tin ....................................... 68
5.1.3.2 Qu n lý vi c tuân th các quy nh v. qu n tr công ty .................................... 70
5.1.3.3 T ng c

ng ch2t l

5.2 H n ch& c a . tài và h

ng ki8m soát n i b và ki8m toán

c l p ....................... 70

ng nghiên c-u ti&p theo .................................................. 71

K&t lu n ch ơng 5 ............................................................................................................. 71
K'T LUAN ...................................................................................................................... 73
DANH M C TÀI LI"U THAM KH O ....................................................................... 74
Ti&ng Vi t ......................................................................................................................... 74
Ti&ng Anh ......................................................................................................................... 75


DANH M C CÁC TF VI'T T;T
BCTC

: Báo cáo tài chính

BTC

: B Tài chính

CBTT

: Cơng b/ thơng tin

GAAP

: Nh ng nguyên tGc k& toán chung

H QT

:H i

ng qu n tr

ISAB

:H i

ng chuCn m#c k& toán qu/c t&

IFRS

: ChuCn m#c Báo cáo tài chính qu/c t&

Q

: Quy&t nh

SGDCK

: S0 giao d ch ch-ng khốn

Tp.HCM

: Thành Ph/ H Chí Minh

TT

: Thơng t

TTCK

: Th tr

TTGDCK

: Trung tâm giao d ch ch-ng khoán

UBCKNN

: +y ban ch-ng khoán nhà n

VACPA

: H i ki8m toán viên hành ngh. Vi t Nam

VAS

: ChuCn m#c k& toán Vi t Nam

c ch2p nh n

ng ch-ng khoán

c


DANH M C CÁC B NG

Ký hi u b ng
3.1
3.2
4.1

Tên b ng

Trang

Mã hóa các bi&n
ol

36

ng các bi&n

c l p c a mơ hình

38

K&t qu th/ng kê mơ t chD s/ CBTT các doanh nghi p
niêm y&t trên S0 Giao d ch ch-ng khốn Tp.HCM

4.2

B ng k&t qu th/ng kê mơ t các bi&n

4.3

Ma tr n t ơng quan gi a các bi&n trong mơ hình

4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
4.10
4.11
4.12

ánh giá m-c

cl p

phù h p c a mơ hình l n 1

Các thơng s/ th/ng kê trong mơ hình h i quy b3ng
ph ơng pháp Enter

ánh giá m-c

phù h p c a mơ hình l n 2

Các thơng s/ th/ng kê trong mơ hình h i quy l n 2
b3ng ph ơng pháp Enter
ánh giá m-c

phù h p c a mơ hình l n 3

Các thơng s/ th/ng kê trong mơ hình h i quy l n 3
b3ng ph ơng pháp Enter
B ng ma tr n t ơng quan gi a bi&n ph< thu c và các
bi&n

cl p

ánh giá m-c

phù h p c a mô hình h i qui tuy&n

tính a bi&n l n cu/i
Các thơng s/ th/ng kê trong mơ hình h i qui l n cu/i
b3ng ph ơng pháp Enter

42
43
45
47
47

49
49
50
51
56
57
58


DANH M C CÁC HÌNH

Ký hi u hình

Tên hình

Trang

2.1

Mơ hình nghiên c-u . xu2t

31

3.1

Quy trình nghiên c-u

33

4.1

th phân tán gi a m-c

CBTT và ph n d

53

t1 h i qui
4.2

th P-P Plot c a ph n d – ã chuC n hóa

54

4.3

th Histogram c a ph n d – ã chuC n hóa

55

Mơ hình lý thuy&t chính th-c i.u chDnh v. m-c
4.4

CBTT trên BCTC c a các doanh nghi p niêm y&t
trên S0 Giao d ch ch-ng khoán Tp.HCM

60


1

M) >U
Báo cáo tài chính c a các doanh nghi p luôn là tài li u vô cùng c n thi&t /i v i
các nhà

u t . BCTC

c coi là m t b-c tranh tồn di n v. tình hình tài chính, s-c

m nh, kh n ng c nh tranh c a doanh nghi p t i m t th i i8m nh2t

tin c y cao và g n nh là duy nh2t 8 ánh giá

trên BCTC là c n c- quan tr ng, có
kh n ng ho t

ng c a m t doanh nghi p. T1 ó, nhà

ra quy&t

u t phù h p.

nh

các thơng tin h u ích cho nhà

u t sH phân tích, xem xét và

8 BCTC c a các doanh nghi p cung c2p
u t trong vi c ra quy&t

ng ch-ng khốn, trong ó có

doanh nghi p ph i l p và n p theo quy

hơn

ng d n công b/ thông

a ra b/n bi8u m u c a b BCTC mà các

nh và Thông t s/ 52/2012/TT-BTC yêu c u

vi c CBTT c a các công ty niêm y&t ph i
Sau nhi.u n m th#c hi n quy

y

nh, B Tài chính ã ban

hành Thơng t 38/2007/TT-BTC ngày 18 tháng 04 n m 2007 h
tin trên th tr

nh. Thơng tin

m b o tính

y

, chính xác và k p th i.

nh này, nhìn chung các doanh nghi p, Ic bi t

là các doanh nghi p niêm y&t ã th#c hi n l p và công khai BCTC úng th i h n và
m u bi8u quy

nh, góp ph n tích c#c nh3m

tr9 c a Vi t Nam ho t

m b o cho th tr

ng ch-ng khốn non

ng cơng b3ng, lành m nh và có hi u qu . Tuy nhiên, th i gian

v1a qua, vi c CBTT trong BCTC c a các doanh nghi p niêm y&t còn r2t nhi.u b2t c p
nh vi c báo cáo l: thành lãi 8 thu hút nhà
chD tiêu trên BCTC tr
gian quy

u t , có s# sai l ch tr ng y&u c a m t s/

c và sau ki8m toán, ch m công b/ thông tin BCTC so v i th i

nh .... Vi c thông tin thi&u minh b ch nh v y sH nh h 0ng không nh@ &n

quy.n l i c a các nhà

u t , gi m ni.m tin c a c6 ông v i doanh nghi p, có tác

tiêu c#c &n s# phát tri8n c a th tr

ng

ng ch-ng khốn Vi t Nam.

ã có nhi.u nghiên c-u . c p &n cách th-c, quy trình 8 l p BCTC t6ng h p
theo úng chuC n m#c, ch&
l

ng thơng tin

k& tốn hi n hành nh ng ch a th t s# quan tâm &n ch2t

c cung c2p thông qua BCTC nh th& nào. Ch2t l

m b o uy tín c a doanh nghi p. Nhà

ng thơng tin

u t quan tâm, ánh giá cao doanh nghi p

khi h th#c s# c m nh n tính trung th#c trong thông tin BCTC c a doanh nghi p.


2

CH ƠNG 1
T?NG QUAN NGHIÊN C*U

1.1 Tính c.p thi t c a $ tài
Thơng tin th trư ng ch-ng khốn r2t a d ng và phong phú. Thông tin là y&u t/
then ch/t, nh y c m và nh hư0ng m nh mH &n hành vi c a t2t c các /i tư ng tham
gia th trư ng. Thông tin sH ph n nh tình hình tài chính, b n ch2t c a doanh nghi p,
qua ó các nhà

u tư có th8 nh n

nh, phân tích và

m b o cho th trư ng ch-ng khốn ho t

u tư có hi u qu . Vì v y, 8

ng m t cách minh b ch, cơng khai thì

thơng tin cung c2p c a các doanh nghi p ph i th#c hi n m t cách công khai, minh
b ch. Nguyên tGc công khai ư c hi8u như là s# cung c2p thông tin

y

, trung th#c

và k p th i. V i yêu c u thông tin ngày càng cao c a các /i tư ng này, thơng tin
chính th/ng và thơng tin phi chính th/ng .u ư c huy
phương ti n thơng tin

ng t1 m i ngu n, t1 các

i chúng như truy.n hình, sách báo, internet .... &n các thơng

tin mang tính truy.n mi ng qua các di n àn, sàn giao d ch.
Trong th#c t&, vi c CBTT c a các doanh nghi p niêm y&t ang b xem nhJ. Nhà
u tư chưa nh n ư c nh ng thông tin tương x-ng v. doanh nghi p mà h b@ v/n 8
u tư. Vi c công khai thông tin, Ic bi t là thơng tin k& tốn ư c cung c2p dư i d ng
BCTC là ngh a v< bGt bu c các doanh nghi p ph i công b/ trung th#c và
th i. Nh ng quy

y

,kp

nh hi n nay v. CBTT trên th trư ng ch-ng khoán chưa ư c chIt

chH d n &n các công ty niêm y&t trên sàn CBTT sai l ch và ch m tr , không c p nh t
thư ng xuyên, gây thi t h i cho nhà

u tư và ngư i s d
h th/ng th trư ng v/n hi u qu , i.u c n thi&t là ph i có nh ng BCTC ch2t lư ng
cao. M t th trư ng v/n có tính thanh kho n cao ịi h@i s# sKn có và
tin minh b ch 8 t2t c nh ng ngư i tham gia có th8 ưa ra quy&t

y

c a thơng

nh khi h phân b6

v/n. Vì v y, trong b/i c nh phát tri8n còn non tr9 c a th trư ng ch-ng khốn Vi t

Nam hi n nay, nhu c u hồn thi n thông tin BCTC do các doanh nghi p phát hành


3

ngày càng t@ ra c2p thi&t và th#c ti n. Vi c nghiên c-u các y&u t/ nào nh hư0ng &n
CBTT trong BCTC giúp cho các t6 ch-c, các nhà i.u hành th2y ư c các tác

m-c

ng này 8 có th8 có nh ng quy
trên, . tài: “Các y u t ,nh h'/ng

nh phù h p và kh thi. Xu2t phát t1 th#c ti n nêu
nm c

công b thông tin trong báo cáo tài

chính c a các doanh nghi%p niêm y t trên S/ Giao d ch ch ng khoán Thành ph
H Chí Minh” ã ư c tác gi l#a ch n 8 nghiên c-u.
1.2 M&c tiêu nghiên c u
1.2.1 M&c tiêu t0ng quát:
Phân tích các y&u t/ nh hư0ng &n m-c

cơng b/ thơng tin trong báo cáo tài

chính c a các doanh nghi p niêm y&t trên S0 giao d ch ch-ng khốn Thành ph/ H
Chí Minh.
1.2.2 M&c tiêu c& th1:
+ H th/ng hoá cơ s0 lý lu n v. các y&u t/ nh hư0ng &n m-c

CBTT c a

các doanh nghi p.
+

ánh giá th#c tr ng CBTT c a các doanh nghi p niêm y&t trên SGDCK

Tp.HCM.
+ Xác

nh các y&u t/ nh hư0ng &n m-c

CBTT c a các doanh nghi p niêm

y&t trên SGDCK Tp.HCM.
+

. xu2t m t s/ g i ý nh3m t ng cư ng thông tin công b/ c a các doanh

nghi p niêm y&t trên th trư ng ch-ng khoán Tp.HCM.
1.3 Câu h2i nghiên c u
Th nh t: Nh ng lý thuy&t nào liên quan &n các y&u t/ nh hư0ng &n m-c
CBTT c a các doanh nghi p?
Th hai: Th#c tr ng công b/ thơng tin trong báo cáo tài chính c a các doanh
nghi p niêm y&t trên S0 giao d ch ch-ng khốn Thành ph/ H Chí Minh hi n nay như
th& nào?


4

Th ba: Các y&u t/ nào nh hư0ng &n m-c

công b/ thông tin c a các doanh

nghi p niêm y&t trên S0 giao d ch ch-ng khoán Thành ph/ H Chí Minh?
Th tư: Gi i pháp nào 8 t ng cư ng m-c

công b/ thông tin c a các doanh

nghi p niêm y&t trên S0 giao d ch ch-ng khoán Thành ph/ H Chí Minh?
1.4

i t'3ng và ph m vi nghiên c u
/i tư ng nghiên c-u: các y&u t/ nh hư0ng &n m-c

CBTT trên BCTC c a

các doanh nghi p niêm y&t trên SGDCK Tp.HCM.
Ph m vi nghiên c-u: thơng tin cơng b/ trong báo cáo tài chính n m 2013 c a
100 doanh nghi p niêm y&t trên SGDCK Tp.HCM.
Th i gian nghiên c-u: BCTC n m 2013.
1.5 N i dung nghiên c u
CBTT và các y&u t/ nh hư0ng &n

+ H th/ng hoá cơ s0 lý lu n v. m-c
m-c

CBTT.
+

ánh giá th#c tr ng CBTT c a các doanh nghi p niêm y&t trên SGDCK

Tp.HCM.
+ Xác

nh các y&u t/ nh hư0ng &n m-c

CBTT c a các doanh nghi p niêm

y&t trên SGDCK Tp.HCM.
+

. xu2t m t s/ g i ý nh3m t ng cư ng thông tin công b/ c a các doanh

nghi p niêm y&t trên th trư ng ch-ng khốn Vi t Nam.
1.6 Các cơng trình nghiên c u tr'(c có liên quan
1.6.1 Các nghiên c u / n'(c ngoài
N i dung CBTT ã ư c nghiên c-u trong nhi.u th i i8m và v i các ph m vi
khác nhau t i nhi.u qu/c gia trên th& gi i.
nhau v i m-c

ã có nhi.u cơng trình nghiên c-u khác

nghiên c-u sâu r ng trên tồn th& gi i v. m-c

cơng b/ thơng tin

c a các doanh nghi p và các y&u t/ nh hư0ng &n nó.
N m 1995, Gray, Meek trong “Factors influencing voluntary annual report

disclosure U.S., U.K., and continental European multinational corporations”

ã


5

nghiên c-u th#c nghi m 0 116 doanh nghi p 0 M , 64 doanh nghi p 0 Anh và 46
doanh nghi p 0 Châu Âu là các t p oàn a qu/c gia v. các y&u t/ nh hư0ng &n
CBTT t# nguy n trong báo cáo hàng n m. K&t qu cho th2y r3ng quy mô công ty,
khu v#c mà công ty ho t

ng, th i gian niêm y&t, ngành ngh. kinh doanh là các

y&u t/ quan tr ng có nh hư0ng &n vi c CBTT.
Nghiên c-u c a Nandi và Ghosh (2012) “Corporate governance attributes,
film characteristics and the level of corporate disclosure: Evidence from the Indian
listed firms” ã cho th2y quy mô doanh nghi p, l i nhu n và kh n ng thanh tốn
có nh hư0ng cùng chi.u &n m-c
nh hư0ng ngư c chi.u &n m-c
Nghiên

c-u

c a

Sanjay

CBTT, cịn ịn bCy và thành ph n H QT có
CBTT.

Bhayani

(2012)

“The

relationship

between

comprehensiveness of Corporate disclosure anh firm characteristics in India” c7ng ã cho
th2y r3ng các cơng ty có khuynh hư ng cơng b/ nhi.u thông tin hơn, thông tin minh b ch
hơn là các cơng ty có quy mơ l n, ịn bCy cao, l i nhu n cao, niêm y&t t i th trư ng ch-ng
khốn nư c ngồi và ư c ki8m tốn b0i các cơng ty ki8m tốn l n. Tuy nhiên, th i gian
ho t

ng c a m t cơng ty và tình tr ng cư trú (cơng ty a qu/c gia và công ty trong nư c)

không nh hư0ng áng k8 &n m-c

CBTT.

Nghiên c-u c a Aljifri và Alzarouni (2013) “The association between firm
characteristics and corporate financial disclosures: evidence from UAE companies” ã tìm
hi8u tác

ng c a các y&u t/ như: lo i ngành, quy mô, l i nhu n, kh n ng thanh toán, t l

s0 h u c6 ơng nư c ngồi, t l thành viên H QT

c l p &n m-c

CBTT. K&t qu

cho th2y y&u t/ lo i ngành và quy mô công ty có nh hư0ng áng k8 &n m-c

CBTT.

Ti&p theo, nghiên c-u c a Mohamed Moustafa Soliman (2013) “Firm
characteristics and the Extent of Voluntary Disclosure: The Case of Egypt” ã tìm hi8u v.
m/i quan h gi a các Ic i8m c a doanh nghi p v i m-c

CBTT trong BCTC c a hơn

50 doanh nghi p 0 Ai C p ang niêm y&t trên th trư ng ch-ng khoán Ai C p trong giai
o n 2007 – 2010 b3ng phương pháp phân tích h i quy a bi&n các y&u t/: quy mô doanh


6

nghi p, ch th8 ki8m toán, l i nhu n, th i gian niêm y&t. K&t qu là quy mô doanh nghi p
và l i nhu n có m/i quan h

áng k8 &n m-c

công b/ thông tin trong BCTC c a các

doanh nghi p, cịn ch th8 ki8m tốn và th i gian ho t
m/i quan h nào v i m-c

ng c a doanh nghi p khơng có

CBTT.

1.6.2 Các nghiên c u / Vi%t Nam
Các nghiên c-u trong nư c c7ng th8 hi n m t s# quan tâm l n c a các nhà nghiên
c-u /i v i v2n . CBTT k& toán trong BCTC, Ic bi t là các cơng ty niêm y&t trên sàn
ch-ng khốn.
Nghiên c-u c a oàn Nguy n Trang Phương (2010) v. các y&u t/ nh hư0ng &n
m-c

CBTT c a các doanh nghi p niêm y&t trên TTCK Vi t Nam cho r3ng hai nhân t/

kh n ng sinh l i và ch th8 ki8m tốn có nh hư0ng &n m-c

CBTT. Nghiên c-u này

gi i thi u m t phương pháp ghi nh n chD s/ công b/ thông tin. Tuy nhiên, m u nghiên c-u
chD có 50 cơng ty, m t con s/ khá khiêm t/n so v i t6ng th8 hơn 250 danh nghi p niêm y&t
t i th i i8m ó.
N m 2008, hai tác gi Lê Trư ng Vinh, Hoàng Tr ng ã nghiên c-u v. tính minh
b ch c a thông tin ư c công b/ t1 các doanh nghi p niêm y&t.
hư ng

n minh b ch thông tin c a doanh nghi p niêm y t theo c m nh n c a nhà

i theo m t hư ng khác. Thông qua vi c phát b ng câu h@i, tác gi
nhà

. tài “Các y u t

u tư 8 thành l p nên chD s/

i di n cho m-c

nh
u tư”

ã dùng ánh giá c a

minh b ch c a thơng tin. Tuy

nhiên, theo tác gi thì /i tư ng s dy&t không chD gi i h n 0 b ph n nhà

u tư mà òi h@i c n ph i có m t thang o khách

quan cho m i /i tư ng s dN m 2012, nghiên c-u c a tác gi Nguy n Công Phương và c ng s#: “Nghiên c u
th c tr ng cơng b thơng tin trong báo cáo tài chính c a các công ty niêm y t trên S giao
d ch ch ng khốn Thành ph H Chí Minh” ã gi i thi u phương pháp khoa h c khi xây
d#ng h th/ng chD mchH v. các y&u t/ nh hư0ng &n m-c

công b/ khá hoàn chDnh và l p lu n m t cách chIt
CBTT. Tác gi

ã h th/ng hố và óng góp

7

nhi.u gi i pháp nh3m c i thi n m-c

CBTT trong BCTC. Tuy nhiên, nghiên c-u này

chưa phân tích nh hư0ng c a các y&u t/ thu c v. Ic i8m qu n tr và s0 h u &n m-c
CBTT c a doanh nghi p.
Nghiên c-u c a Hu4nh Th Vân (2013): “Nghiên c u m c

công b thông tin k

toán c a các doanh nghi p ngành xây d ng y t giá t i S giao d ch ch ng khoán Hà N i”
chD nghiên c-u tác

ng c a các bi&n thu c Ic i8m tài chính /i v i vi c CBTT như: quy

mô doanh nghi p, kh n ng sinh l i, òn bCy n , kh n ng thanh toán hi n hành, ch th8
ki8m toán và t/c

t ng trư0ng doanh thu. K&t qu cho th2y chD có y&u t/ Quy mơ doanh

ng tích c#c &n m-c

nghi p có tác

CBTT, các bi&n cịn l i khơng có ý ngh a.

Trong nghiên c-u c a Ph m Th Thu
hư ng

nm c

ông (2013): “Nghiên c u các nhân t

nh

cơng b thơng tin trong báo cáo tài chính c a các doanh nghi p niêm

y t trên s giao d ch ch ng khoán Hà N i”, tác gi

ã nghiên c-u nh hư0ng c a các y&u

t/: quy mơ doanh nghi pLMkh n ng sinh l iLM ịn bCy n LMkh n ng thanh toánLMch th8 ki8m
toánLMth i gian ho t

ng và tài s n c/ nh. K&t qu

và y&u t/ tài s n c/ nh là các y&u t/ tác

ã chD ra r3ng y&u t/ kh n ng sinh l i

ng &n m-c

CBTT trong BCTC.

Nguy n Th Thanh Phương (2013): “Phân tích các nhân t

nh hư ng

nm c

cơng b thơng tin trong báo cáo tài chính c a các doanh nghi p niêm y t t i s giao d ch
ch ng khốn Thành ph H Chí Minh” ã m0 r ng mơ hình nghiên c-u c a mình khi ưa
ra các nhân t/ thu c v. qu n lý doanh nghi p, c2u trúc s0 h u và tính ch2t cơng ty. Mơ
hình nghiên c-u này g m 15 bi&n
s#

c l p: t l thành viên H QT không ph i nhà qu n tr LM

ng nh2t ch t ch H QT và T6ng giám /cLMs/ lư ng thành viên H QTLMban ki8m

soátLMs0 h u c a c6 ông nư c ngo iLMs0 h u nhà nư cLMquy mơ doanh nghi pLM ịn bCy tài
chínhLMm-c

sinh l iLMkh n ng thanh toánLMth i gian niêm y&tLMl nh v#c ho t

tr ng niêm y&tLMki8m tốn
quy mơ doanh nghi pLMm-c

ngLMtình

c l pLMs/ cơng ty con. K&t qu nghiên c-u cho th2y các y&u t/:
sinh l iLMth i gian niêm y&tLMki8m tốn

c a c6 ơng nư c ngồi có nh hư0ng &n m-c

c l pLMt l s0 h u

CBTT c a doanh nghi p.

8

D#a trên các nghiên c-u trư c ây, tác gi

ã k& th1a m t s/ Ic i8m như: tìm hi8u

v. các y&u t/ tác

ng lên m-c

CBTT và phân tích tác

ng c a chúng thơng qua mơ

hình nh lư ng.

ng th i, lu n v n b6 sung thêm nh ng i8m m i trong nghiên c-u như

chD s/ CBTT ư c m0 r ng ra trên c các thông tin bGt bu c trên BCTC và thông tin t#
nguy n ư c hư ng d n trên các chuCn m#c k& toán chưa ư c c< th8 0 BCTC. Nghiên c-u
tồn di n và có h th/ng v. các Ic i8m c a doanh nghi p nh hư0ng lên m-c

CBTT,

bao g m c nh ng Ic i8m liên quan &n qu n tr doanh nghi p.
Nghiên c-u sH ti&p t
công b/ thông

tin c a các doanh nghi p niêm y&t trên SGDCK Tp.HCM thơng qua s dhình, k&t qu các y&u t/ c a các tác gi
nghi%p; Th4i gian ho t

ã nghiên c-u trư c ây như: Quy mô doanh

ng c a doanh nghi%p; Thành ph5n H QT; T6 l% s/ h7u

c0 ơng n'(c ngồi; Ch th1 ki1m tốn; Kh, n"ng sinh l4i; Kh, n"ng thanh toán.
1.7 Ph'ơng pháp lu!n và ph'ơng pháp nghiên c u
. tài s dd
nh tính k&t h p v i

nh lư ng. S

nh tính b3ng cách nghiên c-u các d li u qua th i gian k&t h p

gi a lý lu n và th#c ti n, thu th p s/ li u, so sánh k&t qu nghiên c-u v i các cơng
trình nghiên c-u trư c.

ng th i, v n d
nh lư ng thông qua

các cơng c< tốn th/ng kê v i s# h: tr t1 ph n m.m Excel và ph n m.m SPSS 20.0
8 xây d#ng mơ hình h i quy nh3m o lư ng m-c
&n m-c

CBTT và các y&u t/ nh hư0ng

CBTT trong BCTC c a các công ty niêm y&t. C< th8:

+ Thu th p BCTC c a các công ty niêm y&t trên trên SGDCK Tp.HCM.
+ Thi&t l p chD s/ ph n ánh m-c
+ o lư ng m-c

CBTT (disclosure index) trong BCTC.

CBTT qua chD s/ CBTT.

+ Thi&t l p các bi&n, o lư ng nh hư0ng c a các bi&n &n m-c
BCTC c a các công ty niêm y&t thơng qua mơ hình h i quy b i.

CBTT trong


9

1.8 Ý ngh a th*c ti+n c a $ tài:
+ V. mIt khoa h c: b6 sung và c ng c/ cơ s0 lý thuy&t v. các y&u t/ nh hư0ng
&n m-c

công b/ thông tin trên BCTC c a các doanh nghi p.

+ V. mIt th#c ti n: nghiên c-u là tài li u giúp cho các /i tư ng s dc a các doanh nghi p hi8u rõ hơn v. m-c

công b/ thông tin c a doanh nghi p,

ng

th i ây c7ng là cơ s0 khoa h c giúp cho các doanh nghi p th2y ư c t m quan tr ng
và tính pháp lý c a vi c CBTT trong BCTC.
1.9 C.u trúc c a lu!n v"n:
Ngoài ph n m0

u, k&t lu n, tài li u tham kh o, danh m
mChương 1: T6ng quan nghiên c-u.
Chương 2: Cơ s0 lý lu n v. m-c
&n m-c

công b/ thông tin và các y&u t/ nh hư0ng

công b/ thông tin.

Chương 3: Phương pháp nghiên c-u.
Chương 4: K&t qu nghiên c-u.
Chương 5: . xu2t và ki&n ngh .
K t lu!n ch'ơng 1:
Trong chương 1, tác gi

ã nêu tính c2p thi&t và m
trên cơ s0 ó, các câu h@i nghiên c-u ã ư c It ra. T1 ó, tác gi xác

nh ph m vi

và /i tư ng c n nghiên c-u c7ng như n i dung sH nghiên c-u toàn lu n v n.

ng

th i, tác gi c7ng ã li t kê và phân tích sơ b v. k&t qu c a các cơng trình nghiên c-u
trư c có liên quan &n . tài c 0 trong nư c và ngoài th& gi i, nêu ra nh ng h n ch& c a
các cơng trình này và hư ng nghiên c-u m i 8 khGc phã ch n l c và ưa ra m t s/ y&u t/ có kh n ng tác

ng &n m-c

CBTT trên

BCTC c a các doanh nghi p niêm y&t trên S0 Giao d ch ch-ng khoán Tp.HCM.
Phương pháp nghiên c-u, ý ngh a th#c ti n và c2u trúc c a lu n v n c7ng ã ư c tác
gi

ưa ra trong chương này.


10

CH ƠNG 2
C) S) LÝ LUAN VB M*C

CÔNG B( THÔNG TIN VÀ CÁC

Y'U T( NH H )NG 'N M*C

CÔNG B( THƠNG TIN

2.1 T0ng quan v$ cơng b thơng tin
2.1.1 Khái ni%m chung v$ công b thông tin
M t trong nh ng nguyên tGc cơ b n trong ho t
tGc công khai thông tin ư c hi8u là các
ngh a v< cung c2p

y

ng c a TTCK là CBTT. Nguyên

nh ch&, t6 ch-c khi tham gia th trư ng ph i có

, trung th#c, k p th i nh ng thông tin liên quan &n tình hình ho t

ng c a mình cho công chúng

u tư bi&t.

Trong S6 tay CBTT dành cho các công ty niêm y&t, CBTT ư c hi8u là phương th-c
8 th#c hi n quy trình minh b ch c a doanh nghi p nh3m
chúng

m b o các c6 ông và công

u tư có th8 ti&p c n thông tin m t cách công b3ng và

ng th i. Trong nh ngh a

này, chúng ta có th8 hi8u r3ng, minh b ch thông tin “là s công b thông tin k p th i và
áng tin c y, cho phép nh ng ngư i s d ng thơng tin ó có th
hình và hi u qu c a m t ơn v , ho t

ánh giá chính xác v tình

ng kinh doanh và r i ro liên quan

n các ho t

ng này”. (Theo International Finance Corporation, Public disclosure and transparency,
Yerevan, May 2006).
C< th8 hơn, CBTT k& toán (Accounting Disclosures) là tồn b thơng tin ư c cung
c2p thơng qua h th/ng các BCTC c a m t công ty trong th i k4 nh2t nh (bao g m c các
báo cáo gi a niên

và báo cáo thư ng niên).

CBTT bao g m hai lo i là các công b/ bGt bu c và các công b/ t# nguy n (hay
không bGt bu c). Công b/ bGt bu c (Madatory disclosure) là nh ng cơng b/ k& tốn ư c
u c u b0i lu t pháp và nh ng quy nh c a m t qu/c gia hoIc m t vùng lãnh th6. Nh ng
công b/ này ph i ư c trình bày theo nh ng quy nh c a Lu t Kinh doanh, +y ban ch-ng
khoán, các cơ quan qu n lý v. k& toán, GAAP (Generally Accepted Accounting Principles)
và các chuCn m