CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI LỚP 8

.Dạng 1- toán thừa thiếu :
1. Tr ờng hợp chỉ có 2 chất phản ứng : PTHH có dạng : a M + b B c C + d D
(Trong đó các chất M, B, C, D :có thể là một đơn chất hay 1 hợp chất)
* Cho biết l ợng 2 chất trong phản ứng (có thể cho bằng gam, mol, V
(đktc)
, các đại lợng
về nồng độ dd, độ tan, tỷ khối chất khí), tìm l ợng các chất còn lại trong một phản ứng
hóa học.
Cách giải chung : - Vit v cõn bng PTHH:
- Tớnh s mol ca cht bi ó cho.
- Xác định lợng chất nào phản ứng hết, chất nào d bằng cách:
- Lp t s : S mol cht A bi cho (>; =; <) S mol cht B bi cho
S mol cht A trờn PT S mol cht B trờn PT
=> T s ca cht no ln hn -> cht ú d; t s ca cht no nh hn, cht ú p
ht.
- Da vo PTHH, tỡm s mol cỏc cht sn phm theo cht p ht.
- Tớnh toỏn theo yờu cu ca bi (khi lng, th tớch cht khớ)
Ví dụ: Khi đốt, than cháy theo sơ đồ sau : Cacbon + oxi

khí cacbon đioxit
a) Viết và cân bằng phơng trình phản ứng.
b) Cho biết khối lợng cacbon tác dụng bằng 18 kg, khối lợng oxi tác dụng bằng 24 kg.
Hãy tính khối lợng khí cacbon đioxit tạo thành.
c) Nếu khối lợng cacbon tác dụng bằng 8 kg, khối lợng khí cacbonic thu đợc bằng 22
kg, hãy tính khối lợng cacbon cũn d v khi lng oxi đã phản ứng.
Gii:
a. PTHH: C + O
2
t
0
CO

2
b. S mol C: n
C
= 18.000 : 12 = 1500 mol.
- S mol O
2
: n
O2
= 24.000 : 32 = 750 mol.
Theo PTHH, ta cú t s:
1
nC
=
1
1500
= 1500 >
1
2nO
=
1
750
= 750.
=> O
2
p ht, C d.
- Theo pthh: n
CO2
= n
O2
= 750 mol.

- Vy khi lng CO
2
to thnh: m
CO2
= 750. 44 = 33.000gam = 33kg.
c. S mol CO
2
: n
CO2
= 22.000 : 44 = 500 mol Theo PTHH: n
C
= n
O2
= n
CO2
= 500
mol.
- Khi lng C ó tham gia p: m
C
= 500. 12 = 6.000g = 6kg.
=> Khi lng C cũn d: 8 6 = 2kg.
- Khi lng O
2
ó tham gia p: m
O2
= 500 . 32 = 16000g = 16kg.
* Bi tp vn dng:
1: Cho 22,4g Fe tỏc dng vi dd loóng cú cha 24,5g axit sulfuric.
a. Tớnh s mol mi cht ban u v cho bit cht d trong p?
1

b. Tính khối lượng chất còn dư sau pư?
c. Tính thể tích khí hidro thu được ở đktc?
d. Tính khối lượng muối thu được sau pư
2 : Cho dd chứa 58,8g H
2
SO
4
tác dụng với 61,2g Al
2
O
3
.
a. Tính số mol mỗi chất ban đầu của hai chất pư?
b. Sau pư chất nào dư, dư bao nhiêu gam?
c. Tính khối lượng muối nhơm sunfat tạo thành?
(biÕt H
2
SO
4
+ Al
2
O
3
Al
2
(SO
4
)
3
+ H

2
O )
3: Dùng 6,72 lít khí H
2
(đktc) để khử 20g Sắt (III) oxit.
a. Viết PTHH của pư?
b. Tính khối lượng oxit sắt từ thu được?
4: Cho 31g Natri oxit vào 27g nước.
a. Tính khối lượng NaOH thu được?
b. Tính nồng độ % của dd thu được sau pư?
5: Cho 4,05g kim loại Al vào dd H
2
SO
4
, sa pư thu được 3,36 lít khí đktc.
a. Tính khối lượng Al đã pư?
b. Tính khối lượng muối thu được và khối lượng axit đã pư?
c. Để hòa tan hết lượng Al còn dư cần phải dùng them bao nhiêu gam axit?
6 . Cho 2,8 gam s¾t t¸c dơng víi 14,6 gam dung dÞch axit clohi®ric HCl nguyªn chÊt.
a. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra.
b. ChÊt nµo cßn d sau ph¶n øng vµ d bao nhiªu gam?
c. TÝnh thĨ tÝch khÝ H
2
thu ®ỵc (®ktc)?
d. NÕu mn cho ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn th× ph¶i dïng thªm chÊt kia mét lỵng lµ bao
nhiªu?
2.Tr êng hỵp cã nhiỊu chÊt ph¶n øng :
* Cho biÕt l ỵng mét hçn hỵp nhiỊu chÊt ph¶n øng víi mét l ỵng chÊt ph¶n øng kh¸c
(cã thĨ cho b»ng gam, mol, V
(®ktc)

, c¸c ®¹i lỵng vỊ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ),
t×m l ỵng c¸c chÊt cßn l¹i trong qu¸ tr×nh ph¶n øng hãa häc.
Bµi to¸n cã d¹ng : cho hçn hỵp A( gåm M, M’) ph¶n øng víi B
⇒
chøng minh hh A hÕt hay B hÕt:
C¸ch gi¶i chung : - Viết và cân bằng PTHH:
PTHH cã d¹ng : a M + b B c C + d D
a’ M’ + b’B c’ C’ + d‘D’
(Trong ®ã c¸c chÊt M, M’, B, C, D, C’, D’: cã thĨ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hỵp chÊt)
- TÝnh số mol của hçn hỵp vµ sè mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng . BiƯn ln lỵng
hçn hỵp hay lỵng chÊt ph¶n øng víi hh theo c¸c d÷ kiƯn cđa bµi to¸n liªn quan ®Õn läng
hh hay chÊt ph¶n øng ,®Ĩ x¸c ®Þnh lỵng hh hÕt hay chÊt ph¶n øng víi hh hÕt
- Dựa v o PTHH, t×m là ỵng c¸c chÊt cßn l¹i theo lỵng chất pư hết.
VÝ dơ: Cho 3,78 gam hỗn hợp gồm Mg và Al tác dụng với 0,5 mol HCl
a. Chứng minh rằng sau phản ứng với Mg và Al , axit vẫn còn dư ?
b. Nếu phản ứng trên làm thoát ra 4,368 lít khí H
2
(đktc) . Hãy tính số gam Mg
và Al đã dùng ban đầu ?
2
Gi¶i: a. Ta cã PTHH:
2Al + 6 HCl 2 AlCl
3
+ 3 H
2
(1)
x (mol) 3x
3.
2
x

Mg + 2 HCl MgCl2 + H
2
(2)
y (mol) 2y y
Gi¶ sư lỵng hçn hỵp hÕt :
- Theo bµi ra : 27x + 24y = 3,78 > 24 (x+y)
⇒

3,78
24
= 0,16 > x +y (3)
- Theo PT (1) (2)
⇒
n
HCl
= 3x + 2y < 3 (x +y) (4)
KÕt hỵp (3) (4) : 3x + 2y < 3 (x +y) < 3.0,16 = 0,48
VËy : n
HCl
ph¶n øng = 3x + 2y < 0,48 mµ bµi theo bµi ra n
HCl
= 0,5 (mol)
Nªn lỵng hçn hỵp hÕt, A xÝt cßn d .
b. Lỵng hçn hỵp hÕt nªn ta cã PT : 27x + 24y = 3,78 (5)
Theo (1) (2) : n
H2
=
3.
2
x

+ y =
4,368
22,4
= 0,195 (6)
Gi¶i hƯ ph¬ng tr×nh:
27 24 3,78
3 / 2. 0,195
x y
x y
+ =


+ =


⇒
x = 0,06 (mol) , y = 0,09 (mol)
m
Al
= n. M = 0,06. 27 = 1,62 (g), m
Mg
= n. M = 0,09. 24 = 2,16 (g),
* Bài tập vận dụng:
1. Cho 8,4 gam hỗn hợp Zn và Mg tác dụng với 3,65 g HCl
a. Chứng minh rằng sau phản ứng axit vẫn còn dư ?
b. Nếu thoát ra 4,48 lít khí ở (đktc) . Hãy tính số gam Mg và Al đã dùng ban đầu
2. Cho 7,8 gam hỗn hợp Mg và Al tác dụng với 0,5 mol dung dòch H
2
SO
4

a. Chứng minh rằng sau phản ứng với Mg và Al , axit vẫn còn dư ?
b. Nếu phản ứng trên làm thoát ra 4,368 lít khí H
2
(đktc) . Hãy tính % về khối lượng
của Mg và Al đã dùng ban đầu ?
3. Hoµ tan hçn hỵp gåm 37,2 gam Zn vµ Fe trong 1 mol dung dÞch H
2
SO
4
a. Chøng minh r»ng hçn hỵp tan hÕt.
b. NÕu hoµ tan hçn hỵp trªn víi lỵng gÊp ®«i vµo cïng lỵng axit trªn th× hçn hỵp
cã tan hÕt kh«ng.
4. Hoµ tan hçn hỵp gåm Mg vµ Fe trong dung dÞch ®ùng 7,3 gam HCl ta thu ®ỵc 0,18
gam H
2
. Chøng minh sau ph¶n øng vÉn cßn d axit.
5. Ngi ta tiÕn hµnh 2 thÝ nghiƯm sau:
TN1: Cho 2,02 gam hçn hỵp Mg, Zn vµo cèc ®ùng 200ml dung dÞch HCl . Sau ph¶n
øng ®un nãng cho níc bay h¬i hÕt thu ®ỵc 4,86 gam chÊt r¾n.
TN2: Cho 2,02 gam hçn hỵp trªn vµo cèc ®ùng 400ml dung dÞch HCl trªn. Sau khi
c« c¹n thu ®ỵc 5,57 gam chÊt r¾n.
a. Chøng minh trong TN1 axit hÕt, TN2 axit d.
b. TÝnh thĨ tÝch khÝ (®ktc)

bay ra ë TN1.
c. TÝnh sè mol HCl tham gia ph¶n øng.
d. TÝnh sè gam mçi kim lo¹i
3
6. Cho a gam Fe hoµ tan trong dung dÞch HCl (TN1) sau khi c« c¹n dung dÞch thu ®ỵc

3,1 gam chÊt r¾n. NÕu cho a gam Fe vµ b gam Mg ( TN2) vµo dung dÞch HCl còng víi l-
ỵng trªn th× thu ®ỵc 3,34 gam chÊt r¾n . BiÕt thĨ tÝch H
2
(®ktc)

tho¸t ra ë c¶ 2 TN ®Ịu lµ
448 ml. TÝnh a,b biÕt r»ng ë TN2 Mg ho¹t ®éng m¹nh h¬n Fe. ChØ khi Mg ph¶n øng
xong th× Fe míi ph¶n øng.
7. Cho 22 gam hçn hỵp X gåm Al vµ Fe ph¶n øng víi dung dÞch chøa 0,6 mol HCl .
Chøng minh hçn hỵp X tan hÕt.
8. Cho 3,87 gam hçn hỵp A gåm Mg vµ Al vµo 0,25mol HCl vµ 0,125 mol H
2
SO
4
ta thu
®ỵc dung dÞch B vµ 4,368 lit H
2
(®ktc)

.
a. Chøng minh trong dung dÞch vÉn cßn d axit.
b. TÝnh % c¸c kim lo¹i trong A.
9. Hoµ tan 7,8 gam hçn hỵp gåm Mg vµ Zn vµo dung dÞch H
2
SO
4
. Sau ph¶n øng thu ®ỵc
dung dÞch A vµ 2,24 lit khÝ. Chøng minh sau ph¶n øng kim lo¹i vÉn cßn d.
10. Hoà tan 13,2 gam hỗn hợp A gồm 2 kim loại có cùng hoá trò vào 0.6 mol HCl .
Cô cạn dung dòch sau phản ứng thu được 32,7 gam hỗn hợp muối khan.

a. Chứng minh hỗn hợp A không tan hết.
b. Tính thể tích hiđro sinh ra (®ktc).
D¹ng 2- To¸n hçn hỵp :
Bµi to¸n cã d¹ng : cho m (g) hçn hỵp A ( gåm M, M’) ph¶n øng hoµn toµn víi läng
chÊt B
⇒
TÝnh thµnh phÇn % cđa hçn hỵp hay lỵng s¶n phÈm.
1. Tr êng hỵp trong hçn hỵp cã mét sè chÊt kh«ng ph¶n øng víi chÊt ®· cho:
cho m (g) hçn hỵp A(gåm M, M ) + chØ cã mét chÊt ph¶n øng hoµn toµn víi l’ äng chÊt B.
C¸ch gi¶i chung :
- X¸c ®Þnh trong hçn hỵp A (M, M’) chÊt nµo ph¶n øng víi B. viÕt v c©n bà ằng PTHH.
- TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiƯn cđa bµi to¸n liªn quan
®Õn läng hh hay lỵng chÊt ph¶n øng, ®Ĩ x¸c ®Þnh lỵng chÊt nµo trong hçn hỵp ph¶n øng,
lỵng chÊt kh«ng ph¶n øng.
- Dựa v o PTHH, c¸c d÷ kiƯn bµi to¸n, t×m là ỵng c¸c chÊt trong hçn hỵp hay lỵng c¸c
chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu .
VÝ dơ: Cho 9,1 gam hçn hỵp kim lo¹i Cu vµ Al ph¶n øng hoµn toµn víi dd HCl, thu ®-
ỵc 3,36 lÝt khÝ (®ktc). TÝnh TP % cđa hçn hỵp kim lo¹i.
Gi¶i: - Cho hçn hỵp kim lo¹i vµo HCl chØ cã Al ph¶n øng theo PT:
2Al + 6 HCl 2 AlCl
3
+ 3 H
2
(1)
x (mol) 3x
3.
2
x
- Theo PT: n
H2

=
3.
2
x
=
3,36
22,4
= 0,15 (mol)
⇒
x = 0,1 (mol)
⇒
m
Al
= n.M = 0,1. 27 = 2,7 (g)
⇒
m
Cu
= m
hh
- m
Al
= 9,1 - 2,7 = 6,4 (g)
* Bài tập vận dụng:
1. Cho 8 gam hỗn hợp gồm Cu và Fe tác dụng với dung dòch HCl dư tạo thành 1,68
lít khí H
2
thoát ra (ở đktc ). Tính % về khối lượng của từng kim loại có trong hỗn
hợp ?
4
2. Cho hỗn hợp gồm Ag và Al tác dụng với dung dòch H

2
SO
4
dư tạo thành 6,72 lít khí
H
2
thoát ra (ở đktc) và 4,6 g chất rắn không tan. Tính % về khối lượng của từng kim
loại có trong hỗn hợp ?
2.Tr êng hỵp c¸c chÊt trong hçn hỵp ®Ịu tham gia ph¶n øng
cho m (g) hçn hỵp A ( gåm M, M ) + c¸c chÊt trong ·«n hỵp A ®Ịu ph¶n øng hoµn toµn’
víi läng chÊt B.
C¸ch gi¶i chung :
- ViÕt v c©n bà ằng PTHH X¶Y RA
- TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiƯn cđa bµi to¸n liªn quan
®Õn lỵng hh hay lỵng chÊt ph¶n øng .
- Dựa v o PTHH, c¸c d÷ kiƯn bµi to¸n, LËp hƯ phà ¬ng tr×nh bËc nhÊt 1 Èn( hc 2 Èn ).
t×m lỵng c¸c chÊt trong hçn hỵp hay lỵng c¸c chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu .
VÝ dơ. §èt ch¸y 29,6 gam hçn hỵp kim lo¹i Cu vµ Fe cÇn 6,72 lÝt khÝ oxi ë ®iỊu
kiƯn tiªu chn.TÝnh khèi lỵng chÊt r¾n thu ®ỵc theo 2 c¸ch.
Gi¶i:
n
oxi
= 6,72 : 22,4 = 0,3 mol
m
oxi
= 0,3 x 32 = 9,6 gam
PTP¦ : 2Cu + O
2
-> 2CuO (1)
x (mol) : x/2 : x

3 Fe + 2O
2
-> Fe
3
O
4
(2)
y (mol) 2y/3 y/3
C¸ch 1: ¸p dơng §LBTKL cho ph¶n øng (1) vµ (2) ta cã :
m
s¨t
+ m
®ång
+ m
oxi
= m
oxu
= 29,6 + 9,6 = 39,2 gam
C¸ch 2 : Gäi x,y lµ sè mol cđa Cu vµ Fe trong hçn hỵp ban ®Çu (x,y nguyªn d¬ng)
Theo bµi ra ta cã :
64x + 56y = 29,6
x/2 + 2y/3 = 0,3
 x = 0,2 ; y = 0,3
 khèi lỵng oxit thu ®ỵc lµ : 80x + (232y:3 ) = 80 . 0,2 + 232 . 0,1 = 39,2 gam
* Bài tập vận dụng:
1. Khử 15,2 gam hỗn hợp gồm Fe
2
O
3
và FeO bằng H

2
ở nhiệt độ cao thu được sắt
kim loại . Để hòa tan hết lượng sắt này cần 0,4 mol HCl.
a.Tính % về khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp ban đầu ?
b.Tính thể tích H
2
thu được (ở đktc)?
2. Cho 19,46 gam hỗn hợp gồm Mg , Al và Zn trong đó khối lượng của Magie bằng
khối lượng của nhôm tác dụng với dung dòch HCl tạo thành 16, 352 lít khí H
2
thoát
ra (ở đktc ) .
Tính % về khối lượng của từng kim loại có trong hỗn hợp ?
3. Khử 15,2 gam hỗn hợp gồm Fe
2
O
3
và FeO bằng H
2
ở nhiệt độ cao thu được sắt
kim loại . Để hòa tan hết lượng sắt này cần 0,4 mol HCl .
a.Tính % về khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp ban đầu ?
5
b.Tính thể tích H
2
thu được ở đktc ?
4. Cho một luồng CO dư đi qua ống sứ chứa 15,3 gam hỗn hợp gồm FeO và ZnO
nung nóng , thu được một hỗn hợp chất rắn có khối lượng 12, 74 gam . Biết trong
điều kiện thí nghiệm hiệu suất các phản ứng đều đạt 80% .
a.Tính % về khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp ban đầu ?

b.Để hòa tan hoàn toàn lượng chất rắn thu được sau phản ứng trên phải dùng bao
nhiêu lít dung dòch HCl 2M ?
5. Cho luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam hỗn hợp gồm Fe , FeO , Fe
2
O
3
nung
nóng . Sau khi kết thúc thí nghiệm , thu được 64 gam chất rắn A và 11,2 lít khí B
(đktc) có tỉ khối hơi so với hiđro là 20,4. Tính m ?
6. Cho 11 gam hỗn hợp gồm Al và Fe tác dụng vừa đủ với dung dòch HCl 2M tạo
thành 8,96 lít khí H
2
thoát ra ở đktc .
a.Tính % về khối lượng của từng kim loại có trong hỗn hợp ?
b. Tính thể tích dung dòch HCl đã tham gia phản ứng ?
7. Cho 8,8 gam hỗn hợp gồm Mg và MgO tác dụng vừa đủ với dung dòch HCl 14,6%
.Cô cạn dung dòch sau phản ứng thu được 28,5 gam muối khan.
a. Tính % về khối lượng của từng chất có trong hỗn hợp ?
b. Tính khối lượng dung dòch HCl đã tham gia phản ứng ?
c. Tính nồng độ phần trăm của muối tạo thành sau phản ứng ?
8. Cho một luồng CO dư đi qua ống sứ chứa 15,3 gam hỗn hợp gồm FeO và ZnO
nung nóng , thu được một hỗn hợp chất rắn có khối lượng 12, 74 gam . Biết trong
điều kiện thí nghiệm hiệu suất các phản ứng đều đạt 80%.
a. Tính % về khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp ban đầu ?
b. Để hòa tan hoàn toàn lượng chất rắn thu được sau phản ứng trên phải dùng bao
nhiêu lít dung dòch HCl 2M ?
9. Chia hỗn hợp gồm Fe và Fe
2
O
3

làm 2 phần bằng nhau.
Phần 1 : cho một luồng CO đi qua và nung nóng thu được 11,2 gam Fe.
Phần 2 : ngâm trong dung dòch HCl . Sau phản ứng thu được 2,24 lít khí H
2
ở đktc
Tính % về khối lượng của mỗi chất có trong hỗn hợp ban đầu ?
10. Cho 46,1 (g) hỗn hợp Mg, Fe, Zn phản ứng với dung dòch HCl thì thu được 17,92
lít H
2
(đktc). Tính thành phần phần trăm về khối lượng các kim loại trong hỗn hợp.
Biết rằng thể tích khí H
2
do sắt tạo ra gấp đôi thể tích H
2
do Mg tạo ra.
d¹ng 3- to¸n T¨ng gi¶m khèi l ỵng
Trường hợp1: Kim loại phản ứng với muối của kim loại yếu hơn.
6
C¸ch gi¶i chung : - Gọi x (g) là khối lượng của kim loại mạnh.
- Lập phương trình hoá học.
- Dựa vào dữ kiện đề bài và PTHH để tìm lượng kim loại tham gia.
- Từ đó suy ra lượng các chất khác.
Lưu ý: Khi cho miếng kim loại vào dung dòch muối, Sau phản ứng thanh kim loại
tắng hay giảm:
- Nếu thanh kim loại tăng:
− =
kim loại sau kim loại trước kim loại tăng
m m m
- Nếu khối lượng thanh kim loại giảm:
− =

kim loại trước kim loại sau kim loại giảm
m m m
- Nếu đề bài cho khối lượng thanh kim loại tăng a% hay giảm b% thì nên đặt thanh
kim loại ban đầu là m gam. Vậy khối lượng thanh kim loại tăng a%
×
m hay b%
×
m
.
* Bài tập vận dụng:
1: Cho một lá đồng có khối lượng là 6 gam vào dung dòch AgNO
3
. Phản ứng xong,
đem lá kim loại ra rửa nhẹ, làm khô cân được 13,6 gam. Tính khối lượng đồng đã
phản ứng.
2. Ngâm một miếng sắt vào 320 gam dung dòch CuSO
4
10%. Sau khi tất cả đồng bò
đẩy ra khỏi dung dòch CuSO
4
và bám hết vào miếng sắt, thì khối lượng miếng sắt
tăng lên 8%. Xác đònh khối lượng miếng sắt ban đầu.
3.Nhúng thanh sắt có khối lượng 50 gam vào 400ml dung dòch CuSO
4
. Sau một thời
gian khối lượng thanh sắt tăng 4%.
a. Xác đònh lượng Cu thoát ra. Giả sử đồng thoát ra đều bám vào thanh sắt.
b. Tính nồng độ mol/l của dung dòch sắt(II) sunfat tạo thành. Giả sử thể tích dung
dòch không thay đổi.
4. Hai thanh kim loại giống nhau (đều tạo bởi cùng nguyên tố R hoá trò II) và có

cùng khối lượng. Thả thanh thứ nhất vào dung dòch Cu(NO
3
)
2
và thanh thú hai vào
dung dòch Pb(NO
3
)
2
. Sau một thời gian, khi số mol 2 muối phản ứng bằng nhau lấy 2
thanh kim loại đó ra khỏi dung dòch thấy khối lượng thanh thứ nhất giảm đi 0,2%,
còn khối lượng thanh thứ hai tăng thêm 28,4%. Tìm nguyên tố R.
5: Cho một thanh Pb kim loại tác dụng vừa đủ với dung dòch muối nitrat của kim loại
hoá trò II, sau một thời gian khi khối lượng thanh Pb không đổi thì lấy ra khỏi dung
dòch thấy khối lượng nó giảm đi 14,3 gam. Cho thanh sắt có khối lượng 50 gam vào
dung dòch sau phản ứng trên, khối lượng thanh sắt không đổi nữa thì lấy ra khỏi dung
dòch, rửa sạch, sấy khô cân nặng 65,1 gam. Tìm tên kim loại hoá trò II.
7
6. Nhúng một thỏi sắt 100 gam vào dung dòch CuSO
4
. Sau một thời gian lấy ra rửa
sạch , sấy khô cân nặng 101,6 gam . Hỏi khối kim loại đó có bao nhiêu gam sắt , bao
nhiêu gam đồng ?
7.Cho một bản nhôm có khối lượng 60 gam vào dung dòch CuSO
4
. Sau một thời gian
lấy ra rửa sạch, sấy khô cân nặng 80,7gam. Tính khối lượng đồng bám vào bản
nhôm ?
8. Ngâm một lá đồng vào dung dòch AgNO
3

. Sau phản ứng khối lượng lá đồng tăng
0,76 gam . Tính số gam đồng đã tham gia phản ứng ?
9. Ngâm đinh sắt vào dung dòch CuSO
4
. Sau một thời gian lấy ra rửa sạch, sấy khô
cân nặng hơn lúc đầu 0,4 gam
a. Tính khối lượng sắt và CuSO
4
đã tham gia phản ứng ?
b. Nếu khối lượng dung dòch CuSO
4
đã dùng ở trên là 210 gam có khối lượng riêng
là 1,05 g/ml . Xác đònh nồng độ mol ban đầu của dung dòch CuSO
4
?
10. Cho 333 gam hỗn hợp 3 muối MgSO
4
, CuSO
4
và BaSO
4
vào nước được dung
dòch D và một phần không tan có khối lượng 233 gam . Nhúng thanh nhôm vào dung
dòch D . Sau phản ứng khối lượng thanh kim loại tăng 11,5 gam . Tính % về khối
lượng của mỗi muối có trong hỗn hợp trên ?
11. Cho bản sắt có khối lượng 100 gam vào 2 lít dung dòch CuSO
4
1M. Sau một thời
gian dung dòch CuSO
4

có nồng độ là 0,8 M . Tính khối lượng bản kim loại , biết rằng
thể tích dung dòch xem như không đổi và khối lượng đồng bám hoàn toàn vào bản
sắt ?
12. Nhúng một lá kẽm vào 500 ml dung dòch Pb(NO
3
)
2
2M . Sau một thời gian khối
lượng lá kẽm tăng 2,84 gam so với ban đầu .
a.Tính lượng Pb đã bám vào láZn, biết rằng lượng Pb sinh ra bám hoàn toàn vào lá
Zn.
b. Tính mồng độ M các muối có trong dung dòch sau khi lấy lá kẽm ra, biết rằng thể
tích dung dòch xem như không đổi ?
Trường hợp2 : Tăng giảm khối lượng của chất kết tủa hay khối lượng dung dòch
sau phản ứng
a) Khi gặp bài toán cho a gam muối clorua (của kim loại Ba, Ca, Mg) tác dụng
với dung dòch cacbonat tạo muối kết tủa có khối lượng b gam. Hãy tìm công thức
muối clorua.
- Muốn tìm công thức muối clorua phải tìm số mol (n) muối.
Độ giảm khối lượng muối clorua = a – b là do thay Cl
2
(M = 71) bằng CO
3
(M = 60).
⇒

muoi
71 60
=
−

á
a-b
n
8
Xác đònh công thức phân tử muối:
muoi clorua
muoi
a
=
á
á
M
n
Từ đó xác đònh công thức phân tử muối.
b) Khi gặp bài toán cho m gam muối cacbonat của kim loại hoá trò II tác dụng với
H
2
SO
4
loãng dư thu được n gam muối sunfat. Hãy tìm công thức phân tử muối
cacbonat.
Muốn tìm công thức phân tử muối cacbonat phải tìm số mol muối.
⇒

muoi
96 60
=
−
á
n -m

n
(do thay muối cacbonat (60) bằng muối sunfat (96)
Xác đònh công thức phân tử muối RCO
3
:
muoi
muoi
= →
á
á
m
R + 60 R
n

Suy ra công thức phân tử của RCO
3
.
* Bài tập vận dụng:
1. Có 100 ml muối nitrat của kim loại hoá trò II (dung dòch A). Thả vào A một thanh
Pb kim loại, sau một thời gian khi lượng Pb không đổi thì lấy nó ra khỏi dung dòch
thấy khối lượng của nó giảm đi 28,6 gam. Dung dòch còn lại được thả tiếp vào đó
một thanh Fe nặng 100 gam. Khi lượng sắt không đổi nữa thì lấy ra khỏi dung dòch,
thấm khô cân nặng 130,2 gam. Hỏi công thức của muối ban đầu và nồng độ mol của
dung dòch A.
2. Hoà tan muối nitrat của một kim loại hoá trò II vào nước được 200 ml dung dòch
(A). Cho vào dung dòch (A) 200 ml dung dòch K
3
PO
4
, phản ứng xảy ra vừa đủ, thu

được kết tủa (B) và dung dòch (C). Khối lượng kết tủa (B) và khối lượng muối nitrat
trong dung dòch (A) khác nhau 3,64 gam.
a. Tìm nồng độ mol/l của dung dòch (A) và (C), giả thiết thể tích dung dòch thay đổi
do pha trộn và thể tích kết tủa không đáng kể.
b. Cho dung dòch NaOH (lấy dư) vào 100 ml dung dòch (A) thu được kết tủa (D), lọc
lấy kết tủa (D) rồi đem nung đến khối lượng không đổi cân được 2,4 gam chất rắn.
Xác đònh kim loại trong muối nitrat.
5. D¹ng to¸n theo s¬ ®å hỵp thøc hiƯu st ph¶n øng –
C¸ch 1: Dùa vµo lỵng chÊt thiÕu tham gia ph¶n øng
H = L ỵng thùc tÕ ®· ph¶n øng .100%
Lỵng tỉng sè ®· lÊy
- Lỵng thùc tÕ ®· ph¶n øng ®ỵc tÝnh qua ph¬ng tr×nh ph¶n øng theo lỵng s¶n phÈm ®·
biÕt.
- Lỵng thùc tÕ ®· ph¶n øng < lỵng tỉng sè ®· lÊy.
- Lỵng thùc tÕ ®· ph¶n øng , lỵng tỉng sè ®· lÊy cã cïng ®¬n vÞ.
C¸ch 2: Dùa vµo 1 trong c¸c chÊt s¶n phÈm
H = L ỵng s¶n phÈm thùc tÕ thu ® ỵc .100%
Lỵng s¶n phÈm thu theo lý thut
9
- Lỵng s¶n phÈm thu theo lý thut ®ỵc tÝnh qua ph¬ng tr×nh ph¶n øng theo lỵng chÊt
tham gia ph¶n øng víi gi¶ thiÕt H = 100%
- Lỵng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®ỵc thêng cho trong ®Ị bµi.
- Lỵng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®ỵc < Lỵng s¶n phÈm thu theo lý thut
- Lỵng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®ỵc vµ Lỵng s¶n phÈm thu theo lý thut ph¶i cã cïng ®¬n
vÞ ®o.
* Bài tập vận dụng:
1: Nung 1 kg ®¸ v«i chøa 80% CaCO
3
thu ®ỵc 112 dm
3

CO
2
(®ktc) .TÝnh hiƯu st ph©n
hủ CaCO
3
.
2:a) Khi cho khÝ SO
3
hỵp níc cho ta dung dÞch H
2
SO
4
. TÝnh lỵng H
2
SO
4
®iỊu chÕ ®ỵc khi
cho 40 Kg SO
3
hỵp níc. BiÕt HiƯu st ph¶n øng lµ 95%.
b) Ngêi ta dïng qng boxit ®Ĩ s¶n xt nh«m theo s¬ ®å ph¶n øng sau:
Al
2
O
3
®iƯn ph©n nãng ch¶y, xóc t¸c Al + O
2
Hµm lỵng Al
2
O

3
trong qng boxit lµ 40% . §Ĩ cã ®ỵc 4 tÊn nh«m nguyªn chÊt cÇn bao
nhiªu tÊn qng. BiÕt H cđa qu¸ tr×nh s¶n xt lµ 90%
3:Cã thĨ ®iỊuchÕ bao nhiªu kg nh«m tõ 1 tÊn qng b«xit cã chøa 95% nh«m oxit, biÕt
hiƯu st ph¶n øng lµ 98%.
PT: Al
2
O
3
®iƯn ph©n nãng ch¶y, xóc t¸c Al + O
2
4Ngêi ta dïng 490kg than ®Ĩ ®èt lß ch¹y m¸y. Sau khi lß ngi, thÊy cßn 49kg than cha
ch¸y.
a) TÝnh hiƯu st cđa sù ch¸y trªn.
b) TÝnh lỵng CaCO
3
thu ®ỵc, khi cho toµn bé khÝ CO
2
vµo níc v«i trong d.
5:Ngêi ta ®iỊu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i (CaCO
3
). Lỵng v«i sèng thu ®-
ỵc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ 0,45 tÊn. TÝnh hiƯu st ph¶n øng.
6:Cã thĨ ®iỊu chÕ bao nhiªu kg nh«m tõ 1tÊn qng boxit cã chøa 95% nh«m oxit, biÕt
hiƯu st ph¶n øng lµ 98%.
7:Khi cho khÝ SO
3
t¸c dơng víi níc cho ta dung dÞch H
2
SO

4
. TÝnh lỵng H
2
SO
4
®iỊu chÕ
®ỵc khi cho 40 kg SO
3
t¸c dơng víi níc. BiÕt hiƯu st ph¶n øng lµ 95%.
8.Ngêi ta ®iỊu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i CaCO
3
. Lỵng v«i sèng thu ®-
ỵc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ: H·y gi¶i thÝch sù lùa chän? Gi¶ sư hiƯu st
nung v«i ®¹t 100%.
9. Tính khối lượng H
2
SO
4
95% thu được từ 60 kg quặng pirit nếu hiệu suất p/ ứng là
85% ?
10. Dùng 150 gam quặng pirit chưá 20% chất trơ điều chế H
2
SO
4
. Đem toàn bộ lượng
axit điều chế được hòa tan vừa đủ m gam Fe
2
O
3
. Tất cả phản ứng xảy ra hoàn toàn,

hãy
a. Tính khối lượng H
2
SO
4
điều chế được ?
b. Tính m ?
11. Từ 1 tấn quặng pirit chưá 90% FeS
2
có thể điều chế bao nhiêu lít H
2
SO
4
đậm đặc
98% (d = 1,84 g/ml) , biết hiệu suất trong quá trình điều chế là 80% ?
12. Trong công nghiệp điều chế H
2
SO
4
từ FeS
2
theo sơ đồ sau:
FeS
2

→
SO
2

→

SO
3

→
H
2
SO
4
10
a. Viết phương trình phản ứng và ghi rõ điều kiện.
b. Tính lượng axit 98% điều chế được từ 1 tấn quặng chứa 60% FeS
2
.
Biết hiệu suất của quá trình là 80%.
13. Điều chế HNO
3
trong công nghiệp theo sơ đồ:
NH
3

→
NO
→
NO
2

→
HNO
3
a. Viết phương trình phản ứng và ghi rõ điều kiện.

b. Tính thể tích NH
3
(ở đktc) chứa 15% tạp chất không cháy cần thiết để thu được 10
kg HNO
3
31,5%. Biết hiệu suất của quá trình là 79,356%
11