Xây dựng đảng về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh bắc ninh hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

NGUYỄN XUÂN ĐỊNH

XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ CẤP HUYỆN
Ở TỈNH BẮC NINH HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ
XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƢỚC

HÀ NỘI – 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

NGUYỄN XUÂN ĐỊNH

XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ CẤP HUYỆN
Ở TỈNH BẮC NINH HIỆN NAY

Ngành: Xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nƣớc

Mã số : 8 31 02 02
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS, TS. Mai Đức Ngọc

HÀ NỘI – 2022


Luận văn đã đƣợc chỉnh sửa theo khuyến nghị của Hội đồng chấm
luận văn thạc sĩ.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2022

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

PGS, TS. Trần Thanh Giang


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn
chưa từng được ai công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Xn Định


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Chữ viết đầy đủ

Chữ viết tắt

Ban Thường vụ

BTV

Chính trị - xã hội

CT-XH

Hệ thống chính trị

HTCT

Mặt trận Tổ quốc

MTTQ

Xây dựng Đảng

XDĐ


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chƣơng 1: XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ CẤP HUYỆN
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN .................................................................................................... 9

1.1. Đảng bộ cấp huyện - Quan niệm, vị trí, vai trị, chức năng, nhiệm vụ..........9
1.2. Xây dựng Đảng về chính trị của đảng bộ cấp huyện - Quan niệm, vai
trò, nội dung, phương thức ...................................................................... 14
Chƣơng 2: XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ CẤP
HUYỆN Ở TỈNH BẮC NINH HIỆN NAY - THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN
VÀ KINH NGHIỆM ...............................................................................................30

2.1. Những yếu tố tác động đến xây dựng Đảng về chính trị của đảng bộ
cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay ....................................................... 30
2.2. Thực trạng xây dựng Đảng về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh
Bắc Ninh hiện nay ................................................................................... 34
2.3. Nguyên nhân và kinh nghiệm........................................................... 49
Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TĂNG
CƢỜNG XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ CẤP HUYỆN
Ở TỈNH BẮC NINH THỜI GIAN TỚI ................................................................56

3.1. Dự báo những nhân tố tác động và phương hướng tăng cường xây dựng Đảng
về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh thời gian tới.......... 56
3.2. Những giải pháp chủ yếu tăng cường xây dựng Đảng về chính trị của
đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh thời gian tới.................................... 62
KẾT LUẬN ..............................................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................82
PHỤ LỤC .................................................................................................................90
TÓM TẮT LUẬN VĂN ........................................................................................120


1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Từ trước đến nay, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, Đảng Cộng sản Việt
Nam vẫn kiên trì mục tiêu lý tưởng cách mạng độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội, thể hiện trung thành với lợi ích của giai cấp công nhân, nhân
dân lao động và của dân tộc. Để bảo đảm, giữ vững vai trò, vị thế cầm
quyền, Đảng phải tiến hành các mặt công tác xây dựng nội bộ Đảng (về
chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức và cán bộ). Trong đó, XDĐ về chính
trị là nhân tố cấu thành quan trọng hàng đầu trong sự lãnh đạo của Đảng đối
với Nhà nước và xã hội. Từ khi ra đời đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam
luôn quan tâm đến XDĐ về chính trị. Vì thế, Đảng đã góp phần quan trọng
vào những thành tựu rất đáng ghi nhận: tạo nên sự ổn định chính trị - xã hội
(CT-XH), giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và những giá trị truyền
thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng nền tảng tư tưởng, xây dựng khối đại
đoàn kết, thống nhất trong toàn Đảng.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, XDĐ về chính
trị trong thời gian qua vẫn còn tồn tại những hạn chế, bất cập: chưa
khắc phục kịp thời tình trạng suy thối về tư tưởng chính trị trong một
bộ phận khơng nhỏ cán bộ, đảng viên như trong Nghị quyết Trung ương
4 khóa XI đã nêu ra; Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII cịn chỉ rõ 9
biểu hiện suy thối về tư tưởng chính trị. Trước những diễn biến phức
tạp của tình hình quốc tế, trước âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hịa bình”
của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam, XDĐ về chính trị
cịn nhiều lúng túng, thiếu sức thuyết phục, tính chiến đấ u cịn hạn chế,
chưa sát thực tiễn và chưa linh hoạt, chưa làm tốt cơng tác giáo dục tư
tưởng chính trị và đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội,
những quan điểm mơ hồ về chính trị… Do đó, tăng cường XDĐ về


2

chính trị là góp phần ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng suy thối về tư
tưởng chính trị trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên hiện
nay, làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh lãnh đạo xây dựng nước Việt
Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi lên
chủ nghĩa xã hội.
Hiện nay, Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh có 8 đảng bộ cấp huyện, bao gồm:
Đảng bộ thành phố Bắc Ninh, Đảng bộ thành phố Từ Sơn, Đảng bộ huyện
Tiên Du, Đảng bộ huyện Yên Phong, Đảng bộ huyện Thuận Thành, Đảng bộ
huyện Quế Võ, Đảng bộ huyện Gia Bình và Đảng bộ huyện Lương Tài. Trong
những năm qua, đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh luôn quan tâm làm tốt
các mặt cơng tác XDĐ, đặc biệt là XDĐ về chính trị để xây dựng Đảng bộ
trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của địa phương trong tình
hình mới.
Tuy nhiên, XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh
vẫn còn những hạn chế cả về nội dung và phương thức lãnh đạo: Tổ chức
triển khai thực hiện thắng lợi nghị quyết của đảng bộ có nội dung còn chung
chung, chưa sát, chưa gắn với thực tiễn địa phương; đấu tranh chống tham
nhũng, tiêu cực, tư tưởng lạc hậu, giữ vững uy tín chính trị của Đảng hiệu quả
chưa cao; hoạt động ban hành và chỉ đạo thực hiện nghị quyết của các cấp ủy
đảng còn chung chung, chưa sát với đặc điểm của địa phương; cơng tác xây
dựng đảng bộ trong sạch, vững mạnh, phịng chống tham nhũng, tiêu cực có
nơi cịn lúng túng, chưa chặt chẽ, thường xuyên… Do đó, yêu cầu cấp thiết
đặt ra hiện nay là cần có những giải pháp nhằm tăng cường XDĐ về chính trị
của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo
và sức chiến đấu của đảng bộ cấp huyện.
Từ những lý do trên tác giả chọn đề tài “Xây dựng Đảng về chính trị
của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay” làm luận văn thạc sĩ
ngành Xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nước.

3

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong thời gian qua, đã có nhiều cơng trình, đề tài khoa học nghiên cứu
về cơng tác XDĐ nói chung, XDĐ về chính trị nói riêng. Khi thực hiện đề tài
này, tác giả đã tiếp cận một số cơng trình khoa học liên quan trực tiếp đến đề
tài luận văn, tiêu biểu như:
* Những cơng trình nghiên cứu về xây dựng Đảng nói chung
- Nguyễn Minh Tuấn (2017), Xây dựng Đảng về đạo đức cần gắn chặt
với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, Tạp chí Cộng sản, tháng
5 (895), tr.27-32. Bài viết chỉ rõ, XDĐ về đạo đức không chỉ là một trong bốn
trụ cột của cơng tác XDĐ nói chung, có mối quan hệ qua lại giữa các mặt
trong nội dung xây dựng Đảng mà còn là cơ sở bảo đảm cho xây dựng Đảng
về chính trị, tư tưởng và tổ chức.
- Võ Đào Hà (2017), Công tác xây dựng Đảng của Đảng bộ Học viện
Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Xây
dựng Đảng và chính quyền nhà nước, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà
Nội. Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề về lý luận và thực tiễn về công tác XDĐ
của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh, đề tài đề xuất một số phương hướng và
giải pháp cơ bản tăng cường công tác XDĐ của Đảng bộ Học viện Cán bộ
Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới.
- Nguyễn Đức Hà (2020), Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng nhiệm
kỳ Đại hội XII: Triển khai toàn diện, đồng bộ về chính trị, tư tưởng, đạo đức,
tổ chức và cán bộ, Tạp chí Tuyên giáo, số 10, tr.10-13. Từ thực tiễn công tác
xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, có thể
khẳng định rằng, những kết quả tồn diện, đồng bộ, thường xun của cơng
tác XDĐ về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ đã góp phần quan
trọng làm cho Đảng ta đoàn kết, thống nhất hơn; củng cố, tăng cường niềm tin
của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.
- Ngô Thị Thanh Hằng (2020), Xây dựng Đảng bộ thành phố Hà Nội

4

trong sạch, vững mạnh - Nhân tố quyết định mọi thắng lợi của Thủ đơ, Tạp
chí Lịch sử Đảng, số 3-2020, tr.3-12. Trong 90 năm vừa lãnh đạo phong trào
cách mạng của nhân dân Hà Nội, vừa không ngừng xây dựng Đảng bộ trong
sạch, vững mạnh tồn diện về chính trị, tư tưởng, tổ chức, cán bộ, đạo đức,
Đảng bộ thành phố Hà Nội ngày càng trưởng thành, vững mạnh, giữ vững
vai trò lãnh đạo, là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của sự nghiệp cách
mạng Hà Nội.
- Nguyễn Minh Tuấn, Nguyễn Thị Tố Uyên (2021), Tăng cường xây
dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững
mạnh ở Việt Nam hiện nay: Yêu cầu cấp bách và những vấn đề đặt ra, Tạp
chí Thơng tin khoa học lý luận chính trị, số 3, tr.46-50. Kể từ khi thành lập
đến nay, Đảng ta thường xuyên quan tâm đến công tác xây dựng, chỉnh đốn
Đảng và xác định đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Hiệu lực, hiệu quả
hoạt động các tổ chức của HTCT là minh chứng khẳng định vai trò lãnh đạo
của Đảng trên thực tế, là thước đo năng lực lãnh đạo, uy tín, vai trị, vị thể của
Đảng cầm quyền.
- Nguyễn Đức Nhuận (2022), Xây dựng Đảng bộ các trường sĩ quan
quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh, luận án tiến sĩ chuyên ngành
Hồ Chí Minh học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Trên cơ
sở làm rõ nội dung, giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng, vận
dụng vào đánh giá khách quan thực trạng xây dựng Đảng bộ các trường sĩ
quan quân đội từ năm 2011-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm xây dựng
Đảng bộ các trường sĩ quan quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
* Những cơng trình nghiên cứu xây dựng Đảng về chính trị
- Nguyễn Đức Ái (2013) (Chủ biên), Xây dựng Đảng về chính trị, Nxb.
Chính trị - Hành chính, Hà Nội. Nội dung cuốn sách gồm 6 chương, đi sâu

phân tích vị trí, vai trị, nội dung, ngun tắc XDĐ về chính trị và phương
thức thực hiện nhiệm vụ XDĐ về chính trị.


5

- Đoàn Thị Hương (2015), Trung ương Cục miền Nam lãnh đạo cơng
tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng (1951-1954), Tạp chí Lịch sử Đảng,
số 6, tr.75-80. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, cơ
quan lãnh đạo của Đảng ở Nam Bộ là Xứ ủy Nam Bộ tiếp đến là Trung ương
Cục miền Nam rất coi trọng công tác XDĐ. Giai đoạn cuối của cuộc kháng
chiến, cơ quan lãnh đạo của Đảng ở Nam Bộ đề cao cơng tác XDĐ về chính
trị, tư tưởng, góp phần đưa cuộc kháng chiến ở Nam Bộ đến thắng lợi.
- Trần Thị Anh Đào (2017), Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam về
chính trị và tư tưởng hiện nay, Đề tài khoa học cấp cơ sở trọng điểm, Học
viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội. Đề tài làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn
xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam về chính trị và tư tưởng trong giai đoạn
hiện nay, từ đó đề xuất phương hướng, giải pháp tăng cường xây dựng Đảng
Cộng sản Việt Nam về chính trị và tư tưởng trong thời gian tới.
- Lê Kim Việt (2019), Mối quan hệ giữa xây dựng Đảng về tư tưởng,
chính trị, tổ chức với xây dựng Đảng về đạo đức, Đề tài khoa học cấp bộ năm
2018-2019, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Trên cơ sở
phân tích những vấn đề lý luận, thực tiễn liên quan đến mối quan hệ giữa
XDĐ về chính trị, tư tưởng, tổ chức và XDĐ về đạo đức, đề tài đề xuất
phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường mối quan hệ giữa XDĐ
về chính trị, tư tưởng, tổ chức với XDĐ về đạo đức, góp phần làm cho Đảng
thực sự trong sạch, vững mạnh toàn diện, xứng đáng là đội tiên phong của
giai cấp công nhân và của dân tộc Việt Nam, để Đảng hoàn thành mọi nhiệm
vụ trong bối cảnh và điều kiện mới.
- Nguyễn Trọng Phúc, Nguyễn Thị Thanh Hà (2021), Bản lĩnh chính trị

của Đảng với việc xây dựng Đảng về chính trị theo quan điểm Đại hội XIII,
Tạp chí Lý luận chính trị, số 8, tr.9-15. Từ những chỉ dẫn của Hồ Chí Minh,
kinh nghiệm, bài học XDĐ trong thời kỳ đổi mới, Đại hội XIII của Đảng xác
định rõ những nội dung cơ bản trong XDĐ về chính trị và nhấn mạnh, trong


6

bối cảnh đẩy mạnh tồn diện, đồng bộ cơng cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế
càng địi hỏi khơng ngừng rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực
lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng.
Các cơng trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều nội dung lý luận và
thực tiễn về công tác XDĐ nói chung, XDĐ về chính trị nói riêng. Tuy nhiên,
đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện về
đề tài “Xây dựng Đảng về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh
hiện nay”.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về XDĐ về chính
trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh; luận văn đề xuất phương hướng và
những giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp
huyện ở tỉnh Bắc Ninh thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn tập trung thực hiện các nội
dung sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp
huyện;
- Khảo sát, phân tích, đánh giá đúng thực trạng XDĐ về chính trị của
đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay, chỉ ra nguyên nhân và rút ra một
số kinh nghiệm;

- Đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường
XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng Đảng về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh.
4.2. Phạm vi nghiên cứu


7

- Phạm vi không gian: 8 đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh, bao gồm:
Đảng bộ thành phố Bắc Ninh, Đảng bộ thành phố Từ Sơn, Đảng bộ huyện
Tiên Du, Đảng bộ huyện Yên Phong, Đảng bộ huyện Thuận Thành, Đảng bộ
huyện Quế Võ, Đảng bộ huyện Gia Bình và Đảng bộ huyện Lương Tài.
- Phạm vi thời gian: từ năm 2015 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác XDĐ và
XDĐ về chính trị.
5.2. Cơ sở thực tiễn
Thực trạng XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh
hiện nay, đặc biệt từ năm 2015 đến nay.
5.3. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể: kết hợp các phương
pháp lịch sử và lơgic, phân tích và tổng hợp, thống kê - so sánh, nghiên cứu
tài liệu, tổng kết thực tiễn.
- Phương pháp kết hợp phân tích và tổng hợp: Được sử dụng chủ yếu

cho nghiên cứu lý thuyết và đồng thời cũng sử dụng trong phân tích thực tiễn
ở một số nội dung cần thiết.
- Phương pháp thống kê - so sánh: Sử dụng các số liệu thống kê, phân
tích, đánh giá và đưa ra kết luận về thực trạng các vấn đề nảy sinh trong XDĐ
về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
- Phương pháp mơ hình hóa kết hợp với phương pháp thống kê được sử
dụng nhằm để đưa dự báo, đánh giá tác động đến XDĐ về chính trị của đảng
bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay.


8

6. Đóng góp mới của luận văn
- Làm rõ vai trị, nội dung, phương thức XDĐ về chính trị của đảng bộ
cấp huyện;
- Phân tích, đánh giá thực trạng XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp
huyện ở tỉnh Bắc Ninh trên từng nội dung và phương thức đã được xác định ở
phần trên.
- Đề xuất phương hướng và một số giải pháp mới, mang tính đột phá
nhằm tăng cường XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh
thời gian tới.
- Cung cấp thêm những luận cứ khoa học, cơ sở thực tiễn cho công tác
XDĐ về chính trị của đảng bộ cơ sở.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
- Luận văn làm rõ những vấn đề lý luận về XDĐ về chính trị của đảng
bộ cấp huyện; đánh giá đúng thực trạng XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp
huyện ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay; đồng thời, đề xuất một số giải pháp mới,
mang tính đột phá nhằm tăng cường XDĐ về chính trị của đảng bộ cấp huyện
ở tỉnh Bắc Ninh thời gian tới.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cung cấp cơ sở khoa học

giúp lãnh đạo các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng trong việc XDĐ về
chính trị của đảng bộ cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh .
- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác giảng dạy,
nghiên cứu về cơng tác XDĐ ở Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ và các
trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện ở tỉnh Bắc Ninh.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn
gồm 03 chương, 07 tiết.


9

Chƣơng 1
XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ CẤP HUYỆN
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1. Đảng bộ cấp huyện - Quan niệm, vị trí, vai trị, chức năng,
nhiệm vụ
1.1.1. Quan niệm
Đảng bộ cấp huyện hay còn được gọi là đảng bộ cấp trên trực tiếp cơ sở
(gồm huyện, quận và tương đương), tương đương với đơn vị hành chính cấp
huyện tại nước ta.
Đảng bộ cấp huyện bao gồm các tổ chức đảng và đảng viên thuộc
huyện ủy, quận ủy, thị ủy và thành ủy (cơ quan lãnh đạo đảng bộ giữa hai kỳ
Đại hội, được Đại hội đại biểu đảng bộ cấp huyện bầu ra) và các đảng bộ, chi
bộ cơ sở trực thuộc huyện ủy, quận ủy, thị ủy và thành ủy.
Đảng bộ cấp huyện là đảng bộ ở cấp trung gian, giữa tổ chức cơ sở
(đảng bộ cơ sở) và đảng bộ cấp tỉnh.
Đảng bộ cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quy định theo
Điều lệ Đảng (lãnh đạo thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ, các nghị
quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng; lãnh đạo XDĐ, xây dựng HTCT…).

1.1.2. Vị trí của đảng bộ cấp huyện
Đảng bộ cấp huyện là tổ chức đảng trực thuộc tỉnh ủy, thành ủy, chịu
sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, kiểm tra, giám sát của tỉnh ủy, thành ủy. Đảng
bộ cấp huyện còn là nơi tiếp nhận và tổ chức thực hiện thắng lợi các nghị
quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước và của tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực
thuộc Trung ương; chịu trách nhiệm trước tỉnh ủy, thành ủy về tình hình phát
triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và mọi mặt đời sống nhân dân ở
huyện, quận, thị xã, thành phố.


10

Đảng bộ cấp huyện là cấp trên trực tiếp của các cấp ủy và tổ chức cơ sở
đảng, các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc. Đảng bộ cấp huyện trực tiếp lãnh
đạo, chỉ đạo mọi hoạt động của các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc, đảm bảo
các tổ chức đó hoạt động theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước, thực hiện thắng lợi nghị quyết đại hội đảng bộ
huyện, quận, thị xã, thành phố.
Đảng bộ cấp huyện là cấu nối giữa tỉnh ủy, thành ủy với các tổ chức cơ
sở đảng và nhân dân. Nhờ đó, tỉnh ủy, thành ủy có thể sâu sát cơ sở, nắm
được nguyện vọng chính đáng của nhân dân để đề ra nghị quyết, chủ trương
đúng đắn, phù hợp và lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi.
Đảng bộ cấp huyện là thành viên của HTCT huyện, quận, thị xã, thành
phố; đồng thời, là lực lượng lãnh đạo hệ thống ấy. Sự lãnh đạo của đảng bộ
cấp huyện được thực hiện thông qua sự lãnh đạo của ban chấp hành đảng bộ
cấp huyện với cơ quan nhà nước cấp huyện, cơ quan Ủy ban Mặt trận Tổ
quốc (MTTQ) Việt Nam cấp huyện và các đoàn thể CT-XH cấp huyện trong
việc xây dựng tổ chức bộ máy, tổ chức cán bộ và các mặt hoạt động của các
tổ chức này.

Đảng bộ cấp huyện còn là thành viên của MTTQ Việt Nam cấp huyện,
giữ vững vai trò là hạt nhân chính trị, lãnh đạo mọi hoạt động của MTTQ và
các tổ chức thành viên của MTTQ.
1.1.3. Vai trò của đảng bộ cấp huyện
Đảng bộ cấp huyện có vai trò quan trọng trong việc thực hiện đường
lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ
thị của tỉnh ủy, thành ủy. Trong quá trình lãnh đạo, đảng bộ cấp huyện xây
dựng và ban hành các nghị quyết, chỉ thị, kết luận với các chủ trương, giải
pháp nhằm hiện thực hóa các chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước,
tỉnh ủy, thành ủy về phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và tổ chức
thực hiện đạt kết quả trên địa bàn huyện, quận, thị xã, thành phố.


11

Đảng bộ cấp huyện có vai trị quan trọng trong việc xây dựng và ban
hành các nghị quyết nhằm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ xây dựng nội bộ
Đảng, xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức
chiến đấu cao góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của
đảng bộ cấp tỉnh.
Thông qua các tổ chức đảng, đảng viên hoạt động trong các tổ chức của
HTCT, Đảng bộ cấp huyện tiến hành các hoạt động lãnh đạo đối với các tổ
chức trong HTCT cấp huyện nhằm đảm bảo cho các tổ chức ấy hoạt động
theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước, các nghị quyết, chỉ thị của cấp ủy cấp trên và nghị quyết Đại hội Đảng
bộ huyện.
Là đảng bộ cấp trên trực tiếp của cơ sở, đảng bộ cấp huyện còn có vai
trị quan trọng trong lãnh đạo các tổ chức đảng, tổ chức cơ sở đảng, cán bộ,
đảng viên, các cơ quan, đơn vị trên địa bàn huyện, quận, thị xã và thành phố,
đảm bảo cho các tổ chức này được tổ chức và hoạt động đúng theo đường lối,

chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các nghị quyết,
chỉ thị của tỉnh uỷ, thành ủy.
1.1.4. Chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ cấp huyện
Về chức năng:
Cơ quan lãnh đạo của Đảng bộ cấp huyện là Đại hội đại biểu Đảng bộ
cấp huyện. Giữa hai nhiệm kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo của Đảng bộ cấp
huyện là Ban Chấp hành đảng bộ, gọi tắt là huyện ủy, quận ủy, thị ủy, thành ủy.
Huyện ủy, quận ủy, thị ủy, thành ủy lãnh đạo mọi hoạt động của Đảng bộ, như
lãnh đạo công tác xây dựng đảng bộ về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức và
cán bộ. Lãnh đạo các tổ chức HTCT cấp huyện, cơ sở, các tổ chức kinh tế - xã
hội, đồng thời lãnh đạo các lĩnh vực của đời sống xã hội trên địa bàn.
Về nhiệm vụ:
Một là, lãnh đạo nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an


12

ninh. Đây là nhiệm vụ trung tâm, quan trọng nhằm đảm bảo cho sự phát triển
kinh tế của địa phương cũng như sự an ninh, an toàn, ổn định cho cuộc sống
của người dân. Các đảng bộ cấp huyện đề ra các chủ trương, biện pháp và lãnh
đạo các tổ chức trong HTCT thực hiện một cách hiệu quả. Trong đó quan trọng
nhất là lãnh đạo chính quyền thực hiện cơ chế quản lý kinh tế hàng hoá, chuyển
dịch cơ quan kinh tế nông nghiệp, mở rộng ngành nghề, tạo việc làm, tăng thu
nhập cho người dân. Xây dựng kết cấu hạ tầng kết nối, đồng bộ theo quy hoạch
đã được phê duyệt. Chăm lo phát triển sự nghiệp văn hố, giáo dục, y tế, bảo vệ
mơi trường, thực hiện tốt các chính sách xã hội, giảm nghèo bền vững, tăng tỷ
lệ hộ khá, giàu, nâng cao chất lượng, hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc
gia về giảm nghèo, về xây dựng nông thôn mới… phát huy quyền làm chủ của
nhân dân, quán triệt phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra.
Lãnh đạo lực lượng vũ trang tăng cường kỷ cương, kỷ luật, giữ vững an ninh

chính trị, trật tự an tồn xã hội trên địa bàn. Đề cao tinh thần cảnh giác cách
mạng, bảo vệ Đảng, bảo vệ tài sản Nhà nước, bảo vệ nhân dân.
Hai là, lãnh đạo công tác tư tưởng. Đảng bộ cấp huyện thường xuyên
giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ
thị của cấp ủy cấp trên và nghị quyết đại hội đảng bộ cấp huyện cho toàn thể
cán bộ, đảng viên và nhân dân của huyện, quận, thị xã, thành phố. Tuyên
truyền, vận động để nhân dân hiểu rõ và thực hiện đúng đường lối, chủ trương
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các nhiệm vụ chính trị của
địa phương. Kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng chính đáng, hợp
lý của nhân dân để an dân. Tuyên truyền truyền thống yêu nước, đoàn kết của
dân tộc trong mọi tầng lớp nhân dân, nhất là trong thanh thiếu niên; xây dựng
tinh thần đoàn kết, gắn bó, yêu thương giúp đỡ lẫn nhau, nhất là trong những
hoàn cảnh thiên tai, dịch bệnh… Tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và
nhân dân tích cực phát hiện và đấu tranh phòng, chống các quan điểm sai trái


13

thù địch, những hành vi nói, viết và làm trái với đường lối, chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của địa phương,
cũng như đấu tranh loại bỏ dần các phong tục lạc hậu, mê tín dị đoan hay sự
suy thối, biến chất trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Ba là, lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ. Đảng bộ cấp huyện lãnh đạo
kiện toàn các tổ chức trong HTCT, đảm bảo cho các tổ chức được sắp xếp
tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Trọng tâm là lãnh đạo xây dựng chính
quyền thực sự của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Các cơ quan, đơn vị
của huyện, quận, thị xã, thành phố được sắp xếp hợp lý, hoạt động hiệu quả,
phát huy tối đa vai trò, chức năng, nhiệm vụ của từng tổ chức, góp phần vào
sự phát triển chung của địa phương. Xây dựng, hoàn thiện các kế hoạch về

quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ, tích cực tạo nguồn cán
bộ tại chỗ, từng bước chuẩn hóa, trẻ hóa đội ngũ cán bộ, công chức. Ban chấp
hành đảng bộ cấp huyện xây dựng quy chế về công tác tổ chức, cán bộ, tập
trung nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đánh giá cán bộ làm cơ sở cho
các công việc tiếp theo của công tác cán bộ. Cấp ủy, nhất là người đứng đầu
thực hiện việc giới thiệu cán bộ, đảng viên đủ tiêu chuẩn, nhận được tín
nhiệm cao ứng cử giữ các chức danh chủ chốt trong các tổ chức của HTCT
theo đúng quy định và chịu trách nhiệm về việc giới thiệu đó. Cấp ủy cấp
huyện cũng đề xuất xin ý kiến trong việc lựa chọn, giới thiệu cán bộ tham gia
vào các cơ quan lãnh đạo của Đảng, chính quyền, các đồn thể nhân dân ở cấp
trên và cán bộ chủ chốt ở cơ sở do cấp trên quản lý.
Bốn là, lãnh đạo MTTQ và các đoàn thể CT-XH cấp huyện. Sự lãnh
đạo của đảng bộ cấp huyện đối với MTTQ và các đoàn thể CT-XH cấp huyện
nhằm đảm bảo cho các tổ chức này hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ đã
được quy định trong Điều lệ của mỗi tổ chức. Đảm bảo tập hợp mọi tầng lớp
nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, nhất là thực hiện hiệu quả
các Quy định số 217-QĐ/TW, Quy định số 218-QĐ/TW về việc giám sát,


14

phản biện trong các hoạt động của các tổ chức trong HTCT, đảm bảo cho
HTCT cấp huyện luôn trong sạch, vững mạnh.
Năm là, lãnh đạo thực hiện công tác XDĐ. Đảng bộ cấp huyện thảo
luận và quyết định chương trình làm việc tồn khóa, quy chế làm việc và chỉ
đạo thực hiện công tác XDĐ do đảng bộ cấp huyện đã đề ra và các chủ
trương, nghị quyết của tỉnh ủy, thành ủy về công tác XDĐ.
Huyện ủy, quận ủy, thị ủy, thành ủy lãnh đạo các đảng bộ, chi bộ cơ sở
và các tổ chức đảng trực thuộc thực hiện nghị quyết đại hội đảng bộ cấp
huyện, thực hiện các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng; phát hiện, bồi

dưỡng quần chúng ưu tú để phát triển đảng viên mới; xây dựng cấp uỷ và bí
thư cấp uỷ có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
Xây dựng và thực hiện quy chế làm việc của cấp uỷ đảm bảo nguyên
tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ.
Quyết định nội dung, chương trình cơng tác XDĐ, công tác kiểm tra, giám sát
và thi hành kỷ luật Đảng; thường xuyên kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên
chấp hành Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà
nước, nhiệm vụ chính trị của địa phương và quy định của Bộ Chính trị về
những điều đảng viên không được làm, về trách nhiệm nêu gương của cán bộ,
đảng viên.
1.2. Xây dựng Đảng về chính trị của đảng bộ cấp huyện - Quan
niệm, vai trò, nội dung, phƣơng thức
1.2.1. Quan niệm xây dựng Đảng về chính trị của đảng bộ cấp huyện
* Quan niệm xây dựng Đảng
Thuật ngữ “xây dựng Đảng” xuất hiện trong Văn kiện của Đảng Cộng
sản Việt Nam vào tháng 3-1931. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng,
tháng 3-1931 nhấn mạnh: “Chấn chỉnh các ban xứ ủy; tăng cường thành phần
công nhân vào các cơ quan lãnh đạo; đi sâu vào các đồn điền và xí nghiệp để
xây dựng các tổ chức cơ sở của Đảng…” [82, tr.43]. Những nội dung XDĐ


15

được Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục hoàn thiện qua thực tiễn lãnh đạo
cách mạng và xây dựng nội bộ Đảng. Báo cáo về việc sửa đổi Điều lệ Đảng
của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam tại Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ III do đồng chí Lê Đức Thọ trình bày (9-1960), nêu rõ:
“Phải ra sức củng cố Đảng về tư tưởng và tổ chức, để nâng cao sức chiến đấu
và năng lực lãnh đạo của Đảng” [82, tr.209].
Trong Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ V (1976), Đảng

Cộng sản Việt Nam quan niệm XDĐ là một quá trình thống nhất giữa các mặt
chính trị, tư tưởng và tổ chức. Ba mặt ấy gắn bó với nhau, quyết định lẫn
nhau. Xây dựng đảng về tư tưởng và tổ chức phải kết hợp chặt chẽ với nhau,
phải xuất phát từ đường lối và nhiệm vụ chính trị. Đồng thời, bảo đảm cho
đường lối và nhiệm vụ chính trị được xác định đúng, được thấu suốt và thực
hiện đầy đủ. Vì vậy phải XDĐ vững mạnh về cả ba mặt: Chính trị, tư tưởng
và tổ chức.
Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII (2016), Đảng khẳng định:
“Đảng Cộng sản Việt Nam được xây dựng vững mạnh về chính trị, tư tưởng
và tổ chức, trong sạch về đạo đức, nâng cao trình độ trí tuệ, thường xun tự
đổi mới, tự chỉnh đốn, không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ, cán bộ,
đảng viên, sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo cách mạng của Đảng” [14,
tr.357]. Quan điểm này đã đánh dấu bước phát triển nhận thức về nội dung,
nhiệm vụ cơ bản của XDĐ.
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (2021), Đảng đặc biệt coi trọng
công tác XDĐ. So với Đại hội XII, công tác XDĐ không chỉ được đề cập
trong Báo cáo chính trị Đại hội, mà cịn được thể hiện ở Báo cáo tổng kết
cơng tác XDĐ và thi hành Điều lệ Đảng của Ban chấp hành Trung ương Đảng
khóa XIII.
Tại Đại hội XIII, Đảng ta xác định: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn
Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh” [16, tr.57]. Về mục tiêu


16

XDĐ, Đại hội XIII xác định: “nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm
quyền và sức chiến đấu của Đảng. Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong
sạch, vững mạnh toàn diện” [16, tr.111]. Đảng cũng nhấn mạnh: “Công tác
xây dựng, chỉnh đốn Đảng phải được triển khai quyết liệt, tồn diện, đồng bộ,
thường xun cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ” [16,

tr.95]. Như vậy, tại Đại hội XIII, công tác XDĐ khơng chỉ nhằm góp phần
nâng cao năng lực lãnh đạo mà còn phải hướng vào nhiệm vụ nâng cao năng
lực cầm quyền của Đảng và gắn XDĐ với xây dựng HTCT. Đây là điểm mới
về công tác XDĐ so với các kỳ Đại hội trước đây, thể hiện bước phát triển
trong nhận thức, tư duy của Đảng.
Hồ Chí Minh khơng nêu ra một định nghĩa hoàn chỉnh, đầy đủ về
XDĐ. Tuy nhiên, nghiên cứu các bài viết, bài nói của Người, có thể thấy một
hệ thống quan điểm của Người về xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam. Thậm
chí, suy ngẫm một cách thấu đáo, những vấn đề XDĐ được đề cập tại Đại hội
lần thứ XIII của Đảng đã được Hồ Chí Minh nhắc đến, bàn đến từ rất sớm và
rất sâu sắc.
Trong tác phẩm Thường thức chính trị, năm 1953, Hồ Chí Minh nêu rõ:
“Xây dựng Đảng, có ba mặt: tư tưởng, chính trị và tổ chức”. Vấn đề XDĐ về
đạo đức, thực chất được Hồ Chí Minh quan tâm từ rất sớm, điều đó thể hiện
rõ trong tác phẩm Đường cách mệnh, năm 1927, khi Người sớm đặt ra những
tiêu chí cụ thể về tư cách của một người cách mạng trên các phương diện đối
với tự mình, đối với người và đối với cơng việc. Trong Thư gửi Hội nghị toàn
quốc của Đảng (ngày 20-10-1950), Người viết: “Riêng về Đảng, các đồng chí
hãy kiểm thảo sự lãnh đạo của Đảng về chính trị và tổ chức, đề cao tinh thần
phê bình và tự phê bình trong Đảng, tổ chức việc học tập lý luận và sửa đổi
lối làm việc, để cho Đảng ta thành một lực lượng rất mạnh, đưa dân tộc đến
bước thành công” [47, tr.315]. Như vậy, theo Hồ Chí Minh XDĐ gồm bốn
mặt: Về chính trị, về tư tưởng, về tổ chức và về đạo đức.


17

Theo các tác giả Lê Hữu Nghĩa, Trương Thị Thông, Mạch Quang
Thắng và Nguyễn Văn Giang: “Xây dựng Đảng là hệ thống các công tác làm
cho Đảng Cộng sản phát triển vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức,

khơng ngừng nâng cao năng lực chiến đấu và năng lực lãnh đạo của Đảng”
[56, tr.191].
Kế thừa các quan điểm trên, có thể quan niệm, xây dựng Đảng là tổng
thể các hoạt động có mục đích, có tổ chức của các chủ thể, được tiến hành
một cách thường xuyên, đồng bộ, tồn diện trên các mặt chính trị, tư tưởng,
tổ chức, đạo đức, cán bộ, nhằm đảm bảo cho Đảng luôn trong sạch, vững
mạnh, có năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ
lãnh đạo sự nghiệp cách mạng trong mỗi giai đoạn cách mạng và xứng đáng
là đội tiên phong, đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp cơng nhân,
nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam.
Khái niệm trên phản ánh nội hàm của XDĐ đó là tổng thể các hoạt
động có mục đích, có tổ chức. Chủ thể của các hoạt động đó là cấp ủy đảng
các cấp, là tồn thể cán bộ, đảng viên của Đảng và có sự tham gia của các tổ
chức đoàn thể, quần chúng và nhân dân. Phạm vi xây dựng là trên các mặt
chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức, cán bộ. Cách thức xây dựng là thường
xuyên, đồng bộ trên tất cả các mặt và mục đích là làm cho Đảng ln trong
sạch vững mạnh và không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến
đấu của Đảng.
* Quan niệm xây dựng Đảng về chính trị
Xây dựng Đảng về chính trị là thuật ngữ bắt đầu xuất hiện khi các cuộc
đấu tranh giai cấp trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng của các Đảng cộng sản
diễn ra hết sức gay gắt. Lúc sinh thời, C.Mác, V.I.Lênin chưa dùng thuật ngữ
XDĐ về chính trị nhưng tồn bộ những tư tưởng ban đầu của các lãnh tụ cách
mạng vô sản đều bàn đến vấn đề XDĐ về mặt chính trị. Theo tư tưởng của
Mác - Lênin, bất cứ một Đảng chính trị nào cũng phải thể hiện được mục tiêu


18

chính trị nhằm đại diện cho lợi ích của giai cấp mình, phải xây dựng và củng

cố quyền lực chính trị của Đảng. Đó là vấn đề cốt lõi nhất của một Đảng
chính trị. Nói đến việc xây dựng mặt chính trị của một đảng trước hết là nói
đến việc xác định phương hướng chính trị, mục tiêu chính trị của của Đảng.
Mục tiêu chính trị của Đảng đó là gì, phục vụ cho giai cấp nào,… Vì vậy,
cơng việc đầu tiên, cốt lõi của một đảng là xác định mục tiêu, phương hướng
chính trị rõ ràng và trong suốt quá trình lãnh đạo phải đảm bảo kiên trì mục
tiêu chính trị đó. Để thực hiện mục tiêu chính trị của mình, Đảng chính trị
phải có cương lĩnh, đường lối chính trị, phải tiến hành cuộc đấu tranh giai
cấp, giành lấy quyền lực chính trị để lãnh đạo giai cấp và xã hội. Đó chính là
XDĐ về mặt chính trị của một Đảng chính trị.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, bản chất của vấn đề chính
trị là vấn đề quyền lực chính trị, là vấn đề địa vị giai cấp giữa các giai cấp
khác nhau trong xã hội, Vì vậy, XDĐ về chính trị là xây dựng quyền lực
chính trị của Đảng, nghĩa là xây dựng và củng cố quyền lực của Đảng.
Dưới góc độ của chính trị học, bản chất của chính trị là vấn đề quyền
lực chính trị trong một quốc gia thuộc về giai cấp nào. Dưới góc độ triết học,
bản chất của chính trị là sự biểu hiện tập trung của kinh tế. Giai cấp nào nắm
kinh tế thì có quyền lực để điều khiển các lực lượng khác và các hoạt động
khác trong xã hội. Và theo V.I.Lênin, mấu chốt của cách mạng vơ sản là vấn
đề chính quyền, và Đảng cộng sản phải giành lấy chính quyền và giữ vững
quyền lãnh đạo chính quyền.
Khái niệm XDĐ về chính trị được nhiều nhà khoa học, nhiều cơng trình
đề cập dưới các góc độ khác nhau. Trong cuốn tập bài giảng chương trình cao
cấp lý luận chính trị - hành chính của Học viện Chính trị - Hành chính quốc
gia Hồ Chí Minh có nêu: “Xây dựng Đảng về chính trị là đề ra đường lối
chính trị, lãnh đạo thực hiện thắng lợi đường lối chính trị; củng cố và nâng
cấp vị trí lãnh đạo, uy tín chính trị của Đảng đối với toàn xã hội” [28, tr.53].


19

Giáo trình Xây dựng Đảng về chính trị và tư tưởng của Học viện Chính
trị Cơng an nhân dân đưa ra khái niệm: “Xây dựng Đảng về chính trị là xây
dựng bản lĩnh chính trị của Đảng trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội
và đường lối đổi mới của Đảng, nâng cao năng lực xác định và tổ chức thực
hiện thắng lợi đường lối, chính sách của Đảng” [27, tr.9]. Trong Văn kiện Đại
Hội XI, XII, XIII của Đảng, mục nói về XDĐ về chính trị, đều nêu lên những
nội dung chính và xoay quanh vấn đề kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội;
kiên định đường lối đổi mới của Đảng. Nâng cao năng lực hoạch định đường
lối, chính sách của Đảng…
Từ cách tiếp cận như trên, có thể hiểu: Xây dựng Đảng về chính trị là
quá trình xác lập, củng cố hệ tư tưởng chính trị của Đảng và xuất phát từ
thực tiễn để xây dựng đường lối chính trị đúng đắn, lãnh đạo thực hiện thắng
lợi đường lối đó nhằm đảm bảo, nâng cao vai trị lãnh đạo, uy tín chính trị
của Đảng đối với tồn xã hội.
Xây dựng Đảng về chính trị là vấn đề quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa
tiền đề cho các nội dung khác của công tác xây dựng Đảng. Xây dựng Đảng
về chính trị là căn cứ chủ yếu nhận diện tính chính đáng, bản chất chính trị
của Đảng, là căn cứ hàng đầu để xác định vai trị của Đảng trong đời sống
chính trị. Trong điều kiện Đảng Cộng sản Việt Nam là một đảng duy nhất
lãnh đạo và cầm quyền, vai trò cầm quyền và xây dựng năng lực cầm quyền
của Đảng trở thành nội dung chính, căn bản của xây dựng Đảng về chính trị.
Đối với Đảng Cộng sản Việt Nam, XDĐ về chính trị là quá trình XDĐ
kiên định với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục
tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, là q trình nâng cao bản lĩnh chính
trị, trình độ trí tuệ, tính chiến đấu của mỗi tổ chức đảng và đảng viên. Đó cịn
là q trình tổ chức thực hiện thắng lợi Cương lĩnh, mục tiêu, đường lối chính