Tiền và ý tưởng, cái nào quan trọng hơn?

Tiền và ý tưởng, cái nào quan trọng hơn?
Khả năng sinh lãi điều chỉnh theo rủi ro mới chính là trọng tâm thực sự trong bất
kỳ hoạt động đầu tư nào, chứ không phải là những gì nhà đầu tư cho rằng thú vị và
hay ho.

Tác giả Anthony Tjan là CEO, Cộng sự quản lý và là nhà sáng lập công ty đầu tư
mạo hiểm Cue Ball. Vừa là doanh nhân, nhà đầu tư, và cố vấn cấp cao, Tjan đã
xây dựng được cho mình hình ảnh một nhà thành lập doanh nghiệp có uy tín.

Tuần trước, Magic Johnson, ngôi sao huyền thoại một thời của giải NBA đã
chuyển nghệ thành doanh nhân, tiến hành bán lại các cửa hàng nhượng quyền
Starbucks của mình cho công ty mẹ với giá công bố là 75 triệu USD.

Có tin đồn rằng anh đang huy động tiền mặt để đầu tư vào một đội thể thao nhà
nghề (anh cũng đã bán cổ phần của mình tại đội bóng chày Los Angeles Lakers).
Cách đây khoảng 12 năm, Magic Johnson hợp tác với Starbucks để mở các cửa
hàng cà phê (chương trình liên doanh nhượng quyền này có tên gọi Urban Coffee
Opportunities) tại các khu vực thành thị đang phát triển như Harlem với mục đích
tạo thêm công ăn việc làm cho địa phương.
Họ đã gặt hái được nhiều thành công lớn. Với chương trình này, hơn 100 cửa hàng
Starbucks đã ra đời tại các khu vực thành thị kém phát triển trên khắp nước Mỹ,
trong đó có các bang Atlanta, Chicago, Detroit ,Los Angeles, New York và
Washington, D.C.
Việc Starbucks mua lại 50% cổ phần của Magic trong công ty liên doanh là một
bước chuyển giao quyền lực quan trọng đằng sau những công ty nhỏ với mô hình
tài chính thực tế.

Đây cũng là một bài học mới lạ dành cho các lãnh đạo, giúp họ thấy rằng hoạt
động kinh doanh tốt và đối tác tốt có thể thành công ở những khu vực kém phát
triển.
Làm những việc mà người khác đang không làm - hoặc sẽ không làm - vẫn luôn là

nguồn cảm hứng cho tôi và các đồng nghiệp trong công việc hàng ngày của chúng
tôi.
Công ty chúng tôi coi nhượng quyền là các cơ hội kinh doanh. Chúng tôi lựa chọn
khá kỹ càng, nhưng chúng tôi thích sự đơn giản trong các mô hình kinh doanh của
họ.
Sức hấp dẫn của các cơ hội nhượng quyền kinh doanh bán lẻ và nhà hàng đều quy
về những vấn đề liên quan tới kinh tế: cần bao nhiêu tiền để mở một đơn vị kinh
doanh, và mất bao lâu để thu hồi vốn?
Nếu ý tưởng kinh doanh đó có hiệu quả, thì dòng tiền hiện tại sẽ rất mạnh. Giả sử
bạn thành lập một công ty nhượng quyền Starbucks trị giá X đô la. Thời gian thu
hồi vốn là Y năm. Bạn tính toán dòng tiền hiện tại trừ đi chi phí bỏ ra để duy trì và
phát triển kinh doanh.
Như vậy, bạn có thể nhanh chóng ước tính được số tiền bạn có thể thu về là bao
nhiêu, từ đó đánh giá được tiềm năng kinh tế của ý tưởng kinh doanh này.
Đối với giới quản trị doanh nghiệp, doanh nhân công nghệ, và các nhà đầu tư tư
nhân, các nhà hàng và cửa hàng bán lẻ nhượng quyền cùng các công ty dịch vụ
tiêu dùng mới thành lập khác chỉ tạo ra một phản xạ tiêu cực, vô điều kiện.
Họ thường gạt phăng chuyện đầu tư vào các loại hình kinh doanh này với lời
khẳng định chắc như đinh đóng cột rằng phần đông các nhà hàng ăn uống đều thất
bại, và rằng những ý tưởng kinh doanh như vậy đòi hỏi một sự đầu tư lớn cả về
tiền bạc và thời gian.
Thêm nữa, chúng không phải là những Ý Tưởng Lớn. Chúng không có chút gì thú
vị cả.
Đúng là phần lớn các cửa hàng kinh doanh ăn uống đều thất bại. Đúng là phần lớn
các công ty công nghệ mới thành lập cũng đều thất bại. Và cũng đúng là cần phải
đầu tư tiền bạc và thời gian để vận hành các công ty đó.
Dĩ nhiên, các công ty công nghệ sinh học thường phải bỏ ra cả chục năm ròng rã
cùng hàng tỷ đô la chỉ để đưa một ý tưởng ra thị trường.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư công nghệ sẽ nói rằng, trong thế giới đầu tư mạo hiểm
chú trọng tới "hiệu quả đồng vốn" mà chúng ta đang sống hiện nay, bạn có thể

kiểm định tính khả thi của các công ty truyền thông kỹ thuật số và kết nối xã hội
với mức chi phí bỏ ra không đáng kể trước khi quyết tâm theo đuổi chúng với
những khoản đầu tư lớn hơn.
Nhưng liệu họ có biết rằng từ lâu các ý tưởng kinh doanh nhà hàng và bán lẻ đã áp
dụng phương pháp đầu tư phân đoạn như vậy rồi?
Để kiểm chứng xem ý tưởng xây dựng một chuỗi nhà hàng ăn uống có hiệu quả
hay không, bạn sẽ bắt đầu bằng việc thành lập một nhà hàng trước tiên, và nếu nhà
hàng này hoạt động thành công, bạn mới tiến hành nhân rộng mạng lưới này.
Tới lúc đó, các rủi ro trong kinh doanh đã được giảm đi đáng kể, và số vốn bỏ ra
tiếp theo sẽ chịu rủi ro thấp hơn so với tiềm năng lợi nhuận nó mang lại.
Thật ra, sau khi một số cửa hàng Starbucks tại các khu vực kém phát triển có dấu
hiệu thành công, cơ hội nhân rộng ý tưởng này lại càng cao.
Hãy so sánh ý tưởng này với một công ty truyền thông xã hội mới thành lập trong
đó yếu tố rủi ro liên tục xuất hiện và kéo dài, bởi công nghệ là một lĩnh vực có tuổi
đời ngắn và hay thay đổi nhiều hơn so với lĩnh vực kinh doanh cà phê.
Vậy thì tại sao công nghệ và dược phẩm cùng các ý tưởng đầu tư mạo hiểm khác
có thể "cặp kè" được với nhau, còn ý tưởng kinh doanh cửa hàng cà phê lại không
thể?
Có thể bạn sẽ dễ dàng bị cuốn đi trong nỗi hứng khởi khi thành lập hoặc đầu tư
vào những công ty mới, mang tính sáng tạo cao, và mải mê theo đuổi những ý
tưởng lớn với các thị trường lớn mà quên đi rằng ngoài yếu tố con người, thì tiêu
chí kinh doanh quan trọng nhất là một mô hình tài chính hiệu quả.
Khả năng sinh lãi điều chỉnh theo rủi ro mới chính là trọng tâm thực sự trong bất
kỳ hoạt động đầu tư nào, chứ không phải là những gì mà nhà đầu tư cho rằng thú
vị và hay ho.
Xét từ quan điểm đầu tư, con người và mô hình kinh doanh phải được đặt lên trên
ý tưởng và thị trường. Những "gã lùn bé nhỏ" với ý tưởng giản đơn nhưng lại có
mô hình tài chính hiệu quả vẫn có cơ hội thành công ngang ngửa những anh chàng
"nuôi chí lớn" với những ý tưởng vĩ đại nhưng không có mô hình tài chính nào
trong tay.

Magic Johnson biết rõ điều này. Trong 10 mùa giải gắn bó với đội Lakers, thu
nhập ước tính của anh (chưa bao gồm các khoản ký hậu hối phiếu) là khoảng 18
triệu USD.
Cũng trong từng ấy năm sau khi kết thúc sự nghiệp của mình tại NBA, hoạt động
kinh doanh Starbucks của Johnson đã đem về cho anh một nguồn thu nhập lớn gấp
3 lần con số trên.
Quả là một kết quả không tồi cho một loại hình đầu tư mà nhiều nhà đầu tư mạo
hiểm sẵn sàng gạt phăng đi, phải không nào?