Ai đã đặt tên cho dòng sông

AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DỊNG SƠNG
- HỒNG PHỦ NGỌC TƯỜNGI. Tác giả
Là một trí thức yêu nước, nhà văn gắn bó mật thiết với xứ Huế, có vốn hiểu biết sâu rộng
trên nhiều lĩnh vực; chuyên viết về bút kí.
- Kí của HPNT ln có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, nghị luận và
tư duy đa chiều với một lối hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm, tài hoa.
- Là “một trong mấy nhà văn viết kí hay nhất của văn học ta hiện nay” (Nguyên Ngọc).
-

II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh, xuất xứ
- Viết tại Huế năm 1981, in trong tập sách cùng tên.
- Tác phẩm gồm 3 phần, đoạn trích học trong sgk là phần thứ nhất.

2. Nội dung và nghệ thuật
a. Nội dung
- Đoạn trích là hình ảnh của dịng sơng Hương thơ mộng, trữ tình đấy chất thơ khi ở thượng
nguồn đến khi về thành phố Huế. Vẻ đẹp của sông Hương hiện lên với từng bước đi tỏng
cuộc hành trình trở về với người tình thơ mộng. Và trong mỗi bước đi ấy, sông Hương như
trưởng thành, thay đổi, lớn lên để từ một cô gái Di-gan phóng khống và man dại trở thành
một người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở.
- Qua đoạn trích, người đọc cũng có thể cảm nhận được tình yêu, niềm tự hào tha thiết, sâu
lắng mà HPNT dành cho dịng sơng q hương, cho xứ Huế thân u và cũng là cho đất
nước.

b. Nghệ thuật
-

Ngôn ngữ trong sáng, uyển chuyển, giàu hình ảnh, giàu chất thơ.
Sử dụng nhiều phép tu từ như: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ...
Liên tưởng độc đáo, kì diệu.

Những cảm xúc sâu lắng được tổng hợp từ vốn hiểu biết phong phú về văn hóa, lịch sử, địa
lí, văn chương cùng văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và tài hoa đã tạo nên sức hấp dẫn
của đoạn trích.

III. Bài tập
1.Đề 1: Vẻ đẹp sông Hương khi xuôi về đồng bằng và chảy về ngoại vi
thành phố Huế và chất trữ tình của bút kí Hồng Phủ Ngọc Tường.

“ Phải nhiều thế kỉ qua ... bát ngát tiếng gà...”
 Vẻ đẹp sông Hương khi xuôi về đồng bằng và chảy về ngoại vi thành phố
Huế:
- Sông Hương mang vẻ đẹp kiều diễm, nữ tính của một người gái đẹp nằm ngủ mơ
màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại chờ người tình mong đợi đến đánh thức.


Hình ảnh này gợi liên tưởng đến nàng cơng chúa xinh đẹp ngủ trong rừng, chờ đợi hoàng
tử đến giải lời nguyền trong câu chuyện nhuốm màu cổ tích.
- Sơng Hương mang vẻ đẹp thanh tân, tràn đầy sức sống của một thiếu nữ bừng tỉnh
dậy sau giấc ngủ dài. Dịng sơng bắt đầu về xi tựa như một cuộc tìm kiếm có ý
thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai.
+ Nó chuyển dịng liên tục, vịng giữa những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những
đường cong thật mềm, vượt qua khá nhiều gian truân, thử thách và hàng loạt chướng ngại
vật: điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản, thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán, đồi Thiên
Mụ... để mong chóng gặp được người tình mong đợi – thành phố Huế.
+ Trong hành trình ấy, sơng Hương lại có cơ hội thể hiện tất cả vẻ đẹp gợi cảm của mình
với những đường cong mềm mại như tấm lụa, với sắc nước xanh thẳm, với những mảng
phản quang nhiều màu sắc “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” trên nền thành phố.
- Sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc, như triết lí, như cổ thi khi chảy qua những đám
quần sơn lơ xơ, giữa giấc ngủ nghìn năm, với những lăng tẩm đồ sộ của vua chúa thời
Nguyễn được phong kín trong những rừng thơng u tịch và trong ngân vang của tiếng

chuông chùa Thiên Mụ. Vẻ đẹp ấy gợi nhớ và phảng phất bóng dáng của những người
cung nữ, những người con gái Huế Ngày xưa.
- Nghệ thuật: Vẻ đẹp của hình tượng sơng Hương được thể hiện bằng ngôn ngữ tinh tế,
giàu chất thơ; lối hành văn hướng nội, mê đắm, tài hoa; nghệ thuật so sánh, nhân hóa,
những liên tưởng độc đáo, sáng tạo...


Chất trữ tình của bút kí Hồng Phủ Ngọc Tường:
- Chất trữ tình được thể hiện trước hết qua việc khám phá vẻ đẹp thơ mộng của sông
Hương. Nhà văn không chỉ tái hiện lại một cách chân thực dịng chảy địa lí tự nhiên của
con sông mà quan trọng hơn là biến thủy trình ấy thành “hành trình đi tìm người yêu” của
một người con gái đẹp, duyên dáng và tình tứ.
- Chất trữ tình cịn được thể hiện ở ngơn ngữ nghệ thuật gợi hình, gợi cảm, đậm màu sắc;
lối hành văn súc tích, hướng nội và cái tơi đầy cảm xúc của tác giả.

2.Đề 2: Hình tượng sơng Hương trong khơng gian kinh thành Huế và
tình cảm của Hồng Phủ Ngọc Tường dành cho xứ Huế.

“ Từ đây, như đã tìm đúng đường về... một nỗi lịng...”
 Hình tượng sơng Hương trong không gian kinh thành Huế:
- Bắt đầu đi vào thành phố - Sông Hương vui tươi và duyên dáng:
+ SH khi chảy vào thành phố Huế được nhân hóa mang tâm trạng như con người.
+ Khi biết đã tìm đúng đường để về gặp thành phố thân yêu, giữa biển bãi vùng ngoại ô Kim
Long sông Hương vui tươi lên hẳn khi nhận ra những dấu hiệu của thành phố - chiếc cầu
trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như những vành trăng non.
+ Giáp mặt thành phố ở cồn Giã Viên: sông Hương “uốn một cánh cung rất nhẹ sang cồn
Hến”, làm cho dịng sơng mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” khơng nói ra của tình u. Cách
so sánh lạ: dùng tiếng “vâng” e ấp, ngập ngừng, thiêng liêng trong tình yêu dể tả hình dáng
mềm mại của dịng sơng, qua đó thấy được cái nhìn tình tứ của nhà văn.
- Trong lòng thành phố - SH được so sánh với điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế:

+ Nhà văn so sánh sông Hương với sông Xen của Pa-ri và sông Đa-np của Bu-đa-pét để
thấy vẻ đẹp riêng của dịng sơng Hương là nó thuộc về một thành phố duy nhất và chỉ một
mình nó cịn nằm trong tổng thể một đô thi cổ.


+ Tác giả cịn so sánh sơng Hương với dịng sơng với dịng sơng Nê-va ở Lê-nin-grat để
nhấn mạnh điểm khác biệt, nếu như dịng sơng Nê-va chảy rất nhanh, thì sơng Hương có
dịng chảy chậm, thật hậm, cơ hồ chỉ là một mặt hồ yên tĩnh. Đó là một “điệu slow” tình cảm
mà Hương giang giành riêng cho xứ Huế.
+ Dịng chảy chậm của sơng Hương cịn được cảm nhận bằng thị giác qua hàng nghìn ánh
đèn hoa đăng bồng bềnh trên sông Hương vào dịp rằm tháng bảy, từ điện Hịn Chén trơi về
Huế thì ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt nước như vấn vương của một
nỗi lòng.
+ Đặc điểm ấy được nhà văn lí giaiar từ nhiều góc nhìn khác nhau:
 Từ đặc điểm địa lí tự nhiên: nhưng chi lưu ấy, cùng với hai hịn đảo nhỏ trên
sơng đã làm giảm hẳn lưu tốc của dịng nước.
 Từ lí lẽ của trái tim “điệu chảy lặng lờ”, “ngập ngừng muốn đi muốn ở”
của sơng Hương là do tình cảm dành riêng cho Huế, do quá yêu thành phố của
mình, do muốn được nhìn ngắm nhiều hơn nữa thành phố thân thương trước khi
phải xa rời.
- Nhận xét về tình cảm của tác giả dành cho Huế
+ Ở HPNT, tình yêu dành cho Huế gắn với tình yêu thiên nhiên, con người và truyền thống
yêu nước.
+ Tùy bút ADDTCDS thể hiện lòng yêu nước, tinh thần dân tộc gắn liền với tình yêu dành
cho sông Hương và con người nơi đây, gắn liền với truyền thống văn hóa, lịch sử lâu đời của
xứ Huế.