chương 11 giải phẩu- sinh lý vỏ não và hoạt động thần kinh cấp cao (p1)

h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
Chương 11
GIẢI PHẨU- SINH LÝ VỎ NÃO
VÀ HOẠT ĐỘNG THẦN KINH CẤP CAO (P1)
(Anatomy and physiology of the cerebral
cortex and the neural activity high level )
Dr Võ Văn Toàn- Quynhon University
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
NỘI DUNG CHƯƠNG 11
I/ Giải phẩu – sinh lý vỏ não
2.1. Sơ lược cấu tạo vỏ não
2.2. Chức năng sinh lý của vỏ não
II/ Hoạt động phản xạ của hệ thần kinh
2.1. Khái niệm chung về phản xạ
2.2. Phản xạ không điều kiện và có điều kiện
2.3. Bản năng của động vật
III/ Các quy luật hoạt động của vỏ não
IV/ Khả năng phân tích và tổng hợp của vỏ não
V/ Các loại hình thần kinh
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
I/ GIẢI PHẨU- SINH LÝ CỦA VỎ NÃO

1.1. Sơ lược cấu tạo vỏ não
Trong quá trình phát triển chủng loại, vỏ bán
cầu đại não là là phần trẻ nhất và phức tạp nhất

của hệ thần kinh. Đầu tiên xuất hiện não trước
ở cá; đến bò sát và chim thì bán cầu và vỏ não
đã phát triển hơn; loài có vú, đặc biệt là linh
trưởng vỏ não phát triển nhất. Nó hình thành
các nếp nhăn, cấu tạo phức tạp, nhiều tầng,
diện tích bề mặt và số lượng noron tăng lên
không ngừng. Đến người thì nó phát triển vượt
bậc, bao trùm lên các phần não bộ phía dưới.
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
Fig. 45.23(TE Art)
Cá mập
Ếch
Mèo
Chim
Người
Dây sống (Spinal cord)
Hành tủy (Medulla oblongata)
Mảnh thị giác (Optic tectum)
Tiểu não (Cerebellum)
Não giữa (Midbrain)
Não (Cerebrum)
Vùng khứu giác (Olfactory tract)
Cá
sấu
TIẾN HÓA CÁC PHẦN CỦA HỆ THẦN KINH
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com

Não của Einstein
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
1.1. Sơ lược cấu tạo vỏ não (tt)
-Khối lượng não của động vật rất khác nhau:
Chuột bạch 4g; Thỏ 10-13g; Chó 72g; Cừu 140g;
Heo 180g; Khỉ 400g; Bò 450 g; Ngựa 532g; Trâu
582g; Lạc đà 762g; Voi 4783g; Cá voi 7800g.
-Não người có khối lượng khá lớn: Người
Pithecanthropus 850-1000g; Người hiện đại 1300-
1400g.
-Ở người, bán cầu đại não chiếm 80% toàn bộ
khối lượng não; não người có khoảng 100 tỷ noron;
diện tích bề mặt là 2500 cm
2
, trong đó 1/3 lộ ra
ngoài còn 2/3 bị che lấp trong các rãnh sâu
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
Sự phát triển của vỏ não
Khỉ sóc Mèo
Chó Tinh tinh
Khỉ Rhusus
Người
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
1.1. Sơ lược cấu tạo vỏ não (tt)

1.1.1. Cấu tạo ngoài
-Vỏ đại não gồm hai nửa trái, phải đối xứng
nhau qua rãnh liên bán cầu với 3 mặt: Mặt trên, mặt
dưới và mặt trong
-Trên bề mặt đại não có các khe, các rãnh ăn sâu
vào trong chia bề mặt đại não thành các thùy, các
hồi não.
-Mặt trên có 3 khe là khe Sylvius (khe bên); khe
Rolando (khe giữa); khe thẳng góc ngoài (khe đỉnh
chẩm); chia mặt ngoài thành 4 thùy: thùy trán ,
thùy đỉnh, thùy thái dương và thùy chẩm.
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
Khe thẳng
góc ngoài
Khe
Sylvius
Khe Giữa
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
Cấu tạo vỏ não
Thùy trán
Thùy thái dương
Thùy đỉnh
Thùy chẩm
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com

1.1.1. Cấu tạo ngoài (tt)
Mỗi thùy lại có các rãnh chia chia các thùy
thành các hồi não.
-Thùy trán: Có 4 hồi não là hồi trán lên, hồi
trán 1, hồi trán 2 và hồi trán 3
-Thùy đỉnh: Có 2 rãnh chia thành 3 hồi là hồi
đỉnh lên, hồi đỉnh 1 và hồi đỉnh 2
-Thùy chẩm: Có 3 hồi là hồi chẩm 1, hồi chẩm
2 và hồi chẩm 3
-Thùy thái dương: Có 3 hồi là hồi thái dương 1,
hồi thái dương 2 và hồi thái dương 3.
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
1.1.1. Cấu tạo ngoài (tt)
Mặt trong có 3 khe: Khe dưới trán, khe thẳng
góc trong và khe cựa. Ba khe này chi bán cầu đại
não phía trong làm 4 thùy: Thùy vuông, thùy
viền, thùy chiêm, thùy thái dương
Mặt dưới có 2 khe là khe Bisa và khe
Sylvius; chia mặt dưới thành 2 thùy là thùy ổ
mắt (ở phía trước) và thùy thái dương-chẩm (ở
phía sau).

h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com

1.1. Sơ lược cấu tạo vỏ não (tt)
1.1.2. Cấu tạo trong
Bổ dọc đại não, ta thấy có 2 phần: phần chất
xám và phần chất trắng. Ngoài ra, bên trong có
não thất bên (gồm não thất I và II).
+Phần chất xám: Phân bổ chủ yếu ở vỏ bán
cần đại não. Phần còn lại là các nhân nền như
nhân đuôi, nhân bèo, nhân trước tường và thể
hạnh nhân. Trong đó nhân đuôi và nhân bèo là
trung khu dưới vỏ cao nhất, có chức năng điều
hòa nhiệt và dinh dưỡng.

h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
1.1.2. Cấu tạo trong (tt)
Vỏ bán cầu đại não có khoảng 100 tỷ noron
với hình dạng, mật độ, kích thước và hướng đi
khác nhau, có độ dày khoảng 2-3 mm, gồm 6 lớp
noron.
-Lớp bề mặt ngoài ít nơron
-Lớp hạt ngoài là những nơron hình hạt, hình
tháp nhỏ
-Lớp nơron hình tháp
-Lớp hạt trong gồm các nơron hình sao nhỏ
-Lớp nơron hạch gồm các nơron có sợi trục dài
-Lớp nơron đa hình : Hình tháp, hình thoi
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com

1.1.2. Cấu tạo trong
Bổ dọc đại não, ta thấy có 2 phần: phần chất
xám và phần chất trắng. Ngoài ra, bên trong có
não thất bên (gồm não thất I và II).
+Phần chất xám: Phân bổ chủ yếu ở vỏ bán
cần đại não. Phần còn lại là các nhân nền như
nhân đuôi, nhân bèo, nhân trước tường và thể
hạnh nhân. Trong đó nhân đuôi và nhân bèo là
trung khu dưới vỏ cao nhất, có chức năng điều
hòa nhiệt và dinh dưỡng.

h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
1.1.2. Cấu tạo trong (tt)
+Phần chất trắng:
Nằm dưới chất xám tạo thành khối dày đặc,
bao gồm hệ thống các sợi liên hiệp cùng bên, các
sợi liên bán cầu, các sợi dẫn truyền ly tâm và
hướng tâm.
Trong đó, hệ thống liên bán cầu là lớn nhất,
tạo thành thể chai, phía dưới thể chai có một bó
sợi chất trắng khác gọi là tam giác não.

h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com

Thể chai
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
+Phần chất trắng (tt):
Các sợi trong chất trắng có nhiệm vụ khác
nhau:
-Các sợi liên hợp cùng bên: Nối các phần của
vỏ não cùng bên bán cầu
-Các sợi liên bán cầu: Nối hai phần đối xứng
của bán cầu đại não, trong đó thể chai là bó sợi
lướn nhất.
-Các sợi dẫn truyền ly tâm và hướng tâm : Liên
hệ hai chiều giữa vỏ não với các phần phía dưới.
Não thất bên là hai khe hẹp nối với não thất III
của não trung gian, bên trong chứa dịch não tủy.
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
I/ GIẢI PHẨU- SINH LÝ CỦA VỎ NÃO (tt)

1.2. Chức năng sinh lý của vỏ não
Vỏ bán cầu đại não là trung khu của cảm
giác và vận động có ý thức, trung khu của trí
nhớ, trí khôn và tư duy.
Với 6 lớp nơron và phân chia thành 52 vùng
chức năng, mỗi vùng đảm nhiệm một chức
năng nhất định. Các vùng này được tập hợp
thành 2 vùng chính: Vùng cảm giác và vùng
vận động

h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
1.2. Chức năng sinh lý của vỏ não (tt)
+Vùng cảm giác: Tiếp nhận các xung động từ
cơ quan thụ cảm của cơ thể, gồm một số vùng
quan trọng sau:
-Vùng cảm giác thị giác nằm ở thùy chẩm
- Vùng cảm giác thính giác ở thùy thái dương
- Vùng cảm giác khứu giác ở thùy thái dương
-Vùng cảm giác vị giác nằm ở hồi đỉnh lên
-Vùng cảm giác da và bản thể nằm ở hồi não
trung tâm sau, ngay sau rãnh rolando
-Vùng cảm giác nóng, lạnh, đau nằm ở hồi
đỉnh lên thùy đỉnh.
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
h
ttp://sinhlyvatnuoi.blogs
pot.com
1.2. Chức năng sinh lý của vỏ não (tt)
+Vùng vận động: Ở người và khỉ, vùng vận
động phân bố ở hồi trung tâm trước, giữa thùy
trán và thùy đỉnh. Ở loài ăn thịt thì vùng vận
động nằm chung quanh và nằm sâu vào rãnh chữ
thập. Ở dê, cừu thì nó tập trung ở hồi trán lên. Ở

lợn, nó phân bố giữa rãnh vành và nhánh trước
của khe Sylvius. Ở ngựa, vùng vận động bên
nhánh ngang của của khe hình chữ thập và cả
vùng nhánh giữa của khe Sylvius phía trên
Ngoài ra, ở người còn có vùng hiểu tiếng nói
và chữ viết, vùng vận động nói và vùng vận động
viết