phân tích luận điểm của chủ tịch hồ chí minh “ vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. vận dụng phân tích việt nam hiện nay

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Đề bài:
Phân tích luận điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh: “ Vì lợi ích mười năm thì phải
trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Vận dụng phân tích Việt Nam
hiện nay.
Bài làm
I. Đặt vấn đề
Một người vị lãnh tụ vĩ đại, một danh nhân văn hóa thế giới đồng thời là vị
cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam - không ai khác đó người mà triêu triệu con
dân Việt Nam gọi một cách trìu mến: Bác Hồ. Bác đã đi vào lòng dân bởi cốt cách
giản dị rất mực đời thường và cả tầm hiểu biết và lí luận chặt chẽ. Sự ngiệp giáo
dục và đào tạo đội ngũ cán bộ giỏi cho Đảng cộng sản Việt Nam luôn được Bác hết
lòng quan tâm. Ngày 13/9/1958, tại lớp học chính trị của giáo viên cấp 2, cấp 3
toàn miền Bắc, Bác căn dặn: “ Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích
trăm năm thì phải trồng người. Chúng ta phải đào tạo những công dân tốt và cán
bộ tốt cho nước nhà. Nhân dân, Đảng, Chính phủ giao nhiệm vụ đào tạo thế hệ
tương lại cho các cô chú. Đó là trách nhiệm nặng nề nhưng rất vẻ vang.”. Bài nói
của Bác Hồ được đăng trên báo Nhân Dân số 1645, ra ngày 14/9/1958; sau đó được
tổng hợp và sách “ Hồ Chí Minh - tuyển tập” , tập 2, NXB Sự Thật, Hà Nôi năm
1980, trang 93. Vấn đề đưa ra không phài là mới nhưng đã và đang nóng với xã
hội. Đặc biệt thực tiễn ngày nay càng khăng định tính đúng đắn trong quan điểm
của Bác về vì trí không thể thay thế của con người trong tiến trình phát triển của
Việt Nam.
II. Nội dung
Phân tích luân điểm:
• Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người
- Con người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp
cách Mạng.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ kế thừa toàn bộ tinh hoa trong tư tưởng của

Mác mà còn phát triển nó để vận dụng một cách sáng tạo vào công cuộc giải phóng
dân tộc xây dựng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Điều cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí
Minh là độc lập dân tộc gắn liền với giải quyết xã hội và giải phóng con người.
Trong đó, vấn đề con người là vấn đề lớn, được đặt lên hàng đầu và là vấn đề trung
tâm, xuyên suốt trong toàn bộ nội dung tư tưởng của Người. Tin ở dân, dựa vào
dân, tổ chức và phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân, bồi dưỡng, đào tạo và phát
huy mọi năng lực của dân (ở từng cá nhân riêng lẻ và của cả cộng đồng), đó là tư
tưởng được Hồ Chí Minh vận dụng và phát triển trong toàn bộ sự nghiệp đấu tranh
cách mạng giành độc lập dân tộc cũng như xây dựng đất nước.
Con người đầu tiên được hiểu với tư các cá nhân nhưng nói cho cùng dù là ai
cũng không thể tách khỏi các mối quan hệ: gia đình, anh em, bạn bè, xã hội. Bác
chưa bao giờ nhìn nhận con người với định nghĩa, khái niệm chung chung. Chính vì
thế mà khi bàn về các chính sách xã hội Bác luôn luôn quan tâm đến con người với
tư cách nhu cầu chính đáng. Cá nhân là một phần của xã hội. Từng cá nhân có hạnh
phúc, xã hội mới tốt đẹp. Từng cá nhân có phát triển, xã hội mới đi lên. Vì vậy đem
lại lợi ích cho con người chính là tạo ra động lực lớn lao cho sự nghiệp chung.
Bác Hồ luôn dàng trọn tấm lòng cho nhân dân và dành cho dân một niềm tin
lớn. Nếu như các nhà nho phong kiến xây dựng đại nghiêp đã có quan điểm “lấy
dân làm gốc” thì với Bác “trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân, trong thế
giới không có gì mạnh bằng sức mạnh đoàn kết toàn dân”. Tin dân, đồng thời lại
hết lòng thương dân, tình thương yêu nhân dân của Hồ Chí Minh có nguồn gốc sâu
xa từ trong truyền thống dân tộc, truyền thống nhân ái ngàn đời của người Việt
Nam. Cũng như bao nhà Nho yêu nước khác có cùng quan điểm nhưng điểm khác
cơ bản trong tư tưởng của Người là tình thương ấy không bao giờ dừng lại ở ý thức,
tư tưởng mà đã trở thành ý chí, quyết tâm thực hiện đến cùng sự nghiệp giải phóng
giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng nhân loại cần lao, xóa bỏ đau khổ, áp bức
bất công giành lại tự do, nhân phẩm và giá trị làm người cho con người. Người
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nhần thức rằng: “việc dễ mấy không dân cũng chịu, việc khó mấy có dân liệu cũng

xong”. Nhân dân Việt Nam bản tính cần cù lao động, yêu hòa bình, thông minh và chất
phác. Dân tộc Việt Nam xứng đáng được tự do trên mảnh đất của mình và có cuộc
sống ấm no hạnh phúc. Và trên hết sức mạnh toàn dân là sức mạnh ẩn chứa tiềm tàng
có thể cho ta thực hiện điều đó.Càng hiểu và yêu nhân dân Việt Nam Người càng có
động lực để tin rằng cùng với lòng yêu nước nồng nàn , ý chí kiên quyết của nhân dân
và quân đội chẳng những chúng ta sẽ thắng lợi mà nhất định thắng lợi.
- Con người vừa là mục tiêu vừa là động lực cách mạng; phải coi trọng và phát
huy nhân tố con người.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, con người được khái niệm vừa là mục tiêu của
sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, vừa là động lực của chính sự
nghiệp đó. Tư tưởng đó được thể hiện rất triệt để và cụ thể trong lý luận chỉ đạo
cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Trong lý luận về xây dựng chế độ mới, Hồ Chủ tịch đã khẳng định xây dựng
chế độ dân chủ nhân dân gắn liền với việc thực hiện bước tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Trong kháng chiến giải phóng dân tộc cần xây dựng chế độ dân chủ nhân dân để
đẩy mạnh công cuộc kháng chiến, đồng thời tạo ra những tiền đề cho việc xây dựng
chủ nghĩa xã hội; trong xây dựng chủ nghĩa xã hội cần phải thực hiện chế độ dân
chủ nhân dân, vì như Người nói: "Đây là cuộc chiến đấu khổng lồ chống lại những
cái gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi". Cuộc chiến đấu ấy
sẽ không đi đến thắng lợi, nếu không "dựa vào lực lượng của toàn dân". Về chủ
nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh không bao giờ quan niệm hình thái xã hội đó như một
mô hình hoàn chỉnh, một công thức bất biến. Bao giờ Người cũng coi trọng những
điều kiện kinh tế, xã hội, chính trị, văn hóa khách quan. Người chỉ đề ra những mục
tiêu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội với những bước đi thiết thực và
những nội dung cơ bản nhất. Theo Người: "Nói một cách tóm tắt, mộc mạc, chủ
nghĩa xã hội trước hết là làm cho nhân dân lao động thoát khỏi bần cùng, làm cho
mọi người có công ăn việc làm, được ấm no và được sống đời hạnh phúc"; "Chủ
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nghĩa xã hội là nhằm nâng cao đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân" xây dựng

chủ nghĩa xã hội tức là làm cho nhân dân ta có một đời sống thật sung sướng, tốt
đẹp. Người dạy xây dựng chủ nghĩa xã hội phải thiết thực, phù hợp với điều kiện
khách quan, phải nắm được quy luật và phải biết vận dụng quy luật một cách sáng
tạo trên cơ sở nắm vững tính đặc thù, tránh giáo điều, rập khuôn máy móc. Sự sáng
tạo đó gần gũi, tương đồng, nhất quán với luận điểm của Ăngghen: "Đối với chúng
ta, chủ nghĩa cộng sản không phải là trạng thái cần phải sáng tạo ra, không phải là
một lý tưởng mà hiện thực phải khuôn theo. Chúng ta gọi chủ nghĩa cộng sản là
một phong trào hiện thực, nó xóa bỏ trạng thái hiện nay". Vì vậy, không chỉ trong
lý luận về đấu tranh giành độc lập dân tộc mà cả trong lý luận xây dựng chủ nghĩa
xã hội khi định ra những mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, trước hết, "cần có con
người xã hội chủ nghĩa", Hồ Chí Minh đã thể hiện nhất quán quan điểm về con
người: con người là mục tiêu, đồng thời vừa là động lực của sự nghiệp giải phóng
xã hội và giải phóng chính bản thân con người.
Đảng là đại diện của dân, do dân và vì dân. Đảng được sinh ra trong lòng
nhân dân lao động, đại diện bảo vệ quyền lợi cho tầng lớp nhân dân lao động.
Chính vì vậy trong mọi đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, Chính phủ đểu
vì lợi ích của nhân dân. Có thể là lợi ích lâu dài, lợi ích trước mắt và lợi ích của bộ
phận, giai cấp, tầng lớp và cá nhân. Người đề cập đến giai cấp vô sản cách mạng và
sự thống nhất về lợi ích căn bản của giai cấp đó với các tầng lớp nhân dân lao động
khác (đặc biệt là nông dân). Người nhận thức một cách sâu sắc rằng, chỉ có cuộc
cách mạng duy nhất và tất yếu đạt tới được mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng
giai cấp và toàn thể nhân loại khỏi mọi sự nô dịch, áp bức. Toàn bộ các tư tưởng, lý
luận (chiếm một khối lượng lớn trong các tác phẩm của Người) bàn về cách mạng
(chiến lược giải pháp; bàn về người cách mạng và đạo đức cách mạng, về hoạch
định và thực hiện các chính sách xã hội; về rèn luyện và giáo dục con người v.v )
về thực chất chỉ là sự cụ thể hóa bằng thực tiễn tư tưởng về con người của Hồ Chí
Minh. Con người ấy là con người cách mạng. Con người ấy sinh ra và lớn lên từ
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trong lòng giai cấp vô sản và bảo vệ quyền lợi cho giai cấp ấy. Nói cho cùng, con

người cách mạng trước hết vẫn là một con người bình thường. Họ có anh em, có
cha mẹ, có quê hương, có đồng bào. Nhưng trên hết họ có lí tưởng. Lí tưởng ở đây
là làm sao bảo vệ những người than yêu ấy, bảo vệ quê hương mình, đồng bào
mình, làm sao cho họ được hưởng ấm no và hạnh phúc. Từ đó tạo thành động lực
để phấn đấu và sẵn sàng hi sinh.
Hồ Chí Minh có niềm tin mãnh liệt và sức mạnh quần chúng. Trong sự nghiệp
xây dựng đất nước Hồ Chí Minh nhân rõ: “Muốn xây dựng xã hội chủ nghĩa, trước
hết phải có con người xã hội chủ nghĩa”, “có dân là có tất cả”… Chính vì vậy đã là
người cộng sản thì phải tin vào dân và nhân dân chính là thứ tạo nên sức mạnh cho
người cộng sản. Tạo nên tiền đề phát triển cách mạng nhưng mặt khác không thể
tách rời khỏi sự định hướng lãnh đạo của Đảng.
Chính vì vậy, làm sao để con người trở thành động lực,và phát huy được nhân
tố có sẵn; khắc phục kịp thời các phản động lực trong con người và tổ chức, những
thói quen xấu, hủ tục lạc hậu, không dam đổi mới sáng tạo…lại là vấn đề đặt ra.
• Quan điểm của Hồ Chí Minh vè chiến lược “trồng người”.
- “Trồng người” là yêu cầu khách quan, vừa lâu dài, vừa cấp bách, vừa lâu dài
của cách mạng.
Như trên đã nói, con người vừa là mục tiêu, động lực cách mạng chính vì vậy
Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến việc làm sao đào tạo, giáo dục, rèn luyện con
người. Và hơn ai hết người hiểu rõ yếu tố mang tính chất quyết định ấy. Người nói
đến: “lợi ích trăm năm” và mục tiêu xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa là quan điểm
mang tầm vóc chiến lược, cơ bản, lâu dài, nhưng cũng rất cấp bách. Mà điều đầu
tiên trong nhiệm vụ của con người xã hội chủ nghĩa là “trồng người”. Chỉ có con
người nắm được lí tưởng cách mạng, có văn hóa, có trình độ, có lối sống tốt đẹp và
đạo đức tốt… mới có thể tạo dựng nên một xã hội xã hội chủ nghĩa theo đúng bản
chất của nó, mới có thể làm và khiến cho nhân dân noi theo cũng như hứa hẹn đem
lại sự tiến bộ cho đất nước, không chỉ dừng lại ở việc dành độc lập tự chủ mà còn
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
phát triển về mọi mặt “xứng danh với các cường quốc năm châu trên thế giới”.

Quan điểm này thực chất là đã kế thừa truyền thống hiếu học của cha ông ta từ
ngàn đời này và một lần nó khẳng định lại nó trong bối cảnh lịch sử đang có bước
chuyển biến mới.
- “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người chủ
nghĩa xã hội chủ nghĩa”.
Đây là quá trình lâu dài, không ngừng hoàn thiện, nâng cao về trách nhiệm
của Đảng, Nhà nước, gia đình và bản thân cá nhân mỗi người. Con người xã hội
chủ nghĩa chỉ được sinh ra trong lòng nó. Nhưng nó không tự thân sinh ra mà phải
qua một quá trình cải tạo, sự nỗ lực cố gắng cả từ 2 phía. Đây là công việc không
hề đơn giản, bản thân vấp phải nhiều gian nan nhưng nó lại là cái cần thiết và bắt
buộc phải có. Mỗi bước đi xây dưng con người là một nấc thang xây dựng chủ
nghĩa xã hội. Cách mạng có thành công phụ thuộc phần nhiều con người con người
xã hội chủ nghĩa có trình độ, đạo đức, văn hóa… hoàn thiện đến đâu.
Nói như vậy không có nghĩa tách rời con người xã hội chủ nghĩa ra khỏi cái
vồn có của nó là tinh hoa văn hóa dân tộc. Con người mới sẽ có những phẩm chất
mới như có trí tuệ, bản lĩnh làm chủ; tư tưởng cách mạng; đạo đức cách mạng…
nhưng vẫn luôn kế thừa nét đẹp từ văn hóa truyền thống. Điều đầu tiên khi trở
thành con người mới bạn chảy trong mình dòng máu của dân tộc Việt Nam và sống
trong văn hóa Việt hàng ngàn năm văn hiến.
- Chiến lược “trồng người” là một trọng tâm, một bộ phân hợp thành của
chiến lược phát triển kinh tế- xã hội.
Để thực hiện chiến lược trồng người cần tổng hợp của rát nhiều biện pháp,
nhưng giáo dục đào tạo là biện pháp căn bản và quan trọng bậc nhất. Giáo dục giúp
con người ta hướng thiện, đem lai tương lai tươi sáng cho con em và từ đó hứa hẹn
đem lại tương lai tươi sáng cho dân tộc.
Từ đó có thể thấy vai trò của giáo dục là vô cùng to lớn. Chính vì vậy mà phải
có phương pháp giáo dục làm sao cho hoàn thiện cả đức, trí, thể, mĩ. Trong đó đạo
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
đức lí tưởng phải được đặt lên hàng đầu. “tiên học lễ, hâu học văn” vì vậy trước khi

học để tài thì phải học “học cách để làm người”
Trồng cây sao cho cây lớn lên thẳng và đẹp đã khó, “trồng người” lại càng
khó hơn. Tư tưởng của một thế hệ có thể ảnh hưởng đến hàng chục thế hệ. Đã khó
nhưng đó lai là công việc không thể nóng vội trong một sớm một chiều. Công việc
“trăm năm” công việc kế thừa của thế hệ này sang thế hệ khác. Công việc không dễ
nhưng hứa hẹn đem lại nhiều thành công cho sự nghiêp phát triển của nước nhà.
Vận dụng phân tích Việt Nam hiện nay:
Trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác- lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh,
Đảng ta đã có bước đầu đạt được những thành công nhật định.
Từ xưa đến nay hiếu học luôn là truyền thống của dân tộc ta. Từ ngàn xưa
giáo dục đã là vấn đề quan trọng thì ngày nay trong thời buổi hội nhập kinh tế thị
trường, giáo dục càng trở thành vấn đề được Đảng và nhà nược coi trọng “giáo dục
là quốc sách”. Nghị quyết đại hội đâij biểu toàn quốc lần thứ VII của đảng đã
khẳng định “Nâng cao dân trí, bồi dưỡng và phát huy nguồn lực to lớn của con
người Việt Nam là nhân tố quyết định thắng lợi trong công cuộc công nghiệp hóa,
hiện đại hóa”. Thực tiễn đã chứng tỏ rằng không cí người lao động chất lượng cao
chúng ta không thể phát triển kinh tế, đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu.
Nhưng cũng chính vì nghèo nàn lạc hậu về kinh tế mà chất lượng của nguồn lao
động nước ta chưa cao. Chính vì vậy chúng ta cần có những chính sách thiết thực
nhằm nâng cao chất lượng của người lao động.
Nỗ lực trong giáo dục đã mang lại những kết quả đáng khích lệ. Từ một nước
có tới 95% dân số mù chữ (1945), đến nay, tỷ lệ biết chữ ở Việt Nam là 91%
(2002). Kết quả đạt được trong việc xóa mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học đang
được duy trì và phát huy. Năm 2000. Việt Nam đã đạt chuẩn về xóa mù chữ ở bậc
tiểu học. Hiện nay, chủ trương phổ cập giáo dục trung học cơ sở đang được triển
khai tích cực, đã có 20 tỉnh, thành phố được công nhận đạt chuẩn quốc gia. Một số
tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu thực hiện phổ cập
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
giáo dục bậc trung học phổ thông. Công tác giáo dục ở vùng đồng bào các dân tộc

thiểu số, vùng sâu, vùng xa phát triển mạnh và đạt nhiều tiến bộ. Mạng lưới trường,
lớp về cơ bản đã bảo đảm cho học sinh các dân tộc được học ngay tại xã, thôn, bản
của mình. Theo thông kê của UNDP năm 2009, chỉ số giáo dục ở Việt Nam:
Tỉ lệ người lớn biết chữ: 91%
Tỉ lệ nhập học ở bậc tiểu học: 92%
Tỉ lệ nhập học ở bậc trung học cơ sỏ: 67%
Tỉ lệ nhập học bậc trung học phổ thông: 38%
Thêm vào đó, có gần 120000 trẻ em khuyết tật hòa nhập trong các trường phổ
thông và mầm non. Trong năm học 2003- 2004 chúng ta đã huy động được gân
90% trẻ trong độ tuổi lớp 1 đi học hòa nhập với chương trình sách giáo khoa mới.
Sớm nhận thức được vai trò của của giáo dục, ngay từ rất sớm nhà nước đã
tạo điều kiện cho những người có khả năng được đi đào tạo ở nước ngoài. Nhờ vậy
mà hiện nay căn bản chúng ta có được một đội ngũ cán bộ được học hành bài bản
tham gia vào công việc xây dựng đất nước. VD như rất nhiều các giáo viên ở
trường đại học ngày nay là những người được cử đi đào tạo ở Nga trong những
năm đất nước chưa dành độc lập. Không dừng lại ở đó, Hợp tác quốc tế: Nhà nước
Việt Nam coi trọng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục để tiếp cận những tiến
bộ của thế giới trong lĩnh vực giáo dục đào tạo. Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam
đã có quan hệ hợp tác với 69 nước, 19 tổ chức quốc tế và 70 tổ chức phi chính phủ.
Thông qua hợp tác quốc tế, Việt Nam đã xây dựng được các hướng đào tạo, nghiên
cứu khoa học và triển khai ứng dựng trong một số ngành của khoa học cơ bản,
khoa học xã hội và nhân văn, kinh tế, nông lâm nghiệp, điện tử - viễn thông, tự
động hóa, y - dược, môi trường Hàng năm, hàng ngàn lưu học sinh, thực tập sinh,
nghiên cứu sinh đã được đi đào tạo ở nước ngoài bằng nguồn học bổng, viện trợ
của nhiều nước như các nước Liên Xô - Đông Âu (cũ), các nước EU, Ô-xtrây-lia,
Niu Dilân, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Hoa Kỳ, Ca-na-đa… Hình
thức đào tạo du học tại chỗ cũng được phát triển mạnh mẽ trong những năm gần
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
đây. Việc xã hội hóa giáo dục tạo điều kiện cho các trường quốc tế vào Việt Nam

cũng đã và đang kiện cho sinh viên có thêm cớ hội tiếp xúc với nên giáo dục tiên
tiến.
Trong nước, giáo dục ở bậc đại học năng lực đào tạo tăng hơn 3 lần (376
trường đại học, cao đẳng với 61.150 giảng viên so với 101 trường đại học, cao đẳng
và 20.212 giảng viên, 6.217 giảng viên là tiến sĩ so với 2.041, 2.286 GS, PGS so
với 526 GS, PGS), quy mô đào tạo tăng gần 13 lần (1,7 triệu sinh viên so với
133.136 sinh viên). Hệ thống cơ sở đào tạo đại học đã phủ gần kín cả nước (62/63
tỉnh, thành phố đã có đại học hoặc cao đẳng). Đầu tư của nhà nước cho giáo dục đại
học tăng nhanh, cơ chế tài chính cho giáo dục đại học đã bắt đầu được đổi mới.
Nguồn lực của xã hội đầu tư cho giáo dục đại học tăng nhanh (có 81 trường đại
học, cao đẳng ngoài công lập, chiếm 21,5% số trường). Đã bắt đầu hình thành hệ
thống quản lý chất lượng giáo dục đại học trong cả nước và cơ chế nhà nước, nhà
trường và người dân giám sát chất lượng giáo dục và đầu tư cho giáo dục. Quan hệ
quốc tế phát triển tương đối nhanh cả cấp quốc gia và cấp trường.
Từ những đầu tư ấy cho giáo dục mà Việt Nam những năm qua đã đạt được
không ít những kết quả đáng ghi nhận. Như việc học sinh Việt liên tục đạt giải cao
trong trong những cuộc thi quốc tế. Hay gần đây là sự kiện giáo sư Ngô Bảo Châu
dành giải thưởng Fields giúp Việt Nam trở thành nước thứ hai ở châu Á có người
vinh dự nhận giải thưởng này…. 8/9/2010 vừa qua cô bé Hiếu Hiền mang lại cho
Việt Nam giải nhất cuộc thi viết thư quốc tế UPU đầu tiên sau 20 năm tham dự.
Thêm vào thành tích đó là hàng loạt các giải nhất nhì trong các cuộc thi Olympic
quốc tế ở nhiều lĩnh vực.Như 2 huy chương vàng Olympic quốc tế môn toán và vật
lí được thủ tướng tặng bằng khen ngày 15/11/2010….
Đó mới chỉ là một số ít những gì Đảng và nhà nước đã làm được. Quả thật,
những kết quả ấy đáng được coi là những tín hiệu đáng mừng đặc biệt trong giai
đoạn hiện nay, sự mở cửa và hội nhập đang đến rất gần. Công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đã, đang và sẽ trở thành xu hướng phát triển chung của tất cả các quốc gia trên
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
thế giới. Đó là con đường phát triển tất yêu của nước ta để đi đến mục tiêu “dân

giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh”. Trong bối cảnh nước ta con
nghèo, còn lạc hậu nhân tố con người càng trở nên quan trọng. Vậy đào tạo con
người làm sao cho thích ứng với thời đại mới lại là vấn đề được đặt ra cho giáo dục
của Việt Nam. Ai cũng biết rằng bất cứ ngành công nghệ nào, kinh tế, văn hóa,
chính trị, khoa học đều chỉ phát triển được khi có đội ngũ lao động tạo ra nó. Việt
Nam đã và đang là nước đi sau thi vấn đề ấy càng trở nên bức thiết. Làm sao theo
kịp các nước phát triển khi họ đã đi trước ta cả trăm năm lịch sử? Làm sao tiếp thu
được nên khoa học kĩ thuật tiên tiến và vận hành sử dụng sáng tạo nó trong thực
tiễn của sản xuất? Sẽ còn rất nhiều câu hỏi được đặt ra và cần có lời giải đáp.
Nhìn lại lịch sử phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của Việt Nam
những năm vừa qua, không thể gạt đi vai trò của giáo dục với sự phát triển ấy. Có
thể giáo dục không đem lại cho chúng ta nhưng lợi ích trực tiếp nhưng nó đã góp
phần tạo ra một đội ngũ lao động với tay nghề đang từng bước được nâng cao đáp
ứng nhu cầu của đổi mới.
“Vì đất nước mười năm thì phải trồng cây, vì đất nước trăm năm thì phải
trồng người”. Thật vậy trồng người không chỉ nâng cao được giá trị bản thân mỗi
con người, nâng cao khả năng của nhân tố quyết định thắng lợi mà còn góp phần
biến đổi chuyển biến của toàn bộ các lính vực trong đời sống xã hôi. Đứng về quan
điểm này, theo một cách nói nào đó Bác Hồ và chủ nghĩa Mác Lênin có nhiều nét
giống nhau: con người là tác nhân chính biến đổi lịch sử. Bác nói: “ Non sông Việt
Nam có trở nên tươi đẹp được hay không, dân tộc Việt Nam có trở nên vẻ vang với
các cường quốc năm chua được hay không đó là một phần nhờ vào công học tập
của các em”. Thật vậy, nếu như Bác ngày trước không bôn ba học hỏi từ nước
ngoài, không gặp tư tưởng của Mác có lẽ cho đến tận ngày hôm nay Việt Nam vẫn
còn là một nước thuộc địa. Hay hãy làm một phép so sánh xã hội Việt Nam trong
vòng 50 năm qua. Từ chỗ không có cơm ăn áo mặc , đến chỗ là nước xuất khẩu gạo
thứ 2 thế giới, nước xuất khẩu cà phê, hồ tiêu hàng đầu… không thể phủ nhận vai
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trò của con người, mà ở đây đang nói đến sự phát triển bên trong, phát triển về trình

độ nhận thức, tư duy khoa học. Khác với trước đây, lao động Việt Nam ngày nay
được tạo những cơ hội tốt hơn để tự nâng cao trình độ. Chúng ta bước đầu có được
đội ngũ chuyên gia trên nhiều các lĩnh vực. Thực tế khác với lí thuyết nhưng những
lí thuyết căn bản được học hỏi trên ghế nhà trường cũng một phần nào đó đang phát
huy hiệu quả của mình đặc biệt trong những vấn đề mang tầm vóc lớn như các vấn
đề vĩ mô. Hay tự đặt ra cho mình môt câu hỏi: nếu như trong thời gian qua, Việt
Nam bỏ qua giai đoạn trồng người thì ngày nay liệu có hay không Việt Nam như
hiện nay? Và Việt Nam trong tương lai sẽ ra sao?
Thành quả của vai trò “trồng người” không ai không thất nhưng nó đã và
đang tồn tại những hạn chế cần khắc phục. Đơn cử như bệnh thành tích trong giáo
dục. Vẫn biết là giáo dục không thực chất, vẫn biết là không tốt nhưng đại bộ phân
vẫn không tránh hỏi căn bệnh này. Chương trình đào tạo đã có nhiều đổi mới nhưng
giáo dục làm sao cho phù hợp, cho hội nhập và đạt hiệu quả thì vẫn còn cần nhiều
công nghiên cứu. Thực tế đáng buồn hiện nay, học sinh Việt Nam cần cù và thông
minh ấy vậy nhưng thử hỏi trong nước có mấy trường mà bằng cấp được quốc tế
thừa nhận? Giáo dục xa dời với thực tiễn. Một phần vì cơ sỏ hạ tầng vẫn còn hạn
chế nên điều kiện thực nghiệm thật không có. Thành thử đào tạo lệch, sinh viên ra
trường nắm chắc lí thuyết nhưng cho thực tế vào làm thì không làm được điều này
có thể thấ rõ trong khối ngành kĩ thuật. Thành thử có bằng đại học trong tay mà khi
ra trường đều trải qua giai đoạn đào tạo và đào tạo lại. Thêm vào đó hiện tượng
chảy máu chất xám đã và đang có chiều hướng gia tăng. Điều kiện du học nhiều
nhờ chính sách nhà nước mở hơn nhưng thêm vào đó, làm sao giữ được người tài?
Làm sao để cho những du học sinh đi học quay về cống hiến và có điều kiện cống
hiến cho nước nhà? Chúng ta đang mắc phải cái vòng luẩn quẩn đưa du học sinh đi
học để mang tinh hoa về cho đất nước nhưng cuối cùng thì không về, nước chẳng
thấy giàu lên mà ngược lai mộ phần nhân tài mất đi mặc dù có thể họ được đi bằng
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ngân sách của nhà nước…sẽ con rất nhiều vấn đề mà chúng ta cần ngồi lại và cùng
bàn bạc.

Những thách thức thì đã có nhưng những thách thức mới nảy sinh trong thời
mở cửa lại càng khó hơn với công cuộc “trông người”. Sự hội nhập về văn hóa,
kinh tế chính trị xã hội đặt lên vai những nhà hoạch định sẽ làm sao hội nhập thế
nào để không hòa tan bởi các trào lưu mới, lối sống mới. Tiếng kêu về sự xuống
cấp đạo đức trong xã hội hiện đại đang là lời cảnh báo chung cho tất cả các nước
trên thế giới ngày nay. Cuộc khủng hoảng về văn hoá đạo đức đang diễn ra ngày
càng trầm trọng trong tất cả các nước phát triển ở phương Tây cũng như phương
Đông. Song song với sự thắng thế của cá nhân trong xã hội phát triển cao độ về
khoa học công nghệ, chủ nghĩa ích kỉ, chủ nghĩa thực dụng, lối sống buông thả, sự
tan vỡ của gia đình đang là mối lo chung của các xã hội và các nhà giáo dục. Hơn
bao giờ hết khi khoa học kỹ thuật đã giúp cho con người chỉ quan hệ gián tiếp qua
kĩ thuật điều khiển từ xa trong mọi sinh hoạt cá nhân cũng như hoạt động xã hội thì
con người rất dễ có nguy cơ sống biệt lập, xa cách một cách giả tạo với cộng đồng,
kể cả những người ruột thịt thân thích. Trong cái rủi có cái may: chúng ta đi sau
nên có được những kinh nghiệm xương máu của các xã hội phát triển để tránh được
những mất mát khó hàn gắn lại được trong lòng của nhiều thế hệ đã qua trước
những hiện tượng phát triển ồ ạt, tự phát về công nghệ hiện đại. Phát triển kinh tế
mà coi nhẹ xã hội, tăng cường hiệu suất lao động mà lãng quên phát triển nhân văn
thì xã hội hiện đại sẽ trở nên què quặt, bệnh hoạn. Những nét văn hóa truyên thống
sẽ làm sao đứng vững trước nhưng cơn gió độc của thời đại mới. Đơn cử như việc
văn hóa ở đâu khi gần đây là dư luận xôn xao về vụ án cháu đâm chết bà vì mê
nghiên game bạo lực. Con gái đâm chết bố vì bị cấm qua lại với người yêu. Những
clip được tung lên mạng về những vụ đánh nhau có tổ chức của cả nam và nữ sinh
ở tuổi học đường. Hay xem lại lối sống buông thả của một bộ phận giới trẻ khi du
nhập văn hóa phương tây. Hiện tượng sống thử, quan hệ trước hôn nhân vốn đó là
cái không có trong văn hóa Việt Nam truyền thống. Bác đã dạy: “ người tài mà
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
không có đức là người vô dụng, người có đức mà không có tài làm gì cũng khó”,
vậy nên trước lối sống lệch lạc của một bộ phân giới trẻ hiên nay đó là một vấn đề

quả thật rất đáng lưu tâm và vấn đề đó một lần nữa đặt nặng lên vai của ngành giáo
dục. Những người có vai trò quyết định trong việc trồng người.
Cách thức giải quyết các vấn đề đó ra sao? Nó yêu cầu tổng thể các biện pháp
không chỉ riêng đối với ngành giáo dục mà cả sự chung tay của toàn dân. Nó không
phải là công việc của một nhà mà là toàn xã hội. Giáo dục đầu tiên phải thực hiện
từ mỗi cá nhân đến gia đình, nhà trường và xã hội Nếu nói về biên pháp có lẽ ai
cũng đã được nghe nhều. Vấn đề đạo đức, giáo dục là tổng thể phụ thuộc vào nhiều
yếu tố nên nói làm sao cho phù hợp thì quả là khó. Chúng ta đã và đang áp dụng cả
những chính sách vĩ mô và vi mô cho vấn đề này, nhưng có lẽ để hiệu quả thi
không chỉ vai trò của nhà nước là đủ. Quan trọng nhất và xát xao nhất là ở bản thân
mỗi người, làm sao có được tư tưởng cách mạng, tư tưởng hướng theo cái đúng, tự
mìnhh vững vàng với cái xấu
III. Kết thúc vấn đề
“Trồng người” là vấn đề tuy không mới nhưng luôn là vấn đề bức thiết của
mỗi xã hội. Lấy định hướng của tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề con người và vấn
đề trồng người thể hiện sâu sắc qua câu nói: “vì đất nước mười năm thì phải trồng
cây, vì đất nước trăm năm thì phải trồng người”, thấm nhuần tư tưởng của Bác,
Đảng và nhà nước ta trong những năm qua đã không nhừng phấn đầu vì sự nghiệp
cao cả ấy. Trên chặng đường đã qua, thành tựu đạt được nhiều, ghi nhận sự đóng
góp to lớn của nó trong vấn dề phát triển các lĩnh vực nói riêng và tòan bộ xã hội
nói chung là không thể phủ nhân. Một lần nữa vai trò của con người_ nhân tố quyết
định và động lực cho cách mạng được khẳng định nhưng không chỉ còn trên vai trò
giải phóng dân tộc mà trên một vai trò mới phát triển kinh tế.
Việt Nam hiện nay đang trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới, với bản
thân mình con nhiều hạn chế, thua kém của một nền kinh tế đi sau vai trò của quá
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trình “trồng người” lại đứng trước những thách thức và cơ hội mới. Cơ hội tiếp cận
và tự hoàn thiện mình để hội nhập với giáo dục quốc tế, cớ hội đón lấy và học hỏi
những tiến bộ của khoa học kĩ thuật… Nhưng ngược lại nó đã, đang và sẽ đặt ra

những thách thức không nhỏ mà vấn đề quan trọng nhất là làm thế nào có thể hội
nhập mà không hòa tan, có thể học hỏi lấy tiến bộ mà không mất đi những nét đẹp
của truyên thống. Điều đáng lo ngại là gần đây hồi chuông cảnh tỉnh về vấn đề đạo
đức xã hội đang dóng lên dòn dã. Chúng ta xử lí ra sao trước những sóng gió trước
mặt quả là vần đề còn nhiều chuyện phải xem xét. Nhưng đã và luôn cần nhớ:
“trồng người’ là phát triển con người và nó luôn luôn có hai yêu tố: tài và đức.
Không thể xem nhẹ yếu tố nào trong cả hai yếu tố trên. Xã hội Việt Nam tương lai
ra sao phụ thuộc vào những định hướng từ ngày hôm nay. Đương nhiên đó là cả
một vấn đề lâu dài và không thể nóng vội- công việc của “ trăm năm” nhưng nó ảnh
hưởng tới lợi ích của ngàn năm.


Website: Email : Tel : 0918.775.368