công tác xã hội nhập môn (2)

*****
ThS. Nguyễn Ngọc Lâm
CÔNG TÁC XÃ HỘI
NHẬP MÔN

Mục tiêu của môn học

Hiểu CTXH là gì

Hiểu CTXH là một nghề như các nghề khác

Hiểu về các phương pháp, kỹ năng và vai trò của nhân viên xã hội

Có cái nhìn tích cực hơn về con người

Sự giúp đỡ bình thường

Giúp tùy theo hứng, lòng tốt

Hiểu vấn đề qua loa, không sâu

Giúp giải quyết tạm thời, xoa dịu

Không có sự theo dõi

Thiếu khả năng giúp, bất lực

Sự giúp đỡ chuyên nghiệp

Giúp đỡ vì đó là trách nhiệm nghề nghiệp


Có kiến thức chuyên môn, kỹ năng và thái độ

Có tiến trình: Tìm hiểu, đánh giá, lên kế hoạch, giải quyết một cách toàn
diện

Liên kết với nhiều ngành

NVXH làm việc trong một tổ chức xã hội

Phản ứng của xã hội đối với
các vấn đề xã hội :

Có 4 loại hình phản ứng khác nhau của xã hội đối
với các vấn đề xã hội :

Theo truyền thống ( dựa trên điều kiện lịch sử, văn
hóa, hoặc các phong tục tập quán).

Vì tình người (dựa trên lòng tốt và những điều kiện
thông thường)

Bằng trừng phạt ( dựa trên luật pháp )

Bằng nghề nghiệp chuyên môn (dựa trên sự phát
triển nghề và các dịch vụ thực thi nghề nghiệp).

PHẦN I : CÔNG TÁC XÃ HỘI LÀ GÌ ?

CTXH là một chuyên ngành được sử dụng để giúp đỡ cá

nhân, nhóm hoặc cộng đồng tăng cường hoặc khôi phục
năng lực thực hiện chức năng xã hội của họ và tạo ra
những điều kiện thích hợp nhằm đạt được những mục tiêu
ấy(Theo Hiệp hội quốc gia các nhân viên xã hội Mỹ –
NASW, 1970).

Các họat động thực tiễn của CTXH chỉ có hiệu quả khi nó
tuân thủ các nguyên tắc và phương pháp chuyên môn nhất
định, không làm thay mà chỉ hỗ trợ để cá nhân, nhóm và
cộng đồng tự giải quyết các vấn đề của mình.

CTXH tự mình không giải quyết được vấn đề xã hội mà cần
đến sự phối hợp của các ngành khác trong hệ thống an sinh
xã hội (mạng lưới an sinh xã hội).


"Công tác xã hội chuyên nghiệp thúc đẩy sự thay
đổi xã hội, việc giải quyết các vấn đề trong các mối
quan hệ con người và sự tăng quyền lực và giải
phóng người dân nhằm giúp cho cuộc sống của họ
ngày càng thoải mái, dễ chịu. Vận dụng các lý
thuyết về hành vi con người và hệ thống xã hội,
CTXH can thiệp ở các điểm tương tác giữa con
người và môi trường của họ. Nhân quyền và công
bằng xã hội là các nguyên tắc căn bản của nghề."

(IFSW, Tháng 07. 2000, Montreal, Canada)

2. Các chức năng của CTXH:


Phòng ngừa :Những dịch vu, hoạt động để ngăn ngừa và đề
phòng trường hợp khó khăn (tâm, lý, quan hệ hoặc kinh tế)
có thể xảy ra.

Trị liệu : Loại trừ, giảm bớt và trị liệu khi cá nhân, nhóm và
cộng đồng đang gặp phải những khó khăn.

Phục hồi : Phục hồi chức năng hoạt động (thể chất, tâm lý,
xã hội) cho người bị thiệt thòi.

Phát triển : Phát huy tiềm năng, tăng năng lực vượt khó,
nâng cao chất lượng cuộc sống và tăng cường trách nhiệm
xã hội.

Lịch sử phát triển ngành CTXH
Chú ý đến cá nhân Chú ý đến nhóm Chú ý đến cộng đồng
Bi quan về con người Lý thuyết về sự tác động Lý thuyết sinh thái
của Nhóm nhỏ lên hành vi Chùm nguyên nhân
Con người biếng nhát Con người thay đổi hành vi Tác động của môi trường sống
Thiếu nỗ lực vươn lên khi tham gia nhóm nhỏ Nhiều nguyên nhân tác động
Cộng đồng cần thay đổi
CTXH với cá nhân CTXH với nhóm CTXH với cộng đồng

3. Các phương pháp trong CTXH :
Có 3 phương pháp chính:
Công tác xã hội với cá nhân
Công tác xã hội với nhóm
Công tác xã hội với cộng đồng
Phát triển cộng đồng

Công tác xã hội với cá nhân
l
Công tác xã hội với cá nhân:
l
Phương pháp can thiệp thông qua mối quan hệ một-một giữa nhân viên
xã hội và cá nhân nhằm giúp cá nhân đang gặp khó khăn không có khả
năng tìm ra lối thóat tự giải quyết vấn đề bằng chính sức mạnh của bản
thân họ.

Trường hợp cá nhân

Người cha đưa cậu con trai 14 tuổi, học lớp 8 trốn học nhiều lần.

Nhà trường cương quyết không nhận cậu học sinh tiếp tục học nữa. Đây
là trường dân lập hệ trung học cơ sở thứ 3, mà cậu không thể trụ lại
lớp.


Hoàn cảnh gia đình của Thái

Ba có quan tâm đến con cái, người chăm lo kinh tế tài chính cho gia đình, việc học tập của con cái. Một
số chi tiết khác (như ghi nhận trên).

Mẹ năm nay 44 tuổi, lo việc nội trợ trong gia đình.

Hay la rầy quát mắn con cái.

Ít gần gũi, tâm tình với con (từ khi con gái lớn mất qua tai nạn giao thông)

Thường đi lại sinh hoạt nhiều với người hàng xóm.


Chị gái của Thái:

Thái có một người chị, lớn hơn Thái 12 tuổi, năm Thái lên 5 tuổi chị đã mất trong một tai nạn giao
thông.

Chị Thái rất cưng và thân thiện với Thái, lo lắng chăm sóc cho em chu đáo.

Thường chở Thái đi chơi nhà bà ngoại, công viên.

Dạy cho Thái học chữ, trò chơi.

(Theo lời kể của ba Thái).

Những khó khăn khi phát hiện vấn đề của Thái:


Những khó khăn khi giao tiếp với Thái.Thái rất ít nói.

Hôm mới gặp lần đầu, chuyên viên trẻ tuổi tiếp xúc, mời nước Thái không uống.

Thái sẵn sàng ngồi trong phòng một mình, để chờ chuyên viên mình quen, trên 1 giờ mà không
đọc sách hay đi ra ngoài.

Thái khó hợp tác với các hoạt động tham vấn, mang tính chẩn đoán.

Chuyên viên tham vấn rất khó khăn khi tiếp cận với ba Thái:

Người cha chỉ có mục tiêu làm sao cho Thái có thể :


Thích đi học.

Trường nào tốt để Thái được, dạy, uốn nắn giúp em học xong hết trung học phổ thông; tệ nhất cũng có
bằng trung học cơ sở.

Sau này có nghề nghiệp ổn định.


Vấn đề của Thái:

Chị Thái chơi thân thiện, gần gũi với Thái; khi Thái ở độ tuổi 1-5 tuổi. Đột ngột chị mất.

Thái còn nhỏ chưa hiểu sự mất mát này.

Gia đình cũng không hiểu được nỗi đau này.

Đặc biệt, người mẹ:

Với cô con gái ở tuổi 17, đã tham gia với bà nhiều việc:

Chăm sóc nhà cửa, cơm nước.

Lo cho em trai, khá là quậy, ồn ào.

Chia sẻ với bà những tâm tình khi có xung đột hàng xóm, láng giềng.

An ủi bà khi bà và chồng có sự căng thẳng, bất hòa.

Nhưng, khi chị Thái mất bà hụt hẳng, đau đớn. Ba Thái đến lượt thứ 8, ông chia sẻ:


Mẹ Thái đau đớn, khóc rất nhiều.

Không quan tâm đến ai cả, đặc biệt là Thái.

Thường đi cúng chùa.

Đi cầu nguyện để gặp lại con gái. Cho là cô gái này chết oan.

Có ý nghi là tại sinh Thái ra mới có chuyện chị Thái phải chết.

Thái bị bỏ bê, đánh đòn, đến gần bị mẹ đuổi đi xa.

Nhiều hôm, Thái đi ngủ một mình, không ai chăm sóc.

Thậm chí có lúc bị nhịn đói khi ba Thái đi công tác, không ai nhắc nhở Thái ăn cơm.

Công tác xã hội với nhóm
l
Công tác xã hội với nhóm: Phương pháp can thiệp thông qua mối tương
tác giữa các thành viên trong một nhóm thân chủ có cùng vấn đề giống
nhau nhằm giúp từng cá nhân trong nhóm thay đổi hành vi theo các
mục tiêu đề ra.

Công tác xã hội với cộng đồng
Phát triển cộng đồng
l
Phát triển cộng đồng: Quá trình làm chuyển biến một công đồng nghèo,
thiếu tự tin thành một cộng đồng tự lực thông qua giáo dục gây nhận
thức về các vấn đề của họ, phát huy khả năng và nguồn lực sẵn có, tổ
chức các hoạt động tự giúp để tiến tới tự lực phát triển.

4.Các lãnh vực của ngành CTXH :

CTXH với người khuyết tật

CTXH với người cao tuổi

CTXH trong bệnh viện

CTXH trong các lĩnh vực tệ nạn xã hội và tội phạm

CTXH trong cộng đồng nghèo

CTXH trong trường học

CTXH với trẻ em và gia đình

CTXH trong nhà máy…

Phần 2: Cơ sở triết học của ngành CTXH

1. Su quan điểm cơ bản trong CTXH :

Cá nhân là mối quan tâm hàng đầu của xã hội.

Giữa cá nhân và xã hội có mối quan hệ phụ thuộc.


Mỗi bên đều có trách nhiệm với nhau.

Con người có những nhu cầu cơ bản giống nhau, nhưng mỗi người là độc nhất
khơng giống người khác.

Mỗi người cần được phát huy hết tiềm năng của mình và cần được thể hiện
trách nhiệm của mình đối với xã hội thơng qua việc tích cực tham gia vào các
hoạt động xã hội.

Xã hội có trách nhiệm tạo điều kiện để khắc phục những trở ngại đối với sự phát
huy của cá nhân, những trở ngại ấy chính là sự mất cân bằng trong quan hệ
giữa cá nhân và xã hội.

2. Các nguyên tắc hành động trong CTXH

Có 7 nguyên tắc :

Chấp nhận thân chủ

Thn chủ tham gia giải quyết vấn đề

Tôn trọng quyền tự quyết của thân chủ

Cá biệt hóa

Kín đáo

Nhân viên xã hội luôn ý thức về mình

Xây dựng mối quan hệ chuyên nghiệp giữa


nhân viên xã hội và thân chủ.

3. Các quy điều đạo đức trong
ngành CTXH

Vai trò và trách nhiệm của nhân viên xã hội

Trách nhiệm đối với thân chủ

Trách nhiệm đối với đồng nghiệp

Trách nhiệm đối với xã hội

Vai trò và trách nhiệm của nhân viên
xã hội:

Phẩm chất, năng lực và trách nhiệm phù hợp với công việc.

Luôn có ý thức rèn luyện khả năng và nâng cao trình độ chuyên môn

Rèn luyện trên 3 mặt : kiến thức, thái độ và kỹ năng

Liêm chính

Luôn học tập để đổi mới chính mình.

Trách nhiệm đối với thân chủ :

Thân chủ là mối quan tâm hàng đầu.


Cố gắng hết sức để phát huy tối đa khả năng tự quyết của thân chủ

Đảm bảo sự riêng tư của thân chủ