Tạp chí Nông Thôn Việt số 73 - Tháng 02.2022.pdf

Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

1


2

• Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002)


Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

3


4

• Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002)


Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam

Tổng biên tập

Nguyễn Đức Quang
Phó Tổng biên tập
Nguyễn Thị Quốc Hương
Nguyễn Mạnh Thường
Hội đồng cố vấn
Nguyễn Tuấn Anh - GSTS
Nguyễn Minh Châu - PGS.TS
Nguyễn Sĩ Dũng - TS
Nguyễn Trí Ngọc - TS
Nguyễn Đăng Nghĩa - TS
Trần Thế Tuyển - Nhà báo
Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - TS
Võ Trọng Nghĩa - KTS
Hồ Thị Tú Anh - Nhà báo
Thư ký tòa soạn
Đặng Thị Thùy Dung
Nguyễn Thị Mai Phương
Thiết kế mỹ thuật
Đặng Hữu Nhất
Trị sự
Trương Thị Thu Cúc

Tòa soạn
Lầu 10, Tòa nhà số 12 Võ Văn Kiệt,
P. Nguyễn Thái Bình, Q.1, TP.HCM
ĐT: (028) 3821 1283
Fax: (028) 3914 7286
Hotline: 093 205 6666
Văn phòng Hà Nội
26 Phạm Văn Đồng,

Quận Cầu Giấy, TP Hà Nội.
Điện thoại: 091 3460692
Giấy phép xuất bản số
06/GP-BTTTT do Bộ TT&TT
cấp ngày 7/1/2016. Công văn
chấp thuận tăng lên 76 trang số
3993/BTTTT-CBC do Bộ TT&TT
cấp ngày 08/11/2019
In tại CT TNHH Quảng cáo và
Thương mại Dương Phong.
Khổ in (21 x 29)cm.
BÀI VỞ XIN GỞI VỀ
Kim Hoa


Ảnh bìa:
Vận chuyển hàng
hóa tại Cảng quốc tế
Long An.

VỚI SỰ THAM GIA CỦA
TS Vũ Trọng Khải, TS Nguyễn Sĩ Dũng,
TS Nguyễn Quang Như Quỳnh, ThS Vũ Tuấn Anh,
Lê Đại Anh Kiệt, Đỗ Quang Tuấn Hoàng,
Anh Thư, Minh Huy, Trần Trọng Triết,
Đỗ Minh Tiến, Tài Võ, Quỳnh Trâm,
Trần Như Đăng Tuyên, Hồng Nguyễn,
Đông Khánh, Đặng Thùy, Tuệ Minh, Như Uyên,
Đặng Tuấn, Quỳnh Hương, Lập Phương,
Trương Thúy, Nguyễn Phước Bảo Đàn,

Nguyễn Nhật Thanh, Xanh Nguyên,
Nguyễn Thị Hải, Thảo Lư, Võ Quốc Việt,
Lương y Diệp Bình, Bảo Hướng,
Tường Nguyễn, Chu Minh Khơi, Thảo Vi...

GIÁ: 30.000 ĐỒNG
www.nongthonviet.com.vn

95
100
50

Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

5


Mục lục
7

Mở cửa để phục hồi
đời sống kinh tế - xã hội

8

Logistics - offline quyết định
thành bại online

10

Mơ hình 4D phát triển nông nghiệp
Việt Nam

18
20

12

32

Ươm mầm cho tương lai

Những giải pháp cơ bản để có
một miền quê đáng sống

“Phủ sóng” nước sạch,
đâu chỉ chuyện của nông thôn

38

Mùa xuân đi gác kèo ong

16

Xã biên giới Bình Tân: Cầu “Nơng thơn
mới” mở đường lên công nghiệp

Nhà cộng đồng Casamia - Vie

30

Kim Phụng - Đà Lạt trong lịng Huế

40

Tín dụng năm 2022 sẽ khởi sắc

45

Làng nghề Việt:
Rượu truyền thống

58

Ký ức tộc người trên trang phục

64

Ảnh: Huy Đằng

Cụ bà trăm tuổi
điều hành nông trang gia đình

PLASTICS
CƠNG TY CỔ PHẦN HIM LAM

VIET RICE
Organic

6

• Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002)


M

Mở cửa để phục hồi
đời sống kinh tế - xã hội

thời luận

TS NGUYỄN SĨ DŨNG

ở cửa trở lại nền kinh tế là nhu cầu cấp bách hiện
nay. Đây là nhu cầu của bản thân nền kinh tế, của an
sinh xã hội và của cả cơng cuộc phịng chống dịch.
Đối với nền kinh tế, phong tỏa đất nước là giải pháp mạnh
mẽ nhất để phòng chống dịch. Nhưng giải pháp này chỉ có ý
nghĩa và chỉ khả thi trong một thời gian ngắn.
Việc phong tỏa kéo dài nhiều tháng trời đã khiến nền kinh
tế nước ta đối mặt với những tổn thất vô cùng nặng nề. Hàng
trăm ngàn doanh nghiệp (DN) rời bỏ thị trường; hàng triệu
người lao động thất nghiệp; các chuỗi cung ứng trong nước
và quốc tế bị đứt gãy; nhiều DN FDI chuyển đơn hàng ra nước
ngoài… Trong quý III năm 2021, các Hiệp hội thương mại Hoa
Kỳ, Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN, Hiệp hội DN châu

Âu, Hiệp hội DN Hàn Quốc đã gửi thư đến Thủ tướng Chính
phủ thúc giục phải khẩn cấp mở cửa và bình thường hóa nền
sản xuất. Họ khẳng định “ít nhất 20% thành viên sản xuất của
chúng tơi đã chuyển một số hoạt động sản xuất sang một
quốc gia khác” và cảnh báo nếu chậm mở cửa thì cơ hội thu
hút đầu tư từ quá trình đa dạng hóa nguồn cung ứng tồn cầu
sẽ khơng quay trở lại. Hàng chục hiệp hội DN trong nước cũng
kiến nghị khẩn cấp nới lỏng phong tỏa, thực hiện vừa chống
dịch và bảo tồn nền kinh tế.
Nếu chúng ta phòng chống dịch thành công, nhưng lại để
nền kinh tế bị đổ vỡ, thì sự thành cơng đó rất ít có ý nghĩa. Vì
rằng chắc gì nó có thể bù đắp được những mất mát to lớn cả
về sinh mạng con người, sự bất ổn xã hội, lẫn những tổn thất
về của cải vật chất khi nền kinh tế bị sụp đổ.
Đối với an sinh xã hội, khi hàng triệu người bị phong tỏa,
bị mất việc làm thì ngân sách Nhà nước sẽ phải chi những
khoản khổng lồ vừa cho phòng chống dịch, vừa cho an sinh
xã hội, dẫn đến sẽ cạn kiệt rất nhanh chóng. Khi đó dù muốn
cứu giúp dân khỏi đói khát, bệnh tật, chắc gì đã có đủ nguồn

lực để làm! Nguồn hỗ trợ từ xã hội cũng sẽ mau chóng suy
kiệt, vì rằng nếu kinh tế đình đốn thì xã hội cũng khó có được
nguồn bổ sung để tiếp tục làm từ thiện. Rõ ràng, nếu kinh
tế không phục hồi, người dân khơng có việc làm để tự kiếm
sống, tự lo cho mình thì khơng thể có một ngân sách nào,
một nguồn hỗ trợ xã hội nào có thể chịu đựng bền lâu được.
Đối với phòng chống dịch, chúng ta khơng thể phịng
chống dịch bằng hai tay khơng. Cần phải có tiền để mua vắcxin, mua trang thiết bị y tế và muôn vàn thiết bị cần thiết khác.
Điều cần lưu ý, sự nghiệp phòng chống dịch là của tồn dân.
Khơng chỉ nhà nước cần có tiền để chi tiêu cho công việc này,

mà người dân cũng vậy. Nhà nước có chi nhiều đến mấy, mà
nhiều người dân khơng có tiền để chi, thì hiệu quả của phịng
chống dịch vẫn sẽ rất thấp. Mà khi người dân không có đủ
điều kiện để tự bảo vệ mình thì dịch bệnh vẫn rất dễ lây lan.
Hậu quả tất yếu là cơng cuộc phịng chống dịch cũng khơng
thể thành cơng.
Mở cửa trở lại đất nước để phục hồi kinh tế, vì vậy, chính
là cơng việc cấp bách nhất hiện nay. Tất nhiên, mở cửa kinh
tế thì lây nhiễm có thể gia tăng. Đây là điều khó có thể tránh
khỏi, nhưng lại là thách thức hồn tồn có thể vượt qua.
Với tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ gần như đạt tới 90% cho
những người trên 18 tuổi - bằng một trong những nước có tỷ
lệ tiêm chủng cao nhất thế giới, nước ta có thể được coi là đã
đạt được miễn dịch cộng đồng. Thêm vào đó, hàng loạt yếu
tố khác cho thấy chúng ta hồn tồn có thể khống chế được
dịch bệnh. Đó là chúng ta đã tích tụ được nhiều tri thức và kinh
nghiệm quý báu trong phòng chống dịch; người dân đã hiểu
biết nhiều hơn và đã có thói quen thực hiện 5K; thuốc chữa
Covid-19 đã được phát minh và bắt đầu có sẵn trên thị trường.
Đừng chần chừ thêm nữa. Hãy dũng cảm mở cửa
đất nước!

Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

7


Th ời sự nông nghiệp

Sự kiện Livetream
giới thiệu sản
phẩm OCOP.

Chuỗi cung ứng
truyền thống

Logistics
offline quyết định

Chi tiết kế hoạch trên được Thứ trưởng Bộ TT-TT
Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh tại Hội nghị trực tuyến
phổ biến, hướng dẫn triển khai kế hoạch đưa hộ sản
xuất nông nghiệp lên sàn TMĐT, thúc đẩy kinh tế số
nông nghiệp, nông thôn diễn ra hồi tháng 08/2021.
Theo ông, thúc đẩy kinh tế số nông nghiệp là khai
phá thị trường kết nối hộ sản xuất nông nghiệp trực
tiếp với khách hàng trên nền tảng TMĐT. Công nghệ
số, ứng dụng công nghệ số sẽ là xương sống định
hướng, tác động và thay đổi cách thức sản xuất nông
nghiệp truyền thống nhằm thúc đẩy hình thành kinh
tế số trong nơng nghiệp bằng lộ trình chuyển đổi số
toàn diện.
Trong chuỗi cung ứng nông nghiệp truyền thống,
vấn đề logistics ảnh hưởng rất nhiều tới hiệu suất
hoạt động. Từ vườn, rau được thu hoạch, chuyển về
khâu sơ chế và đóng bao bì. Sau đó chuyển tới doanh
nghiệp vận tải đưa xuống chợ đầu mối hoặc hệ thống
siêu thị. Từ đó, rau mới được phân phối xuống các

điểm bán lẻ. Tính ra, để đến được tay khách hàng cần
từ 12 - 24 tiếng. Rau và thực phẩm có thời gian sống
ngắn nên chuỗi cung ứng nhiều tầng nấc và mất
nhiều thời gian như vậy sẽ làm giảm chất lượng, gia
tăng hao hụt và khiến chi phí trung gian đẩy lên cao.
Trong đại dịch Covid-19 vừa qua, tất cả hàng hóa

8

• Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002)

thành bại online
TS NGUYỄN QUANG NHƯ QUỲNH

Nhằm đưa các hộ sản xuất nông nghiệp lên sàn thương mại
điện tử (TMĐT), Chính phủ đã hướng tới kiến tạo các nền
tảng số để hướng dẫn, hỗ trợ hộ sản xuất nơng nghiệp tiếp
cận thị trường trong và ngồi nước. Theo đó, sau khi thực
hiện mục tiêu đưa 5 triệu hộ sản xuất nơng nghiệp lên sàn
TMĐT trong năm 2021, Chính phủ sẽ tiếp tục triển khai định
hướng này trong năm 2022 và các năm tiếp theo.
tại các tỉnh như rau, trái cây, thịt cá… đều bị ách tắc
do trước đó chỉ có duy nhất chuỗi cung ứng truyền
thống vận hành. Một số vấn đề khác của chuỗi cung
ứng trong những năm qua, như nông sản được mùa
mất giá phải giải cứu, đều có nguyên nhân do chúng
ta chỉ có một chuỗi cung ứng truyền thống.
Bản chất của chuỗi cung ứng truyền thống, đó là

các khớp nối quyết định sự thành bại của chuỗi cung
ứng sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm: Hệ thống
thu mua và xử lý nông sản thực phẩm nằm ở phía
sản xuất; Chợ đầu mối hay tổng kho phân phối ở phía
khách hàng; Hệ thống vận chuyển kết nối giữa hai
thành phần này. Trên thực tế, hệ thống 3 thành phần


Thời sự nơng nghiệ p

này bị kiểm sốt chặt chẽ bởi một số ít cơng ty có
năng lực chi phối thị trường và giá cả. Các công
ty này luôn luôn tối ưu hệ thống của họ cho lợi
nhuận, thay vì tập trung cho giá trị khách hàng tại
hai đầu - nhà sản xuất và khách hàng tiêu dùng.

Chuỗi cung ứng
truyền thống mới

Kiểm tra hàng hóa tại một khu
trung chuyển.Ảnh: Overseas
Transport Corporation

Chuỗi cung ứng truyền thống đã tồn tại rất lâu
trên thực tế và rất khó thay đổi. Nhu cầu phải có
một chuỗi cung ứng khác để giảm thiểu sự độc
quyền trong thời gian tới là có thật, nhưng thay
thế hẳn chuỗi cung ứng cũ lại rất khó khăn. Cách
tiếp cận khôn ngoan là từ từ phát triển các giải
pháp chuỗi cung ứng khác nhằm dần dần hạn

chế yếu tố độc quyền.
Thứ nhất, cần quy hoạch hợp lý các vùng
trồng. Như đã nói, rau có thời gian sống rất ngắn,
vì vậy cần quy hoạch khu vực trồng rau có bán
kính khoảng 50km tới các thị trường chính. Với
khoảng cách này, hệ thống phân phối trực tiếp có
thể triển khai nhằm đảm bảo rau tới các đại lý bán
hàng mà không cần thông qua đơn vị thu mua vận
chuyển và chợ đầu mối. Dựa vào hệ thống vùng
rau gần thị trường, chuỗi cung ứng nơng sản và
thực phẩm trực tiếp có thể vận hành hiệu quả.
Thứ hai, đối với những loại sản phẩm như củ
quả có thời gian sống lâu và ít bị ảnh hưởng hư
hỏng trong quá trình vận chuyển, cần tập trung
xây dựng một chuỗi cung ứng mơ hình truyền
thống mới để cạnh tranh trực tiếp với chuỗi cung
ứng hiện có. Cần có các chính sách hỗ trợ giúp
các đơn vị thu hoạch, sơ chế và vận chuyển hình
thành nên chuỗi cung ứng mới, có thể bán thẳng
cho các đại lý và siêu thị hoặc qua sàn TMĐT trực
tiếp cho khách hàng, bỏ qua chợ đầu mối.
Thứ ba, các hộ nông dân, hợp tác xã nông
nghiệp cần hướng tới sản xuất các sản phẩm có
chất lượng cao hơn, sạch hơn và thân thiện mơi
trường hơn, từ đó có thể bán được giá cao tới
khách hàng. Nếu các nông trại tập trung phát
triển thương hiệu và nhận thức giá trị cho khách
hàng, họ có thể triển khai bán hàng nơng sản trực
tiếp với giá cao, có lợi nhuận lớn hơn. Chỉ khi nào
sản phẩm nơng nghiệp có giá cao thì mơ hình

phân phối trực tiếp bỏ qua chuỗi cung ứng truyền
thống mới thể hiện tính hiệu quả.
Thứ tư, vai trị của Nhà nước rất quan trọng
trong kiến tạo các giải pháp chuỗi cung ứng mới

cho các sản phẩm nông nghiệp. Một ví dụ rõ ràng:
trong năm 2021, nhà nước và nhân dân đã cùng
nhau phối hợp kiến tạo chuỗi cung ứng vải thiều
vượt qua đại dịch. Thời gian gần đây, với nền tảng
vận tải và các điểm bưu cục, VNPT và Vietel đang
triển khai sàn TMĐT trên cả nước giúp tạo ra một
chuỗi cung ứng nông sản mới, hạn chế vai trò
thống trị của chuỗi cung ứng cũ trên thị trường.
Sở hữu mạng lưới bưu cục rộng khắp và hệ thống
vận tải trên cả nước, các sàn thương mại này sẽ
giúp rất hiệu quả các sản phẩm nông nghiệp
vùng sâu vùng xa tới khách hàng.
Thứ năm, một dạng nền tảng như Grab có
thể là giải pháp hiệu quả giúp các nơng trại độc
lập phân tán tận dụng nền tảng vận tải chia sẻ.
Một nền tảng xe vận tải chia sẻ vận chuyển các
dạng sản phẩm như nơng sản, thư tín, bưu kiện
nhỏ chạy định kỳ 1 - 2 giờ từ các tỉnh về các địa
bàn trọng điểm như TP.HCM, và chiều ngược lại
cũng chuyên chở hàng hóa lên lại các tỉnh là hiệu
quả. Mơ hình này cịn hiệu quả hơn nếu như được
triển khai liên kết giữa các tỉnh. Ví dụ bốn tỉnh Lâm
Đồng, Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa Vũng Tàu
cùng tham gia vào nền tảng vận tải chia sẻ liên
tỉnh này hướng chung tới thị trường TP.HCM. Chi

phí cho hình thức chia sẻ này sẽ giúp gia tăng sự
linh hoạt về thời gian, số lượng vận chuyển cũng
như các loại hàng hóa vận chuyển. Chi phí có thể
cao hơn so với vận tải truyền thống, nhưng sẽ bù
lại được, do khách hàng chấp nhận trả giá cao chủ
động để có được nơng sản và hàng hóa tươi ngon
từ thẳng nông trại tới bàn ăn.
Chuỗi cung ứng nông sản và thực phẩm
truyền thống vẫn sẽ tồn tại và đóng góp phần
quan trọng trong việc đảm bảo thực phẩm cho
cả nước. Hiện tại và tương lai, để nhằm hạn chế
sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng truyền thống
này, các giải pháp kiến tạo các chuỗi cung ứng
khác cần được thúc đẩy thơng qua ba hình thức
chủ yếu: Kết nối nơng sản thực phẩm trực tiếp
tới khách hàng; Các nền tảng TMĐT dựa trên sức
mạnh các công ty bưu điện; Nền tảng logistics
chia sẻ kết nối các vùng nông sản và thực phẩm.
Muốn thực hiện được sứ mệnh này, toàn bộ
chuỗi cung ứng từ nông trại, vận chuyển, phân
phối phải cùng thay đổi tâm thế, tiếp thu tri thức,
nâng cấp kỹ năng vận dụng cơng nghệ chuyển
đổi hồn tồn mơ hình chuỗi cung ứng truyền
thống hiện tại.

Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

9

Th ời sự nơng nghiệp

Mơ
hình
4D
phát triển nơng nghiệp Việt Nam
Th.S VŨ TUẤN ANH

Những ngày đầu năm 2022, nông nghiệp (NN) Việt Nam vẫn đối mặt những thách thức rất cũ,
diễn ra hàng chục năm nay. Đó chính là hàng hóa nông sản xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc
bị ùn tắc. Bao giờ thì chúng ta mới giải quyết được thực trạng này một cách hệ thống và triệt để?

Thay đổi tư duy
chuyển đổi sang kinh tế số
nơng nghiệp
Có nhiều biện pháp đã được đưa ra
nhằm giải quyết vấn đề này từ phía Nhà
nước, tư nhân và xã hội. Các cách tiếp cận
này rất đáng quý và khá hiệu quả, nhưng
chưa thực sự thay đổi tận gốc vấn đề, vì
thế chưa giúp chuyển đổi hồn tồn nền
NN Việt Nam. Có lẽ chúng ta nên có một
cách tiếp cận hệ thống và sâu sắc hơn:
dựa trên mơ hình 4D - Digital economy
(Kinh tế số), Digital agriculture (Nông
nghiệp số), Digital village (Làng số) và
Digital farmer (Nông dân số).
Nền tảng quan trọng nhất chính là tư

duy chuyển đổi sang Kinh tế số mọi lĩnh
vực, trong đó có NN. Chúng ta hay nói tới
chuyển đổi số doanh nghiệp nhưng ít khi
chú ý tới bản chất của nó. Doanh nghiệp
muốn tồn tại và phát triển, quan trọng

10

• Tạp chí

nhất là bán được hàng hóa và dịch vụ cho
khách hàng. Như vậy, chuyển đổi số nhìn
từ góc độ kinh tế là bài tốn làm thế nào
để phát triển các hàng hóa và dịch vụ số
hướng tới người tiêu dùng số. Lực đẩy
mạnh mẽ và triệt để nhất, chính là người
tiêu dùng đã chuyển sang người tiêu
dùng số trong những năm gần đây.
Động lực thúc đẩy người tiêu dùng số
tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới đó
là: Các thiết bị cầm tay như smartphone
ngày càng có năng lực xử lý và chức năng
mạnh, nhiều hơn; 5G và sắp tới 6G sẽ tạo
ra những kết nối siêu tốc độ mạnh ổn định
cho các dịch vụ số; Các cơng nghệ mới
ngày càng được thương mại hóa và đưa
vào triển khai; Vũ trụ ảo ra đời tạo ra kết
nối và tương tác liên tục giữa các cá nhân
với nhà sản xuất; Các cơng cụ và phương
tiện tài chính số ngày càng nhiều.

Nhằm đáp ứng các nhu cầu của khách

• số 73 (tháng 02/2002)

hàng số, kinh tế - trong đó có NN - cần tập
trung chuyển đổi và phát triển các sản
phẩm số cho khách hàng số.
Các hướng quan trọng để phát triển
sản phẩm số bao gồm: Phát triển thuộc
tính số mới cho sản phẩm (các giải pháp
truy xuất nguồn gốc đã tạo ra thuộc tính
số mới cho sản phẩm NN khi người dùng
số có thể nhanh chóng xác định nguồn
gốc sản phẩm NN); Hỗ trợ nâng cao cho
các sản phẩm NN truyền thống (các giải
pháp bán hàng trên sàn TMĐT chính là
ví dụ khi chuyển đổi số giúp số hóa việc
bán hàng NN truyền thống); Kiến tạo các
mơ hình NN mới (giải pháp cùng đầu tư,
canh tác và sử dụng các sản phẩm NN
sạch giữa khách hàng và các hộ nông dân
thông qua các nền tảng số); Kết hợp NN
và các ngành kinh tế khác trong các sản
phẩm số (NN có thể kết nối với giáo dục
tạo ra những sản phẩm hướng nghiệp


Thời sự nông nghiệ p

NN cho các em học sinh cấp 1 trên online,

rất thích nghi với bối cảnh giáo dục từ xa
trong đại dịch Covid-19).

Những mục tiêu quan
trọng trong chuyển đổi số
nơng nghiệp
Khi nhìn từ góc độ Kinh tế số NN như
đã nói ở trên, Chuyển đổi số NN - Digital
Agriculture sẽ hướng tới hai mục tiêu
quan trọng. Một là chuyển đổi các hoạt
động canh tác NN thông qua áp dụng
công nghệ, công cụ và nền tảng số. Hai là
ứng dụng chuyển đổi số trong vận hành
và quản trị doanh nghiệp - hợp tác xã và
các thực thể sản xuất NN, ví dụ như OCOP.
Chuyển đổi số các hoạt động sản xuất
NN có giá trị chiến lược quan trọng, đó là
kiến tạo hoặc hỗ trợ tạo ra các thuộc tính
số cho sản phẩm NN. Ví dụ khi các hộ
nơng dân thực hiện nuôi tôm trong các
hệ thống năng suất cao thơng qua cơng
nghệ, thì con tơm đã chuyển đổi hồn
tồn sang con tơm số - digital shrimp. Tất
cả các thơng tin ni tơm trong cả chu
trình từ tơm post cho tới tơm thành phẩm
đã được số hóa, giúp cho việc lan tỏa các
thuộc tính số này trên khơng gian số trước
khi tôm thật được tiêu thụ trên thị trường.

Tất nhiên, nếu như nông dân chưa thực

sự chuyển đổi hết để khai thác tất cả các
thuộc tính số của tơm số, thì họ vẫn có thể
triển khai một số dịch vụ số như truy xuất
xuất xứ của sản phẩm. Về phần ứng dụng
chuyển đổi số trong vận hành và quản trị,
chúng ta hồn tồn có thể thúc đẩy và
triển khai áp dụng các công cụ giải pháp
số cho các quy trình kinh doanh như bán
hàng, nhân sự, kiểm sốt chất lượng…
Digital village (Làng số) và Digital
farmer (Nông dân số) là hai thành phần
đóng vai trị thực thi và triển khai những
gì chúng ta đề cập trong Kinh tế số và NN
số. Có thể nói sự thành bại của Kinh tế số
và NN số nằm ở cách chúng ta thúc đẩy
và triển khai hai thành phần này tại nông
thôn Việt Nam.
Làng số, định nghĩa đơn giản chính là
hạ tầng, nền tảng, môi trường và trường
học số - nơi kinh tế số và NN số biến thành
hiện thực thông qua các hoạt động của
nông dân số. Làng số được xem là mảnh
ghép cịn thiếu của tồn bộ hệ sinh thái
NN số. Gần đây chúng ta thường nghe
nhiều về nền tảng do Bộ TT-TT thúc đẩy.
Đây chính là một cấu phần quan trọng
trong việc kiến tạo Làng số nhằm giúp
tạo ra hạ tầng số cho nông dân số đổi mới
sáng tạo và thúc đẩy sản phẩm và dịch vụ
số trong NN. Tuy nhiên nền tảng số không

thể nào kiến tạo đầy đủ Làng số. Các
thành phần khác như hạ tầng số về truyền
dẫn, năng lượng cho NN, dữ liệu cũng cần
được chú trọng và phát triển.
Dữ liệu số chính là động lực cho Làng
số. Một Làng số đúng nghĩa sẽ cần phải
được số hóa tất cả các thơng tin về diện
tích, vị trí địa lý của từng mảnh ruộng trên
hệ thống GIS, dữ liệu về thổ nhưỡng đất
đai cũng như dữ liệu về nước và thời tiết
trong Làng. Làng số trong góc cạnh NN
đòi hỏi tất cả các dữ liệu NN đầu vào cần
được số hóa hồn chỉnh và truy cập theo
thời gian thực, tạo điều kiện cho Nông
nghiệp số tại Làng. Một vấn đề quan trọng
của Làng số đó chính là nền tảng thúc đẩy
các tri thức, kỹ năng số cho người nơng
dân. Chiều ngược lại, Làng số cần giúp
Tạp chí

cho người nơng dân số hóa những tri thức
kinh nghiệm có từ ngàn đời nay trong hệ
sinh thái tri thức số NN của Làng số. Động
lực cho chuyển đổi số ngành bất kỳ đó là
sự tích lũy tri thức và kinh nghiệm thơng
qua số hóa tri thức nhằm bảo tồn những
tinh hoa tri thức của cộng đồng và xã hội.
Cuối cùng, Nông dân số là hạt nhân
quan trọng nhất để tạo nên kết quả. Nơng
dân số cần phải có tâm thế khởi nghiệp

thay đổi chính bản thân mình vượt lên mọi
thách thức của thị trường cạnh tranh, biến
đổi khí hậu, NN sạch và hữu cơ, kinh tế tuần
hoàn, phát triển cộng đồng và người tiêu
dùng thay đổi. Mỗi nông dân phải là những
chiến binh khởi nghiệp trên mảnh đất của
mình trong ngơi làng số kiến tạo những
sản phẩm NN số nhằm phát triển kinh tế
số. Nông dân số cần phải quyết liệt đổi mới
sáng tạo và tích cực tham gia vào các mơ
hình kinh doanh số mới để tạo những giá
trị số vượt trội cho NN. Nông dân số phải
hiểu và áp dụng thành thạo công nghệ,
công cụ và nền tảng số để chuyển đổi số
nền tảng tất cả các hoạt động NN. Muốn
đạt được tất cả những điều nói trên, ngồi
chính sách của Nhà nước, hỗ trợ của sở
ban ngành, trợ giúp của cộng đồng, hỗ trợ
của các tổ chức quốc tế… người nông dân
cần phải liên tục học hỏi phát triển không
ngừng kỹ năng, tri thức và công nghệ số
cho bản thân. Đây chính là mối liên hệ hữu
cơ giữa Làng số với Nông dân số.
NN Việt Nam cần một cuộc cách mạng
thật sự để thay đổi tận gốc rễ, giải quyết
triệt để các thách thức cũng như những
vấn đề tồn tại hàng chục năm nay. Điều
này đòi hỏi cần có một tư duy hệ thống
tiếp cận vấn đề từ cấp độ chiến lược chiến thuật và giải quyết sự vụ cho hệ sinh
thái NN Việt Nam. Hơn thế nữa, tư duy giải

quyết cần phải mang được những nét đặc
trưng văn hóa của nền NN Việt Nam đã tồn
tại hàng ngàn năm lịch sử. Mơ hình 4D là
một tiếp cận hợp lý, và cuộc cách mạng NN
Việt Nam phải được tiến hành bởi những
người nông dân trong ngôi làng của họ
để tạo ra những giá trị cho chính họ bằng
cuộc cách mạng chuyển đổi số.
• số 73 (tháng 02/2002) •

11


góc nhìn

Đ

Những giải pháp cơ bản
để có một miền q đáng sống
TS Vũ Trọng Khải

ơ thị hóa nơng thơn bằng việc xây dựng các
khu đô thị nhỏ, bao gồm khu sản xuất công
nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ và khu
dân sinh với đầy đủ tiện nghi như đô thị sẽ tạo ra
hệ sinh thái mới, văn minh và phân tán ở khắp các
vùng quê. Làm như vậy, người nông dân mới có thể
trở thành thị dân một cách bền vững. Khi đó và chỉ
khi đó, những nơng dân ly nông mới thật sự không
muốn giữ lại mảnh ruộng nhỏ bé của mình như là

tài sản “tiết kiệm” hay “vật bảo hiểm” để dự phòng
khi kinh tế khủng hoảng, mất việc làm thì lại trở về
làm nơng dân, như chúng ta đang thấy trong đại
dịch Covid-19 hiện nay. Do đó, họ sẵn sàng bán hay
cho thuê dài hạn những mảnh ruộng nhỏ bé của
mình, giúp cho việc thực hiện tích tụ ruộng đất vào
những nông gia giỏi, phát triển các trang trại gia
đình quy mơ lớn, đủ năng lực chủ động sáng lập và
quản lý có hiệu quả các hợp tác xã đích thực của
mình, đồng thời tham gia chủ động có hiệu quả vào
chuỗi giá trị nơng sản trên quy mơ quốc gia và quốc
tế. Khi đó, thị trường đất đai được hình thành và

12

• Tạp chí

Xây dựng các cơ sở
hạ tầng như điện,
nước, mạng viễn
thông, nhà mẫu giáo,
trường học, bệnh
viện và các dịch vụ
đời sống khác, không
kém tiêu chuẩn ở
thành phố, tức là đã
“đưa phố về làng” mà
không phá bỏ kiến
trúc văn hố làng.

• số 73 (tháng 02/2002)

phát triển, đòi hỏi luật pháp phải thừa nhận quyền
sở hữu của người dân, trước hết là nông dân. Bảo
vệ môi trường sinh thái tự nhiên và nhân văn. Trước
hết, cần xác định rừng tự nhiên là một bộ phận cấu
thành quan trọng nhất của kết cấu hạ tầng kinh
tế - xã hội. Tình trạng lũ ống, lũ quét, sạt lở đất xảy
ra thường xuyên với quy mô lớn trong những năm
qua là hệ luỵ của việc phá rừng tự nhiên. Cần lưu
ý là rừng trồng không thể thay thế rừng tự nhiên
trong việc bảo vệ mơi trường sinh thái. Vì vậy, cần
có chiến lược quốc gia khơi phục và bảo vệ rừng tự
nhiên, như là yếu tố sống còn. Giao rừng tự nhiên
cho các cộng đồng dân cư quản lý bằng các chính
sách tài chính thỏa đáng và họ được phép khai thác
lâm sản ngoài gỗ và thú rừng, khuyến khích trồng
và khai thác cây dược liệu dưới tán rừng, cho phép
kinh doanh du lịch có điều kiện, để đạt được mức
sống cao hơn phá rừng.
Phát triển các cụm, khu tiểu thủ công nghiệp
và công nghiệp, xây dựng các trang trại quy mô lớn,
đưa phố về làng, phải gắn liền với việc xây dựng các


góc nhìn

cơng trình bảo vệ mơi trường, nhằm xử lý triệt để các
chất thải rắn, lỏng, khơng khí, tiếng ồn, bằng công
nghệ cao, do các hoạt động công nghiệp, dịch vụ và

nông nghiệp gây ra. Cần phát triển kinh tế tuần hồn,
trước hết là trong hoạt động chế biến nơng, thủy sản,
chăn nuôi quy mô lớn, phổ cập rộng rãi việc sản xuất
biogas ở mọi miền quê. Ở các trang trại chăn nuôi quy
mô lớn, phải lắp đặt các máy phát điện bằng biogas…
Bảo tồn các giá trị văn hóa mang đậm màu sắc
vùng miền và sắc tộc ở mỗi làng quê như di sản vật
thể và phi vật thể. Đó là một bộ phận q giá của mơi
trường sinh thái nhân văn, góp phần phát triển du lịch
nơng thơn. Mặt khác, cần khơi phục chữ viết đã có và
tạo chữ viết mới cho các sắc tộc thiểu số để lưu giữ
văn hóa của họ. Quản lý dân số cả về chất lẫn số lượng.
Dịch vụ chăm sóc sức khoẻ phải được phát triển để
nâng cao thể chất con người. Cần triển khai giáo dục
kiến thức dinh dưỡng cho toàn dân ngay từ khi còn
trên ghế nhà trường. Từng bước khắc phục nạn tảo
hôn và hôn nhân cận huyết của các sắc tộc ít người,
bằng biện pháp truyền thơng giáo dục là chính, kết
hợp với biện pháp pháp luật. Thực hiện chính sách
giáo dục miễn phí từ bậc mẫu giáo đến phổ thơng cơ
sở. Trên cơ sở đó, phát triển rộng rãi các trường dạy
nghề phục vụ phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi
trường nông thôn, tạo ra một đội ngũ “thanh nông
tri điền”, những nông dân chuyên nghiệp và đội ngũ
lao động lành nghề cho các ngành phi nơng nghiệp ở
nơng thơn. Cần có kế hoạch tổ chức di dân từ vùng này
sang vùng khác, nhất là từ nông thôn ra đô thị, phù hợp
với kế hoạch phát triển cơng nghiệp, dịch vụ và đơ thị

hóa nơng thơn. Từng bước xóa bỏ tình trạng di dân tự

phát, biến rừng tự nhiên thành đất nông, lâm nghiệp
như đã từng diễn ra. Phải tuyên truyền giáo dục sinh
sản cho thanh niên để có thể kiểm sốt q trình già
hóa dân số.
Tiến trình phát triển nơng thơn tồn diện cần
được các địa phương căn cứ vào trình độ phát triển,
điều kiện kinh tế, xã hội và tự nhiên của mình để xác
định các mục tiêu theo thứ tự ưu tiên phù hợp với
nhu cầu thiết thực và các giải pháp thực hiện bằng
các nguồn lực của người dân, tài trợ của nhà nước và
các tổ chức, nhất là các doanh
nghiệp tham gia chuỗi giá trị
Nhà nước cần có chính sách tài
sản phẩm theo chủ trương
trợ cho hệ thống các trường
Mỗi làng, xã một sản phẩm để
dạy nghề cho con em nông dân
tạo ra được sinh kế cho các
để họ trở thành những nhà
nông hộ, đồng thời tạo ra được
nông chuyên nghiệp hay những
vùng nguyên liệu bền vững
người lao động có trình độ cao,
cho mình.
đáp ứng nhu cầu phát triển đa
Nhà nước cần có chính
dạng của kinh tế nơng thơn.
sách tài trợ cho hệ thống các
trường dạy nghề cho con em nông dân để họ trở
thành những nhà nông chuyên nghiệp hay những

người lao động có trình độ cao, đáp ứng nhu cầu phát
triển đa dạng của kinh tế nông thôn.
Sau mỗi kế hoạch hàng năm và 5 năm, cần đánh
giá toàn diện việc thực hiện các mục tiêu phát triển,
rút kinh nghiệm cho việc lập và thực hiện các kế
hoạch phát triển tiếp theo. Bộ NN&PTNT có vai trị
trọng yếu trong việc tổ chức chương trình quốc gia
về phát triển nơng thơn tồn diện.

Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

13


14

• Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002)


thời sự trong k ỳ

Trong nước

Tính đến ngày 21/01/2022, Việt Nam có 2.094.802
ca nhiễm Covid-19, đứng thứ 28/224 quốc gia và
vùng lãnh thổ. Số ca nhiễm mới ghi nhận trong nước

là 2.088.295 ca, trong đó có 1.792.107 bệnh nhân
đã được công bố khỏi bệnh. Tổng số ca tử vong do
Covid-19 tại Việt Nam tính đến nay là 36.266 ca, chiếm
tỉ lệ 1,7% so với tổng số ca nhiễm. Việt Nam cũng đã
ghi nhận 73 ca mắc Covid-19 do biến thể Omicron,
trong đó TP.HCM phát hiện 3 ca nhiễm trong cộng
đồng với nguồn lây từ 1 người nhập cảnh. Các tỉnh và
thành phố phía Bắc như Hà Nội, Hải Phịng đang ghi
nhận số ca tăng cao với hơn 1.000 ca mỗi ngày. Trong
khi đó, các tỉnh thành từng là tâm điểm dịch tại phía
Nam lại có xu hướng giảm và đi ngang với vài trăm ca
ghi nhận mỗi ngày. Tổng số liều vắc xin đã được tiêm
là 172.714.400 liều, trong đó tiêm mũi 1 là 78.789.865
liều, tiêm mũi 2 là 73.308.371 liều, tiêm mũi 3 (tiêm bổ
sung/tiêm nhắc và mũi 3 liều cơ bản) là 20.616.164.
Ngày 11/01, Quốc hội đồng ý giảm 2% thuế suất thuế
giá trị gia tăng (VAT) trong năm 2022 đối với các nhóm
hàng hóa, dịch vụ đang chịu mức thuế VAT 10%, áp
dụng từ 01/02/2022 đến hết 31/12/2022. Mức giảm
này sẽ không áp dụng với các nhóm hàng hóa, dịch
vụ gồm: viễn thơng, cơng nghệ thơng tin, hoạt động
tài chính, ngân hàng, chứng khốn, bảo hiểm, kinh
doanh bất động sản, các sản phẩm hàng hóa và dịch
vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt...

quốc tế

Tính đến ngày 21/01/2022, cả thế giới có 343,204,629 ca nhiễm
Covid-19, trong đó 276,381,298 ca khỏi bệnh; 5,593,309 ca tử
vong và 61,230,022 ca đang điều trị. Số lượng ca Covid tăng vọt

do chủng Omicron và có diễn biến phức tạp tại Israel, Pháp, Đức
và Venezuela. Mặc dù dịch bệnh vẫn tiếp tục lây lan ở nhiều nước
trên thế giới, nhưng Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO)
Tedros Ghebreyesus lạc quan rằng đại dịch Covid-19 có thể kết
thúc trong năm 2022 nếu tỷ lệ tiêm chủng vaccine toàn cầu tăng
và các nước cùng hợp tác để kiềm chế dịch bệnh lây lan.

Cuộc biểu tình nổ ra từ ngày 02/01 tại Kazakhstan để phản đối
chính phủ quyết định ngừng trợ giá khí đốt hóa lỏng (LPG), khiến
giá loại nhiên liệu này ở nhiều nơi tăng gấp đơi. Biểu tình bắt đầu ở
TP sản xuất dầu Zhanaozen, sau đó nhanh chóng lan sang các TP
khác trên cả nước, đặc biệt là TP lớn nhất nước Almaty. Giới chức
Kazakhstan ngày 15/01 cho biết số người chết là do bạo loạn ở nước
này đã lên 225, tăng mạnh so với công bố trước đó là 50 người. Theo
ước tính ban đầu, thiệt hại về tài sản lên tới gần 200 triệu USD.
Ngày 12/01, Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) cho biết,
Triều Tiên đã thực hiện thành công vụ bắn thử một tên lửa siêu vượt
âm trong ngày trước đó, lãnh đạo Kim Jong Un đã thị sát buổi phóng
thử. Thiết bị bay siêu vượt âm đã thực hiện một số đường bay kỹ
thuật và bắn trúng mục tiêu đã định ở vùng biển cách 1.000km.
Ngày 15/01, quốc đảo Tonga hứng chịu một cơn sóng thần cao
khoảng 1,2m ở đảo chính Tongatapu ngay sau khi núi lửa ngầm
Hunga Tonga-Hunga Ha’apai phun trào. Trước đó một ngày, đợt
phun trào dữ dội khác cũng xảy ra, khiến chính phủ Tonga phát
cảnh báo sóng thần trên toàn quốc. Hiện thiệt hại của Tonga vẫn
chưa được thống kê. Vụ phun trào gây động đất đến bờ biển của
Nhật, Mỹ và các nước khu vực Nam Mỹ.

Ngày 15/01, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số
10/2022/NĐ-CP quy định về lệ phí trước bạ. Trong đó

đáng chú ý là ơ tơ điện được miễn lệ phí trước bạ lần
đầu trong 3 năm; hai năm tiếp theo mức thu lần đầu
bằng 50% so với ơtơ chạy xăng, dầu có cùng số chỗ
ngồi. Mức thu lệ phí trước bạ đối với nhà, đất là 0,5%,
Súng săn; súng dùng để tập luyện, thi đấu thể thao là
2%. Mức thu đối với tàu thủy, kể cả sà lan, ca nô, tàu kéo,
tàu đẩy, tàu ngầm, tàu lặn; thuyền, kể cả du thuyền;
tàu bay là 1%. Mức thu đối với xe máy là 2%. Nghị định
10/2022/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/03/2022.

Ngày 18/01, Quốc hội Indonesia phê chuẩn luật dời thủ đô đến TP
mới có tên Nusantara. Thủ đơ mới có chức năng trung tâm và là biểu
tượng cho bản sắc quốc gia, cũng như đóng vai trị trung tâm kinh
tế trọng điểm mới. Luật mới này giúp cung cấp khuôn khổ pháp lý
cho kế hoạch khổng lồ trị giá 32 tỷ USD để dời đô khỏi Jakarta, siêu
đô thị 10 triệu dân thường xun đối mặt tình trạng tắc nghẽn giao
thơng nghiêm trọng, lũ lụt và ơ nhiễm khơng khí.

Ngày 08/01, TAND TP.HCM đã tuyên án 10 năm tù đối
với ông Tất Thành Cang (ngun Phó Bí thư Thường
trực Thành ủy TP.HCM) trong vụ chuyển nhượng 9
triệu cổ phần của Sadeco cho Công ty Nguyễn Kim.
20 đồng phạm bị tuyên án từ 7 cho đến 16 năm tù kèm
các khoản bồi thường theo bản án.

Ngày 16/01/2022, tay vợt số 1 thế giới Novak Djokovic đã phải lên
máy bay rời khỏi Australia do bị trục xuất khỏi nước này. Novak
Djokovic cũng bị cấm nhập cảnh vào Australia trong 3 năm kể từ
ngày bị trục xuất. Trước đó, thị thực nhập cảnh của Djokovic đã bị
hủy khi tay vợt khơng trình được bằng chứng đã tiêm chủng đầy

đủ vaccine ngừa Covid-19.
Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

15


cầu nông thôn

Cầu N4 trên đường
lộ Kinh 61 đã kết nối
Bình Tân với khu cơng
nghiệp cửa khẩu.

XÃ BIÊN GIỚI BÌNH TÂN:

Cầu “Nơng thơn mới” mở đường lên cơng nghiệp
LÊ ANH

Bình Tân là xã trẻ nhất của thị xã
Kiến Tường (tỉnh Long An), mới thành
lập từ năm 1989, cũng là xã được công
nhận Nông thôn mới cuối cùng trong
năm 2020 sau 4 xã khác của Kiến
Tường. Nhưng đến nay, Bình Tân đã
vượt lên dẫn đầu thị xã về tỉ lệ nhà đạt
chuẩn lên đến 93.4% so với tỉ lệ chung
là 78,5%. Một trong những tác nhân
giúp Bình Tân vươn lên phát triển

nhảy vọt là những cây cầu “Nông thôn
mới” đã kết nối, mở đường cho vùng
đất thuần nông này với công nghiệp
và thủ cơng nghiệp tồn vùng.

Từ vùng đồng bưng
ngày xưa…
Dun số đẩy đưa tơi gắn bó với Bình
Tân từ khi xã này chưa có tên, vẫn cịn
là phần đất của Bình Hiệp. Tết Ngun
đán năm 1978, đơn vị tơi ăn Tết ở Cái Đôi,
nhưng chỉ được trọn ngày mồng một. Vì
chiều mồng hai Tết chúng tơi đã hành

16

• Tạp chí

qn về Măng Đa để bắt đầu 22 ngày đêm
chiến đấu đẫm máu và được phong tặng
danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang
lần thứ 2. Toàn bộ tư trang của đơn vị vẫn
cịn gửi lại Cái Đơi và được bà con trân
trọng giữ gìn.
Thời đó chưa có đường, muốn đi từ
khẩu Bình Hiệp lên Cái Đơi phải theo lộ
Bình Hiệp (Mộc Hóa) ra bờ sơng Vàm Cỏ
rồi đi tàu đị. Mùa khơ thì cắt đồng bưng
hơn một buổi đi bộ mới tới nơi. Cả vùng
đất mênh mông dọc biên giới từ Bình Hiệp

lên tới Láng Đao (Long Khốt) là cánh đồng
bưng ngút ngàn vô tận. Dân cư lúc ấy rất
thưa thớt chỉ độ vài trăm nóc nhà dọc
sơng Vàm Cỏ, rạch Cái Đôi.
Trong và sau chiến tranh biên giới Tây
Nam, tỉnh Long An thi công giúp tuyến đê
và tuyến đường biên giới nối Bình Hiệp
với Bình Châu (giờ là một phần của quốc
lộ 62), đường sá dần dần mở ra. Đoàn Xây
dựng Kinh tế Đồng Tháp 1 phải mất nhiều
năm trời đào kinh xã phèn xây nhà, hình
thành xóm Kinh tế mới cho người dân

• số 73 (tháng 02/2002)

Nguyên Chủ tịch nước
Trương Tấn Sang trong
ngày khánh thành cầu N4.

phía Nam lên lập nghiệp, xã Bình Tân mới
ra đời. Thời điểm ấy, những ngôi nhà tranh
vách đất mọc lên giữa nơi đồng bưng đã là
sự đổi thay kỳ diệu.

Đến xã Nông thơn mới
ngày nay
Hơm giáp Tết vừa qua, có dịp về thăm
Kiến Tường, anh Lê Tấn Lộc - Trưởng
Phòng Quản lý Đô thị thị xã Kiến Tường lấy
xe 7 chỗ đưa tơi đi tham quan một vịng

từ Bình Hiệp, Bình Tân, lên Cái Đôi về lại
Thạnh Trị. Điều bất ngờ nhất là ở Bình Tân


cầu nông thôn

xe 7 chỗ đã chạy được ngoằn ngoèo khắp
xã, từ Cái Đơi đến ấp Mới qua Bình Hiệp.
Trên địa bàn xã có đủ cấp độ đường: quốc
lộ 62, đường N2, đường liên xã đi Bình
Hiệp, đường liên ấp... Quốc lộ rải nhựa
khang trang, đường liên xã đổ bê tông
rộng 4m và cả đường liên ấp cũng được rải
đá cấp phối. Khơng cịn khái niệm đường
mịn, bờ đắp, lộ đất của ngày xưa. Khơng
cịn gị bàu, đất cao đất trũng. Khơng cịn
cỏ tranh lau sậy, cỏ mờm... Bình Tân hiện
ra là những dãy nhà bê tông khang trang
tường vôi trắng mới. Những vườn cây ăn
quả xanh um với đủ lại chuối, xồi, mít
trĩu quả như xứ miệt vườn. Khơng hề kém
cạnh những xã lớn, xã lâu đời như Tuyên
Thạnh, Bình Hiệp, Thạnh Trị… Bình Tân
cịn có thể so sánh được với những thơn
xóm trù phú ở Miền Hạ.
Anh Lộc cho biết theo báo cáo Chương
trình xây dựng Nơng thơn mới của thị xã
Kiến Tường, thì đến nay trên địa bàn 5 xã cơ
bản khơng cịn nhà tạm, nhà dột nát; tỷ lệ
nhà ở đạt chuẩn chiếm 78,5% (5.086/6.482

căn), riêng xã Bình Tân đạt tỷ lệ cao nhất, có
624/668 nhà đạt chuẩn, tỉ lệ 93,4%

Điều làm nên
sự thay đổi kỳ diệu
Chừng như muốn trả lời tơi bằng
những hình ảnh trực quan trước sự đổi
thay kỳ diệu của Bình Tân, Phó Chủ tịch
UBND xã Bình Tân - anh Đặng Hồng
Kha - đã hướng dẫn chúng tôi đi sâu hơn
vào các thôn ấp của xã và vào nhà một số
hộ dân. Tôi thật bất ngờ khi tại nhà ơng
Nguyễn Văn Lịng ở ấp Cái Đôi Tây hiện
ra một cơ sở sản xuất hàng thủ cơng mỹ
nghệ từ cây lục bình.
Ngun do là hiện nay lục bình
phát triển rất nhiều và nhanh, che kín
mặt sơng rạch, khiến ghe tàu đi lại khó
khăn. Gần đây, có những doanh nghiệp
ở Bình Dương đã đặt hàng các đại lý ở
Kiến Tường tổ chức cho các hộ gia đình
thu hoạch lục bình phơi khơ theo quy
cách và sản xuất các giỏ, thùng mỹ nghệ
xuất khẩu. Giá lục bình ngun liệu và
gia cơng tùy theo sản phẩm lớn nhỏ từ

Người tàn tật cũng có thể làm nghề đan lát lục bình xuất khẩu.

30.000 - 100.000 đồng/cái. Sản xuất gia
cơng, khơng bị gị bó về thời gian, tuổi tác

nên mọi thành viên trong gia đình đều có
thể tham gia. Trong gia đình ơng Lịng có
một phụ nữ trên 60 tuổi vốn bị bại liệt từ
nhỏ không đi lại được, đơi tay cũng yếu
hơn người bình thường, nhưng với nghề
đan lục bình, mỗi ngày bà có thể làm
ra được vài ba sản phẩm có thể tự ni
sống bản thân. Với những lao động nông
nghiệp hay người làm việc theo giờ hành
chính, những người có tuổi, việc đan lục
bình là cơ hội có thêm thu nhập. Đó là
một nhân tố giúp Bình Tân dù đất hẹp,
người đơng vẫn vươn lên khá giả.
Anh Đặng Hồng Kha cịn cho biết thêm
một nhân tố khác, là Bình Tân gần Khu kinh
tế Cửa khẩu quốc tế Bình Hiệp, với diện tích
168ha thuộc Khu kinh tế Cửa khẩu Long An,
hiện có hai doanh nghiệp đang hoạt động
(Công ty TNHH Tainan Enterprises và Công
ty TNHH Victory Internaitonal). Hàng trăm
thanh niên Bình Tân đã tham gia lao động
trong khu công nghiệp này cũng là động
lực thúc đẩy sự phát triển của địa phương.
Năm 2020, số lao động có việc làm ở Bình
Tân là 1.625 người, đạt tỉ lệ 90,33% - cao hơn
13% so với năm 2011.
Theo anh Lộc giải thích, tăng trưởng
về lao động, việc làm ở Bình Tân thực
Tạp chí

hiện được phần lớn nhờ vào sự phát triển
của chương trình xây dựng cơ sở hạ tầng
nơng thơn, mà quan trọng nhất trong đó
là chương trình cầu và đường. Trước đây
trên các tuyến đường liên xã, các cầu nơng
thơn đã bê tơng hóa chỉ rộng 1m nên việc
đi lại rất khó khăn bất tiện. Vận chuyển sản
phẩm lục bình mỹ nghệ từ nhà dân đến
các đại lý bằng đường bộ là bất khả thi.
Người dân muốn đi làm ở khu cơng nghiệp
cũng khó. Với các chương trình hỗ trợ xây
dựng Nơng thơn mới, nhất là Chương trình
Cầu Nơng thôn do nguyên Chủ tịch nước
Trương Tấn Sang và Ban biên tập Tạp
chí Nơng thơn Việt tổ chức vận động xây
dựng, Bình Tân đã có 5 cây cầu mới khang
trang, rộng 4m, tải trọng 5 tấn. Đặc biệt,
cây cầu N4 trên trục lộ liên xã Kinh 61 có
tác dụng rất lớn. Cây cầu này đã nối liền
Bình Tân, Bình Hiệp và kết nối với Quốc lộ
62 để vào khu công nghiệp cửa khẩu, đáp
ứng nhu cầu đi lại của người lao động,
Cầu nông thôn mới không chỉ thay
đổi bộ mặt, điều kiện sinh hoạt người dân
nơng thơn, mà cịn mở đường cho nông
dân tiếp cận và kết nối với kinh tế công
nghiệp. Điều này thật đúng với tinh thần
chỉ đạo của Nguyên Chủ tịch Nước Trương
Tấn Sang là làm cầu khơng chỉ để người
dân đi lại mà cịn để “kinh tế đi”.

• số 73 (tháng 02/2002) •

17


Nông thôn mới

Khánh thành trường
THPT Thiên Hộ Dương.

Ươm mầm cho tương lai
ĐẶNG THÙY

Trước ngôi trường mới khang trang, thầy và trị Trường THPT Thiên Hộ Dương (Long An)
khơng giấu nổi niềm vui và sự tự hào. Ngập tràn nơi đây là những nụ cười hân hoan, những ước mơ, hoài bão…

Ngôi trường mới
Sau gần 2 năm thi công, cuối năm
2021, Trường THPT Thiên Hộ Dương (khu
phố 5, phường 2, thị xã Kiến Tường, tỉnh
Long An) được khánh thành và đưa vào
hoạt động, phục vụ công tác dạy và học
từ năm học 2021 - 2022. Đây cũng là ngôi
trường hoạt động và phát triển theo định
hướng chất lượng cao đầu tiên phục vụ
nhu cầu học tập của học sinh khu vực
Đồng Tháp Mười của tỉnh Long An.
Trường THPT Thiên Hộ Dương được
xây dựng với diện tích 34.379m2, gồm 2
tầng và các hạng mục phụ trợ cùng trang

thiết bị đồng bộ theo quy định. Có 22
phịng học, 4 phịng thí nghiệm, khu hiệu
bộ, nhà thi đấu đa năng, hồ bơi, sân bóng
đá… trường đáp ứng yêu cầu về cơ sở
vật chất của trường học đạt chuẩn quốc
gia, tạo điều kiện để thầy và trị có được
mơi trường giảng dạy và học tập thuận
tiện hơn. Ông Bùi Xuân Lộc - Hiệu trưởng
Trường THPT Thiên Hộ Dương phấn khởi
cho biết: “Trường THPT Thiên Hộ Dương

18

• Tạp chí

Ngun Chủ tịch nước
Trương Tấn Sang đánh
trống khai giảng năm
học mới.

được xây dựng và đưa vào hoạt động có
ý nghĩa to lớn đối với sự nghiệp giáo dục
của thị xã Kiến Tường nói riêng và của khu
vực Đồng Tháp Mười nói chung. Sự ra đời
của ngơi trường khơng chỉ giải quyết được
những khó khăn trong cơng tác tuyển
sinh đầu cấp THPT của thị xã Kiến Tường
ở những năm học trước, mà còn đáp ứng
được nhu cầu, nguyện vọng của học sinh
khu vực Đồng Tháp Mười tham gia học tập

các lớp chất lượng cao”.
Không chỉ đẹp về kiến trúc xây dựng,
cơng trình Trường THPT Thiên Hộ Dương
cịn mang ý nghĩa nhân văn, thể hiện

• số 73 (tháng 02/2002)

sự quan tâm của nguyên Chủ tịch nước
Trương Tấn Sang đối với sự nghiệp giáo
dục. Bởi ngôi trường là do nguyên Chủ tịch
nước Trương Tấn Sang vận động Tập đoàn
Đầu tư Sài Gịn, Cơng ty Cổ phần Phát triển
đơ thị Sài Gịn Tây Bắc đầu tư xây dựng với
tổng kinh phí 132 tỉ đồng. Tại buổi lễ khánh
thành, nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn
Sang đã trao tặng nhà trường cuốn sách
Tiểu sử Võ Duy Dương. Ơng hy vọng thơng
qua cuốn sách, các em học sinh sẽ thấm
nhuần được tư tưởng của người Anh
hùng dân tộc Thiên Hộ Dương, đồng thời
hy vọng các thầy, cô giáo của trường sẽ nỗ
lực, tận tâm dạy dỗ, dìu dắt các em về tình
yêu quê hương đất nước, học tập tốt và có
ý chí, nghị lực để đem sức, tài cống hiến
cho đất nước.

Thế hệ mới
Năm học đầu tiên, Trường THPT Thiên
Hộ Dương có 11 lớp với 386 học sinh gồm
khối lớp 10 và lớp 11. Em Nguyễn Hoàng

Trang Nhi, học sinh lớp 10A1 tâm sự: “Em


Nông thôn mới

rất vinh dự và tự hào khi trở thành học
sinh khóa đầu tiên học tại Trường THPT
Thiên Hộ Dương. Được học ở ngôi trường
mới khang trang, hiện đại, em sẽ cố gắng
học tập và rèn luyện thật tốt để xứng đáng
với tình cảm, cơng sức của biết bao nhiêu
người”.
Có được trường học khang trang, cơ
sở vật chất đầy đủ phục vụ việc dạy và
học luôn là mong đợi của thầy cô giáo, các
em học sinh vùng nông thôn. Thấu hiểu
những mong đợi ấy, cũng như để chia
sẻ khó khăn với quê nhà Long An, những
năm qua, nguyên Chủ tịch nước Trương
Tấn Sang đã kết nối với các nhà hảo tâm
trong và ngồi tỉnh qun góp, ủng hộ cho
ngành giáo dục của tỉnh. Trước Trường
THPT Thiên Hộ Dương, nguyên Chủ tịch
nước Trương Tấn Sang cũng đã vận động
các mạnh thường quân ủng hộ khoảng
117 tỉ đồng để xây dựng Trường THPT Hậu
Nghĩa (huyện Đức Hòa). Đưa vào sử dụng
từ năm học 2014 – 2015, Trường THPT Hậu
Nghĩa khang trang với trang thiết bị hiện
đại theo chuẩn quốc gia đã giúp thầy và

trị tại trường có điều kiện dạy và học tốt
hơn, nhờ đó, chất lượng giáo dục ngày
càng được nâng lên. Ban Giám hiệu nhà
trường cho biết, trường đã có nhiều học
sinh đậu vào các trường đại học hàng đầu
trong nước.
Ngồi ra, thơng qua chương trình

Các đại biểu trồng cây lưu niệm
tại trường THPT Thiên Hộ Dương.

“Nước sạch học đường”, nguyên Chủ tịch
nước Trương Tấn Sang đã vận động kinh
phí lắp đặt hàng ngàn hệ thống lọc nước
tại các điểm trường mẫu giáo, tiểu học,
trung học cơ sở và trung học phổ thông
trên địa bàn tỉnh Long An. Là địa phương
chịu ảnh hưởng nặng do hạn và xâm nhập
mặn, nguồn nước của Long An bị hạn chế
dẫn đến nước uống và nước dùng cho
sinh hoạt bị thiếu hụt. Nguồn nước khơng
an tồn là một trong các ngun nhân
làm cho chất lượng sống bị giảm và ảnh
hưởng tới sức khỏe cộng đồng, đặc biệt
là sự phát triển của trẻ em. Chương trình
“Nước sạch học đường” với sự đồng hành

của nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn
Sang đã mang nước sạch đến cho học
sinh và giáo viên, cán bộ công nhân viên

của các trường, góp phần giữ sức khỏe
cũng như hạn chế các bệnh phát sinh từ
nguồn nước, tạo điều kiện cho thầy và trò
thêm yên tâm dạy và học.
Sự quan tâm của nguyên Chủ tịch
nước Trương Tấn Sang cùng các nhà hảo
tâm là nguồn động lực to lớn động viên các
em học sinh thêm quyết tâm, kiên trì trong
học tập cũng như phát triển bản thân để
trở thành những “hạt giống tốt”, những
người có ích trong tương lai và đóng góp
tích cực cho xã hội.

Tồn cảnh trường
THPT Thiên Hộ Dương.

Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

19


Nơng thơn mới

Đ

ích thân kỹ sư lâm nghiệp
Nguyễn Tấn Truyện, Trưởng
phòng Khoa học và Quan hệ

quốc tế của BQL Vườn Quốc gia hướng
dẫn chúng tôi đến gặp anh Võ Văn Vinh,
gia đình có ba đời làm thợ rừng. Đến đời
Vinh, gia đình anh chọn định canh và nhận
khốn 6ha rừng ở vùng đệm để trồng tràm
và gác kèo ong.

Người thông thuộc
tính nết đàn ong rừng
Cũng từng ấy vật dụng, cũng cùng
trên một cánh rừng nhưng không phải ai
gác kèo cũng đạt kết quả như nhau. Có
người gác 10 kèo ong đóng tổ đến 9 nhưng
có người chỉ được 4 - 5, thậm chí thấp hơn.
Vinh nổi tiếng và được người dân trong
vùng “kiềng mặt” vì gác kèo mát tay. Trên
đường đưa tơi đến nơi gác kèo có ong làm
tổ bằng chiếc xuồng nhỏ mỏng manh,
Vinh kể: “Mùa tràm trổ bông từ tháng 9
tới tháng 10, ong kéo về ăn bông, tìm chỗ
đóng tổ để sinh con đẻ cái. Nếu khơng có
kèo, ong làm tổ có khi quá cao, khi quá sâu
trong rừng, việc ăn ong, lấy mật sẽ khó
khăn. Gác kèo là tạo ra cái “sườn nhà” phù
hợp cho ong đóng ổ theo ý mình”.

20

• Tạp chí

đi gác kèo ong

Gác kèo ong trong một
khoảng rừng thưa.

LÊ ĐẠI ANH KIỆT

Chúng tôi đến ấp Vồ Dơi, nơi đặt trụ sở của Ban
quản lý Vườn Quốc gia U Minh Hạ vào giữa trưa
một ngày nắng cháy. Mùa khơ là thời điểm chính vụ
ăn ong, lúc này sản lượng mật ong cao nhất, chất
lượng tốt nhất so với hai mùa còn lại là mùa mưa
và mùa lỡ. Đây cũng là thời điểm rừng được bảo vệ
nghiêm ngặt nhất để phòng chống cháy rừng.
Bộ kèo ong chỉ gồm ba đoạn cây. Hai
đoạn cây được cắm xuống mặt đất để
làm trụ (thường là cây tràm), đầu trên vạt
nhọn. Cây cao trên dưới 2m được gọi là
cây nống, cây thấp (khoảng 1,7m) gọi là
cây nạng. Cây thứ ba là cây kèo (cây tràm,
cây cau, cây bình bát) được khoét lỗ hoặc
vạt ngàm để gác lên trên đầu của cây nống
và cây nạng theo một góc chênh chếch
với mặt đất, theo cách nói của Vinh là tỉ
lệ 7/3. Ngồi bộ kèo thiệt ngon, theo Vinh,
ăn thua cịn là chọn chỗ gác kèo, hướng
gác kèo. Điểm gác kèo tốt nhất là cây
tràm thấp có nhiều bơng, có trảng trống,
thuận đường cho ong bay, có lượng nắng
mặt trời chiếu xuống thân kèo phù hợp.

Thường là hai phần nắng một phần mát

• số 73 (tháng 02/2002)

Tổ ong trắng muốt.

vào mùa mưa và một phần nắng hai phần
mát vào mùa khô. Đầu kèo hướng về phía
mặt trời mọc. Chọn hướng gió thích hợp
tùy theo mùa để đặt hướng gác kèo thuận
cho đường bay của đàn ong… Người gác
kèo phải hiểu tánh ý của đàn ong mà chọn
độ cao, hướng kèo rồi còn phải dọn cỏ, cắt
cây che mát chỗ này, tạo khoảng trống
chỗ kia để đàn ong ưng ý đáp vô kèo đóng
ổ. Chừng nửa tháng sau ngày gác kèo, đi
một vịng dịm ngó đã biết được bao nhiêu
kèo có ong đóng ổ và thêm hai tuần nữa đã
có thể ăn ong lấy mật. Câu chuyện đang
hồi hấp dẫn thì Vinh quay mũi xuồng tấp


Nông thôn mới

Trải qua bao biến thiên, rừng U Minh rộng
lớn thuở xưa giờ chỉ còn lại Vườn Quốc gia
U Minh Thượng (Kiên Giang) và U Minh Hạ
(Cà Mau), mỗi nơi trên 8.000ha vùng lõi và
hơn 30.000ha vùng đệm. Mỗi năm, riêng U
Minh Hạ đã khai thác hơn 1.000 tấn mật ong

nguyên chất, tinh khiết.

hối thúc: “Nó động! Nó ra! Lẹ đi anh”!
Khi xuồng tách bờ đi một đoạn xa, Vinh
mới thở ra, cười thoải mái. “Em thì quen rồi,
cơ thể đề kháng với nọc. Lo là lo cho anh!
Hồi nãy ong bị động bay ra, chậm một chút
nó sẽ tấn cơng. Tập tính ong rất lạ, người
nào bị chích một mũi, nó sẽ theo mùi nọc
tiếp tục tấn cơng dù đã chạy rất xa. Ong
cũng rất dị ứng với thiết bị điện tử”…
Tổ ong 8 lít.

Tổ ong trên thân kèo
của anh Võ Văn Vinh.

Nghề gác kèo
ăn ong ở U Minh
khơng chỉ là
cách khai thác
lâm sản độc đáo
mà cịn là những
áng văn ly kỳ.

vô một đám tràm non chen lẫn mây, sậy
lưa thưa. Vinh ra hiệu cho tôi im lặng. Nhẹ
nhàng, thận trọng từng bước, Vinh vẹt cây
mở đường dẫn tôi đi dọc bờ kinh. Được
hơn 10m, Vinh dừng lại chỉ tay ra hiệu đã
đến chỗ kèo ong đóng tổ. Tơi giương mắt

nhìn, chỉ thấy một màn cây lưa thưa. Bất
đắc dĩ, Vinh vẹt sâu hơn lớp cây trước mặt.
Tôi trố mắt, một khối đen ngòm to bằng
hai miệng thúng lúc nhúc hàng triệu con
ong đang trĩu oằn dưới một kèo ong. Tơi
lấy máy say sưa bấm, đổi từ góc này sang
góc khác mong có bức ảnh hồn chỉnh
nhất về cái kèo ong. Vinh lo lắng thì thào
Tạp chí

Đạo ăn ong
Không chỉ sáng tạo trong việc “định
sẵn” chỗ “làm nhà” cho ong, cách ăn ong
của người gác kèo ong U Minh cũng rất lạ.
Theo Vinh, tổ ong được thiết kế rất bài
bản với một quy tắc nghiêm ngặt. Phần
cao ở đầu kèo chứa tồn sáp và mật ong
cịn được gọi là khúc mức, kế đến là phần
ong non và ong già. Người ăn ong đến
gần đốt con cúi và thổi khói vào tổ, ong
bị say khói bay đi. Khúc mức hiện ra một
khối màu trắng ngà, mọng mật. Lần ăn
ong đầu tiên chỉ cần cắt khúc mức này
đem về nhà vắt.
Từ lần thứ hai trở đi, phải tỉa gọn tổ ong
cho nhẹ để khơng bị gió thổi hư và cắt một
phần tổ cũ cột vô đoạn kèo trống từ khúc
mức đã cắt để ong tái tạo ổ nhanh hơn. Cứ
như vậy, một lần gác kèo ong có thể thu
hoạch từ bốn đến năm lần cho đến khi hết

mùa, ong bay đi.
Vừa khai thác mật, lấy sáp vừa bảo tồn
sinh thái chính là nét độc đáo của nghề
gác kèo ong ở U Minh. Theo các nhà khoa
học thì Campuchia và Indonesia cũng có
nghề ăn ong nhưng họ khai thác tổ ong
chỉ một lần. Trong thập niên 90, UNESCO
từng tổ chức hội nghị để những người
ăn ong các nước Đông Nam Á, chủ yếu
là Campuchia và Indonesia, học tập cách
gác kèo của những người ăn ong ở U Minh.
• số 73 (tháng 02/2002) •

21


Nông thôn mới

Võ Văn Vinh và
gần 10 lit mật thu
hoạch từ 1 keo ong.

Giải mã
đồn Phong Ngạn!
Nói đến người gác kèo ong, khơng
thể khơng nhắc đến đồn Phong Ngạn và
những luật lệ bất thành văn của nó. Người
dân địa phương và những người ăn ong
luôn tự hào mỗi khi nhắc đến luật lệ này
nhưng đồn Phong Ngạn là gì thì không ai

biết. Theo Đại Nam Quốc Âm Tự Vị, phong
葑 là ong mật, ngạn 岸 (còn được phát
âm thành ngàn) là rừng. Rừng U Minh xưa
nhiều thú dữ, rắn độc. Người đi khai phá
rừng cũng là lưu dân tứ chiến, có thể cướp
bóc, giết chóc nhau. Tai họa có thể đến từ
mọi phía nên người ăn ong từ xa xưa đã
kết hợp với nhau theo từng nhóm gọi là
đồn. Như vậy, có thể hiểu đồn Phong
Ngạn là một nhóm người cùng làm nghề
gác kèo, ăn ong mật rừng.
Theo nhà văn Nguyễn Trọng Tín, người
sinh ra và gần cả đời gắn bó với Cà Mau,
luật lệ của đồn Phong Ngạn rất chặt
chẽ và cũng rất nhân văn. Mỗi người
trong đoàn được giao một phần
rừng để gác kèo và chịu trách
nhiệm bảo vệ rừng. Có lẽ do tính
chất đối kháng dữ dội với thiên
nhiên và con người thời ấy nên
thành viên phải là đàn ơng, phải
búi tóc. Người trong đồn khơng
được xâm phạm lãnh địa, không
được ăn ong trên kèo thành viên
khác. Thơng thường trên mỗi đầu
kèo, thân kèo có khắc tên hoặc dấu
hiệu của người chủ. Khi một thành viên
của đoàn mất mà khơng có con hoặc cháu
trai thừa kế thì số đầu kèo và phần đất

rừng khai thác của người ấy sẽ chia đều
cho người khác trong đoàn.
Để bảo vệ an toàn cũng như bảo đảm
sự minh bạch, các thành viên Phong
Ngạn khơng đi một mình vào rừng mà
phải đi ít nhất hai người, cũng không tự
Một tổ ong trên thân kèo. Phần tam
giác ở góc bên trái là khúc mức cịn gọi
là mũi két chứa nhiều mật ong.

22

• Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002)

Tổ ong ruồi và
mật, một đặc sản
hiếm của U Minh.

ý vô rừng mà trước mỗi chuyến đi phải
báo cho đoàn. Khi va chạm với thú dữ,
với các nhóm đối kháng khác, phải hết
lịng hết sức, liều chết bảo vệ nhau. Mỗi
thành viên gia nhập đoàn phải qua nghi
lễ trang nghiêm và cùng cắt máu ăn thề
với lời thề độc địa, thơng thường, nội dung
bảo chứng chính là sinh mạng của mình.
Người vi phạm sẽ bị xử theo luật lệ của
đoàn, mức phạt cao nhất là bị đuổi ra khỏi

đoàn. Trong bối cảnh thời ấy, làm một thợ
rừng đơn lẻ, khơng có sự hỗ trợ của cộng
đồng là mất mạng như chơi.
Rừng đệm U Minh hiện nay hầu hết
đã được giao khoán cho dân và mỗi người
tự gác kèo ong trên phần đất khốn của
mình. Đồn Phong Ngạn cũng khơng cịn
nhưng ý thức đồn kết, tương trợ và bảo
vệ nhau, bảo vệ rừng của dân Phong Ngạn
xưa hầu như còn nguyên trong tâm thức
những người sống bằng nghề gác kèo
ong. Vinh cho biết anh luôn tự hào và tuân
thủ theo đúng đạo ăn ong của dân Phong
Ngạn. Hàng năm, Vinh khai thác hàng
trăm lít mật từ 6ha rừng nhận khoán. Thứ
mật thiên nhiên thuần khiết được bán
với giá chỉ 400.000 đồng/lít. Thu nhập
ấy đủ để Vinh trang trải đời sống và nuôi
con học đại học ngành nhà hàng khách
sạn. Con anh Vinh cũng muốn gắn bó với
rừng U Minh, cháu mong sẽ giới thiệu với
du khách những đặc sản ẩm thực khẩn
hoang từ nguyên liệu của rừng U Minh
theo phong cách mới.
Đoàn Phong Ngạn đã “quá vãng”
nhưng đạo và người Phong Ngạn vẫn
sinh sôi…


Nơng thơn mới

Anh Hồ Phúc Hồng tại mơ hình
kinh tế của mình. Ảnh: Tuệ Minh

TUỆ MINH

Trong một chuyến về
quê (xã Quỳnh Bảng,
huyện Quỳnh Lưu,
tỉnh Nghệ An), thấy
vùng đất Cồn Ma rộng
mênh mông nhưng
bị bỏ hoang, cây dại
mọc đầy, anh Hồ Phúc
Hoàng (sinh năm
1987) chợt nghĩ: ở
nhiều nơi đất cằn cỗi,
người ta còn làm giàu
được, sao vùng đất
rộng thế này lại bị
bỏ hoang?

L

Gấc cao sản

phủ xanh đất hoang

à cán bộ phụ trách kỹ thuật chăm sóc tơm,
Hồng cũng từng đi học nhiều mơ hình

làm kinh tế giỏi. Hồng bàn với vợ cùng
mấy anh trai đứng ra làm thủ tục thuê vùng đất Cồn
Ma để làm trang trại. “Khi bỏ công việc đang có thu
nhập với ý định cải tạo vùng đất hoang, gia đình,
anh em đều phản đối kịch liệt và cho mình là khùng
nặng. Người ta chọn cơng việc an nhàn, cịn mình
thì lại tự chuốc khổ vào thân”, Hồng nhớ lại.
Ngồi chuyện phải thuyết phục gia đình, khó
khăn lớn nhất của Hoàng lúc bấy giờ là đồng vốn.
Chỉ vỏn vẹn có 60 triệu đồng trong tay, Hồng th
3,5ha đất cồn hoang, cùng với vợ bắt tay vào thu
gom rác thải, cây dại. Dọn dẹp xong, Hoàng thuê
máy ủi về san lấp mặt bằng. Chỉ riêng tiền công
khai hoang đã ngốn của vợ chồng Hoàng 200 triệu.
Hoàng đã thế chấp sổ đỏ vay ngân hàng, mượn
người thân, bạn bè tổng cộng thêm 500 triệu để
đầu tư giống, trang thiết bị máy móc, giàn lưới.
Hồng chọn giống gấc cao sản, vì đây là giống
cây chịu hạn tốt, dễ trồng, lại là cây dược liệu chữa
được nhiều bệnh. Nhưng để xây dựng mơ hình
phát triển bền vững, nhất là ổn định đầu ra cho sản
phẩm, anh đã đến đặt vấn đề trực tiếp với Cơng ty
Cổ phần Hịa Việt, một cơng ty chế biến dược liệu.
Với kế hoạch cụ thể, sự đầu tư mạnh dạn của mình,
anh được cơng ty đồng ý ký hợp đồng 5 năm. Trong
đó, cơng ty sẽ cung ứng giống, hỗ trợ kỹ thuật và
cam kết bao tiêu sản phẩm. Anh Hoàng cho biết:
Gấc là cây trồng mà hiện nay thị trường đang rất
cần. Ngồi quả thì thân cây cũng được tận dụng

để chế biến sản xuất tinh dầu. Là loại cây dài ngày
nên chỉ cần đầu tư một lần là người trồng có thể thu
hoạch từ 15 - 20 năm.
Nắm bắt được đặc tính sinh học của cây gấc chỉ
xanh tốt và cho thu hoạch từ tháng 6 đến tháng 10
nên Hoàng đã trồng xen canh thêm nhiều cây ngắn
ngày khác để lấy ngắn nuôi dài. Cồn Ma hoang vu,
đầy cây dại ngày nào giờ đã được phủ một màu
xanh của dưa hấu, dưa leo. Anh cho biết đất ở đây
tuy toàn là cát nhưng nguồn nước ngầm ổn định,
cây trồng được chăm sóc tốt sẽ phát triển rất nhanh.
Trang trại ở trên nền đất cao nhất của xã, do vậy khi
mưa lũ không lo bị ngập. Với 3.500 gốc gấc cao sản
phát triển xanh tốt, trang trại cho thu hoạch hàng
trăm triệu đồng mỗi năm. “Mình xác định đầu tư vào
sản xuất nông nghiệp không lo sợ lỗ. Và đây là con
đường ngắn nhất để mình có thể làm giàu”, Hồng
chia sẻ. Anh khoe đã đầu tư hệ thống dàn máy phun
sương hiện đại nhập từ Đài Loan cho trang trại của
mình, thời gian tới anh dự tính trồng thêm nhiều
cây dược liệu, và tương lai không xa sẽ xây dựng hệ
thống nuôi cá sinh học theo cơng nghệ cao.
Ơng Vũ Văn Dương, Chủ tịch UBND xã Quỳnh
Bảng cho biết: “Anh Hoàng là một trong những
người tiên phong biến vùng đất hoang hóa ở Cồn
Ma trở nên trù phú. Mơ hình trang trại của anh
Hồng đã giúp anh làm giàu trên chính quê hương,
tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương”.

Tạp chí

TRANG THƠNG TIN NÀY CĨ SỰ
PHỐI HỢP CỦA VĂN PHỊNG ĐIỀU PHỐI
NƠNG THƠN MỚI TRUNG ƯƠNG
• số 73 (tháng 02/2002) •

23


mỗi x ã một sản phẩm

Miếndong
chuẩn 5 sao
ĐẶNG DUNG

Miến dong là món ăn quen thuộc của người Việt Nam.
Trong các mâm cỗ dịp lễ Tết lại càng không thể thiếu bát miến dong nóng hổi.
Cũng chính vì thế mà trên cả nước có rất nhiều làng nghề chuyên sản xuất loại đặc sản này.

Từ đặc sản quê hương
đến thương hiệu quốc gia
Bắc Kạn được mệnh danh là thủ phủ
của dong riềng. Từ lâu, người dân nơi đây
đã tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào
này để làm ra những sợi miến ngon nức
tiếng. Ở Côn Minh, nơi có nghề làm miến
dong lâu đời nhất tỉnh Bắc Kạn, miến được
làm thủ công với nguyên liệu hoàn toàn từ
tinh bột củ dong riềng nên sợi miến dai,
giòn, vị ngọt mát. Thấy được tiềm năng

của sản phẩm này, năm 1991, chị Nguyễn
Thị Hoan (xã Cơn Minh, huyện Na Rì, tỉnh
Bắc Kạn) cùng gia đình bắt tay vào trồng
cây dong riềng và mua sắm dụng cụ để
làm miến. Sản phẩm làm ra không đủ đáp
ứng nhu cầu của người mua, chị Hoan
liền thành lập HTX sản xuất miến dong Tài
Hoan để có thể tăng năng lực sản xuất.
Sau hơn 30 năm gắn bó với nghề, đến
nay, chị Hoan vẫn kiên định với phương
châm sản xuất: đặt chất lượng lên hàng
đầu. HTX Tài Hoan luôn chú trọng làm tốt

24

• Tạp chí

từng khâu trong chuỗi sản xuất, từ chọn
nguyên liệu, sản xuất, phân loại, đóng gói.
Để có được nguồn nguyên liệu tốt nhất,
HTX liên kết với các vùng trồng tại địa
phương trồng dong riềng theo quy trình an
tồn. Dù đổi mới hình thức sản xuất với hệ
thống máy móc hiện đại nhưng đến nay,
Tài Hoan vẫn sản xuất miến theo phương
pháp truyền thống với 100% nguyên liệu là
dong riềng, tuyệt đối không pha trộn thêm
bất cứ loại bột nào khác. Nhờ vậy, sản phẩm
của HTX luôn giữ được hương vị đặc trưng.
Ngồi ra, HTX cịn đầu tư để hồn thiện từ

bao bì, nhãn mác, mã vạch đến chứng nhận
về chất lượng, an toàn thực phẩm theo quy
định. Các thành viên HTX cũng phải cam
kết thực hiện nghiêm túc các quy định về
vệ sinh thực phẩm, an toàn lao động.
“Tiếng lành đồn xa”, giữa tháng
08/2020, hơn 5 tấn miến dong của HTX
Tài Hoan đã xuất khẩu sang Cộng hòa Séc.
Đây là sản phẩm OCOP đầu tiên của tỉnh
Bắc Kạn vượt qua được những tiêu chuẩn

• số 73 (tháng 02/2002)

khắt khe để vào thị trường châu Âu. Mới
đây, HTX Tài Hoan cũng đã thông qua một
trung gian để xuất khẩu 1,5 tấn miến dong
sang thị trường Mỹ để thăm dò thị trường.
Trên thị trường nội địa, HTX đã ký hợp đồng
phân phối sản phẩm với 30 doanh nghiệp,
đại lý trên cả nước và có mặt trên nhiều
sàn thương mại điện tử lớn. Thông qua các
trang bán hàng online postmart.vn, voso.
vn, Shopee, Lazada... miến dong Tài Hoan
đã đến tay khách hàng trên khắp cả nước.
Năm 2020, sản lượng miến dong Tài
Hoan tiêu thụ trên thị trường đạt 250 tấn.
Năm 2021, cơ số này dự kiến đạt gần 300
tấn. Hiện HTX đang tạo việc làm cho hàng
chục lao động địa phương với thu nhập
đạt 6 - 7 triệu đồng/người/tháng. “Tôi hy

vọng miến dong Tài Hoan sẽ ln được thị
trường đón nhận để nơng dân n tâm sản
xuất. Qua đó, giúp phát triển kinh tế, nâng
cao đời sống cho bà con cũng như góp
phần gìn giữ nghề làm miến trùn thớng
của địa phương”, chị Hoan chia sẻ.


mỗi x ã một sản phẩm

Ứng dụng công nghệ để
nâng tầm nghề gia truyền
Nhà kính phơi
miến của HTX
Tài Hoan.

Làng nghề miến dong Việt Cường tại
xã Hóa Thượng (huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái
Nguyên) nổi tiếng cả nước với loại miến
làm từ dong riềng tía. Cùng với những bí
quyết riêng, người dân làng nghề sản xuất
miến dong Việt Cường đã tạo ra những sợi
miến mảnh, dai, giòn cùng mùi hương dịu
nhẹ đặc trưng.
Giám đốc HTX Miến Việt Cường, anh
Nguyễn Văn Ba - một người con trong gia
đình có 3 đời làm miến truyền thống - kể:
“Gia đình tơi làm miến từ thời ông bà nội.
Từ bé tôi đã được hướng dẫn cách pha
bột, làm miến. Cịn nhớ hồi đó bố tơi phải

đạp xe đạp chở miến đi bán khắp Đồng
Hỷ, Phú Bình, TP Thái Nguyên”… Học
hết cấp 2, anh Nguyễn Văn Ba ra đời lập
nghiệp với đủ thứ nghề nhưng rồi cuối
cùng, anh quyết định nối nghiệp cha,
tiếp quản cơ sở sản xuất miến dong của
gia đình. Vay mượn ngân hàng cùng anh
em, bạn bè được 180 triệu đồng làm vốn
lận lưng, anh Ba “ủ mưu” làm mới nghề
truyền thống của quê hương.
Năm 2007, anh Ba vận động thành lập
HTX Miến Việt Cường. Từ 7 thành viên ban
đầu, đến nay HTX Miến Việt Cường đã có
30 thành viên tham gia. HTX đã đầu tư hệ
thống nhà xưởng và giàn phơi lên tới 26
tỷ đồng, ứng dụng dây chuyền sản xuất

Dây chuyền phơi miến bán tự động chạy bằng ròng rọc của HTX Miến Việt Cường.

hiện đại với hệ thống máy ép thủy lực cơng
suất 2 tấn sản phẩm/ngày cùng nhiều loại
máy móc hiện đại như máy khuấy bột, máy
cắt. Đặc biệt, năm 2017, anh Ba cùng một
số thành viên đã sáng chế ra dây chuyền
phơi miến bán tự động chạy bằng ròng
rọc, góp phần tăng năng suất lên khoảng
1.000kg miến/ngày. Trung bình mỗi tháng,
HTX Miến Việt Cường xuất bán khoảng
50 tấn miến các loại với doanh thu lên tới
hàng chục tỷ đồng mỗi năm. Hiện xưởng

sản xuất của HTX đã tạo công ăn việc làm
thường xuyên cho 30 lao động với mức thu
nhập trung bình 6 triệu đồng/người/tháng.
Giám đốc HTX Miến Việt Cường cho
biết thêm, đến nay, HTX có tất cả 4 sản
phẩm chính là miến dong, miến khoai
lang, miến sắn dây và miến tỏi đen. Nhờ
dây chuyền sản xuất hiện đại, HTX ngày
càng nâng cao cả sản lượng và chất lượng
sản phẩm. Bao bì sản phẩm cũng được
cải tiến nhìn bắt mắt hơn. Hiện nay, sản
phẩm của Việt Cường được phân phối
rộng rãi tại hầu khắp các siêu thị lớn như
Big C, VinMart, CoopMart. Đặc biệt, một số
sản phẩm đã xuất khẩu sang châu Âu và
Thái Lan, Lào... Năm 2020, sản phẩm miến
dong Việt Cường đã được chứng nhận
OCOP 5 sao cấp Quốc gia.
Anh Ba cho biết ngoài thu mua thành
phẩm, HTX sẽ tiếp tục hỗ trợ bà con tại
làng nghề tiêu thụ sản phẩm trên cơ sở
giám sát quy trình chế biến và sản xuất.
Bên cạnh đó, HTX cũng đang khảo sát
vùng nguyên liệu trồng dong riềng tại các
khu vực lân cận, lên phương án liên kết với
bà con để trồng và chế biến nguồn nguyên
liệu tại chỗ trên cơ sở cung cấp giống và
kiểm sốt q trình trồng.
Năm 2020, anh Nguyễn Văn Ba được
Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tặng

Bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong
các phong trào thi đua yêu nước của Hội
Nông dân Việt Nam giai đoạn 2015 - 2020.
Mới đây nhất, anh được vinh danh là 1 trong
63 “Nông dân Việt Nam xuất sắc 2021”.
TRANG THƠNG TIN NÀY CĨ SỰ
PHỐI HỢP CỦA VĂN PHỊNG ĐIỀU PHỐI
NƠNG THƠN MỚI TRUNG ƯƠNG

Tạp chí

• số 73 (tháng 02/2002) •

25