Tăng Thu Ngân Sách Nhà Nước Trên Địa Bàn Tỉnh Hải Dương.docx

ĐẠIHỌCQ́CGIAHÀNỘIT
RƢỜNGĐẠIHỌCKINHTẾ
---------o0o--------

ĐỒNTHỊ THỦY

TĂNGTHUNGÂNSÁCHNHÀNƢỚCTRÊ
NĐỊABÀNTỈNHHẢIDƢƠNG

LUẬNVĂN THẠCSĨTÀICHÍNH NGÂNHÀNG

HÀNỘI-2017


ĐẠIHỌCQ́CGIAHÀNỘIT
RƢỜNGĐẠIHỌCKINHTẾ
---------o0o--------

ĐỒNTHỊTHỦY

TĂNGTHUNGÂNSÁCHNHÀNƢỚCTRÊ
NĐỊABÀNTỈNHHẢIDƢƠNG

CHUNNGÀNH:TÀICHÍNHNGÂNHÀNGM
à SỚ:60340201
LUẬNVĂNTHẠCSĨTÀICHÍNHNGÂNHÀNG

NGƢỜIHƢỚNGDẪNKHOAHỌC:TS.LÊTRUNGTHÀNH

HÀNỘI-2017

LỜICAMĐOAN
Tơixin
camđoanluậnvănnàylàkếtquảcủaqtrìnhhọctậpvànghiêncứucủariêngcánhântơi
.Nhữngquanđiểmđƣợctrìnhbàytrongluậnvănlàquanđiểmcánhân.Cácsốliệuvàk
ếtquảnghiêncứutrongluậnvănlàtrungthực,cónguồngốcrõràng.
Tácgiảluậnvăn

ĐồnThịThủy


LỜICẢMƠN
TơixinchânthànhgửilờicảmơnđếnTS.LêTrungThành,ngƣờiđãhƣớngdẫn,
chỉbảotơitrongsuốtthờigiannghiêncứu.
TơixinchânthànhgửilờicảmơnđếnBangiámhiệuTrƣờngĐạihọcKinht ế ĐạihọcQuốcgiaHàNội,đếnqthầycơtrongKhoaTàichínhNgânhàng,ĐạihọcKin
ht ế - Đạih ọ c QuốcGiaHàNộiđãtạođiềukiệnthuậnlợiđểtơihồnthànhluậnvănnày.
Cuốicùng,tơixinchânthànhcảmơnđếngiađình,bạnbèđãtậntìnhgiúpđỡhỗtr
ợtơitrongsuốtthờigianhọctậpvànghiêncứu.
Xinchânthànhcảmơn!
HàNội, tháng11năm2016
TácgiảluậnvănĐ
ồnThịThủy


MỤCLỤC

DANHMỤCBẢNGBIỂU..........................................................................................ii
DANHMỤCHÌNH...................................................................................................iii
PHẦNMỞĐẦU.........................................................................................................1
CHƢƠNG1.TỔNGQUANTÌNHHÌNHNGHIÊNCỨUVÀCƠSỞLÝLUẬNV Ề TĂNG

THUNGÂNSÁCHNHÀNƢỚC CẤPTỈNH...............................................................4
1.1. Tổng quantìnhhìnhnghiêncứu.............................................................................4
1.1.1. Tình hìnhnghiêncứutrƣớcđây..........................................................................4
1.1.2. Khoảngtrốngnghiêncứu....................................................................................6
1.2. CơsởlýluậnvềNgânsáchNhànƣớc........................................................................7
1.2.1. KháiniệmvềNgânsáchNhànƣớc.......................................................................7
1.2.2. MốiquanhệcủaNgânsáchnhànƣớc....................................................................8
1.2.3. ĐặcđiểmcủaNgânsáchnhànƣớc........................................................................9
1.2.4. VaitròcủaNgânsáchNhànƣớc.........................................................................11
1.2.5. Phâncấpquảnlý ngânsáchNhànƣớc................................................................13
1.3. ThungânsáchNhànƣớc......................................................................................15
1.3.1. Kháiniệm,đặcđiểmcủathu ngânsách Nhànƣớc................................................16
1.3.2. Cơ chếphânchianguồnthu NSNN...................................................................17
1.3.3. Nội dungvàhìnhthứccáckhoảnthuNSNN........................................................18
1.3.4. Nhữngnhântố ảnhhƣởngđến thuNSNN..........................................................22
1.3.5. Chínhsách,chếđộthuNSNN............................................................................23
1.3.6. Phânđịnhnguồnthugiữangânsáchtrungƣơngvàngânsáchcấptỉnh.......................24
1.3.7. Phânđịnhnguồnthugiữangânsáchcấptỉnhvàcáccấpngânsáchkhác.....................28
1.4. TăngthuNSNNcấptỉnh......................................................................................29
1.4.1. Nội dungchínhsáchtăngthuNSNNcấptỉnh.......................................................29
1.4.2. CácbiệnpháptăngthuNSNNcấptỉnh................................................................31
1.5. Kinhnghiệmvềquảnlýthungânsáchcủamộtsốnƣớcvàmộtsốvùngcủa
ViệtNam.................................................................................................................. 33


1.5.1TháiLan...........................................................................................................33
1.5.2. TrungQuốc.....................................................................................................34
1.5.3. VùngđồngbằngsôngHồng..............................................................................35
1.5.4. VùngĐồngbằngsôngCửuLong.......................................................................37
1.5.5. Những bàihọckinhnghiệm..............................................................................38

CHƢƠNG2PHƢƠNGPHÁPVÀTHIẾTKẾNGHIÊNCỨU.....................................40
2.1. Phƣơng phápluậnchung....................................................................................40
2.2. Phƣơng phápnghiêncứucụthể...........................................................................40
2.2.1. Phƣơngphápthu thậpthông tin.......................................................................40
2.2.2. Phƣơngpháptổnghợpvàxửlýthông tin.............................................................41
2.2.3. Phƣơngphápchuyêngiavàchuyênkhảo.......Error!Bookmarknotdefined.
KẾTLUẬNCHƢƠNG2...........................................................................................46
CHƢƠNG3:THỰCTRẠNGTHUNGÂNSÁCHNHÀNƢỚCTRÊNĐỊABÀNT Ỉ N H HẢI
DƢƠNG GIAIĐOẠN2012-2015............................................................................47
3.1. Đặcđiểmđịabànnghiêncứu................................................................................47
3.1.1. Đặc điểmđiềukiệntựnhiênvàtàingunthiênnhiên...........................................47
3.1.2. Đặcđiểmvềnguồnlựcpháttriểnkinhtế-xãhội....................................................49
3.2. Thựctrạngthungânsáchnhànƣớcgiaiđoạn2012-2015trênđịabàntỉnh.....................51
3.2.1. Tìnhhìnhthựchiệndựtốnthungânsáchtrênđịabàntỉnh......................................51
3.2.2. Thựctrạngcácnguồnthungânsáchtrênđịabàntỉnh..............................................62
KẾTLUẬNCHƢƠNG3...........................................................................................80
CHƢƠNG4:GIẢIPHÁPTĂNGTHUNGÂNSÁCHNHÀNƢỚCTRÊNĐỊAB À N TỈNH
HẢIDƢƠNG..........................................................................................................81
4.1. Mụctiêucủacảicáchhệthốngthuếđến năm2020củaChínhphủ...............................81
4.1.1. Mụctiêutổngquát............................................................................................81
4.1.2. Mụctiêucụthể.................................................................................................81
4.2. Mụctiêupháttriểnkinhtế-xãhộicủatỉnhHảiDƣơngđếnnăm2020...........................82
4.2.1. Mụctiêutổngquát............................................................................................82
4.2.2. Mụctiêucụthể.................................................................................................83


4.2.3. Nhiệmvụtrọngtâmnăm2020...........................................................................83
4.3. GiảipháptăngthungânsáchnhànƣớctrênđịabàntỉnhHảiDƣơng..............................84
4.3.1. Tăngcƣờngcơngtácthanhtra,kiểmtra,xửlýviphạmvàthựchiệnchếđộkhe n thƣởng
85

4.3.2. NângcaochấtlƣợngcơngtáclậpdựtốnthungânsáchcủaTỉnh.............................86
4.3.3. TăngcƣờngcơngtácquảnlýNhànƣớcđốivớicácnguồnthungânsáchtrênđ ị a bàn,đặc
biệttậptrungchocáckhoảnthuchiếmtỷtrọnglớn...........................................................87
4.3.4. TăngcƣờngvaitrịlãnhđạocủaThànhủy,UBNDcáccấpđốivớingànhthuế;xâydựng,c
ủngcốmốiquanhệgiữangànhthuếvớicácngànhcóliênquanvàv ớ i UBNDcáccấp.........90
4.3.5. Tăng cƣờngphâncấpquảnlýngânsách.............................................................91
4.3.6. Hồnthiệnvàcảitiếncơngtáctổchứccánbộvàbộmáyquảnlýthuthuế..91
4.3.7. Đẩymạnhcơngtáctuntruyền,hỗtrợđốitƣợngnộpthuế.....................................92
4.3.8. Kiêntrìthựchiệngiảiphápcơbảnvàlâudàilàđẩymạnhpháttriểnsảnxuất,k i n h doanhtr
ênđịabànđểpháttriểnkinhtếbềnvữngnhằmtăngnguồnthutừnộitạibảnthânnềnkinhtế,giảip
hápcụthểchotừngngành............................................................................................94
4.4. Mộtsốkiếnnghị..................................................................................................94
4.4.1. Đối vớiChínhphủ...........................................................................................95
4.4.2. Đối vớicác đơnvịcấpTỉnh,Huyện...................................................................95
4.4.3. ĐốivớiCụcthuế,Chicụcthuếtrên địabàntỉnhHảiDƣơng....................................96
KẾTLUẬNCHƢƠNG4...........................................................................................97
KẾTLUẬN..............................................................................................................97
TÀILIỆUTHAMKHẢO..........................................................................................99


DANHMỤCCÁCCHỮ VIẾTTẮT

STT

Kýhiệu

Ngunnghĩa

1

CTN

Cơngthƣơngnghiệp

2

DN

Doanhnghiệp

3

DNNN

DoanhnghiệpNhànƣớc

4

HĐND

Hộiđồngnhândân

5

KCN

Khucơngnghiệp

6

NQD

Ngồiquốcdoanh

7

NSĐP

Ngânsáchđịaphƣơng

8

NSNN

Ngânsáchnhànƣớc

9

NSTW

Ngânsáchtrungƣơng

10

UBND

Ủybannhândân

i

DANHMỤCBẢNGBIỂU
Bảng3.1:TìnhhìnhthựchiệndựtốnthuNSNNtrênđịabànTỉnh
HảiD ƣ ơ n g giaiđoạn2012–2015

........52

Bảng3.2: TìnhhìnhthựchiệndựtốnthuNSNNtrênđịabàn...........................................53
TỉnhHảiDƣơngnăm2012..........................................................................................53
Bảng3.3: TìnhhìnhthựchiệndựtốnthuNSNNtrênđịabàn...........................................55
Bảng3.4:TìnhhìnhthựchiệndựtốnthuNSNNtrênđịabànTỉnhHảiDƣơngnăm2014......58
Bảng3.5: TìnhhìnhthựchiệndựtốnthuNSNNtrênđịabàn...........................................61
Bảng3.6:KếtquảthuNSNNtỉnhHảiDƣơngtheotừngkhoảnmục...................................62
Bảng3.7:ThuNSNNtrênđịabàntừhoạtđộngsảnxuất kinhdoanh...................................64
Bảng3.8:TốcđộtăngthuNSNNtrênđịabàntừhoạtđộngsảnxuấtkinhdoanh...65B ả n g 3.9:T
ốcđộtăngtrƣởngtổngsảnphẩmnộiđịatheothànhphầnkinhtế( theog i á 2010)...................65
Bảng3.10:ThuNSNNtrênđịabàntỉnhHảiDƣơngtheosắcthuế......................................70
Bảng3.11:TốcđộtăngthuNSNNtrênđịabàntỉnhHảiDƣơngtheosắcthuế7 1
Bảng3.12:ĐánhgiábiếnđộngnguồnthungânsáchtrênđịabàntỉnhHảiDƣơnggiaiđoạn2012
- 2015...................................................................................................................... 73

ii


DANHMỤCHÌNH
Hình3.1:Cơcấunguồnthungânsáchgiaiđoạn2012-2015...............................................63

iii

PHẦNMỞĐẦU
1. Tínhcấpthiếtcủađềtài
Ngàynay,khinềnkinhtếthịtrƣờngcàngpháttriểnthìvịtrívàvaitrịcủatàichínhnhànƣớcngà
ycàngquantrọngđốivớisựpháttriểncủanềnkinhtếxãhội.Tronglĩnhvựctàichính–
tiềntệ,ngânsáchnhànƣớcđƣợcxemlàmộttrongnhữngmắtx í c h q u a n t r ọ n g c ủ a t i ế
n t r ì n h đ ổ i m ớ i . V ì vậy,h o ạ c h đ ị n h v à t ổ c h ứ c t h ự c h i ệ n chínhsáchtàichínhquố
cgialàmộtkhâutrọngyếutrongviệcNhànƣớcthựchiệnv a i trịquảnlýxãhộivàđiềuti
ếtvĩmơnềnkinhtế;trongđó,QuảnlýthuNgânsáchnhànƣớclàmộtbộphậnrấtquant
rọngcủachínhsáchtàichính
quốcgia.ThuNSNNbảođảmnguồnvốnđểthựchiệncácnhucầuchitiêucủaNhànƣớc,cá
ckếhoạchpháttriểnkinhtế-xãhộicủaNhànƣớc.VìNSNNđƣợcxemlàquỹtiềntệtậ p
tr un g

q uan

t rọ ng nhất

củaNhànƣớcvàđƣợcdùng

để

giảiquyếtnhung

nhucầuchung củaNhà nƣớcvềkinh tế, văn hóa, giáodục,ytế, xã hội, hànhchính, an
ninhvàquốcphịng.Xuấtpháttừvaitrịnày,việctăngthuNSNNlàrấtcầnthiết,đƣợcx e
m làmộtnhiệmvụhàngđầucủahoạtđộngtàichínhvĩmơ.
Khicơcấunềnkinhtếvàcơchếquảnlýthayđổithìhệquảtấtyếulà
chínhsáchtàichínhnóichungvàcơngtácquảnlý,điềuhànhhoạtđộngthungânsáchn
óiriêngc ũ n g phảiđổimới.Dovậy,cơchếquảnlýNgânsáchnhànƣớccủacáccấpchín
hquyềnđịaphƣơngcũngcầnđƣợccảitiếnđểphùhợpvớisựpháttriểncủanềnkinhtế.

TỉnhHảiDƣơngnằmtrongvùngkinhtếtrọngđiểmphíaBắc,cáchthủđơHàNội60kmv
ềphíaTây,cáchcảngHảiPhịng45kmvềphíaĐơng,phíaBắcgiápvớic á c tỉnhBắc
Ninh,BắcGiang,phíaTâygiáptỉnhHƣngn,phíaĐơnggiáptỉnhQ u ả n g Ninh,Hải
Phịng,phíaNamgiáptỉnhTháiBình.
Đối

vớitỉnhHảiDƣơng

nói

chung,các

đơnvịhànhchínhpháttriểntuychƣa

đồngđềunhƣngcácbanlãnhđạongànhđềucósựquantâmvàcảitiếntrongthờigia
ng ần . QuảnlýthuNgânsáchnhànƣớctrênđiạbàn,đặcbiệtlànguồnthutrongcânđốiđ
ãđƣợcchútrọngcảitiến.Tuynhiên,việcquảnlýcịnthiếutậptrung,thống

1


nhất,khơngbaoqt;tìnhtrạngthấtthuNgânsáchcịnxảyra;nhiềunguồnlựctàich ín h k
hơngđƣợcđộngviênvàoNgânsáchNhànƣớc;chínhquyềncấpxãvàmộtsốđơnvịcóliên
quancịnxemnhẹcơngtácthungânsáchvàcoiđólànhiệmvụcủariêngngànhthuế;
nguồnthuNgânsáchnhànƣớctrênđịabànhàngnămchƣađảmbảotựcânđốichi.Việ
cpháthiệnvànidƣỡngcácnguồnthu,triểnkhaicácgiảipháptăngthu
ngânsách,đặcbiệtlànguồnthutrongcânđối

ngânsáchđểổn

địnhvàpháttriểnkinhtế-

xãhộitrênđịabànvẫncịnnhiềubấtcậpcầnđƣợcgiảiquyết.
Xuấtp h á t t ừ n h ữ n g điềunày,t á c g i ả đ ã c h ọ n đ ề t à i “Tăngt h u n g â n s á c h n h à n
ƣớctrênđịabàntỉnhHảiDƣơng”choluậnvăntốtnghiệpcủamình.
2. Câuhỏinghiêncứu
- Cácchỉtiêunàophảnánhtăngthungânsáchnhànƣớc?
- Cácyếutốảnhhƣởngđếncơngtáctăngthungânsách?
- ThựctrạngthuNSNNtrênđịabàntỉnhHảiDƣơngtrongthờigianquanhƣthếnà
o?
- Phƣơnghƣớng,giảiphápđểnângcaohiệuquảthuNSNNtrênđịabàntỉnhHảiDƣ
ơng?
3. Mụcđíchvànhiệmvụnghiêncứu
* Mụcđíchnghiêncứu
DựatrêncơsởlýluậnvềthuNgânsáchnhànƣớcvàtrêncơsởphântíchđánhgiáthựctrạng
thungânsáchtrênđịabàn,đềxuấtcácgiảipháptăngthungânsáchởtỉnhHảiDƣơn
g.
* Nhiệmvụnghiêncứu
- HệthốnghóanhữngvấnđềlýluậnvàthựctiễnvềNSNN,thungânsáchvàcânđ ố i ng
ânsáchlàmcơsởkhoahọcchođềtàiluậnvăn;
- Phântíchđánhgiáthựctrạngthun g â n sáchnhànƣớctrênđịabànnghiêncứut
rongthờikỳ2012-2015;
- Đềxuấtcácgiảiphápchủyếunhằmtăngcƣờngcôngtácthungânsáchvàtăngthung
ânsáchtỉnhHảiDƣơngtrongthờikỳmớiđếnnăm2020.
4. Đốitƣợngvàphạmvinghiêncứu


* Đốitượngvànộidungnghiêncứu
- Nộidungnghiêncứu:TăngthungânsáchNhànƣớctrênđịabàntỉnhHảiDƣơng.
- Đốitƣợngnghiêncứu:HoạtđộngthungânsáchnhànƣớctrênđịabàntỉnhHảiD

ƣơn g.
*Phạmvinghiêncứu
- Phạmvivềkhơnggian:ĐịabàntỉnhHảiDƣơng.
- Phạmvi thờigian:Phân tíchđánh giá thựctrạng giai đoạn2012– 2015 vàđề
xuấtg iả i phápđếnnăm2020.
5. Kếtcấuluậnvăn
Ngoàiphầnmởđầu,tàiliệuthamkhảo,phụlụcvàkếtluận,luậnvănđƣợckếtcấug ồ m 4c
hƣơng:
-

Chương1 : T ổ n g q u a n t ì n h h ì n h n g h i ê n c ứ u v à C ơ s ở l ý l u ậ n v ề t ă n g t h
u NgânsáchNhànướccấptỉnh

-

Chương2:Phươngphápvàthiếtkếnghiêncứuluậnvăn

-

Chương3:ThựctrạngthuNgânsáchNhànướctrênđịabàntỉnhHảiDương

-

Chương4:G i ả i phápt ă n g thu Ngâns á c h N h à nướctr ênđịa b à n t ỉ n h Hải
Dương


CHƢƠNG1.TỔNGQUANTÌNHHÌNHNGHIÊNCỨUVÀCƠSỞLÝL U Ậ N VỀ
TĂNGTHUNGÂNSÁCHNHÀNƢỚCCẤPTỈNH
1.1. Tổngquantìnhhìnhnghiêncứu

1.1.1. Tìnhhìnhnghiêncứutrƣớcđây
Nhìnchung,cónhiềucáctạpchí,bàinghiêncứukhoahọc,hộithảo,luậnvăn,luậnán…
tậptrungnghiêncứuvềtìnhhìnhquảnlýthu,chin g â n sáchnhànƣớcởnƣớcta.
Cácnghiêncứusaukhinghiêncứuvềmặtlýluậnđãđƣarađƣợcnhữngđónggópquantrọn
gtrongviệcquảnlýthu,chingânsáchnhànƣớc.
- ĐặngVănThanh,2005.MộtsốvấnđềvềquảnlývàđiềuhànhNSNN.HàNội:Nh
à xuấtbảnChínhtrị Quốcgia. Tácgiảđãphâ ntíchmộtsốvấn đềvềq u ả n lýN S N
N từnăm2005trởvềtrƣớc,đánhgiánhữngmặtđƣợcvànhữngmặtcònhạnch ế trongquảnl
ý;đềxuấtmộtsốđịnhhƣớng
trongđiềuhànhvàquảnlýNgânsáchn h à nƣớchiệuquảtrongthờigiantới.
- NguyễnVănTranh,2005.QuảnlýthuchingânsáchởcáctỉnhduyênhảimiềnT r u
n g . Tạpchíthuế,sốtháng3/2005.Bàiviếtđãlàmrõhệthốngcơsởlýluậnvềt h u chingâ
nsáchnhànƣớc.Đánh

giáthực

trạngcơngtácquảnlýthuchingânsáchnhànƣớctạicáctỉnhdunhảimiềnTrung.Tácgi
ảđãđƣarađƣợckếtquả,hạnc h ế vànguyênnhântừđóđƣaracácgiảiphápnhằmtăngcƣờng
quảnlýthuchichoc á c tỉnhduyênhảimiềnTrung.
- VũSỹCƣờng,2 01 3. G iả i pháp th u ngânsáchnhànƣ ớc 2 01 3: nh ìn từbà i họ
c2012.Tạpchítàichính,ngày6/3/2013.Bàiviếtnhìnlạimộtsốnétkháiqtvềt ì n
h hìnhthuNSNNnăm2012,đềxuấtnhữngbàihọcvàgiảiphápchothựchiệndựtốnt
huNSNNnăm2013.Bàiviếtđãđềxuấtmộtsốgiảiphápcụthểvềtăngt h u Ngânsáchnă
m
2013củacảnƣớc.Trêncơsởđó,tácgiảnghiêncứugiảiphápcụ thểcủađịabànHuyệnápdụ
ngtrongthờigiannghiêncứuthựctế.
Ngồira,cịncócácluậnántiếnsỹ,luậnvănthạcsỹnghiêncứuvềvấnđềnàynh ƣ:


- ĐỗThịMaiLan,2015.QuảnlýthungânsáchnhànướcquaKhobạcNhànướcHà N

ội.LuậnvănThạcsĩ.TrƣờngĐạihọckinhtế,ĐạihọcQuốcgiaHàNội.
Luận văn đã tổng hợp,hệ thống hóamột số nội dung lý luậnvềquảnlý NSNN,
chủyếutậptrungvàoquảnlýthuNSNNquakhobạcnhànƣớcHàNội.Phântíchđƣợct h ự c trạ
ng,làm
rõnhữngkếtquảđạtđƣợc,chỉranhữnghạnchếtrongviệcquảnlýthuNSNNquaKhobạc
NhànƣớcHàNội.Trêncơsởkếtquảnghiêncứuvàđánhg i á vềtìnhhìnhquảnlýthuNSNN
quaKhobạcNhànƣớcHàNội,đềtàiđãđềxuấtramộtsốgiảiphápnhằmhồnthiệncơngtácq
uảnlýthuNSNNquaKhobạcNhàn ƣớ c HàNội.
- NguyễnĐắ cT h ả o , 2013. G i ải pháptăngthungâns ách nhà nư ớc trê nđịabà
nt ỉ n h BắcNinh.LuậnvănThạcsĩ.TrƣờngĐạihọckinhtếvàquảntrịkinhdoanh,
ĐạihọcTháiNgun.
Luậnvăngópphầnhệthốnghóađƣợcnhữngvấnđềlýluậnvàthựctiễncơbảnvềvấn đềNS
NNnóichungvàviệctăngcƣờngthuNSNNnóiriêng.Đồngthờiđánhg i á đƣợcthựctr
ạngcơngtácquảnlýthungânsáchtrênđịabàntỉnhBắcNinhtrongg i a i đoạnvừaqua;chỉranh
ữngmặtmạnh,nhữngtồntạivànguyênnhân,làcơsởc ho việcđềxuấtgiảipháp.Cáck
ếtquảnghiêncứucóthểdùnglàmtàiliệuthamkhảoc hocá c đơ n v ị liê nqua nvà c ơ
qua nc ùngcấ p c ó đ i ề u kiệ n k i n h tếxã h ộ i tƣơngtựvàcánhâncóquantâm,làtàiliệudungtrongnghiêncứu,giảngdạy
vàh ọ c tậptrongnhàtrƣờng.
- TrầnQ u ố c V i n h , 2 0 0 9 . Đ ổ i m ớ i q u ả n l ý n g â n s á c h đ ị a p h ư ơ n g c á c t ỉ n h c
ù n g ĐồngbằngsơngHồng.LuậnvănThạcsĩ.TrƣờngĐạihọckinhtế,ĐạihọcQuố
cgiaHàNội.
Trêncơsởphƣơngphápluậncủachủnghĩaduyvậtbiệnchứngvàchủnghĩaduyv ậ t lịc
hsử,tácgiảđãsửdụngphƣơngphápphântích,tổnghợp,sosánh,thốngkêtrongqtrìn
hthựchiện.LuậnvănđãphântíchthựctrạngquảnlýNSĐPcáctỉnhĐ ồ n g bằnsơngHồng
,nêubậtnhữngthành
cơngtrongquảnlýNSĐP;phântíchcácngunnhândẫnđếnhạnchếtrongquảnlýNSĐP.
Từđótácgiảđềranhữnggiải


phápcụthểtrong từng lĩnhvực nhằmđổim ớ i quảnlý ngânsáchđịaphƣơngvàn

hữ n g kiếnnghịnhằmnângcaohiệuquảquảnlýngânsách.
- VănT u ấ n K i ệ t , 2 0 0 8 . Hoànt h i ệ n c ô n g t á c q u ả n l ý n g â n s á c h tỉnhK iê n G i a n g
.
LuậnvănThạcsĩ.TrƣờngĐạihọcKinhtếThànhphốHồChíMinh.
Luận

vănđềcậpđến

những

vấn

đềlýluậnvềngân

sáchnhà

nƣớcvànội

dunghoạtđộngcủanó,xem
xétkháiqtthựctrạngvềquảnlýngânsáchtạiKiênGiang.Từđ ó tìmra
nhữngtồntại,hạnchếcủaviệcquản

lýngân

sáchvàtrêncơsởđóđềxuấtc á c giảiphápnhằmhồnthiệnviệcquảnlýngânsáchđịaph
ƣơngtrongthờigiantớ i . Luậnvănđãsửdụngphƣơngphápduyvậtbiệnchứngvàd
uyvậtlịchsửcủaC hủ nghĩaMácLênin,làmphƣơngphápluậnnghiêncứuvềlĩnhvựckinhtế,tàichính, ngânsách.
Đồngthờisử

dụngphƣơngphápphântíchtổng

hợp,thống

kê,sos á n h dựatrênlýthuyếttàichínhvàsốliệuthựctiễnvềngânsáchtỉnhKiênGiangt
ừ đólàmsángtỏcácnộidungnghiêncứu.
1.1.2. Khoảngtrốngnghiêncứu
NộidungcácđềtàivàbàibáothựchiệnvềhoạtđộngthuNSNNđãđƣarađầyđủl ý thuyếtv
ề

Ngân

sáchvà

hoạt

độngthu

NSNN,

tập

trung

vàovấn

đề

nângcaohiệuquảthuNSNNvàđƣaracácgiảiphápnhằmnângcaohiệuquảthuNSNN.Cáclu
ậnv ă n , đềtà iđãđƣara n h ữ n g kếtluậ n, kiế n n g h ị chủyếutậptrungvào g iả i quyế
tnh ữn gvấnđềbứcxúc,nhữngnhiệmvụcụthểcủagiaiđoạntrƣớcnăm2010.Mộts ố lu

ậnvănthơngquamơhìnhhồiquycùngvớikhảosátthựctếđãđƣarađƣợccácg i ả i phápcótínht
hựctếcaovàphùhợpvớitừngđịabànnghiêncứu.Cácluậnvănđ ã đ i s â u n g h i ê n c ứ u v ấ
n đ ề này,tuynhiê n v ẫ n c ò n t ồ n t ạ i n h ữ n g k h o ả n g t r ố n g domỗiđịabàncónhữngđ
ặcthùvàđặcđiểmriêngbiệtphùhợpvớitừngđịabànn g h i ê n cứu,nêncácgiảipháp
đƣarakhôngthểápdụngmộtcáchđồngnhất.Hơnn ữa ,phầnlớncáctácgiảđềuxuấtph
áttừmụctiêutăngcƣờng,nângcaohiệuquảquản lýchitiêucủaNSNNchocáchoạtđ
ộngsựnghiệpnêncáchtiếpcậnvấnđền g h i ê n cứuchƣathậtsựthốtrakhỏitƣduybaocấ
p,chỉmớinghiêncứuđểtháogỡn h ữ n g vấnđềbấtcậptrongthựctếmàthơi.


Mặcdù

trongluận

văn,

tácgiảcũngsử

dụngcáctiêu

chí

vềngânsáchnhƣcácluậnv ă n khácnhƣngtácgiảsẽkhaithácđisâuvàoxácđịnhxuh
ƣớngbiếnđộngcủatừngnguồnthutrongcânđốingânsáchnhằmphụcvụchoviệcphân
tích,đánhgiácơng táctrongthungânsách.Đisâuvàophântíchđánhgiánhữngnguồ
nthuchủyếunổibậttrênđịabàncủatỉnh.Từđóđƣaracácgiảiphápphùhợptrênđịabà
ntỉnhnhằmđạthiệuquảcaonhấtkhiápdụng.
1.2. CơsởlýluậnvềNgânsáchNhànƣớc
1.2.1. KháiniệmvềNgânsáchNhànƣớc
NSNNra

đờicùng

vớisựxuấthiệncủa

Nhà

nƣớc,Nhà

nƣớcbằngquyềnlựcchínht r ị vàxuấtpháttừnhucầuvềtàichínhđểđảmbảothựchiệnch
ứcnăng,nhiệmvụcủa mìnhđãđặtranhữngkhoảnthu,chicủaNSNN.Điềunàychothấychín
hsựtồnt ạ i củaNhànƣớcđốivớiđờisốngkinhtế-xã
hộilànhữngyếutốcơbảnquyếtđịnhsựtồntạivàtínhchấthoạtđộngcủaNSNN.Chođến
nay,thuậtngữNSNNđƣợcphổbiếnrộngrãiởmọiquốcgia,tuynhiênchƣacómộtkhái
niệmthốngnhấtchoNSNN.
ỞViệtNam,LuậtNgânsáchNhànƣớcsố83/2015/
QH13đƣợcQuốchộiViệtNamth ơ n g quangày25/06/2015địnhnghĩa:“NgânsáchNhànư
ớclàtồnbộcáckhoảnt h u , c h i c ủ a N h à n ư ớ c t r o n g d ự t o á n đ ã đ ư ợ c c ơ q u a n n h à
n ư ớ c c ó t h ẩ m q u y ề n quyết địnhvàđượcthựchiệntrongmộtnămđểđảmbảothựch
iệncácchứcnăngvà nhiệmvụcủanhànước”.
Bênngồi,hoạtđộngcủaNSNNbiểuhiệnđadạngdƣớihìnhthứccáckhoảnthuvàc á c khoản
chi

tài

chínhcủaNhà

nƣớcở

cáclĩnhvực

hoạt

động

kinhtế-xã

hội.Cáck h o ả n thu,chinàyđƣợctổnghợptrongmộtBảngdựtốnthuchitàichínhđ
ƣợcthựchiệntrongmộtkhoảngthờigiannhấtđịnh.Cáckhoảnthumangtínhchấtbắt
buộccủaNSNNlàmộtbộphậncácnguồntàichínhchủyếuđƣợctạorathơngquav i ệc phâ
nphốithu nhậ pq uốc dâ n đ ƣ ợ c sángtạ o r a trong kh u vực s ả n xuấ tkinh doanhv
à

các

khoản

chichủyếucủa

ngân

sáchmangtínhchấtcấpphátphụcvụchođ ầ u tƣpháttriểnvàtiêudùngcủaxãhội.Nhƣvậy,về
hìnhthứccóthểhiểu:NSNNl à
tốn,đãđƣợc cơ quanNhà

tồ n bộcác khoảnthu,chi củaNhànƣớc cótrongdự


nƣớccóthẩmquyềnphêduyệt(Quốchội)vàđƣợcthựchiệntrongmộtnămđểđảmb ả o việcthự
chiệnchứcnăng,nhiệmvụcủaNhànƣớc.

Vềnộidung,đằngsauhìnhthứcbiểuhiệnrabênngồicủaNSNNlàmộtquỹtiềntệvớicá
ckhoảnthuvàcáckhoảnchicủanó,NSNNlàhệthốngcácquanhệkinhtếphátsinhtron
gqtrìnhphânphốicácnguồntàichínhcủaxãhộiđểtạolậpvàs ử dụngquỹtiềntệtập
trungcủanhànƣớcnhằmthựchiệnchứcnăng,nhiệmvục ủ a Nhànƣớc.
Vậy,vềbảnchấtcóthểxácđịnh:NSNNphảnánhcácquanhệkinhtếphátsinhg ắ n
liềnvớiqtrìnhtạolập,phânphốivàsửdụngquỹtiềntệtậptrungcủaNhànướckhiN
hànướcthamgiaphânphốicácnguồn tàichínhquốcgianhằmthựch i ệ n cácch
ứcnăngcủaNhànướctrêncơs ở luậtđịnh.
1.2.2. MốiquanhệcủaNgânsáchnhànƣớc
NSNNlàmộtkhâu

quantrọng

tronghệ

thốngtài

chínhquốc

gia,biểu

hiệncácmốiquan hệkinhtếcủaNhànƣớcvớicácchủthểkhácnhƣ:
- QuanhệkinhtếcủaNSNNđốivớicácđơnvịhànhchínhsựnghiệp:
Lànhữngquanhệphátsinhtrongqtrìnhphânphốilạicáckhoảnthunhậpbằngviệc
NSNNcấpkinhphíchocácđơnvịquảnlýNhànƣớc.Đồngthời,cácđơnvịcóh o ạt độngsựng
hiệpcócáckhoảnthuphívàlệphí,nguồnthunàymộtphầncácđ ơ n vịlàmnghĩa
vụtàichính

đốivớiNSNN,mộtphầntrangtrải

cáckhoản

chi

tiêucủamìnhđểgiảmbớtgánhnặngchoNgânsách.
- QuanhệkinhtếgiữaNSNNvớicácdoanhnghiệp:
CácquanhệkinhtếnàyphátsinhtrongqtrìnhhìnhthànhnguồnthucủaNgâns á c
h dƣớihìnhthứccácloạithuế,phímàdoanhnghiệpphảinộp.Đồngthời,ngânsáchchih
ỗtrợchosựpháttriểncủadoanhnghiệpdƣớihìnhthứcxâydựngcơsởh ạ tầng,hỗtrợvốn
…
- QuanhệkinhtếgiữaNSNNvớicáctầnglớpdâncƣ:
Quanhệ nà y đƣợct hể h i ệ n qua việc mộtb ộ p h ậ n dâ n c ƣ th ực hiệnn gh ĩa vụ tà i ch
ínhđốivớinhànƣớcbằngviệcnộpcáckhoảnthuế,phí,lệphí.Mộtbộphậndâncƣ khácnhậ
ntừNSNNcáckhoảntrợcấptheochínhsách.


- QuanhệkinhtếgiữaNSNNvớithịtrƣờngtàichính:
QuanhệnàyphátsinhkhiNhànƣớcthamgiatrênthịtrƣờngtàichínhbằngviệcp h á t
hành

các

loại

chứngkhốn

củakhobạcNhà

nƣớcnhằmhuyđộngvốn

củacácch ủthểtrongxãhộiđểđápứngucầucânđốivốncủaNSNN.
- QuanhệtàichínhvớiNhànƣớckhácvàcáctổchứcquốctế:
Thơngquacáchìnhthứcviệntrợ,đầutƣnƣớcngồi,vay,chovay….C á c quanhệtà
ichínhthuộcNSNNcónhữngđặcđiểmchungsauđây:
- ViệctạolậpvàsửdụngNSNNlngắnliềnvớiquyềnlựcNhànƣớcvàviệcthựch i ệ n cácch
ứcnăngcủaNhànƣớc,đƣợcNhànƣớctiếnhànhtrêncơsởnhữngluậtlệnhấtđịnh.
- NSNNlngắnchặtvớisởhữuNhànƣớcvàchứađựngnhữnglợiíchchung,lợiíchcơngc
ộng.
- NSNNlàmộtquỹtiềntệtậptrungcủaNhànƣớcvàđƣợcchialàmnhiềuquỹnhỏ,cótácdụngri
êngvàchisauđóNSNNmớiđƣợcdùngđểthựchiệncácmụcđíchđãđị nhtrƣớc.Đâylànétriên
gcócủaNSNNsovớicácquỹtiềntệkhác.
- Hoạtđ ộ n g thu,chiNSNNtheonguntắckhơnghồntrảtrựctiếplàchủyếu.
1.2.3. ĐặcđiểmcủaNgânsáchnhànƣớc
NSNN

vừalà

nguồnlựcđểnidƣỡngbộmáyNhànƣớc,vừalàcơngcụ

hữuhiệuđể Nhànƣớcquảnlý,điềutiếtnềnkinhtếvàgiảiquyếtcácvấnđềxãhộinêncó
n h ữ n g đặcđiểmchínhsau:
- Thứnhất, việc tạo lậpvà sửdụng quỹNSNNluôn gắn liền vớiquyềnlực kinh tếchính trịc ủa Nhà nƣớ c , đƣợcN hà nƣ ớ c tiếnhành trê nc ơ s ở những luậtlệ nhấ t
đị nh .NSNNlàmộtbộluậttàichínhđặcbiệt,bởilẽtrongNSNN,cácchủthểcủan ó đ
ƣợcthiếtlậpdựavàohệthốngcácphápluậtcóliênquannhƣhiếnpháp,cácl u ật t h u
ế,…
n h ƣ n g m ặ t k h á c , b ả n t h â n NSNNc ũ n g l à mộtbộl u ậ t d o Q u ố c h ộ i quyếtđịnhvà
thơngquahằngnăm,mangtínhchấtápđặtvàbắtbuộccácchủthểki nhtếxãhộicóliênquanphảitnthủ.
- Thứhai,NSNN lngắ n chặtvớisởhữu Nhànƣớcvàlnchứa đựnglợiíchc
hung,lợiíchcơngcộng.Nhànƣớclàchủthểduynhấtcóquyềnquyếtđịnhđến

các

khoảnthu–chicủaNSNN

vàhoạtđộngthu–chinàynhằmmục

tiêugiúpNhànƣớ cgiảiquyếtcácquanhệlợiíchtrongxãhộikhiNhànƣớcthamgiaphân
phốic á c nguồntàichínhquốcgiagiữaNhànƣớcvớicáctổchứckinhtếxãhội,cáctầng lớpdâncƣ...
- Thứba,NSNNlàmộtbảndựtốnthuchi.
Cáccơquan,đơnvịcótráchnhiệmlậpN S N N vàđềracácthơngsốquantrọngcóliênquanđ
ếnchínhsáchmàChínhphủp h ả i thựchiệntrongnămtàikhóatiếptheo.Thu,chiNSN
Nlàcơsởđểthựchiệnc á c chínhsáchcủaChínhphủ.Chínhsáchnàomàkhơngđƣợcdựkiếnt
rongNSNNthìsẽkhơngđƣợcthựchiện.Chínhvìnhƣvậymà,việcthơngquaNSNNlàmộtsự
kiện chínhtrịquantrọng,nóbiểuhiệnsựnhấttrítrongQuốchộivềchínhsáchcủaNh à nƣ
ớc.QuốchộimàkhơngthơngquaNSNNthìđiềuđóthểhiệnsựthấtbạicủaChínhphủtrongviệc
đềxuấtchínhsáchđó,vàcóthểgâyramâuthuẫnvềchínhtrị.
- Thứtƣ,NSNNlàmộtbộphậnchủyếucủahệthốngtàichínhquốcgia.Hệthốngtàichínhq
uốcgiabaogồm:tàichínhnhànƣớc,tàichínhdoanhnghiệp,trunggiant à i chínhvàtàichí
nhcánhânhoặchộgiađình.Trongđótàichínhnhànƣớclàkhâuc h ủ đạo

trong

chínhquốc

tácđộng

gia.

Tài

chínhnhà

nƣớc

hệthốngtài
đến

sựhoạtđộngvàpháttriểncủatồnbộnềnkinhtếxãhội.Tàichínhnhànƣớcthựchiệnhuyđộngvàtậptrungmộtbộphậnnguồnlựct
àichínhtừcácđịnhchếtàichínhkhácchủyếuquathuếvàcáckhoảnthumangtínhchất
thuế.Trêncơsởnguồnlựchuyđộngđƣợc,Chínhphủsửdụngquỹngânsáchđểtiếnhàn
hcấpphátkinhphí,t ài trợvốnchocáctổchứckinhtế,cácđơnvịthuộckhuvựccơngnh
ằmthựchiệncácnhiệmvụpháttriểnkinhtế-xãhội.
- Thứn ă m , đ ặ c đ i ể m c ủ a N S N N l u ô n g ắ n l i ề n v ớ i t í n h g i a i c ấ p . T r o n g t h ờ
i kỳp h o n g kiến,mơhìnhngânsáchsơkhaivàtuỳtiện,lẫnlộngiữangânkhốcủaNhàv u
a vớingânsáchcủaNhànƣớcphongkiến.Hoạtđộngthu–chilúcnàymangtínhc ố n g nạp–
banphátgiữaNhàvuavàcáctầnglớpdâncƣ,quanlại,thƣơngnhân,t h ợ thuyềnvàcác
nƣớcchƣhầu(nếucó).Quyềnquyếtđịnhcáckhoảnthu–
chicủan g â n sáchchủyếulàdongƣờiđứngđầumộtnƣớc(nhàvua)quyếtđịnh.Trongthờikỳhi
ệnnay(NhànƣớctƣbảnchủnghĩahoặcNhànƣớcxãhộichủnghĩa),ngân