10.hoa.5.r.trang-daothivan

Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010
489
NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN FLAVONOID
TRONG LÁ CÂY YÊN BẠCH
RESEARCH EXTRACTION TO DETERMINE THE COMPOSITION OF
FLAVONOIDS IN LEAVES YEN BACH

SVTH: Đào Thị Vân Trang
Lớp 06SHH, Khoa Hóa, Trường Đại học Sư phạm
GVHD: PGS.TS. Đào Hùng Cường
Khoa Hóa, Trường Đại học Sư phạm

TÓM TẮT
Khảo sát quá trình chiết flavonoid từ lá cây yên bạch. Đã xác định được điều kiện chiết
thích hợp: Chiết chưng ninh lá cây yên bạch với dung môi etanol, tỉ lệ nước:dung môi là 1/ 1, tỷ lệ
nguyên liệu rắn: dung môi là 1/25, nhiệt độ là 85
0
C, thời gian là 3h. Đã định danh và xác định được
5 công thức cấu tạo hợp chất hoá học.
ABSTRACT
Surveying the extraction of flavonoids from the leaves yen bach. Have identified conditions
suitable extraction: Extraction distillation still leaves transparency and security with the solvent
ethanol, the ratio of water: solvent is 1/1, the percentage of solid material: solvent is 1/25, the
temperature is 85
0
C and time is 3pm. Have identifiable and identified five structural formula of a
chemical compound.
1. Mở đầu
Cây yên bạch (Eupatorium odoratum
L.; Chromolaena odorata King & Robinson)
thuộc họ Cúc (Asteraceae). Yên bạch còn

được gọi là cây cộng sản cỏ lào, bớp bớp, bù
xích, chùm hôi... là loài cây mọc hoang và lan
rộng chiếm địa bàn phân bố nhanh ở nhiều
vùng trên thế giới. Ở Việt Nam, yên bạch
thường gặp ở nhiều nơi từ các tỉnh đồng bằng
đến tỉnh miền núi. (hình 1).

Hình 1. Cây yên bạch
Về công dụng trong y học, từ lâu dân gian đã biết dùng yên bạch để cầm máu, chữa
lành các vết thương, vết bỏng và trị một số bệnh do nhiễm khuẩn về đường ruột, ung nhọt,
ghẻ lở, viêm đại tràng, đau nhức xương, cảm cúm...
Thành phần hóa học của yên bạch đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước
nghiên cứu. Học viện Quân y 17 đã nghiên cứu dịch chiết toàn phần từ cây yên bạch để
bào chế dạng thuốc trị vết thương, vết bỏng. Những nghiên cứu cho thấy yên bạch chứa
tinh dầu, tanin, flavonoid, coumarin và ankaloit. Trong số đó flavonoid là nhóm hợp chất
có hoạt tính sinh học trong phòng chống các bệnh tật, tạo nên những công dụng chính của
cây yên bạch. Tuy cây yên bạch có rất nhiều công dụng, nhưng hiện nay chưa có nhiều
công trình nghiên cứu về các hợp chất chính có trong cây, đặc biệt là flavonoid. Do đó việc
Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010
490
nghiên cứu để xây dựng một qui trình chiết tách flavonoid, từ đó xác định thành phần và
những hoạt tính của nó là một vấn đề cần thiết. Vì lý do trên chúng tôi thực hiện đề tài
“Nghiên cứu chiết tách, xác định thành phần flavonoid trong lá cây yên bạch
Chromolaena odorata (L.) King & Robinson (Asteraceae)”.
2. Nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu
2.1. Nguyên liệu và hóa chất
Lá cây yên bạch (Eupatorium odoratum L.; Chromolaena odorata King &
Robinson) tươi dùng làm nguyên liệu được thu hái tại quận Liên Chiểu, thành phố Đà
Nẵng. Tất cả các dung môi và hóa chất sử dụng được cung cấp bởi hãng Merck.
2.2. Phương pháp nghiên cứu

2.2.1. Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết flavonoid
Tiến hành nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết flavonoid gồm có:
Nhiệt độ, thời gian, tỉ lệ giữa dung môi và nguyên liệu, phương pháp chiết.
2.2.2. Xác định thành phần, công thức cấu tạo
Xác định thành phần và hàm lượng các dịch chiết từ lá cây yên bạch bằng phương
pháp sắc kí lỏng cao áp ghép khối phổ (HPLC-MS).
3. Kết quả và thảo luận
3.1. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quá trình chiết flavonoid từ lá cây yên bạch
3.1.1. Tỉ lệ nguyên liệu rắn: dung môi lỏng
Điều kiện tiến hành: Cân những lượng lá khác nhau cho vào bình cầu, cho vào 100
ml dung môi nước: etanol = 1: 1 rồi tiến hành chưng ninh ở 80
0
C trong 4h. Lọc, thu dịch
chiết, tiến hành pha loãng và đo UV-VIS.Kết quả thu được trình bày trong đồ thị và bảng
sau:

Hình 2. Đồ thị biểu diễn hiệu suất chiết theo
tỷ lệ nguyên liệu: dung môi

Mẫu 1 Mẫu 2 Mẫu 3

Mẫu 4

Mẫu 5


Mẫu 6

Bảng 1. Sự phụ thuộc của mật độ quang
vào khối lượng mẫu

Mẫu
Khối lượng
lá (g)
Mật độ quang
1 1 0,814
2 2 0,818
3 3 0,879
4 4 2,564
5 5 1,914
6 10 0,924

Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010
491
Nhận xét:
+ Cùng thể tích dung môi, khi khối lượng nguyên liệu tăng thì mật độ quang tăng
(mẫu 1, 2, 3, 4); mật độ quang đạt cực đại ở mẫu 4 (4g nguyên liệu: 100 ml dung môi).
+ Sau điểm cực đại, khối lượng mẫu tăng mật độ quang giảm (mẫu 5, 6).Như vậy,
tỉ lệ nguyên liệu: dung môi là 1:25 thì hiệu suất chiết cao nhất.
3.1.2. Thời gian
Điều kiện tiến hành: Cân 4g lá tươi cho vào bình cầu, cho vào 100 ml dung môi
nước: etanol = 1:1 rồi tiến hành chưng ninh ở 80
0
C những thời gian khác nhau. Lọc, thu
dịch chiết, tiến hành pha loãng và đo UV-VIS:
Kết quả thu được trình bày trong đồ thị và bảng sau:

Nhận xét:
+ Khi thời gian chiết tăng thì mật độ quang tăng (mẫu 1, 2, 3).
+Mật độ quang đạt giá trị cực đại ở mẫu 3 (chiết trong 3h)
+ Tăng thời gian chiết ta thấy mật độ quang giảm ở mẫu 4.

Như vậy, trong thời gian 3h thì hiệu suất chiết cao nhất.
3.1.3. Nhiệt độ
Điều kiện tiến hành: Cân 4g lá tươi cho vào bình cầu, cho vào 100 ml dung môi
nước: etanol = 1:1 rồi tiến hành chưng ninh ở những nhiệt độ khác nhau trong 3h. Lọc, pha
lấy dịch chiết, tiến hành pha loãng và đo UV-VIS.
Kết quả thu được trình bày trong đồ thị và bảng sau:

Hình 3. Đồ thị biểu diễn hiệu suất chiết theo thời gian.
Mẫu 1 Mẫu 2
Mẫu 3



Mẫu 4

Bảng 2. Sự phụ thuộc của mật độ quang
vào thời gian
Mẫu Thời gian (h) Mật độ quang
1 1 1,904
2 2 2,604
3 3 2,859
4 4 2,612

Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010
492

Nhận xét:
Khi tăng nhiệt độ mật độ quang tăng (mẫu 1, 2, 3), mật độ quang đạt giá trị cực đại
tại mẫu 3, sau đó tiếp tục tăng nhiệt độ thì mật độ quang giảm (mẫu 4).
Như vậy, với nhiệt độ 85

0
C thì hiệu suất chiết cao nhất.
Tóm lại:
Chiết chưng ninh lá cây yên bạch bằng hỗn hợp dung môi nước: etanol (1:1) với tỉ
lệ nguyên liệu: dung môi là 1:25, thời gian 3h, nhiệt độ 85
0
C thì hiệu suất chiết đạt cao
nhất. Đây là điều kiện chiết thích hợp.
3.2. Xác định thành phần và công thức cấu tạo của một số flavonoid trong dịch chiết từ
lá cây yên bạch
+ Tiến hành chiết flavonoid từ lá cây yên bạch theo điều kiện thích hợp đã khảo sát.
Lọc, thu dịch chiết, gởi dịch chiết đến trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm thành phố
Hồ Chí Minh, số 02 Nguyễn Văn Thủ, phường DKao, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.
Kết quả thu được trình bày trong bảng sau:
Bảng 4. Công thức cấu tạo và định danh một số flavonoid
STT
Thời
gian lưu
(phút)
M Công thức cấu tạo Định danh
1 8,97 287
O
O
OCH
3
OH
HO

5,7-dihydroxy-4
’

-
metoxyflavanon:
C
16
H
14
O
5
(M=286)

Hình 4. Đồ thị biểu diễn hiệu suất chiểt theo nhiệt độ
Mẫu 1 Mẫu 2


Mẫu 4

Mẫu 3
Bảng 3. Sự phụ thuộc của mật độ quang
vào nhiệt độ
Mẫu Nhiệt độ (
0
C) Mật độ quang
1 75 2,424
2 80 3,158
3 85 3,625
4 90 3,152

Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010
493
2 9,99 301

O
O
OCH
3
OH
HO
OH

3, 5,7-trihydroxy-4
’
-
metoxyflavon:
C
16
H
12
O
6
(M=300)

3 4,40 317 Chưa định danh
4 16,67 229
OHH
3
CO
H
3
CO
OOCH
3

OH
2
'
1
'
1
2 3
4
5
6
4
'
3
'
5
'
6
'

4,2 -dihydroxy-
4 ,5 ,6 -trimethoxy
chalcone: C
18
H
18
O
6

(M = 330)
5 5,93 331

Obuin (3,3,5
’
-
trihydroxyl – 4
’
,7 –
dimethoxyl flavone):
C
17
H
14
O
7
(M = 330)

6 10,89 345
OHH
3
CO
H
3
CO
OOCH
3
OCH
3
2
'
1

'
1
2 3
4
5
6
4
'
3
'
5
'
6
'

Odoratin (2
’
-
hydroxyl-4,4
’
,5
’
,6
’
-
tetramethoxyl
chalcone): C
19
H
20

O
6
(M = 344)
4. Kết luận
Đã xác định được điều kiện chiết thích hợp: Chiết chưng ninh lá cây yên bạch bằng
dung môi ethanol với tỉ lệ nước: dung môi là 1:1; tỉ lệ nguyên liệu rắn: dung môi lỏng là
1:25; nhiệt độ 85
0
C, thời gian 3h.
Đã định danh và xác định được 5 công thức cấu tạo hợp chất hóa học.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Đái Duy Ban (2008), Các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học phòng chống một
số bệnh cho người và vật nuôi, NXB Khoa học tự nhiên & công nghệ, Hà Nội.
[2] Nguyễn Thị Thu Lan (2007), Hoá học các hợp chất thiên nhiên, trường Đại học khoa
học, Huế.
[3] Ngô Quốc Luân, Lâm Thanh Phong, Nguyễn Ngọc Hạnh, Một số kết quả nghiên cứu
thành phần hoá học của tinh dầu và flavonoid trong cây cỏ lào, tạp chí nghiên cứu
khoa học, 6/2006 (trang 103-110).