Luận văn khảo sát chính sách ngôn ngữ của nhà nước phong kiến độc lập việt nam

Đại ọ quố ia à ội
Tãờ đại ọ k0a ọ Ã ội à â ă

uễ ị a âm

Kả0 sá í sá ô ữ ủa à

Lu
Lu n
n vn
lu ỏn vn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 vn c
3d vn
oc u
z

ã 0 kiế độ lậ iệ am

Luậ ă Tạ sỹ ô ữ ọ

Hà nội 2012


Đại ọ quố ia à ội
Tãờ đại ọ k0a ọ Ã ội à â
ă K
0a ô ữ ọ

uễ ị a âm

Kả0 sá í sá ô ữ ủa à
Lu
Lu n
ận văn
luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

п•ίເ ρҺ0пǥ k̟iÕп độ lậ iệ am

Tóm ắ Luậ ă Tạ sỹ ô ữ ọ

uê à: ô ữ
ọ MÃ số

:60.22.040

ãời ã dẫ k0a ọ: S.TS uễ ă K
a

Hà nội 2012


Lời am đ0a
Tôi i am đ0a, đâ là ô ì k0a ọ ủa ôi dãi s ã dẫ

k0a ọ ủa S.TS uễ ă Ka.
á kế quả iê ứu 0 luậ ă à là u , đảm ả0
Lu
Lu n
n vn
lu án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

ƚÝпҺ k̟Һ¸ເҺ quaп, k̟Һ0a Һäເ à ó uấ ứ õ à. ếu kô đ s ậ ôi
i 0à 0à ịu á iệm.

à ội, à 16 á 3 ăm 2012
ọ iê

uễ Tị Ta Tâm


Lời ເảm ơп
Tôi хiп ьàɣ ƚỏ lὸпǥ ьiếƚ ơп sâu sắເ ƚới ƚҺầɣ ǥiá0 ǤS.TS Пǥuɣễп Ѵăп
K̟Һaпǥ - ƚҺầɣ đã ƚậп ƚὶпҺ ເҺỉ ьả0, da͎ɣ dỗ, Һƣớпǥ dẫп ѵà độпǥ ѵiêп ƚiпҺ ƚҺầп
ເҺ0 ƚôi гấƚ пҺiều ƚг0пǥ suốƚ quá ƚгὶпҺ пǥҺiêп ເứu ѵà Һ0àп ƚҺàпҺ luậп ѵăп.
Tôi ເũпǥ хiп ǥửi ƚới lời ເảm ơп ເҺâп ƚҺàпҺ ƚới ເáເ ƚҺầɣ ເô ǥiá0 ƚг0пǥ ѵà
пǥ0ài k̟Һ0a Пǥôп пǥữ Һọເ (Tгƣờпǥ ĐҺK̟ҺХҺ&ПѴ) - пҺữпǥ пǥƣời đã da͎ɣ dỗ
ѵà ǥiύρ đỡ ƚôi ƚг0пǥ пҺữпǥ пăm qua, ເҺ0 ƚôi пҺữпǥ k̟iếп ƚҺứເ ьổ ίເҺ để Һ0àп
ƚҺàпҺ luậп ѵăп пàɣ.

ເuối ເὺпǥ ƚôi хiп ເảm ơп ƚới ǥia đὶпҺ, ьa͎п ьè ѵà пҺữпǥ пǥƣời ƚҺaп đã

luậп ѵăп.

Lu
Lu ận
đồ ận văn
luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

luôп ở ьêп ƚôi, ǥiύρ đỡ, độпǥ ѵiêп ƚôi ƚг0пǥ suốƚ quá ƚгὶпҺ Һọເ ƚậρ ѵà ƚҺựເ Һiệп
Mộƚ lầп пữa, ƚôi хiп đƣợເ ເҺâп ƚҺàпҺ ເảm ơп sự ເҺỉ dã ѵà ǥiύρ đỡ quý ьáu
ເủa ƚấƚ ເả mọi пǥƣời

Һà Пội, пǥàɣ 16/3/2012
Пǥƣời ƚҺựເ Һiệп

Пǥuɣễп TҺị TҺaпҺ Tâm


Môເ Lôເ

Lu
Lu ận
đồ ận văn

luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

1. lý d0 ọ đ ài ............................................................................ 2
2. Mụ đí à iệm ụ iê ứu................................................ 3
3. Đối ãợ à ạm i iê ứu .............................................. 4
4. ãơ á à ủ á iê ứu ....................................... 4
5. ấu luậ ă ........................................................................ 4
ãơ 1 ơ sở lý luậ í sá ô ữ ...................................... 6
1.1 K̟Һái пiệm ѵề ເҺίпҺ sáເҺ пǥôп пǥữ ............................................................................. 6
1.2 ữ ội du ơ ả ủa í sá ô ữ ..................................................... 9
1.3 í Sá ô ữ i kế 0ạ óa ô ữ, lậ á ô ữ ....................... 11
1.3.1 í sá ô ữ i kế 0ạ óa ô ữ ............................................. 11
1.3.2 í sá ô ữ i lậ á ô ữ ...................................................... 15
ãơ 2 đặ ĐIM í Sá Ô ữ ủA à Ư 0 kiế
độ lậ iệ am ............................................................................................................ 17
2.1 ài é đặ đim ủa à ã 0 kiế độ lậ ................................................... 17
2.1.1 ữđặ đimu.............................................................................................................................17
2.1.2 Đôi é đặ đim ủaà ã 0 kiế à Lý (1010 - 1225) ................................. 18
2.1.3 Đôi é đặ đim ủa à ã 0 kiế à Tầ (1225 - 1440) ........................... 19
2.1.4 Đôi é đặ đim ủa à ã 0 kiế à ồ (1400 - 1407) ............................... 20
2.1.5 Đôi é đặ đim ủa à ã 0 kiế ời Lê Sơ (1428 - 1527)............................. 21
2.1.6 Đôi é đặ đim ủaà ã0 kiế à Mạ (1527 - 1592) ............................ 22
2.1.7Đôi é đặ đim ủa à ã 0 kiế à Tâ Sơ (1778 - 1802)......................................23
2.1.8 Đôié đặ đimủa àã0 kiếàuễ(1802- 1945)....................... 25

2.2 ả uố ô ữ ở iệ am ời kì à ã 0 kiế độ lậ ............. 26
2.2.1 Kái iệm ả uố ô ữ ..................................................................... 26
2.2.2 Mộ số đặ đim đá ý ả uố ô ữ ời k 0 k̟iÕп ®éເ lËρ
............................................................................................................................................ 28
2.3 Méƚ sè пéi duпǥ ѵὸ ເҺÝпҺ sá ô ữ ủa à ã 0 kiế độ lậ ....... 33
2.3.1 Đặ ấ đ .......................................................................................................................... 33
2.3.2 í sá đối i ữ á .................................................................................. 34
2.3.3 í sá đối i ữ ôm ................................................................................. 42
2.4 Tiu kế ....................................................................................................................................... 53
ãơ 3 liê ệ i í sá ô ủa đả à à
ã a iệ a ............................................................................... 56
3.1 ì lại í sá ô ữ ủa à ã 0 kiế độ lậ ......................... 56
3.2 Liê ệ i í sá ô ữ ủa Đả à à ã a iệ a.................. 58
3.3 Tiu kế ....................................................................................................................................... 68
Tài liệu ƚҺam k̟Һ¶0 ..................................................................................................... 74


mở đầu
1. lý d0 ọ đ ài
Dâ ộ à ô ữ là ai mặ ắ li i au. T0 iế ì đó,
ô ữ ừa là ái đặ ã ủa dâ ộ, ừa là ái ả á, ả0 ồ, u
ải á iá ị ủa ă óa dâ ộ, là ãơ iệ ợ ấ đại đ0à kế
dâ ộ, ủ ố à á i à ội ộ ãời.
í sá ô ữ là mộ ấ đ ế sứ ứ ạ, ịu á độ
ủa iu ếu ố í ị à Ã ội. í sá ô ữ ó làm
si sôi ả ở ô ữ à ó làm diệ 0 ô ữ. ເҺÝпҺ s¸ເҺ
Lu
Lu ận
đồ ận văn
luậ án văn thạ

n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

ô ữ á độ đế ái độ à iệ la ọ ô ữ sử dụ ủa ãời
dâ. ì ậ iê ứu ả ãở ủa í sá ô ữ là ế sứ ầ
iế đối i iệ á i ô ữ.

í sá ô ữ là mộ ấ đ qua ọ mà ầu ế á quố ia
ó ì ạ đa dâ ộ, đa ô ữ ải qua âm iải quế. Điu à à
ở ê qua ọ đối i á quố ia ã đâ ố là ữ ã ải ải
qua á quá ì 0 kiế uộ địa. Điu à ó ĩa là ừ sau ế kỷ
, ê ạm i ế ii, ấ đ í sá ô ữ à ở ê qua
ọ à ấ iế.
D0 mỗi quố ia, mỗi dâ ộ ê ế ii đu ải qua á ả uố
ká au, ó ữ ái ì í ị Ã ội ká au ê dẫ đế
ữ la ọ, á ứ iải quế ủa ừ quố ia ká au. à điu
à ạ0 à ứ a ứ ạ, đa dạ ệ ố í sá ô ữ ủa
ế ii.
iệ am d0 điu kiệ lị sử, điu kiệ quố ia, dâ ộ mì, 0 ê
2


ó 0i đâ là mộ 0 ữ ãờ ợ đi ì í sá ô
ữ. Tã ki ó s a đời ủa à ã iệ am (1945), iệ am đà ải
ải qua ữ iai đ0ạ kó kă lị sư. Ѵõa dὺпǥ п•ίເ, пǥ•êi ѴiƯƚ

Lu
Lu ận
đồ ận văn
luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h
12 vn c
3d vn
oc u
z

ải liê iế

3


đãơ đầu i s âm lă ủa á ế l ê 0ài. Độ dài ời ia à ầ suấ
á uộ ká iế, kởi ĩa à iế a iải ó dâ ƚéເ ë ѴiƯƚ
Пam гÊƚ lίп. K̟ό ƚõ ເເ k̟Һ¸пǥ ເҺiÕп ố Tầ (TK I T) đế uối TK
đà ó i 12 ế kỷ iệ am ải iế à à ăm uộ iế a iữ
ã, kởi ĩa à iế a iải ó. Tải qua à ì ăm ắ
uộ à dãi á iu đại 0 kiế, ì ô ữ ở ị ế quố ia ủa ó
là ô ữ 0ại ậ (iế á) ã là ời ia iế iệ ỏ õ
sứ số đấu a ả0 ồ à á i. ữ á đãợ đọ e0 á ủa
ãời iệ ọi là á đọ á iệ. à đãợ iệ óa ằ iu á đ ạ0
a iu ừ iế iệ ô dụ. Tiế iệ á i 0 đi đế a
là ữ ôm.

Lu
Lu n

ận văn
luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h
12 vn c
3d vn
oc u
z

đời iệ ãợ ữ iế i lại iế iệ ê ơ sở ă á à0 TK III

ởi ậ, dù ải qua muô à kó kă ia kổ, dâ ộ a, â dâ
a ẫ luô qua âm à ố ắ iữ ì ả sắ ă óa dâ ộ mì,
0 đó iệ ố í sá ô ữ.
Đ ài Kả0 sá í sá ô ữ ủa à ã 0 kiế độ lậ
iệ am ó ầ à0 ì lại í sá ô ữ ủa à ã 0
kiế à ừ đó ó ái ì í sá ô ữ ủa Đả à à ã a iệ
a, ã là s iế ói ủa u ố d ã, iữ ã ủa dâ ộ.
2. Mụ đí à iệm ụ iê ứu
Mụ đí ủa luậ ă là, ê ơ sở lí luậ í sá ô ữ
à ô qua kả0 sá í sá ô ữ ủa à ã 0 kiế độ lậ,
luậ ă à ó ầ à0 mộ ái ì uê suố í sá ô ữ
ủa iệ am, ó ầ à0 ìm iu í sá ô ữ ắ li i
ế à ã, i í ị Ã ội.
4


Từ mụ đí ê, Luậ ă à ó á iệm ụ ã
sau: 1/ Tìm iu mộ số ấ đ lí luậ liê qua đế đ

Lu
Lu n
n vn
lu ỏn vn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

ƚµi.

5


lậ.

2/ Kả0 sá í sá ô ữ ủa à ã 0 kiế ở iai đ0ạ
độ
3/ a mộ số ậ é à liê ệ i í sá ô ữ ủa iệ
am

iệ a.
3. Đối ãợ à ạm i iê ứu
- Đối ãợ iê ứu: í sá ô ữ ủa à ã 0 kiế
độ lậ ô qua á ă ả u ậ đãợ ủa quá ì ìm òi, iê ứu.
- ạm i iê ứu: iai đ0ạ à ã 0 kiế độ lậ.
4. ãơ á à ủ á iê ứu

Lu
Lu n
n vn
lu án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h
12 vn c
3d vn
oc u
z

Sử dụ ãơ á à ủ á iê ứu ủa ô ữ ọ Ã ội,
ụ
:

-Tu ậ ài liệu: T0 đ ài ôi iế à u ậ ài liệu ừ
á
uồ ká au ã: á iá0 ì, á ả dị, á ài liệu am kả0....
-â í ổ ợ: Tê ơ sở á ài liệu u ậ đãợ, iế à
â í e0 á mụ đí iê ứu đ ài sau đó ổ ợ lại à a
ữ ậ é, đá iá.
ã ậ, luậ ă kả0 sá ữ í sá ô ữ ủa à
ã 0 kiế độ lậ iệ am qua á ã liệu sau:
- Tiế ì lị sử iệ am
- Lị sử ế độ 0 kiế iệ am
- iệ am sử lãợ
0ài a 0 ữ ãờ ợ ầ iế, luậ ă ó sử
dụ mộ số ã liệu ủa á ơ qua ã iệ sử ọ đ làm sá ỏ ữ ấ
6

đ í sá ô ữ ủa à ã 0 kiế độ lậ iệ am.
5. ấu luậ ă
0ài ầ mở đầu, ầ kế luậ à da mụ ài liệu ƚҺam k̟Һ¶0,

Lu
Lu ận
đồ ận văn
luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

luậ ă ồm a ãơ:

7


ãơ 1: ơ sở lý luậ
ãơ 2: Đặ đim í sá ô ữ ủa à ã 0 kiế độ
lậ iệ am
ãơ 3: Đá iá ữ qua đim í sá ô ữ ủa
à ã 0 độ lậ à liê ệ i í sá ô ữ ủa Đả à à

Lu
Lu n
ận văn

luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

п•ίເ ƚa ҺiƯп пaɣ

8


ãơ 1
ơ sở lý luậ í sá ô ữ
1.1 Kái iệm í sá ô ữ
T0 lị sử l0ài ãời, ô ữ đãợ ý ứ ã mộ đặ ã dâ
ộ, ô ữ a d í à0 mọi 0ạ độ ủa 0 ãời ã ă óa,
ki ế, í ị, iá0 dụ à đãợ 0i là ãơ iệ ia0 iế qua ọ ấ.
ô ữ á i e0 qu luậ ká qua. Tu iê â ố ủ
qua ủa 0 ãời ó ầ kô ỏ 0 s á i ủa ô ữ.
í sá ô ữ iệ ý í ủ qua ủa 0 ãời đối i s á
Lu
Lu n
n vn
lu án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn

oc u
z

ƚгiόп Êɣ Һaɣ пãi ເ¸ເҺ ká í sá ô ữ iệ s a iệ ủa 0
ãời à0 ô ữ 0ặ ả uố ô ữ, á độ ã ế đế mặ
ứ ă ủa ô ữ à 0 mộ ừ m à0 đó á độ đế mặ kế
ấu ủa ô ữ.

Tuậ ữ í sá ô ữ (Laue 0li) uấ iệ 0
á ẩm ô ữ ọ Ã ội (S0i0liuisis) ăm 1970 ằ iế
A ủa
J.A. Fisma, 0 á ẩm ấu à ội à í sá ô
ữ (Esuue s0ial 0liia liuisa) ăm 1975 ằ iế Tâ a a
ủa afael i0les à 0 á ẩm ờu ô ữ à í sá ô
ữ (Sa e0ie ud Saie 0liik) ăm 1981 ằ iế Đứ, iế
á ủa elmu luk.
í sá ô ữ là mộ ộ ậ a mộ ội du 0 ệ
ố í sá í ị - Ã ội ủa mộ quố ia, ụ ơ í sá
9


ô ữ là mộ 0 ữ ộ ậ ấu à ủa í sá dâ ộ 0
quố ia đa dâ ộ. í sá ô ữ ải ả á đãợ ội du ủa
í sá dâ ộ, iải quế đãợ á ấ đ ô ữ d0 à ã đặ a

Lu
Lu n
n vn
lu án văn thạ
n v luậ ca c s

ăn n o h
12 vn c
3d vn
oc u
z

à ó ầ iệ í sá dâ ộ à á í sá Ã ội k̟Һ¸ເ.

10


í sá ô ữ ồm ó ai mặ: Mặ lý uế là ữ ơ ế ủa
s ia0 iế ứ ă, ả ấ à qu luậ á i ủa ô ữ. Mặ
à
độ iễ là ữ ủ ãơ ủa à ã à đồ ời là ữ
ãơ ì, kế 0ạ iệ ữ ủ ãơ ấ ằm á độ à0 s
á i ủa ô ữ.
ậ í sá ô ữ đãợ iu ã ế à0? Từ đi Tiế iệ đị
ĩa í sá là Sá l-ợ à kế 0ạ ụ ằm đạ mộ mụ đí
ấ
đị, da à0 đ-ờ lối í ị u à ì ì ế mà đ a. à
0 á iu u ấ, í sá ô ữ là ì ứ á độ ó đị
Lu
Lu n
n vn
lu ỏn vn th
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn c
3d vn

oc u
z

ã ủa à ội lê ô ữ. ã ki luậ iải ội du à í ấ
ủa kái iệm à, á à iê ứu ó iu ý kiế ká au.
.A.A0i, M.I.Isea à mộ số ãời ká ói í sá ô ữ
là mộ ộ ậ ữu ơ 0 í sá dâ ộ ủa mộ à ã, mộ iai ấ
a mộ đả ái à0 đó à đị ĩa ó - là ì diệ ô ữ
0 í sá (-ơ lĩ) ủa đả à à - ấ đ dâ ộ.
L..ik0lskij 0 ằ, ếu qua iệm í sá ô ữ ã ậ
là iế diệ mà ở đâ kái iệm í sá ô ữ ải đãợ đặ à0 ả
0 á quố ia đa dâ ộ lẫ quố ia đơ dâ ộ, ởi ì mặ Ã ội,
í sá ô ữ là mộ ộ ậ 0 í sá đối ội ủa ia ấ
ố ị à - 0 mộ quố ia ấ đị.
0 ă à 0 ằ í sá ô ữ là mộ ạm ù
uộ lĩ í ị - Ã ội, iu ị ệ ố ữ qua đim, ữ
ủ ãơ à iệ á ủa mộ à ã a ủa mộ ổ ứ í ị - Ã
ội, ằm á
11


độ mộ á ó ý ứ e0 mộ đị ã ấ đị à0 s à ứ à
á i ủa ô ữ, ù ợ i ả uố ô ữ à ối ả í
ị - Ã ội ủa đấ ã 0 mộ iai đ0ạ lị sử ấ đị, ằm ụ ụ
0 lợi í ủa đấ ã, ủa á iai ầ Ã ội mà à ã ấ a ổ ứ

Lu
Lu n
n vn
lu án văn thạ

n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

ເҺÝпҺ ƚгÞ - х· Һéi ấ làm -ời đại diệ.

12


uễ àm D-ơ qua iệm ói đế í sá ô ữ là ói
đế s a iệ ó ý ứ, ເã ƚỉ ເҺøເ, ເã ເ¬ së k̟Һ0a Һäເ ເđa х· ội à0 s 0ạ
độ à á i ủa ô ữ. a ói á ká, í sá ô ữ là s
lÃ
đạ0 ữ êu ầu ô ữ ọ ủa à ội da ê s iu iế k0a ọ
ữ qu luậ ô ữ, đãa ô ữ à0 quỹ đạ0 á i u ủa Ã
ội, làm 0 ô ữ ụ ụ ă k i s á i ủa à ội.
uễ ã ý đà 0 ằ: í sá ô ữ là á ủ
-ơ í ị ủa mộ à ã, í á ơ là ủa á iai ấ ố ị
à ã, mộ đả ái, mộ óm à ội ấ đ ô ữ à á iệ
á iệ á ủ ãơ đó ằm ã s 0ạ độ ủa á ô ữ
Lu
Lu n
n vn
lu ỏn văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h
12 vn c

3d vn
oc u
z

à á ì ứ ồ ại ủa ô ữ e0 ữ mụ đí ấ đị. Tí
qu đị í ị là ơ sở â iệ à đá iá í ấ iế ộ à ả
iế ộ ủa í sá ô ữ 0 á ã ó ế độ Ã ội ká au. ó
là ỗ da đ â iệ á kái iệm í sá ô ữ, â d
ô ữ, kế 0ạ óa ô ữ ố đa đãợ dù ã là kái iệm đồ
ĩa 0 á ku ã ô ữ ọ Ã ội à a.
Tóm lại í sá ô ữ là mộ ệ ố á iệ á (ó
iu iệ d-i á dạ ă ả á luậ, á đ-ờ lối ủ -ơ, á kế
0ạ) ằm á độ à0 á quá ì á i ủa ả uố ô
ữ, ạ0 ãơ ã 0 ô ữ á i ù ợ i á u ầu Ã
ội. í sá ô ữ í là kế 0ạ á i ô ữ ó liê
qua đế kế 0ạ á i à ội, ộ ãời, ó liê qua đế í sá
á i ă óa, iá0 dụ ủa à ã. Kế 0ạ á i ô ữ
ãờ iệ ằ mộ l0ạ á iệ á ã: qu đị ô ữ quố ǥia,
13


â d ữ iế 0 á dâ ộ ãa ó ữ iế, á đị ô ữ uẩ,
iải quế á mối qua ệ iữa ô ữ ă ọ à ô ữ ói, á đị á

Lu
Lu n
n vn
lu ỏn vn th
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ

12 văn c
3d vn
oc u
z

uẩ ữ âm, ừ , í ả

14


1.2 ữ ội du ơ ả ủa í sá ô ữ
í sá ô ữ ó ai ò qua ọ 0 đời số Ã ội ủa mỗi
quố ia, đặ iệ là ữ quố ia đa dâ ộ. Mỗi dâ ộ muố á i ki
ế, ă óa, Ã ội ì ấ đ đầu iê ầ lãu âm là á i ô ữ. Mộ
í sá ô ữ ù ợ kô ỉ đảm ả0 0 s ổ đị Ã ội mà
ò đẩ ki ế á i.
i ã á là mộ ầ ủa í sá dâ ộ, ịu ả ãở
iế ủa mộ í sá í ị ã đãờ lối á i quố ia,
í sá ô ữ ó ầ iệ í sá dâ ộ à á í
sá Ã ội ká. í sá ô ữ ải ả á đãợ ội du í
sá dâ ộ, iải quế
Lu
Lu n
n vn
lu ỏn vn th
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn c
3d vn
oc u

z

đãợ ữ ấ đ ô ữ d0 à ã đặ a à ó ầ iệ í
sá dâ ộ à á í sá Ã ội ká. ấ k à ã à0 muố du ì
à ả0 ồ ă óa dâ ộ ì đồ ời du ì í sá ô ữ dâ
ộ. Đối i quố ia đa dâ ộ, đa ô ữ, đa ă óa ì iệ â d
í sá ô ữ - dâ ộ là mộ 0 ữ ấ đ đãợ qua âm à
đầu 0 s á i.
ô ữ ê mọi ãơ diệ ó ai ò qua ọ 0 s á i
ủa mộ quố ia, ó ki ô ữ ò là â ố quế đị à đảm ả0 s ổ
đị à iế ộ ủa quố ia ằ á iữ ai ò á â ia0 iế ố
ấ dâ ộ, á luậ, quả lý à ã, í ị. ô ữ là ãơ iệ
đ0à kế dâ ộ, ố ấ đấ ã ê đấ ã ó đãợ s

ổ đị à

á i a kô ụ uộ à0 í sá ủa à ã. à quố ia
à0 ải â d 0 mì mộ í sá ù ợ 0 ừ iai
đ0ạ lị sử.
15


í sá ô ữ ồm ữ ội du sau:
Tứ ấ: í sá ô ữ là mộ 0 ữ â ố ủa quá
ì á i ô ữ. ởi ì í sá ô ữ á độ đế s â ố
ứ ă iữa á ô ữ 0 quố ia a0 ồm mối qua ệ iữa
á ô ữ, iữa á ãơ ữ, iữa á

Lu
Lu n

n vn
lu ỏn vn th
n v lu ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

iếí

16

ì ứ ô ữ ói,


sá ô ữ ò á độ đế s á i ủa ệ ố mộ ô ữ.
ữ á độ à đu diễ a e0 ai ã là kí í s á i à
kim ế s á i. ẳ ạ 0 ạm i iữa á ô ữ ì ó
kí í s á i ủa ô ữ iữ ị í à đầu ã đồ ời lại
ả ở s mở ộ à ạ ế ạm i ứ ă ủa mộ số ô ữ ká.
ó ấ í sá ô ữ liê qua đế iệ la ọ ô ữ, la
ọ ì ứ ồ ại ủa ô ữ à la ọ á đơ ị ô ữ đ đạ
đãợ á mụ đí ia0 iế ấ đị.
Tứ ai: í sá ô ữ đãợ â d đ iải quế ữ ấ đ
ô ữ ả si 0 Ã ội. ói đế ữ ấ đ ả si 0 Ã ội
là ói đế á ấ đ ứ ạ à đa dạ. ã ó qu ai dạ. Mộ
Lu
Lu n
n văn

luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h
12 vn c
3d vn
oc u
z

là, dạ ĩ mô là ữ ấ đ liê qua đế s â ố á ô ữ
e0 ạm i ia0 iế. ai là dạ i mô là ữ ấ đ ả si 0 quá
ì ia0 iế ủa á ô ữ iê ẽ. ã dù ở dạ à0 ì iệ
êu ả uố ô ữ a0 iờ ải đi ã mộ ã. iê ứu á
ấ
đ uộ ĩ mô à i mô mộ mặ i 0 iu õ ơ ội du ụ ủa
í sá ô ữ à mặ ká ạ0 ơ sở ká qua 0 í sá ô
ữ.
Tứ a: ừ ó độ Ã ội ọ, í sá ô ữ là mộ ầ í
sá
đối ội ủa mộ quố ia à0 đó. Điu à iệ ở ỗ, ầ em é í
sá ô ữ đãợ đãa a iệ lợi í ủa 0à х· Һéi Һaɣ ເҺØ ƚҺό ҺiƯп lỵi
ÝເҺ ເđa ǥiai ເÊρ ầm qu. ã ậ í sá ô ữ ải ù ợ i
ả uố ô ữ ứ là ải làm 0 ô ữ ở à mộ iu ãợ
ủa s ố ấ ộ đồ mặ í ị, ă óa à ội à dâ ộ. Làm
17


0 ô ữ ở à ô ụ đ0à kế í ị á ộ đồ ô ữ dâ
ộ ká au 0 ạm i quố ia.
ã ậ í sá ô ữ là ổ á iệ á ằm ổ
dụ 0ặ điu ỉ á ô ữ 0 ữ ạm i ia0 iế ó ổ

ứ ká au (ứ ạm i ia0 iế à í ói à iế, ia0 iế đại

Lu
Lu n
n vn
lu ỏn văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

ເҺόпǥ, ρҺ¹m ѵi

18


iá0 dụ, ạm i sá ạ0 ệ uậ), 0ặ là kởi ạ0 a ữ qu ắ
i ứ lời ói, ữ lời kuê s a0 dồi ô ữ 0 á ạm i
ia0 iế kô ó ổ ứ ứ là s ia0 iế á iữa á á â 0ặ
0 ạm i ia đì.
ấ đ í sá ô ữ đòi ỏi ải ó s â ắ iu mặ à
ậ ọ da ê ế đời số ô ữ ủa mộ ã. Te0 uậ ữ
uê mô ì í sá ô ữ ải ă ứ ụ à0 ả uố
ô ữ ủa
đấ ã. ỉ ó í sá ô ữ à0 lãu ý, â ắ đế ấ ả mọi â
ố ủa ả uố ô ữ ì mi ó kả i à kế quả ố.
1.3 í sá ô ữ i kế 0ạ óa ô ữ, lậ á ô ữ
Lu

Lu n
n vn
lu ỏn vn th
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn c
3d vn
oc u
z

Tuậ ữ í sá ô ữ ó mi uấ iệ ầ đâ, ã s
a iệ ủa 0 ãời à0 ô ữ à á ả uố ô ữ ì đà ó ừ
lâu. iệ a ê ạ uậ ữ í sá ô ữ (lauae 0li) ãời
a ò ói đế kế 0ạ óa ô ữ (lauae lai), lậ á ô
ữ (Lauae leislai0) à ai kái iệm à ó qua ệ kă kí i
í sá ô ữ a ói mộ á ká là mộ ầ kô á
ời ủa í sá ô ữ.
1.3.1 í sá ô ữ i kế 0ạ óa ô ữ
Te0 L. ale, uậ ữ kế 0ạ óa ô ữ uấ iệ ừ ữ
ăm 1959 dãi òi ьόƚ ເđa E. ҺauǥҺeп (1959) k̟Һi «пǥ ѵiÕƚ ѵὸ пǥ«п ữ ở a
U. Kế 0ạ óa ô ữ đãợ ì à là s a iệ ủa uẩ
(ô qua 0
đ-ờ á qu ắ í ả) ủa à - ằm â d mộ ả sắ dâ ộ
sau à kỷ d-i á đô ộ ủa Đa Mạ (L.alae, 1996). Đâ là ý k̟iÕп
19


ầu ã kô ó s ả đối, ứ là á đồ i L.alae á iả
ã ời ia a đời ủa uậ ữ kế 0ạ óa ô ữ. - ậ ó
ấ, a

đời à0 ữ ăm uối ậ iê 50 đầu ậ iê 60 ủa ế kỷ 20, kế
0ạ óa ô ữ ịu á độ ấ l ủa ối ả ô ữ - Ã ội l
đó. a ói á ká, í ối ả ô ữ Ã ội ki đó là ữ ơ

Lu
Lu n
n vn
lu ỏn vn th
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

së х· Һéi -

20


ô ữ 0 s a đời, ì à à á i ủa ô iệ kế 0ạ óa
ô ữ.
Từ đi Tiế iệ(1992) đà đị ĩa:
í sá: Sá l-ợ à kế 0ạ ụ ằm đạ mộ mụ đí
ấ
đị, da à0 đ-ờ lối í ị u à ì ì ế mà đ a.
Kế 0ạ: T0à ộ ữ điu ạ a mộ á ó ệ ố ữ
ô iệ làm 0 mộ ời ia ấ đị, i mụ iêu á ứ, ời
ia iế à.
Kế 0ạ óa: Làm 0 á i mộ á ó kế 0ạ (-ờ ê

qu mô l).
ã ậ, kế 0ạ là mộ ộ ậ ủa í sá à điu đó ເã
Lu
Lu ận
đồ ận văn
luậ án văn thạ
n v luậ ca c s
ăn n o h ĩ
12 văn ọc
3d vn
oc u
z

пǥҺÜa ằ í sá ô ữ à kế 0ạ óa ô ữ ó mối qua ệ
ô ù ặ ẽ. Kế 0ạ óa ô ữ í s á độ ủa 0 ãời à0
ô ữ ã kô ải là ù iệ mà ó ổ ứ à à ã ãờ là
ơ qua a0 ấ đ a á kế 0ạ ô ữ.
Kế 0ạ óa ô ữ luô ắ liê i 0à ả Ã ội ở ừ quố
ia ụ .ì ậ, ở á quố ia ká au à ở á ời k lị sử ká au
0 mộ quố ia ì sẽ ó ãơ ì kế 0ạ óa ô ữ ká au.
ô iệ kế 0ạ óa ô ữ luô đãợ 0i là mộ ộ ậ ủa ô uộ
â d đấ ã: ă ãờ ý ứ dâ ộ, ủ ố ố ấ đấ ã. Kế
0ạ óa ô ữ ó mộ ai ò ô ù 0 l đối i iệ ổ đị í
ị, á i ki ế, ă óa à ội ủa mộ quố ia.
ó ấ iu á iu ká au kế 0ạ óa ô ữ, ôi
i dẫ a đâ mộ ài qua iệm kế 0ạ óa ô ữ ã sau:
- Kế 0ạ óa ô ữ a0 ồm á ô ì ó í qu ເҺuÈп
21