(Luận văn) so sánh một số giống dưa vàng và xác định một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt cho giống dưa ưu tú

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ TRUNG HIẾU

lu
an
n

va

p
ie
gh
tn
to

SO SÁNH MỘT SỐ GIỐNG DƯA VÀNG VÀ
XÁC ĐỊNH MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT
TRỒNG TRỌT CHO GIỐNG DƯA ƯU TÚ

d
oa
nl

w
do
nv

a
lu

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG
an
ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om

THÁI NGUYÊN - NĂM 2015

an

Lu
n

va

ac

th
si


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ TRUNG HIẾU

lu
an
n

va

p
ie
gh
tn
to

SO SÁNH MỘT SỐ GIỐNG DƯA VÀNG VÀ
XÁC ĐỊNH MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT
TRỒNG TRỌT CHO GIỐNG DƯA ƯU TÚ
Chuyên ngành : Khoa học cây trồng

d
oa

nl

w
do

Mã số ngành: 60.62.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG
nv

a
lu
an
ll

fu
m

oi

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :

TS. Lê Sỹ Lợi

at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu

THÁI NGUYÊN - NĂM 2015

n

va
ac

th
si


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan kết quả nghiên cứu của riêng tơi. Những số liệu trình
bày trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa sử dụng để bảo vệ một
học vị nào.
Các thông tin, tài liệu trích dẫn trình bày trong luận văn này đều
được ghi rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, ngày 05 tháng 10 năm 2015
Tác giả

lu
an
va
n

Đỗ Trung Hiếu

p
ie
gh
tn
to
d
oa
nl

w
do
nv

a
lu
an
ll

fu
oi

m

at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu
n

va
ac

th
si


ii
LỜI CẢM ƠN
Được sự nhất trí của Ban Giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái
Nguyên và sự quan tâm của Phịng Đào tạo, các thầy cơ giáo Trường Đại
học Nông Lâm Thái Nguyên. Tôi đã tiến hành thực hiện đề tài: “So sánh
một số giống dưa vàng và xác định một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt cho

giống dưa ưu tú ”.

Đến nay tơi đã hồn thành đề tài của mình. Để có được kết quả như
vậy, trước hết tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến các thầy cô giáo hướng

lu

dẫn, Ban Giám hiệu Nhà trường, khoa Nơng học và phịng Đào tạo, các tổ

an
n

va

chức cá nhân liên quan đã tận tình giúp đỡ tơi trong suốt thời gian thực hiện
đề tài của mình.

p
ie
gh
tn
to

Tơi xin chân thành cảm ơn:

1. Ban Giám hiệu Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.

w
do

2. TS. Lê Sỹ Lợi – Viện Khoa học sự sống - Trường Đại học Nông

d
oa
nl

Lâm Thái Ngun.
3. Phịng Đào tạo, Khoa Nơng học - Trường Đại học Nông Lâm Thái

nv

a
lu

Nguyên.

an

4. Bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

ll

fu

Do cịn hạn chế về trình độ lý luận và kinh nghiệm thực tế nên khơng

oi

m

tránh khỏi thiếu sót, tơi rất mong được sự giúp đỡ, góp ý kiến bổ sung của các

z

Tôi xin chân thành cảm ơn!

at

nh

thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp.

z

gm

@

Thái Nguyên, ngày 05 tháng 10 năm 2015
Tác giả

ai
l.c
om
an

Lu

Đỗ Trung Hiếu

n

va
ac

th
si


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .....................................................vi
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. vii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ...............................................................................ix
MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1
1. Đặt vấn đề .................................................................................................................. 1

lu
an

2. Mục tiêu ...................................................................................................................... 3

n

va

3. Yêu cầu của đề tài ..................................................................................................... 3

p
ie
gh
tn
to

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ........................................... 3
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................4

1.1. Cơ sở khoa học ....................................................................................................... 4

w
do

1.2. Nguồn gốc và phân loại ........................................................................................ 7
1.3. Giá trị dinh dưỡng của dưa và ý nghĩa kinh tế của dưa .................................. 10

d
oa
nl

1.3.1. Giá trị dinh dưỡng của dưa ........................................................................ 10

a
lu

1.3.2. Ý nghĩa kinh tế của dưa ................................................................................... 12

nv

1.4. Điều kiện ngoại cảnh ........................................................................................... 14

an

1.5. Tình hình nghiên cứu dưa trên thế giới và trong nước .................................... 15

fu

ll

1.5.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ................................................................. 15

m

oi

1.5.2. Tình hình nghiên cứu cây dưa ở Việt Nam ................................................... 16

nh

1.6. Tình hình sản xuất và tiêu thụ dưa trên thế giới và trong nước .................... 19

at

z

1.6.1. Tình hình sản xuất dưa trên thế giới ............................................................... 19

z

1.6.2. Tình hình sản xuất dưa ở Việt Nam ............................................................... 20

@

gm

1.7. Dinh dưỡng đối với cây dưa vàng ..................................................................... 22

ai

1.8. Mật độ trồng đối với cây dưa vàng .................................................................... 25

l.c

om

Chương 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................... 27

Lu

2.1. Đối tượng và vật liệu nghiên cứu ....................................................................... 27

an

2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ...................................................................... 27

n

va

ac

th
si


iv
2.3. Nội dung nghiên cứu ........................................................................................... 27
2.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 28
2.4.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm ....................................................................... 28
2.4.2. Các biện pháp kỹ thuật trồng trọt ................................................................... 30
2.4.3. Các chi tiêu và phương pháp theo dõi ............................................................ 32
2.4.4. Xử lý số liệu ...................................................................................................... 34
Chương 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 35
3.1. Khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống dưa vàng thí nghiệm tại
Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên ................................................................ 35
3.1.1. Khả năng sinh trưởng của một số giống dưa vàng thí nghiệm ở giai đoạn

lu
an

vườn ươm ..................................................................................................................... 35

n

va

3.1.2. Các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của một số giống dưa thí nghiệm giai

p

ie
gh
tn
to

đoạn sản xuất ........................................................................................................ 38

3.1.3. Động thái tăng trưởng chiều cao thân chính của các giống dưa vàng thí

nghiệm .......................................................................................................................... 41

w
do

3.1.5 Tỷ lệ đậu quả của một số giống dưa vàng thí nghiệm ................................ 46

d
oa
nl

3.1.6 Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của các giống dưa thí nghiệm . 48
3.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến khả năng sinh

a
lu

trưởng, phát triển của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè năm 2014 tại

nv

trường ĐH Nông Lâm Thái Nguyên ......................................................................... 50

an

3.2.1. Ảnh hưởng của tổ hợp phân bón đến các giai đoạn sinh trưởng phát triển

fu

ll

của giống dưa vàng Kim Cô Nương ......................................................................... 50

m

oi

3.2.2 Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến động thái tăng trưởng chiều

nh

cao cây của giống dưa vàng Kim Cô Nương ........................................................... 52

at

z

3.2.2. Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến tỷ lệ đậu quả của cây dưa vàng

z

@

Kim Cô Nương ............................................................................................................ 56

ai

gm

3.2.3 Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến năng suất và các yếu tố cấu

l.c

thành năng suất của giống dưa Kim Cô Nương ....................................................... 58

om

3.2.4 Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến hình thái, chất lượng quả của

an

Lu

dưa Kim Cơ Nương ..................................................................................................... 59

n

va
ac

th

si


v
3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ trồng đến khả năng sinh trưởng, phát triển
của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 61
3.3.1. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến các giai đoạn sinh trưởng phát triển của
giống dưa vàng Kim Cô Nương ................................................................................ 61
3.3.2. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến động thái tăng trưởng chiều cao cây của
giống dưa vàng Kim Cô Nương ........................................................................... 63
3.3.3. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến động thái ra lá trên thân chính của giống
dưa vàng Kim Cô Nương ........................................................................................... 65
3.3.4. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tỷ lệ đậu quả của giống dưa Kim Cô Nương 66
3.3.5. Ảnh hưởng của mật độ đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất

lu
an

của cây dưa Kim Cô Nương ....................................................................................... 68

n

va

3.3.4. Ảnh hưởng của mật độ đến hình thái, chất lượng của dưa Kim Cơ Nương ..... 70

p
ie
gh
tn

to

3.4. Tình hình sâu bệnh hại của các thí nghiệm ................................................... 71
3.5. Sơ bộ hạch toán kinh tế ....................................................................................... 72
3.5.1. Sơ bộ hạch của giống dưa vàng Kim Cô Nương ở mức phân bón khác nhau 72

w
do

3.5.2. Sơ bộ hạch của giống dưa vàng Kim Cô Nương ở các mật độ trồng khác nhau .. 73

d
oa
nl

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................................................................74
1. Kết luận .................................................................................................................... 74

a
lu

2. Đề nghị ............................................................................................................. 74

nv

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 75

an
ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu
n

va
ac

th
si


vi
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

lu
an

: Bảo vệ thực vật

CSDTL

: Chỉ số diện tích lá

CT

: Cơng thức

DAP

: Phân bón phức hợp Diammonium phosphate

NNPTNT

: Nơng nghiệp và phát triển nông thôn

NSLT

: Năng suất lý thuyết

NSTT

: Năng suất thực thu

VSV

: Vi sinh vật

VTM

: Vitamin

n

va

BVTV

p
ie
gh
tn
to
d
oa
nl

w
do
nv

a
lu
an

ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu
n

va
ac

th
si

C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1: Thành phần dinh dưỡng trong 100g dưa vàng .................................... 11
Bảng 1.3: Tình hình sản xuất rau và dưa ở Việt Nam ..........................................20
Bảng 3.1: Các thời kỳ sinh trưởng của các giống dưa thí nghiệm trong
giai đoạn vườn ươm ................................................................................35
Bảng 3.2: Chiều cao cây qua các thời kỳ sinh trưởng của các giống dưa thí
nghiệm trong giai đoạn vườn ươm ..........................................................37
Bảng 3.3: Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của một số giống dưa vàng
thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

lu
an

Nguyên .....................................................................................................39

n

va

Bảng 3.4: Động thái tăng trưởng chiều cao thân chính của một số giống dưa

p
ie
gh
tn
to

vàng thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm
Thái Nguyên .............................................................................................42

Bảng 3.5: Động thái ra lá trên thân chính của một số giống dưa vàng thí

w
do

nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

d
oa
nl

Nguyên .................................................................................................... 45

Bảng 3.6: Khả năng đậu quả của một số giống dưa vàng thí nghiệm vụ

nv

a
lu

Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên ................47

an

Bảng 3.7: Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của các giống dưa

ll

fu

thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

oi

m

Nguyên .................................................................................................... 48

nh

Bảng 3.8: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến các giai đoạn sinh

at

trưởng, phát triển của dưa vàng Kim Cô Nương .....................................50

z

z

Bảng 3.9: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến động thái tăng

@

gm

trưởng chiều cao cây của giống dưa vàng Kim Cô Nương .....................52

ai

Bảng 3.10 : Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến động thái ra lá trên

l.c

om

thân chính của giống dưa vàng Kim Cô Nương ......................................55

an

Lu

Bảng 3.11: Tỷ lệ đậu quả của dưa Kim Cô Nương ..............................................57

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

viii
Bảng 3.12: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến yếu tố cấu thành
năng suất và năng suất của giống dưa Kim Cô Nương ...........................58
Bảng 3.13: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến hình thái, chất
lượng quả của dưa Kim Cơ Nương ......................................................... 60
Bảng 3.14: Ảnh hưởng của mật độ trồng đến các giai đoạn sinh trưởng
phát triển của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 .......61
Bảng 3.15: Động thái tăng trưởng chiều cao cây của giống dưa vàng Kim
Cô Nương ................................................................................................ 63
Bảng 3.16: Ảnh hưởng của mật độ trồng đến động thái ra lá trên thân

lu

chính của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 ..............65

an

Bảng 3.17: Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tỷ lệ đậu quả của giống dưa

va
n

Kim Cô Nương vụ Xuân Hè 2015 .......................................................... 67

p
ie
gh
tn
to

Bảng 3.18: Ảnh hưởng của mật độ đến năng suất và các yếu tố cấu thành
năng suất của cây dưa Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 .................... 68

Bảng 3.19: Ảnh hưởng của mật độ đến hình thái và chất lượng quả của

w
do

giống dưa Kim Cơ Nương .......................................................................70

d
oa
nl

Bảng 3.20: Hiệu quả kinh tế của giống dưa vàng Kim Cơ Nương ở mức
phân bón khác nhau .................................................................................73

a
lu

Bảng 3.21: Hiệu quả kinh tế của giống dưa vàng Kim Cô Nương ở các mật

nv

an

độ trồng khác nhau ..................................................................................73

ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu
n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si

C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

ix
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 3.1: Đồ thị biểu diễn động thái tăng trưởng chiều cao của mốt số
giống dưa vàng thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường ĐH
Nơng Lâm Thái Ngun.......................................................................... 42
Hình 3.2: Đồ thị biểu diễn động thái ra lá trên thân chính của một số
giống dưa vàng thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học
Nơng Lâm Thái Ngun ..........................................................................45
Hình 3.3: Biểu đồ biểu diễn động thái tăng trưởng chiều cao cây của cây

lu

dưa vàng Kim Cơ Nương ........................................................................53

an

Hình 3.4: Đồ thị biểu diễn ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến

va
n

động thái ra lá trên thân chính của giống dưa vàng Kim Cơ

p
ie
gh

tn
to

Nương ......................................................................................................55

Hình 3.5: Biểu đồ thể hiện năng suất của dưa Kim Cô Nương vụ Xuân Hè năm 2014 tại Thái Nguyên ................................................................58

w
do

Hình 3.6: Biểu đồ biểu diễn động thái tăng trưởng chiều cao cây 64 của dưa Kim

d
oa
nl

Cơ Nương .................................................................................................64
Hình 3.7: Biểu đồ biểu diễn động thái tăng trưởng số lá cây của dưa Kim

a
lu

nv

Cô Nương vụ Xuân Hè 2015 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

an

Nguyên ....................................................................................................66

fu

ll

Hình 3.8: Biểu đồ biểu diễn ảnh hưởng của mật độ đến năng suất và các

m

oi

yếu tố cấu thành năng suất của cây dưa Kim Cô Nương vụ Xuân

at

nh

- Hè 2015 .................................................................................................68

z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

1
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Dưa vàng (Cucumis melo L) là một loại dưa thuộc họ bầu bí
(Cucurbitaceae) là lồi cây có thân mọc bị, ra quả, có thời gian sinh trưởng ngắn
và trồng được nhiều vụ trong năm với năng suất khá cao. Dưa vàng là loại cây
cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho cơ thể, có nhiều tác dụng trong việc bồi bổ
sức khỏe kéo dài tuổi thọ, trị hiệu quả một số chứng bệnh theo quan điểm của Y
học dân gian. Giá trị dinh dưỡng của dưa phụ thuộc nhiều vào giống. Dưa vàng

lu

chứa nhiều vitamin C và Potassium, những giống có vỏ màu vàng như

an

Cantaloupe chứa nhiều beta carotene, tiền tố của vitamin A.

n

va

Quả dưa vàng dễ ăn, có thể dùng để ăn tươi, chế biến nước giải khát…,

p
ie
gh
tn
to

giá thành hợp lý, chất lượng quả, màu sắc, hình thái đa dạng và chịu được vận
chuyển, bảo quản được lâu hơn so với những loại khác. Hiện nay dưa vàng được
trồng tương đối phổ biến ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới.

w
do

Ngoài ra, dưa vàng cịn là cây có giá trị xuất khẩu đã đem lại kinh tế cao

d
oa
nl

cho người trồng trọt. Đồng thời đây cũng là loại cây trồng quan trọng trong kế

a

lu

hoạch chuyển dịch cơ cấu cây trồng của nhiều địa phương bởi kỹ thuật trồng dưa

nv

đơn giản, cho năng suất cao, có thị trường tiêu thụ khá lớn và ổn định, góp thần

an

thúc đẩy xã hội phát triển.

fu

ll

Tuy nhiên việc sản xuất dưa vàng hiện nay vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc

m

oi

biệt là ở nước ta dưa được trồng theo quy mơ hộ gia đình là chủ yếu, mang tính

nh

at

tự cung tự cấp, một số nơi đã hình thành vùng trồng dưa theo hướng sản xuất

z

hàng hóa nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng, đặc biệt là các loại

z

gm

@

dưa an toàn chất lượng cao. Trồng dưa vàng ngoài đồng ruộng chịu ảnh hưởng
trực tiếp của các yếu tố môi trường như sâu bệnh hại, điều kiện thời tiết bất

ai

l.c

thuận,… khiến cho cây dưa sinh trưởng, phát triển kém, năng suất, chất lượng

om

giảm. Hơn nữa, dưa vàng là cây trồng rất khó tính, nếu như canh tác ngồi đồng

Lu

an

gặp mưa giai đoạn gần thu hoạch nên năng suất và phẩm chất đều kém.

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2
Việc trồng cây trong nhà lưới, nhà kính đã được thế giới áp dụng từ lâu,
nhất là các nước ôn đới với việc trồng rau, quả trong nhà kính để tạo ra điều kiện
nhiệt độ thích hợp với sinh trưởng của cây. Đối với nước ta kỹ thuật trồng dưa
vàng trong nhà lưới mới được thực hiện mấy năm gần đây. Việc trồng dưa vàng
trong nhà lưới có một số đặc điểm sau:
Nhờ hệ thống lưới bao quanh nên cản trở được côn trùng xâm nhập nên
hạn chế được việc phá hoại của chúng, dẫn đến việc giảm tối đa sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật. Do đó trồng dưa vàng dễ dàng đạt tiêu chuẩn an toàn và giá
thành hạ, cơng chăm sóc giảm. Việc trồng dưa vàng rất thích hợp với điều kiện

lu

nhà lưới do thời gian sinh trưởng ngắn, hệ số quay vòng nhanh, chăm sóc, bón

an

phân đầy đủ năng suất rất cao dẫn đến hiệu quả cao. Về mùa mưa do có lưới che

n

va

nên khi mưa xuống lưới sẽ cản trở tốc độ rơi của mưa, lá cây ít bị rách lá, nổ lá,

p
ie
gh
tn
to

màu sắc quả đẹp, ít bị thối, chất lượng đảm bảo hơn . Mặt khác trong nhà lưới
nếu được đầu tư hệ thống tưới phun tự động sẽ giảm đáng kể cơng lao động.

Chính vì có nhiều có nhiều ưu điểm vượt trội hơn so với canh tác ngồi đồng

w
do

ruộng thơng thường nên các mơ hình sản xuất dưa vàng trong nhà lưới có mái

d
oa
nl

che cần thiết được áp dụng, đặc biệt với những giống dưa vàng mới.
Thị trường có rất nhiều giống, hầu hết là giống lai nhập nội, nhu cầu của

a
lu

nv

người tiêu dùng ngày càng cao thì càng nhiều giống mới được du nhập, người

an

nơng dân sẽ khó khăn trong việc chọn lựa giống thích nghi. Việc nghiên cứu,

fu

ll

tuyển chọn và phát triển các giống mới sẽ góp phần chủ động nguồn giống chất

oi

m

lượng, phục vụ cho sản xuất.

nh

at

Hiện nay có nhiều giống dưa vàng mới được nhập và trồng ở Việt Nam

z

trong một vài năm gần đây và đã cho kết quả khả quan về năng suất, chất lượng

z

gm

@

quả, giá thành bán cao do đó được người trồng trọt rất quan tâm. Tuy nhiên, vấn
đề của sản xuất hiện nay là chúng ta chưa có được bộ giống tốt, chưa có quy trình

ai

l.c

kỹ thuật phù hợp cho cây dưa nên năng suất, chất lượng của dưa vàng không cao

om

trong đó ngun nhân chính có thể là do dinh dưỡng cung cấp cho cây và mật độ

Lu

trồng chưa phù hợp với sự sinh trưởng của cây dưa vàng. Nên việc lựa chọn phân

an
n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

3
bón, mật độ trồng và đề xuất mức phân bón, mật độ trồng thích hợp để tăng năng
suất và chất lượng dưa vàng là rất cần thiết.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi tiến thành thực hiện đề tài: “So
sánh một số giống dưa vàng và xác định một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt
cho giống dưa ưu tú”.
2. Mục tiêu
Xác định được giống dưa vàng cho năng suất, chất lượng cao, thích hợp với
vụ Xuân - Hè trồng trong điều kiện nhà lưới mái che ở Thái Nguyên.
Xác định được mật độ trồng và tổ hợp phân bón hợp lý đối với giống dưa

lu

vàng ưu tú.

an
n

va

3. Yêu cầu của đề tài

p
ie
gh
tn
to

Nghiên cứu đặc điểm hình thái, khả năng sinh trưởng, phát triển, tiềm năng

cho năng suất của các giống dưa vàng.
Đánh giá được một số chỉ tiêu về sinh trưởng, phát triển, khả năng chống

w
do

chịu sâu, bệnh hại, và khả năng cho năng suất, chất lượng của giống dưa vàng

d
oa
nl

triển vọng ở các mật độ trồng và tổ hợp phân bón khác nhau.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu

a
lu

* Ý nghĩa khoa học của đề tài:

nv

an

Kết quả nghiên cứu của đề tài cung cấp những dẫn liệu khoa học về khả năng

fu

ll

sinh trưởng, phát triển của một số giống dưa vàng làm cơ sở cho việc lựa chọn giống

oi

m

tốt và bố trí cơ cấu giống hợp lý. Kết quả cũng cho biết được mật độ và mức phân

* Ý nghĩa thực tiễn:

at

nh

bón hợp lý để tăng năng suất, phẩm chất cho giống dưa vàng triển vọng.

z
z

Nghiên cứu đề tài thành cơng giúp tìm ra được loại giống dưa vàng tốt và

@

ai

gm

mật độ trồng, tổ hợp phân bón thích hợp nhất cho dưa nhằm tăng năng suất, chất

l.c

lượng dưa.

om

Những kết quả thu được từ đề tài có thể được áp dụng khuyến cáo ngoài sản
vàng cho thị trường đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

an

Lu

xuất giúp nông dân đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn và cung cấp sản phẩm dưa

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

4
Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Cơ sở khoa học
Trồng cây ngoài đồng ruộng và trồng trong điều kiện nhà có mái che có sự
khác nhau về chế độ chăm sóc bón phân, sâu bệnh hại,... ngồi đồng ruộng cây
trồng phụ thuộc vào thời tiết rất nhiều, sâu bệnh hại phức tạp. Trong khi đó trồng
cây trong nhà có mái che chúng ta có thể kiểm tra các thơng số về khí hậu, nguồn
nước, phân bón, sâu bệnh,… để có biện pháp xử lý kịp thời. Cây dưa vàng có thể
sản xuất trong điều kiện nhà lưới có mái che sẽ thuận lợi sinh trưởng, phát triển

lu
an

tốt. Nhà có lưới có mái che có những ưu điểm sau:

n

va

- Tăng hiệu quả kinh tế trong điều kiện sản xuất thâm canh, nhất là trong vụ

p
ie
gh
tn
to

mưa (Hè thu).
- Ít sâu bệnh, hạn chế sử dụng thuốc hóa học, giảm lây lan nguồn sâu bệnh

từ môi trường xung quanh, dễ chủ động trong khâu bảo vệ thực vật.

w
do

- Tăng hiệu quả sử dụng phân bón.

d
oa
nl

- Chủ động điều khiển được độ ẩm đất (rất có ý nghĩa đối với sinh trưởng
cây trồng) không phụ thuộc vào thời tiết nhất là vụ mưa.

a
lu

- Trong nhà có mái che có thể kết hợp trang bị một số dây chuyền thiết bị tự

nv

an

động trong canh tác: Hệ thống tưới phun mưa, phun sương tự động, cung cấp

ll

fu

phân bón hỗn hợp dạng lỏng qua hệ thống ống dẫn, sử dụng đèn chiếu sáng điều

m

oi

khiển sinh trưởng cây trồng, nhựa phủ luống trồng phân trộn (compost)…

at

nh

- Rút ngắn thời gian sinh trưởng cây trồng, làm tăng hệ số sử dụng đất.

z

Quá trình canh tác dưa vàng trong nhà lưới có mái che có thể làm tăng năng

z

@

suất và chất lượng dưa vàng một cách rõ rệt nhất là vụ mưa, Những yếu tố như

ai
l.c

điều chỉnh sao cho năng suất cao nhất.

gm

khí hậu, nước tưới, sâu bệnh hoặc thụ phấn thì con người có thể kiểm sốt và

om

Giống đóng một vai trị quan trọng trong trồng trọt. Giống tốt đã nâng cao

và chất lượng cây trồng.

an

Lu

được hiệu quả kinh tế, giảm chi phí sản xuất góp phần nâng cao được sản lượng

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

5
Ngày nay do nhu cầu về rau quả nói chung và dưa vàng nói riêng của con
người ngày càng cao, các giống cũ chưa đáp ứng đủ thì việc tìm ra các giống mới
một cách kịp thời và nghiên cứu để xác định tính khác biệt, độ đồng đều, độ ổn
định, khả năng thích nghi, khả năng chống chịu, khả năng cho năng suất và chất
lượng là việc làm rất cần thiết.
Những năm gần đây bằng tiến bộ của khoa học kỹ thuật hàng loạt các
giống cây trồng mới đã được ra đời bằng nhiều biện pháp khác nhau như: lai tạo,
chọn lọc, gây đột biến, chuyển nạp gen,… và các biện pháp kỹ thuật khác nhau.
Các giống mới sau khi được tìm ra để biết được các giống đó có thực sự tốt hơn

lu

các giống hiện đang sử dụng rộng rãi ở ngồi sản xuất thì cơng tác so sánh giống

an

để có kết luận chính xác về tiềm năng năng suất, chất lượng và khả năng thích

n

va

nghi của các giống để từ đó tìm ra được những giống tốt nhất thích hợp với từng

p
ie
gh
tn
to

vùng sản xuất và hình thức ln canh là cơng việc hết sức cần thiết. Nếu các

giống chưa được kiểm tra kỹ lưỡng bằng công tác so sánh, khảo nghiệm và chưa

được công nhận là giống đạt tiêu chuẩn mà đã đưa vào sản xuất trên diện rộng thì

w
do

sẽ gây ra tình trạng loạn giống, gây khó khăn cho việc sản xuất thâm canh tăng

d
oa
nl

năng suất cây trồng.

Phân bón có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống của thực vật nói

a

lu

chung và cây dưa nói riêng. Nó khơng những có tác dụng làm cho cây sinh

nv

an

trưởng nhanh mà còn là nhân tố ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành và

ll

fu

phát triển cơ thể thực vật.

m

oi

Sự sinh trưởng phát triển và năng suất của cây trồng phụ thuộc rất lớn vào

at

nh

giống, kỹ thuật chăm sóc, trong đó bón phân cân đối hợp lý là nhân tố quyết định

z

ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển của cây trồng. Bón đủ phân và bón

z
gm

@

hợp lý sẽ phát huy hết tiềm năng của cây.

Thực tế cho thấy bón phân có tác động rất lớn đến sinh trưởng và chất lượng

ai

l.c

cây. Một nguyên tắc quan trọng trong việc bón phân cho cây trồng là phải cân đối

om

NPK. Đây là các nguyên tố đa lượng cây cần nhiều nhất, nếu thiếu một chất nào

an

Lu

cũng đều ảnh hưởng không tốt đến sinh trưởng và năng suất của cây. Ngược lại

n

va

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

6
nếu bị thừa cũng khơng có lợi cho cây, lại tốn thêm chi phí. Nhu cầu các chất
NPK khác nhau tùy theo loại cây và giai đoạn sinh trưởng của cây.
Việc kết hợp cân đối các nguồn phân, khả năng cung cấp của đất, hệ
thống canh tác, giống cây trồng, điều kiện thời tiết thích hợp sẽ nâng cao hiệu
quả sử dụng phân bón, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo vệ môi
trường sinh thái bền vững.
Cây trồng cần cung cấp các chất dinh dưỡng để sinh trưởng và phát
triển. Các chất dinh dưỡng này bao gồm các nguyên tố đa lượng, trung
lượng, vi lượng và các nguyên tố khoáng cần thiết cho cây, chúng đều có

lu

trong đất và được cây trồng hấp thụ qua hệ thống rễ. Tuy nhiên số lượng các

an
n

va

nguyên tố này đất khơng có khả năng cung cấp đủ cho cây trồng trong q
trình sinh trưởng, do đó phải bón phân bổ sung. Hiện tượng cây thiếu các

p
ie
gh
tn
to

nguyên tố vi lượng vẫn xảy ra do trong đất quá nghèo hoặc bón không đủ
phân hữu cơ, nhu cầu dinh dưỡng của cây cao mà đất khơng cung cấp đủ.
Viêc bón phân cho cây trồng phải tiến hành thường xuyên và được chú trọng để

w
do

tạo điều kiện cho cây sinh trưởng tốt và nâng cao sức sống cho cây trồng [12].

d
oa
nl

Bón phân cũng như những biện pháp kỹ thuật canh tác khác nhau,

a
lu

thường không chỉ gây ra một tác động trực tiếp dẫn đến một kết quả nào đó

nv

mà thường có nhiều tác động lên các thành tố trong hệ sinh thái và có thể

an

fu

dẫn đến những kết quả khác nhau. Do đặc điểm của quá trình phản ứng dây

ll

chuyền và quá trình tiếp nhận các tác động từ bên ngoài vào các hệ sinh thái

m

oi

mà có thể có những tác động rất mạnh nhưng khơng gây ra hiệu quả gì đáng

nh

at

kể, trong khi đó, có những tác động nhẹ nhàng, nhưng được nhân lên trong

z

phản ứng dây chuyền và tạo nên những hiệu quả rất lớn [12].

z
gm

@

Phân bón là một trong các biện pháp kỹ thuật được sử dụng phổ biến

ai

thường xuyên đem lại hiệu quả lớn. Tuy nhiên bón phân cần phải cân đối để

l.c

cung cấp cho cây trồng các chất dinh dưỡng thiết yếu, đủ liều lượng, tỷ lệ

om

thích hợp, thời gian bón hợp lý theo từng đối tượng cây trồng, từng loại đất

Lu

an

và mùa vụ cụ thể sẽ đảm bảo năng suất cao, chất lượng tốt, do đó việc tìm ra

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

7
những tổ hợp phân bón thích hợp để nâng cao năng suất chất lượng của cây dưa
đồng thời đảm bảo tiết kiệm chi phí về phân bón cho người dân. Từ đó xây dựng
một chế độ phân bón hợp lý cho cây dưa vàng.
Mật độ trồng có ảnh hưởng rất lớn đến sự sinh trưởng và phát triển của
cây trồng nói chung và cây dưa vàng nói riêng. Mật độ trồng quá dày sẽ có sự
cạnh tranh về dinh dưỡng lớn, làm cho cây khơng có khả năng phát triển hết
tiềm năng năng suất giống. Dưa là loại cây khả năng phân cành, vươn nhánh và
khả năng phát triển thân lá rất mạnh, nếu trồng ở mật độ dày cây sẽ không đủ
dinh dưỡng để phát triển, nhưng nếu trồng ở mật độ quá thưa, tiểu khí hậu tại

lu

vùng cây sinh trưởng không đảm bảo, do cây dưa vàng thường được trồng tại

an

vùng đất cát, nên với mật độ thưa vùng đất tại cây sẽ bị mất nước nhiều, không

n

va

đảm bảo được độ ẩm cho cây phát triển, đồng thời nhiệt độ sẽ tăng cao, không

p
ie
gh
tn
to

thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của cây dưa. Do vậy, việc lựa chọn

mật độ thích hợp cho cây dưa vàng là cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển
của cây dưa.

w
do

1.2. Nguồn gốc và phân loại

d
oa
nl

* Nguồn gốc:

a
lu

Dưa vàng có nguồn gốc từ Ấn Độ và Châu Phi. Người Ai Cập là những

nv

người đầu tiên trồng loài cây này, sau đó là người Hy Lạp và La Mã. Và ngày

an

ll

fu

nay cây dưa vàng được trồng nhiều nơi trên thế giới [13].

oi

m

Theo một số tài liệu nghiên cứu (Tạ thị Thu Cúc, Hồ Hữu An, Nghiêm
Thị Bích Hà). Cây dưa có nguồn gốc ở Châu Phi, người Ai Cập mơ tả và sử dụng

nh

at

dưa hấu ít nhất là 4000 năm. Nhà truyền giáo David Livingstone (1857) đã phát

z

hiện thấy cả 2 loài dưa Melon đắng và ngọt hoang dại sinh trưởng ở Châu Phi.

z

gm

@

Ông để ý thấy người địa phương dùng chúng như nguồn nước trong mùa khơ. Vì

ai

vậy Châu Phi được xác định là trung tâm nguồn gốc của dưa lê. Ở vùng cận nhiệt

l.c

đới Châu Phi vẫn còn những vùng dưa hấu rộng lớn tồn tại cho tới ngày nay [1, tr

om

20- 22].

an

Lu
n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8
Tên dưa đã được xuất hiện trong ngôn ngữ văn chương của nhiều dân tộc
trên thế giới như: Ả Rập, tiếng Phạm, tiếng Tây Ban Nha,....
Dưa được đưa đến Trung Quốc và miền Đông Liên Xô cũ vào thế kỷ thứ
10 và đến Anh năm 1600. Những đoàn khách lữ hành đã mang dưa đến các vùng
ấm áp của Châu Phi. Các thương gia Châu Phi đã mang hạt dưa đến bán ở nhiều
vùng của Châu Mỹ, nhưng năm 1640 dưa được trồng rộng rãi ở Mỹ, giống tốt đã
được sản xuất tại Mỹ đó là Alabama sweet(1850), Peerless(1960) và 22 giống
Phinney early và Gerogia Rattlenake(1870), sau đó là giống Charleston
Gray(1954) và Crim sweet, Jubibe(1964),...[1, tr 22].

lu

Cây dưa vàng có nguồn gốc từ ấn Độ, ở nước ta dưa vàng mới xuất hiện

an
n

va

khoảng mười năm trở lại đây, dưa vàng là cây mới nhập nội và trong một số năm
gần đây nó đã thích nghi với khí hậu của nước ta, cho kết quả tốt, nhân dân ta tự

p
ie
gh
tn
to

để giống được. Tuy vậy trong một vài năm nay phẩm chất của dưa vàng đã kém đi,
quả to ra, mùi thơm và vị ngọt giảm, màu sắc quả không thuần. Đó là do người trồng

w
do

chưa chú ý chọn và giữ giống .

d
oa
nl

Dưa vàng Kim Cơ Nương có nguồn gốc từ Đài Loan là giống mới được
nhập nội và trồng tại Việt Nam trong một vài năm gần đây và đã cho kết quả khá

nv

a
lu

khả quan về năng suất, chất lượng quả, giá thành bán cao do đó được người trồng
rất quan tâm. Tuy nhiên, vấn đề của sản xuất hiện nay là chúng ta chưa có bộ

an

ll

fu

giống tốt, chưa có quy trình canh tác như mật độ, phân bón cụ thể cho cây dưa

oi

m

nên năng suất, chất lượng của dưa Kim Cơ Nương khơng cao, trong đó ngun

trưởng của cây dưa Kim Cơ Nương [23].

at

nh

nhân chính có thể là do dinh dưỡng cung cấp cho cây chưa phù hợp với sự sinh

z
z
@

* Phân loại dưa:

gm

Năm 1963, Thieret đã đặt tên chính xác là Citrullus lanatus (thumb)

ai

Manf. Coginiaux và Harms (1923) đã trích dẫn tài liệu của Shimotsuma cho rằng

l.c

an

Citrllus colocynthis(L.) Schrad

Lu

Citrllus lanatus(thumb.) Mansf

om

có 4 lồi Citrullus, Viz.C. vulgaris Schrrad. Bây giờ gọi là:

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si

C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9
Citrllus ecirrhousus Cogn và Citrllus naudininus(sond.) Hook.
- C.Lanatus (thumb.) Manf là cây hàng năm, nguồn gốc ở Miền Nam
Châu Phi. Loại này được cung cấp rộng rãi ở Ai Cập và Miền Nam, miền Tây và
TRung Á. Lá lớn và xanh, chia thùy sâu từ 3-5 cánh, đôi khi thùy đơn giản. Hoa
trung bình đơn tính cùng gốc. Qủa từ trung bình đến lớn, vỏ quả dày, thịt quả
chắc có nhiều nước. Màu sắc thịt quả có thể đỏ, vàng, trắng.
- C. Colocynthis là cây lưu niên, có nguồn gốc ở Bắc Phi, loài này khác
với C. Vulgaris chủ yếu hình thái các bộ phận trên cây. Lá nhỏ, thùy là hẹp, lơng
phủ trên thân có màu xám. Hoa đơn tính cùng gốc. Hạt nhỏ màu hạt nâu.

lu

- C. Naudianus và C. Ecirrhosus cogn. Cả 2 đều có nguồn gốc ở vùng sa

an
n

va

mạc Nam Phi và Tây Phi. Đặc điểm sinh trưởng dinh dưỡng của C. Naudinianus

p
ie
gh
tn
to

khác với các lồi trên ở lá hình chân vịt, xẻ thùy sâu, phủ đầy lông. Tua cuốn đơn
giản, kéo dài hoặc mảnh mai. Hoa đơn tính cùng gốc, ra hoa ở năm thứ 2.
Tất cả 4 lồi có thể thụ phấn chéo lẫn với nhau, hạt nảy mầm tốt, F1 sinh

w
do

trưởng tốt [1, tr 24].

d
oa
nl

* Đặc điểm sinh học cây dưa vàng:
Dưa vàng hay còn gọi là dưa bở, dưa nứt, dưa hồng, (danh pháp hai phần:

nv

a
lu

Cucumis melo) là một loại dưa thuộc họ bầu bí (Cucurbitaceae), là lồi cây có
thân mọc bò, ra quả. Dưa vàng cũng là loại cây cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho

an

ll

fu

cơ thể, có nhiều tác dụng trong việc giải khát, trị hiệu quả một số chứng bệnh theo

oi

m

quan điểm của Y học dân gian. Dưa lê được trồng tương đối phổ biến ở Việt Nam

nh

và được dùng làm nguyên liệu cho một số bài thuốc hoặc thức uống giải khát.

at

Dưa vàng là cây có thân mọc bị, phủ lơng ngắn, tua cuốn đơn. Lá dưa lớn,

z

z

hình tim ở gốc, gần hình trịn hoặc hình thận, có 3 góc hay 3 - 7 thuỳ thường nhỏ,

@

ai

lá có lơng ngắn cứng [14].

gm

trịn, tù, có răng cưa, hai mặt lá có lơng mềm, trên mặt dưới cũng có lơng, cuống

l.c

om

Hoa của dưa có màu vàng, hoa đực xếp thành bó, hoa cái mọc riêng lẻ.

an

Lu

Quả đa dạng, hình dáng và màu sắc khác nhau tuỳ theo từng thứ, phần nhiều có
vỏ vàng sọc xanh, nhẵn bóng hoặc có lơng tơ mềm, thịt dưa màu vàng ngà, gồm

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

10
chất bột mịn, bở, mềm, mùi thơm, ruột quả có nước dịch màu vàng, vị ngọt mát,
màng hạt màu trắng [14].
Thịt quả dưa vàng có vị ngọt, có tính hàn, có cơng năng thanh nhiệt, giải
khát, lợi tiểu. Đây là loại quả bổ dưỡng, giải khát rất tốt trong mùa hè nóng bức.
Cuống dưa vàng có tính hàn, có vị đắng, có độc, có cơng năng gây nơn, tống các
thứ tồn tích trong dạ dày ra. Dây cây dưa vàng đem phơi khơ có tác dụng thơng
kinh, hoạt lạc, dùng để chữa chứng bế kinh ở phụ nữ. Nói chung, tất cả các bộ
phận của cây dưa vàng như dây, lá, cuống, thịt quả và hạt đều có thể dùng làm
thuốc chữa bệnh. Bộ phận hay được sử dụng nhất là cuống và hạt dưa [ 14].

lu

1.3. Giá trị dinh dưỡng của dưa và ý nghĩa kinh tế của dưa

an

1.3.1. Giá trị dinh dưỡng của dưa

va
n

Các loại dưa nói chung và dưa vàng nói riêng là loại thực phẩm cần thiết

p
ie
gh
tn
to

trong đời sống hằng ngày. Dưa được coi là nhân tố quan trọng đối với sức khỏe

và đóng vai trò chống chịu với bệnh tật. Theo kết quả nghiên cứu của nhiều
nhà dinh dưỡng học trong và ngoài nước thì khẩu phần ăn của người Việt Nam

w
do

cần khoảng 2300 -2500 Calo năng lượng hằng ngày để sống và hoạt động [4 tr

d
oa
nl

2].

Ngoài nguồn năng lượng cung cấp từ lương thực, dưa góp phần đáp ứng

a
lu

nv

nhu cầu dinh dưỡng cho cơ thể con người. Dưa không chỉ đảm bảo cung cấp chỉ

an

số Calo trong khẩu phần ăn mà còn cung cấp cho cơ thể con người các loại vitamin

fu

ll

và các loại đa, vi lượng không thể thiếu được cho sự sống của mỗi cơ thể. Hàm

m

oi

lượng vitamin trong dưa khá cao lại dễ kiếm. Cây dưa có giá trị dinh dưỡng cao.

at

nh

Tuy nhiên giá trị dinh dưỡng của dưa lê phụ thuộc nhiều vào giống dưa.

z

Dưa vàng là nguồn chứa chất chống oxy hóa dạng polyphenol, là chất có lợi

z

@

cho sức khỏe trong việc phòng chống bệnh ung thư và tăng cường hệ miễn dịch.

l.c

mạc và hạn chế các nguy cơ tim mạch.

ai

gm

Các chất này điều tiết sự tạo thành nitric oxit, một chất quan trọng đối với nội

om

Dưa vàng cung cấp nguồn vitamin C dồi dào. Trong dưa hàm lượng nước

an

Lu

chiếm tới 90%. Trong dưa hàm lượng nước chiếm tới 90%. Trong dưa cịn có

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11
một số chất như: chất xơ (0,9g), chất béo (0,19g), axit pantothenic (0,105g),
VTM E (0,05mg), VTM K (2,5mg)…
Bảng 1.1: Thành phần dinh dưỡng trong 100g dưa vàng
Chất dinh dưỡng
Năng lượng
34 kcal

Khoáng (mg)
Phospho
15

Vitamin (mg)
A
169

Đường

7,86 g

Magie

12

C

36.7

Carbohydrat

8,16 g

Canxi

9

B9

21

Protein

1,84 g

Sắt

0.21

K

2.5

Chất béo

0,19 g

Kẽm

0.18

B3

0.734

lu
an

- Không chỉ là một loại trái cây giải khát mùa hè, dưa vàng còn cung cấp

n

va

cho con người nhiều chất dinh dưỡng gồm nhiều năng lượng và đường, các chất

p
ie
gh
tn
to

khoáng (P, Mg,Ca, Fe…) cùng nhiều loại Vitamin bổ dưỡng (A, C, B9, K…).
- Dưa vàng có hàm lượng vitamin A, B, C và chất khống như magiê,

natri khá cao, khơng có cholesterol

w
do

- Về mặt y học:

d
oa
nl

Các nhà nghiên cứu đã kết luận rằng chiết xuất SOD( superoxide
dismutase) trong dưa giúp thúc đẩy mạnh hoạt động chống oxy hóa và làm giảm

nv

a
lu

căng thẳng.

an

Vì có chứa nhiều kali, dưa vàng giúp điều hịa huyết áp tốt và có thể giúp

fu

ll

ngăn ngừa được triệu chứng đột quỵ. Chất kali có trong loại trái cây này có thể

m

oi

giúp ngăn ngừa bệnh sỏi thận. Dưa vàng có một hàm lượng chất xơ khá cao và vì

at

nh

vậy nó giúp giảm nhẹ được chứng táo bón. Các nhà nghiên cứu tin rằng loại trái

z

cây này có thể ngăn ngừa sự lão hóa của xương trong cơ thể con người. Dưa

z

@

vàng giàu vitamin C, đó cũng là một chất chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa các

ai

gm

bệnh về tim mạch và thậm chí cả ung thư. Bên cạnh đó dưa vàng có chứa chất

l.c

beta-carotene. Sự kết hợp giữa beta-carotene và vitamin C có thể giúp ngăn ngừa

om

được nhiều căn bệnh mãn tính. Nước ép dưa vàng cũng có thể giúp ngăn ngừa

an

Lu

được tình trạng khó thở, giảm được sự mệt mỏi, chữa được chứng mất ngủ.
Bên cạnh đó, với một hàm lượng axit folic cao, dưa vàng rất có lợi cho phụ nữ

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12
mang thai, nó giúp cho bào thai khỏe mạnh. Nó cũng giúp ngăn ngừa bệnh
ung thư cổ và chứng loãng xương, chống lại sự suy nhược của cơ thể.
Ngồi những lợi ích về sức khỏe, dưa vàng cũng là một thực phẩm rất tốt
cho làn da vì nó có chứa nhiều vitamin A.
1.3.2. Ý nghĩa kinh tế của dưa
Cây dưa vàng là loại cây ăn quả có hiệu quả kinh tế cao và là mặt hàng

xuất khẩu quan trọng của nhiều nước như Mỹ, Brazil, …
Đồng thời đây cũng là loại cây trồng quan trọng trong kế hoạch chuyển
dịch cơ cấu cây trồng của nhiều địa phương bởi kỹ thuật trồng dưa đơn giản, cho

lu

năng suất cao, có thị trường tiêu thụ khá lớn và ổn định.

an

Tại Vĩnh Phúc: Việc trồng loại dưa áp dụng quy trình quản lý cây trồng

n

va

tổng hợp (ICM) bằng quản lý dịch hại hợp lý, xử lý môi trường đất trước khi

p
ie
gh
tn
to

trồng, cây sạch bệnh, mơi trường thơng thống và giữ vệ sinh đồng ruộng, bón phân

theo đúng quy trình. Kết quả cho thấy năng suất thu hoạch đạt từ 7,5 đến 8 tạ/sào,
thu nhập cao gấp bốn lần so với trồng lúa trên cùng một đơn vị diện tích [15].

w

do

Thị trấn Thịnh Long (Hải Hậu) có gần 380ha đất chuyên màu. Để khai

d
oa
nl

thác tiềm năng đất đai, những năm gần đây, nông dân thị trấn đã mạnh dạn đưa
cây dưa lê siêu ngọt vào trồng. Qua mấy vụ triển khai cho hiệu quả kinh tế cao,

a
lu

cây dưa lê siêu ngọt đang được nơng dân thị trấn mở rộng diện tích trồng. Dưa lê

nv

an

Thịnh Long đã có thương hiệu tại các chợ nên thương lái đến tận ruộng mua với

ll

fu

giá 10-12 nghìn đồng/kg. Bình quân mỗi sào dưa cho thu hoạch khoảng 1-1,2 tấn

oi

m

quả, trừ chi phí cịn thu lãi khoảng 9-12 triệu đồng/sào. Nhiều nơng dân trồng

at

nh

dưa lê ở Thịnh Long có mức thu lãi cao như các ông Phạm Văn Tới, Nguyễn Văn

z

Hậu 180-200 triệu đồng/vụ; Vũ Văn Tài 150 triệu đồng/vụ. Cây dưa lê siêu ngọt

z

đang trở thành “cây làm giàu” cho nhiều nông dân ở Thịnh Long, nên được

@

gm

nghiên cứu nhân rộng ra các địa phương khác trong tỉnh [16].

ai

Mơ hình trồng dưa vàng trong nhà lưới cải tiến đang mang lại hiệu quả

l.c

om

cho bà con nông dân ở nhiều địa phương. Áp dụng mơ hình này, bà con khơng

an

Lu

cần một hệ thống nhà kính, nhà lưới kiên cố để trồng dưa, đồng thời lại rất cơ
động và hạn chế thấp nhất dịch bệnh hại cây. Nhờ vậy, giúp người trồng giảm chi

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13
phí, tăng năng suất và hiệu quả kinh tế. Mỗi ha trồng khoảng 2,5 vạn – 3 vạn cây
dưa. Như vậy, chúng ta có thể thu hoạch xấp xỉ 60tấn dưa (ít nhất 40 tấn). Với
giá bán 15-25.000đ/kg như hiện nay, 1ha dưa thu nhập tới vài trăm triệu. Trừ
chi phí đầu tư đi thì chỉ khoảng 1.5- 2 năm là người trồng có thể hồn vốn. Hiện

nay, mơ hình trồng dưa chất lượng cao như dưa lưới khá phổ biến ở nhiều địa
phương. Việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất dưa lưới tạo ra sản phẩm
chất lượng, sạch bệnh và an toàn thực phẩm đang là hướng phát triển mới, bền
vững. Mơ hình này giúp đẩy mạnh sản xuất tiến tới nền nông nghiệp công nghệ
cao, góp phần nâng cao thu nhập cho người sản xuất.

lu

Hải Dương: Vụ xuân hè năm nay, huyện Gia Lộc trồng gần 300 ha dưa lê.

an

Đến nay, nhiều diện tích dưa lê ở Gia Lộc (Hải Dương) đã cho thu hoạch lứa quả

n

va

đầu với giá bán tại ruộng từ 15-20 nghìn đồng/kg, cao hơn so với vụ xuân hè năm

p
ie
gh
tn
to

trước 4.000 - 5.000 đồng/kg. Đặc biệt, các giống dưa như: Nơng hữu, F1 Kinh
Đơ Mật Bảo có năng suất cao, quả ngọt, cùi dày, ít bị sâu bệnh, được trồng nhiều
tại các xã Gia Xuyên, Hồng Hưng, Lê Lợi, Phạm Trấn và đang được bán với giá

w
do

20 nghìn đồng/kg, cao hơn so với các giống dưa khác 2.000 - 3.000 đồng/kg. Với

d
oa
nl

giá bán trên, người trồng dưa lê ở Gia Lộc thu lãi từ 4 - 5 triệu đồng/sào [17].
Trồng Dưa vàng Kim Cô Nương bằng phương pháp tưới nhỏ giọt thủy

a
lu

canh trong nhà lưới là phương pháp được ứng dụng khoa học và cơng nghệ tiến

nv

an

tiến có nhiều ưu việt, tính cơ động cao, dễ chăm sóc, quản lý sâu bệnh hại,.…

ll

fu

Nhờ vậy, người trồng có thể giảm được chi phí đầu tư, đảm bảo được năng suất,

oi

m

chất lượng và đem lại hiệu quả kinh tế cao. Theo tính tốn của các nhà chun

at

nh

mơn, trong điều kiện sinh thái của tỉnh Lạng Sơn có thể trồng mỗi năm 2 vụ

z

dưa, kết hợp với 1 vụ trồng cây khác. Với phương pháp canh tác như vậy, trên

z

1 sào đất mỗi năm bà con trồng từ 700 – 800 cây dưa/vụ kết hợp 1 vụ trồng ớt

@

gm

ngọt, hoặc cà chua hay hoa tươi có thể cho thu nhập trên 70 triệu đồng. Giống

ai

Dưa vàng Kim Cô Nương đã được trồng thành công ở Lạng Sơn, hứa hẹn đây

l.c

om

là một giống dưa mới đem lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân trên địa

an

Lu

bàn tỉnh [18].

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

14
Ở đầu năm 2015với mỗi ha trồng dưa vàng Kim Cơ Nương, trừ chi phí
nơng dân thu khoảng 250 triệu đồng. Kim Cô Nương là dưa đặc sản, vì thế nhu
cầu thị trường đối với loại dưa này rất lớn. Nhờ vậy mà nhiều nông dân ở các
tỉnh Đồng bằng sơng Cửu Long có nguồn thu nhập đáng kể. Hiện tại, dưa Kim

Cô Nương được thu mua với giá 20.000 đ/kg Thời gian qua, các loại dưa tròn và
dưa trái dài đa phần đều rơi vào cảnh được mùa, rớt giá. Trong khi đó, dưa Kim
Cơ Nương ln bán được giá cao lại ổn định, khơng gặp khó về đầu ra. Nhờ loại
dưa này mà rất nhiều hộ dân có được cuộc sống sung túc. Được biết, dưa Kim Cô
Nương từ khi trồng đến thu hoạch khoảng từ 60 – 70 ngày. Bình quân năng suất

lu

đạt từ 1,8 – 2 tấn/cơng, có hộ đạt đến 2,5 tấn/cơng. Một hộ dân cùng ở ấp 7, xã

an

Long Trị - Long Mỹ - Hậu Giang cũng đang thu hoạch dưa bán với giá tăng hơn

n

va

6.000 đ/kg so với năm trước cho biết, tuy dưa Kim Cơ Nương năm nay năng suất

p
ie
gh
tn
to

có giảm chút ít, nhưng bù lại giá tăng hơn vài ngàn đồng/kg. Trồng loại dưa này

bán với giá 10.000đ/kg là đã có lãi, cịn với giá như hiện tại thì nông dân coi như
trúng đậm [19].

w
do

1.4. Điều kiện ngoại cảnh

d
oa
nl

Trong suốt thời gian sinh trưởng và phát triển, cây dưa chịu tác động của
nhiều yếu tố ngoại cảnh như: nhiệt độ, ánh sáng, nước, đất đai.

a
lu

* Về nhiệt độ và nước

nv

an

Nhiệt độ thích hợp 17 – 330C, phạm vi tối thích tương đối rộng cho nên có

ll

fu

thể gieo trồng ở hầu hết các tháng trong năm trừ những ngày giá rét (<150C). Do

oi

m

đó thời vụ gieo trồng cây này có thể kéo dài từ giữa mùa xuân tới giữa mùa thu

at

nh

hằng năm. Nhưng thời vụ gieo trồng chính của nhiều nơi lại là khoảng tháng 2-3

z

dương lịch và được thu quả từ quãng tháng 5 - 6.

z

Độ ẩm đất thích hợp 75 – 80%. Dưa vàng ưa thời tiết mát mẻ, không trồng

@

l.c
om

* Về ánh sáng

ai

tưới quá ẩm và không để đọng nước.

gm

được ở vụ có nền nhiệt độ cao, thời kỳ quả đậu được 15-20 ngày không được

an

Lu

Cũng như các loại dưa khác, khi trời âm u, ít ánh sáng, lại có mưa phùn thì
cây con ( 2- 3 lá thật) dễ bị mắc bênh thối nhũn, lở cổ rễ. Cây dưa vàng cũng

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si