Sử dụng hợp đồng tương lai phòng ngừa rủi ro cho sản phẩm cao su của công ty cổ phần công nghiệp cao su miền Nam Caosumina

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA SAU ĐẠI HỌC

TIỂU LUẬN
SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI PHÒNG NGỪA RỦI RO
CHO SẢN PHẨM CAO SU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN CÔNG NGHIỆP
CAO SU MIỀ NAM CAOSUMINA
N

Giảng viên hướng dẫn: TS. Mai Thu Hiền
Học viên thực hiện: Nhóm 11:
09.Tạ H ồng Châu
16. Phạm Phương Dung
20. Dương Thị Hương Giang
21. Vũ Thị Thu Hà

Hà Nội - Năm 2013


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 2
I.Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................... 2
II.Mục tiêu nghiên cứ u của đề tài ........................................................................ 3
III.Đối tư ợng và phạm vi nghiên cứ u .................................................................. 3
IV.Kết cấu của đề tài ............................................................................................. 3
NỘI DUNG................................................................................................................... 5

CHƯƠNG 1: TỔN G QUAN VỀ HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI ......................... 5
I.Công cụ tài chính phái sinh (Derivatives) .................................................. 5
II.Hợp đồng tư ơng lai (Futures contract) .................................................... 11
CHƯƠNG II: ÁP DỤNG HỢ P ĐỒ NG TƯƠNG LAI ĐỂ PHÒNG NG ỪA
RỦI RO BIẾN ĐỘ NG GIÁ CAO SU TẠI CÔNG TY CASUMINA............................ 20
I.Tổng quan về cơng ty CASUMINA ......................................................... 20
II.Quy trình giao dịch hợp đồng tương lai của công ty. ............................ 21
III.M ua b án cao su bằng hợp đồng tư ơng lai qua TOCOM...................... 24
IV.Ứng dụng hợp đồng tương lai trong giao dịch kinh doanh cao su tại
công ty ..................................................................................................................................... 24
CHƯƠNG III: GIẢI PHÁ P TRONG VIỆC SỬ D ỤN G HỢP ĐỒN G
TƯƠNG LAI ĐỂ PHÒN G NGỪA RỦI RO BIẾN ĐỘN G GIÁ CAO SU TẠI CÔNG
TY CASUM INA.................................................................................................................... 28
I.Dự báo nhu cầu cao su của thị trường thế giới và khả năng cung cấp
của Việt Nam......................................................................................................................... 28
II.Những khó khăn và hạn chế khi tham gia giao dịch hợp đồng tương lai
của công ty. ............................................................................................................................. 30
III.Giải pháp đối với công ty. ....................................................................... 31
LỜI KẾT LUẬN ........................................................................................................ 33
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 34

Nhóm 11 – 19 A TCNH

1


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền
PHẦN MỞ ĐẦU

I.Tính cấp thiết của đề tài.
Cao su là cây công nghiệp chủ lực, một trong mười mặt hàng xuất khẩu chủ yếu
của nước ta hiện nay. Sản phẩm cao su Việt Nam chủ yếu dùng để xuất khẩu (90%),
tuy nhiên chúng ta mới xuất khẩu mủ cao sơ chế. Sau 5 năm gia nhập Tổ chức Thương
mại thế giới, ngành cao su Việt Nam cũng có nhiều thay đổi bao gồm cả tích cực và
tiêu cực. Để có thể phát triển bền vững ngành cao su, một hệ thống các giải pháp đồng
bộ nên được triển khai và thực hiện. Bên cạnh công tác dự báo cung, cầu, diện tích,
sản lượng cao su của Việt Nam và các đối thủ cạnh tranh hết sức quan trọng và cần
thiết, cịn cần có các cơ chế để bảo hộ giá cả cho nhà sản xuất xuất khẩu nông sản, các
nước thường sử dụng thành công một biện pháp là xây dựng thị trường giao dịch hợp
đồng tương lai hàng hóa nơng sản để các chủ thể có thể là nhà sản xuất, xuất khẩu
nông sản tham gia giao dịch để san sẻ rủi ro về giá cả hàng hóa cho đối tác khác trên
thị trường đó và cho thị trường quốc tế. Các hợp đồng này thực hiện thông qua các
trung tâm giao dịch hàng hoá tập trung lớn như tại Tokyo (TOCOM ), Băng Kốc
(AFET), Thượng Hải (SHFE). Vì vậy khơng lý do gì Việt Nam khơng áp dụng hình
thức này khi mà sự phát triển sản phẩm giao dịch cho các hàng hoá Việt Nam là điều
tất yếu và cần thiết tương ứng với giai đoạn phát triển kinh tế và hội nhập hiện nay.
Sự biến động bất thường của giá các mặt hàng xuất khẩu Việt Nam nói chung
và ngành hàng cao su nói riêng đã ảnh hưởng đến sự tình hình kinh doanh của tồn
ngành cũng như Công ty cổ phần công nghiệp cao su miền nam CASUM INA, đặt ra
yêu cầu bức thiết đó là cần có những cơng cụ bảo hiểm trong kinh doanh, đảm bảo cho
sự phát triển bền vững lâu dài và hình thức mà cơng ty cần hướng tới áp dụng đó là sử
dụng hợp đồng tương lai (Futures Contract) để phòng ngừa rủi ro về giá.
Hiện tại, Casumina đã liên kết đầu tư vào các công ty trồng cao su để phòng
ngừa rủi ro về giá cả. Hiệu quả đầu tiên của việc liên kết là Casumina có thể giành ưu
thế về quyền mua. Hiện nay, Casumina nắm giữ 10% cổ phần của Cơng ty Cao su
Phước Hịa và đầu tư vào các cơng ty khai thác cao su có tiếng khác, chẳng hạn Cao su
Đà Nẵng, Cao su Đồng Phú. Mục đích tiếp theo là hạn chế rủi ro về giá nhằm tạo lợi
thế cạnh tranh. Mối quan hệ rõ nét giữa doanh nghiệp trồng và doanh nghiệp chế biến

cao su là giá cả. Khi giá cao su thiên nhiên tăng, giá thành phẩm thường tăng ngay lập
tức. Tuy nhiên, bằng cách hợp tác với các doanh nghiệp trồng cao su, khi giá cao su
thiên nhiên tăng cao doanh nghiệp trồng cao su có thể chậm tăng giá đối với Casumina
Nhóm 11 – 19 A TCNH

2


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

(thường là sau 3 tháng). Đây rõ ràng là lợi thế lớn của Casumina so với các doanh
nghiệp chế biến khác.
Nhận thấy tầm quan trọng của trung tâm giao dịch hàng hố tập trung, chúng
tơi đã nghiên cứu hợp đồng tương lai, lợi ích, khó khăn và kỹ thuật vận hành của thị
trường này nhằm giúp cho công ty phần nào có được cái nhìn tổng quan và hiểu rõ
hơn về hình thức giao dịch này trên thế giới cũng như Việt Nam hiện nay cùng với
những giải pháp để cơng ty có thể thực hiện những giao dịch này trong tương lai. Đó
là lý do cho đề tài:
“Sử dụng hợp đồng tương lai phòng ngừa rủi ro cho sản phẩm cao su của
Công ty cổ phần công nghiệp cao su miền Nam ”
II.Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
 Tổng quan về cơng cụ phịng chống rủi ro biến động giá đang được sử dụng
trên thế giới: sản phẩm p hái sinh trên thị trường hàng hóa.
 Tổng quan về thị trường cao su những năm gần đây trên thế giới và Việt
Nam; xác định rủi ro mà ngành đang đối mặt đó là biến động giá cao su.
 Tìm hiểu khái niệm, mục đích, kỹ thuật vận hành và những lợi ích từ việc sử
dụng hợp đồng tương lai cho giao dịch bn bán cao su, qua đó phục vụ cho cơng
cuộc phịng chống rủi ro sự biến động giá cả cao su trong giai đoạn hiện nay.

 Đánh giá sự cần thiết, khả năng sử dụng hợp đồng tương lai và phân tích
tình hình ứng dụng giao dịch hợp đồng tương lai của công ty để nhận định những kết
quả đạt được cùng với những khó khăn, hạn chế trong quá trình tham gia giao dịch.
III.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu tình hình ứng dụng Hợp đồng tương lai vào giao dịch buôn
bán cao su trong phạm vi chi nhánh công ty thực phẩm miền bắc CASUM INA để đánh
giá xem hiệu quả sử dụng hợp đồng tương lai mang lại lợi ích gì cho q trình kinh
doanh của cơng ty.
Qua đó đưa ra những giải pháp để áp dụng hiệu quả hình thức này cho các
doanh nghiệp kinh doanh cao su nói chung và cơng ty CASUMINA nói riêng.
IV.Kết cấu của đề tài
Đề tài gồm các mục:
Chương 1: Tổng quan về hợp đồng tương lai
Nhóm 11 – 19 A TCNH

3


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

Chương 2: Áp dụng hợp đồng tương lai để phòng ngừa rủi ro biến động giá
cao su tại công ty CASUMINA.
Chương 3: Giải pháp trong việc sử dụng Hợp đồng tương lai để phòng ngừa
rủi ro biến động giá cao su tại cơng ty CASUMINA.

Nhóm 11 – 19 A TCNH

4

Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền
NỘI DUNG

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HỢP ĐỒN G TƯƠNG LAI
I.Cơng cụ tài chính phái sinh (Derivatives)
1.Khái niệm
Cơng cụ tài chính phái sinh được hiểu là những cơng cụ được phát hành trên cơ
sở những cơng cụ tài chính đã có như cổ phiếu, trái phiếu nhằm nhiều mục tiêu khác
nhau như phân tán rủi ro tiềm ẩn, bảo vệ lợi nhuận hoặc tạo ra lợi nhuận của các giao
dịch được chia sẻ cho các bên. Các chứng khoán phái sinh sẽ là đòn bẩy, làm tăng
nhiều giá trị các đối tượng đầu tư như cổ phiếu, trái phiếu hoặc để đảm bảo rằng nếu
giá cổ phiếu, trái phiếu có thay đổi bao nhiêu thì giá của các cơng cụ phái sinh vẫn sẽ
được duy trì ở mức ban đầu.
Thị trường các chứng khoán phái sinh là thị trường phát hành và mua đi bán lại
các chứng từ tài chính như quyền mua cổ phiếu, chứng quyền, hợp đồng quyền chọn.
Các công cụ phái sinh rất phong phú và đa dạng nhưng có bốn cơng cụ chính là
Hợp đồng kỳ hạn (Forwards Contract), Hợp đồng tương lai (Futures Contract), Hợp
đồng quyền chọn (Options Contract) và Hợp đồng hóan đổi (Swaps Contract).
2.Các sản phẩm hàng hóa phái sinh
2.1.Hợp đồng kỳ hạn (Forwards Contract)
Hợp đồng kỳ hạn là hợp đồng mua hay bán một số lượng nhất định đơn vị tài
sản cơ sở ở một thời điểm xác định trong tương lai theo một mức giá xác định ngay tại
thời điểm thỏa thuận hợp đồng. Thời điểm xác định trong tương lai gọi là ngày thanh
toán hợp đồng hay ngày đáo hạn. Thời gian từ khi ký hợp đồng đến ngày thanh toán
gọi là kỳ hạn của hợp đồng. Giá xác định áp dụng trong ngày thanh toán hợp đồng gọi
là giá kỳ hạn.

(theo www .wikipedia.org)
Ví dụ: Tình hình giá cao su trên thị trường Việt Nam thường bất ổn và dao
động tùy thuộc vào tình hình giá cao su trên thị trường thế giới và tình hình thời tiết.
Để tránh tình trạng bất ổn, nhà xuất khẩu cao su có thể thương lượng và ký hợp đồng
mua cao su kỳ hạn với nơng dân. Ví dụ, vào đầu vụ, cơng ty A ký hợp đồng kỳ hạn 6
tháng mua của ông X 20 tấn cao su với giá thỏa thuận trước là 15 triệu đồng/ tấn. Ông
X được gọi là người bán, công ty A là người mua trong hợp đồng kỳ hạn. Sau 6 tháng
Nhóm 11 – 19 A TCNH

5


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

ông X phải bán cho công ty A 20 tấn cao su với giá thỏa thuận trước là 15 triệu
đồng/tấn và công ty A phải mua 20 tấn cao su của ơng X với giá đó, cho dù giá cao su
trên thị trường sau 6 tháng là bao nhiêu đi chăng nữa. Với giá thỏa thuận biết trước và
cố định, cả ơng X và cơng ty A đều có được sự an tâm khỏi phải lo lắng về sự biến
động giá cao su trên thị trường.
2.2.Hợp đồng tương lai ( Futures Contract)
Hợp đồng Futures là một thỏa thuận để mua hoặc bán một tài sản vào một thời
điểm xác định chắc chắn trong tương lai với một mức giá xác định.
(theo www .wikipedia.org)
Ví dụ: Cơng ty A ký hợp đồng xuất khẩu cao su cho công ty B giao tháng
2/2014 là 100 tấn giá 2.726,8 USD/ tấn. Như vậy, đến thời điểm giao hàng, công ty A
phải bán cho công ty B 100 tấn cao su đó với giá 2.726,8 USD/ tấn và công ty B phải
mua 100 tấn cao su với giá đó cho dù giá cao su vào thời điểm đó là bao nhiêu đi
chăng nữa.

2.3.Hợp đồng quyền chọn (Options Contract)
Options là quyền bán hoặc mua một hạng mục hàng hố cụ thể nào đó như: cổ
phiếu, kim loại quý hoặc trái phiếu Kho bạc, các hợp đồng mua bán tương lai và hàng
hóa theo một giá đã xác lập trước trong một khoản thời gian nào đó. (theo
www .wikipedia.org)
Có hai loại hợp đồng quyền chọn: Hợp đồng quyền chọn mua (Call Option) và
hợp đồng quyền chọn bán (Put Option).
Quyền chọn mua
Người mua quyền chọn trả một khoản tiền (gọi là phí quyền chọn) cho người
bán. Người mua sẽ có quyền được mua (khơng bắt buộc mua) một lượng tài sản nhất
định theo một mức giá thoả thuận trước, tại một thời điểm xác định trong tương lai.
Người bán nhận phí quyền chọn có trách nhiệm phải bán một lượng tài sản như đã
thoả thuận cho người mua, theo mức giá đã thoả thuận, vào thời điểm xác định trong
tương lai (hoặc trước thời điểm đó) khi người mua muốn thực hiện quyền chọn mua.
Ví dụ: Giá cổ phiếu của ngân hàng AB tại thời điểm hiện tại là 100.000
đồng/cổ phiếu, nhà đầu tư sau khi phân tích đưa ra dự báo giá cổ phiếu sẽ lên khoảng
200.000 đồng. Hiện tại, nếu muốn mua 1000 cổ phiếu của AB thì nhà đầu tư phải bỏ
ra 100.000.000 đồng để mua nó. Giả sử sau một thời gian giá cổ phiếu khơng đúng
như dự báo bị giảm xuống cịn 60.000 đồng thì nhà đầu tư bị lỗ: 40.000.000 đồng.
Trong trường hợp này, để vừa giảm thiểu rủi ro mà vẫn thực hiện theo dự báo, nhà đầu
Nhóm 11 – 19 A TCNH

6


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

tư sẽ đầu tư vào Quyền chọn mua, cụ thể: mua 1000 cổ phiếu của AB với giá 100.000

đồng/cổ phiếu, trong thời gian 3 tháng với mức phí quyền chọn là 20.000 đồng/cổ
phiếu x 1000 cổ phiếu = 20.000.000 đồng. Trong thời gian 3 tháng trên, nếu giá cổ
phiếu AB tăng như dự báo lên mức 200.000 đồng/cổ phiếu thì bạn sẽ thu được: 1000
cổ phiếu x 200.000 đồng = 200.000.000 đồng tức là bạn lãi 100.000.000 đồng –
20.000.000 đồng phí mua quyền chọn = 80.000.000 đồng. Trong trường hợp giá cổ
phiếu của A B không tăng mà liên tục giảm cho đến hết thời gian 3 tháng thì nhà đầu tư
có quyền khơng thực hiện việc mua của mình và chỉ chịu mất 20.000.000 đồng tiền
phí quyền chọn mua.
Quyền chọn bán
Người nắm giữ một lượng tài sản mua phí quyền chọn bán của nhà cung cấp
quyền chọn bán để đảm bảo rằng tài sản của mình sẽ chắc chắn được bán ở một mức
giá nhất định trong tương lai.
Ví dụ: Nhà đầu tư là người nắm giữ 1000 cổ phiếu của AB trên với mức giá thị
trường hiện tại là 100.000 đồng/cổ phiếu. Nhà đầu tư lo lắng về giá cổ phiếu có thể
giảm xuống cịn 70.000 đồng/cổ phiếu thì sẽ bị mất 30.000.000 đồng. Nhà đầu tư sẽ
mua quyền chọn bán với mức phí 20.000 đồng/cổ phiếu = 20.000.000 đồng để đảm
bảo rằng cổ phiếu của mình lúc nào cũng có thể bán được 100.000 đồng/cổ phiếu. Tức
là nếu như giá cổ phiếu giảm xuống dưới 100.000 đồng/cổ phiếu thì nhà đầu tư có thể
sẽ có lợi vì được bán cổ phiếu ở mức cao hơn mức giá của cổ phiếu đó trên thị trường
vào thời điểm đó.
2.4.Hợp đồng hoán đổi (Swaps Contract)
Hợp đồng hoán đổi là một cam kết song phương, theo đó các nhà đầu tư sẽ
trao cho nhau vào một ngày nhất định một số lượng nhất định đồng tiền của một quốc
gia A để lấy một số lượng nhất định đồng tiền của quốc gia B đã được quy đổi theo tỷ
giá ngoại tệ hiện tại trong một thời hạn xác định, với điều hứa hồn lại vốn khi đến kỳ
hạn.(theo www .wikipedia.org)
Ví dụ: Để có đủ ngoại tệ là đơ la Mỹ cho hoạt động đầu tư tại thị trường M ỹ,
Công ty A của Việt Nam đã thoả thuận một Hợp đồng hốn đổi với Cơng ty B của
M ỹ, theo đó Công ty B chuyển cho Công ty A một lượng USD nhất định, đổi lại Công
ty A sẽ cung cấp đồng Việt Nam cho hoạt động đầu tư của Công ty B tại Việt Nam.

3.Vai trị của cơng cụ tài chính phái sinh
 Quản trị rủi ro
Nhóm 11 – 19 A TCNH

7


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

Thị trường sản phẩm phái sinh cho phép những người muốn làm giảm rủi ro
của mình chuyển giao rủi ro cho những người sẵn sàng chấp nhận nó, đó là những nhà
đầu cơ. Vì vậy, thị trường này rất có hiệu quả trong việc phân phối lại rủi ro giữa các
nhà đầu tư, khơng có ai cần phải chấp nhận một mức rủi ro khơng phù hợp với bản
thân mình. Và cũng vì thế mà họ sẵn sàng cung cấp nhiều vốn hơn cho thị trường tài
chính, điều này tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển, phát huy khả năng huy động
vốn và giảm chi phí sử dụng vốn. Bên cạnh đó, thị trường các sản phẩm phái sinh
cũng là một công cụ hiệu quả cho hoạt động đầu cơ. Bởi người muốn phịng ngừa rủi
ro phải tìm được một người khác có nhu cầu đối lập hồn tồn với mình, tức là rủi ro
của người muốn phịng ngừa rủi ro phải được hấp thụ bởi các nhà đầu cơ. Tại sao các
giao dịch này lại có thể được thực hiện, khi mà thực tế rõ ràng là khi một bên có lợi thì
tất yếu bên cịn lại sẽ không thể tránh khỏi những thiệt hại? Bởi mỗi nhà đầu tư có một
“khẩu vị rủi ro” khác nhau, khả năng chấp nhận rủi ro cũng khác nhau. Tuy nhiên, ai
cũng có mong muốn là giữ cho các khoản đầu tư của mình ở một mức rủi ro có thể
chấp nhận được. Và thế là họ gặp nhau và tiến hành việc chuyển giao một phần rủi ro
của mình cho đối tác.
 Thơng tin hiệu quả hình thành giá
Các thị trường kỳ hạn và tương lai là nguồn thông tin quan trọng đối với giá cả.
Đặc biệt, thị trường tương lai được xem là một công cụ chủ yếu để xác định giá giao

ngay của tài sản. Điều này khơng hề bất bình thường, bởi có rất nhiều hàng hoá được
giao dịch trên thị trường tương lai nhưng thị trường giao ngay của nó rất rộng lớn và
phân tán nên rất khó có thể xác định được giá giao ngay của chúng. Ở đây, thường giá
tương lai của những giao dịch sớm nhất sẽ được xác định là giá giao ngay. Thêm nữa,
thị trường giao sau trên thế giới thường nhộn nhịp hơn nên các thơng tin do nó cung
cấp có tính tin cậy cao hơn. Những thơng tin được cung cấp trên thị trường phái sinh
dù trực tiếp hay gián tiếp đều góp phần hình thành giá giao ngay trong tương lai một
cách có hiệu quả mà những người tham gia thị trường có thể chốt lại trong giới hạn
chấp nhận của mình.
 Các lợi thế về hoạt động và tính hiệu quả.
Thứ nhất, chi phí giao dịch thấp hơn. Điều này làm cho việc chuyển hướng từ
các giao dịch giao ngay sang phái sinh ngày càng dễ dàng và hấp dẫn hơn.
Thứ 2, tính thanh khoản cao hơn hẳn so với thị trường giao ngay. Trước hết đó
là yêu cầu một mức vốn để tham gia thị trường là tương đối thấp. Thêm nữa, tỷ suất
sinh lời và rủi ro có thể được điều chỉnh ở bất cứ mức độ nào như mong muốn.
Nhóm 11 – 19 A TCNH

8


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

Thứ 3, các giao dịch bán khống được thực hiện dễ dàng hơn. Ngồi ra, các nhà
đầu tư có thể tìm kiếm được những khoản lợi nhuận đáng kể từ chênh lệch giá, chênh
lệch lãi suất. Tất cả các chủ thể tham gia thị trường đều có thể tìm thấy lợi nhuận.
4.Mức độ áp dụng các cơng cụ tài chính ở Việt Nam hiện nay
Tại Việt Nam hiện nay thị trường phái sinh chỉ mới hình thành trên trên lĩnh
vực ngoại hối và gần đây bắt đầu trên thị trường hàng hóa (cà phê, cao su, đậu nành

của Techcombank, cà phê của BIDV, ATB), chưa xuất hiện các giao dịch trên thị
trường chứng khoán. Các giao dịch phái sinh chủ yếu là hợp đồng kỳ hạn, quyền lựa
chọn còn hợp đồng giao sau và hợp đồng hoán đổi chưa được thực hiện.
Đối với thị trường ngoại hối, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng kỳ hạn trên thị
trường ngoại hối được Ngân hàng Nhà nước cho phép từ năm 1998 theo quyết định số
17/1998/ QĐ-NHN N7 ngày 10/1/1998. Với quyết định này, cho phép các Ngân hàng
Thương mại triển khai các nghiệp vụ hoán đổi lãi suất và mua bán ngoại hối kỳ hạn
với khách hàng là các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, nhờ vậy đã giúp cho các doanh
nghiệp hạn chế được rủi ro trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế Đông Nam Á. Đến
năm 2002, được sự cho phép của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ngân Hàng Thương
M ại Cổ Phần Xuất Nhập Khẩu Eximbank đã tiến hành thí điểm giao dịch quyền lựa
chọn (Options). M ặc dù mới đưa vào giao dịch trên thị trường, cơ chế còn khá mới mẻ
nhưng bước đầu đã được nhiều khách hàng tham gia. Sang năm 2004, trước tình hình
biến động giá cà phê trên thị trường gây rủi ro cho nông dân và các công ty xuất khẩu
cà phê, Ngân Hàng Kỹ Thương đã đứng ra làm đầu mối tổ chức cho các doanh nghiệp
thực hiện giao dịch phái sinh trên thị trường London, bước đầu mang lại hiệu quả đáng
kể.
Với tình hình hoạt động của thị trường các chứng khốn phái sinh ở Việt Nam
thời gian qua có thể tổng kết được những thành tựu và hạn chế sau:
° Những thành quả bước đầu:
+ Nhận thức về các công cụ phái sinh và sự vận dụng chúng vào trong hoạt
động kinh doanh ngày càng phổ biến và hiệu quả. Bằng việc đưa các cơng cụ phái sinh
hốn đổi (Swaps), kỳ hạn (Forwards) và quyền lựa chọn (Options) vào giao dịch trên
thị trường, bước đầu Ngân hàng đã tạo được nhận thức cho khách hàng trong việc vận
dụng chúng để phục vụ cho hoạt động kinh doanh hạn chế rủi ro do biến động tỷ giá.
Trên cơ sở những thành quả đạt được trên thị trường ngoại hối hoạt động giao dịch
phái sinh được triển khai sang lĩnh vực thị trường hàng hóa, cụ thể là sản phẩm cà phê

Nhóm 11 – 19 A TCNH

9


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

trên thị trường London được Ngân Hàng Kỹ Thương Techcombank áp dụng, Ngân
hàng Á Châu thực hiện nghiệp vụ quyền lựa chọn mua bán vàng.
+ Cung ứng thêm các công cụ tài chính, góp phần làm phong phú và đa dạng
sản phẩm dịch vụ của ngân hàng trên thị trường ngoại hối. M ột số Ngân hàng năng
động giờ đây không chỉ tập trung vào những sản phẩm kinh doanh ngân hàng truyền
thống mà còn hướng tới nghiên cứu triển khai các phái sinh hiện đại.
° Những hạn chế:
+ Khối lượng giao dịch còn quá nhỏ so với như cầu thực tế: các giao dịch kỳ
hạn và giao dịch hoán đổi được triển khai từ năm 1998 đến nay nhưng khối lượng các
giao dịch này ở các Ngân hàng Thương M ại vẫn cịn rất ít, vẫn chưa tạo được sự hấp
dẫn đối với khách hàng. Điều này xuất phát từ những nguyên nhân sau: Tỷ giá giữa
USD/VND được Ngân hàng Nhà Nước can thiệp khá ổn định với mục đích hỗ trợ cho
xuất khẩu
+ Nhận thức về các cơng cụ phái sinh chưa phổ biến và chưa am hiểu sâu sắc
về các cơng cụ từ các doanh nghiệp.
+ Tính hiệu quả kém của thị trường làm cho các giao dịch phái sinh khơng phát
huy hết vai trị là cơng cụ dựa trên những biến động ngẫu nhiên của thị trường để hạn
chế rủi ro và tạo ra lợi nhuận
+ Hệ thống thông tin thị trường chưa kịp thời và đầy đủ.
+ Giao dịch phái sinh chủ yếu trên thị trường ngoại hối còn lại trên các thị
trường khác vẫn chưa hình thành hoặc trong giai đoạn phơi thai. Điều này một phần
xuất phát từ nguyên nhân về khung pháp lý điều chỉnh hoạt động giao dịch chứng
khoán phái sinh chưa đầy đủ, quyền lợi và trách nhiệm của các chủ thể tham gia chưa

được đảm bảo do đó chưa tạo được sự quan tâm của các định chế tài chính cũng như
các nhà đầu khi tham gia trên thị trường chứng khoán trong vận dụng các biện pháp để
hạn chế rủi ro và đầu tư kiếm lợi.
+ Khung pháp lý điều chỉnh các giao dịch phái sinh trên thị trường chưa được
hoàn thiện. Các giao dịch phái sinh mà các Ngân hàng Thương Mại kinh doanh trên
thị trường ngoại hối được điều chỉnh bởi các văn bản pháp lý của Ngân hàng Nhà
Nước còn lại trên các thị trường khác vẫn chưa có văn bản pháp lý nào điều chỉnh hoạt
động của các giao dịch này.
Cơng cụ tài chính phái sinh là sản phẩm của nền kinh tế hiện đại. Kỹ thuật tài
chính này địi hỏi một trình độ hiểu hiết và p hát triển nhất định của bất kỳ nền kinh tế

Nhóm 11 – 19 A TCNH

10


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

nào. Việt Nam đã gia nhập WTO, hòa chung vào hơi thở chung của nền kinh tế toàn
cầu.
Từ những nguyên nhân trên một yêu cầu cấp thiết đặt ra là chúng ta cần có một
hệ thống giải pháp tích cực để triển khai thành công kỹ thuật này trên thị trường tài
chính.
II.Hợp đồng tương lai (Futures contract)
1.Khái niệm
Hợp đồng tương lai là một hợp đồng được tiêu chuẩn hoá, được giao dịch trên
thị trường giao dịch hợp đồng tương lai để mua hay bán một số loại hàng hoá nhất
định, ở một mức giá nhất định, vào một ngày xác định trong tương lai. Ngày trong

tương lai đó gọi là ngày giao hàng, hay ngày thanh toán cuối cùng. Giá được xác định
ngay tại thời điểm kí hợp đồng được gọi là giá tương lai (Futures Price), còn giá của
hàng hố đó vào ngày giao hàng là giá quyết tốn. Dù cho thời điểm giao hàng, giá
hàng hóa trên thị trường có biến động theo chiều hướng nào chăng nữa thì giá bán theo
hợp đồng tương lai vẫn khơng thay đổi. Do vậy, hợp đồng tương lai được coi là cơng
cụ phịng ngừa rủi ro khơng chỉ cho các nhà xuất khẩu, cho người sản xuất mà cho cả
các nhà nhập khẩu.
(Nguồn: />2.Đặc điểm
Hợp đồng tương lai (HĐTL) có nhiều đặc điểm riêng biệt, khơng có ở các hợp
đồng khác. Dựa vào định nghĩa và thực tiễn, HĐTL có thể được chia thành các đặc
điểm chính sau:
 Các điều khoản trong HĐ TL được tiêu chuẩn hóa.
 Là hợp đồng song vụ, cam kết thực hiện nghĩa vụ trong tương lai.
 Được lập tại Sở Giao Dịch (SGD ) qua các cơ quan trung gian.
 Phải có tiền bảo chứng và đa số các HĐ TL đều được thanh lý trước thời
hạn.
 Các điều khoản trong HĐ TL được tiêu chuẩn hóa.
Trong Thị trường tương lai (TTTL), các hoạt động mua bán được thực hiện liên
tục với trình độ chun mơn nghiệp vụ và bảo đảm an tồn cao. Do đó, các điều khoản
trong hợp đồng được tiêu chuẩn hóa một cách tối đa giúp cho việc ký kết hợp đồng
nhanh chóng, đảm bảo an tồn về mặt pháp lý. Các điều khoản được tiêu chuẩn hóa

Nhóm 11 – 19 A TCNH

11


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

trong Thị trường tương lai là: tên hàng, chất lượng, độ lớn hợp đồng, thời gian giao
hàng, địa điểm giao hàng.
 Tên hàng phải là chính hàng hóa được phép giao dịch trên SGD đó. Hàng
hóa đó có thể là một loại hàng hóa thơng thường hoặc cũng có thể là các cơng cụ tài
chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, chỉ số… Mỗi SGD chỉ giao dịch một số loại
hàng hóa nhất định. Do đó, người tham gia thị trường chỉ được phép giao dịch các
hàng hóa cho phép trong SGD đó. Trong trường hợp người nơng dân muốn bảo vệ cho
hàng hóa của mình nhưng hàng hóa đó khơng được mua bán trên SGD thì họ có thể
bán bằng một HĐTL của loại hàng hóa tương tự.
Ví dụ như người nông dân thu hoạch Bắp hạt vàng loại 4, trong khi đó, SGD
chỉ cho phép giao dịch loại 1 và loại 2, thì người nơng dân có thể thực hiện các HĐ TL
thanh toán bù trừ đối với Bắp loại 2 để bảo hộ cho giá Bắp loại 4 của mình.
 Chất lượng hàng hóa cũng được tiêu chuẩn hóa. Hàng hóa được phân thành
các mức chất lượng khác nhau nhưng thơng thường thì SGD chỉ cho phép giao dịch
một vài mức chất lượng nhất định.
 Độ lớn là độ lớn giá trị tài sản được giao dịch trong một hợp đồng. Độ lớn
mỗi HĐ TL về mỗi loại hàng hóa đều được thống nhất và hầu như được thống nhất trên
toàn thế giới giúp cho việc mua bán giữa các TTTL trên thế giới dễ dàng hơn. Chẳng
hạn như một hợp đồng vàng có khối lượng là 100 ounces, hợp đồng dầu thô là 1000
barrels, hợp đồng Yen Nhật là 12.500.000 ¥, hợp đồng cà phê Arabica là 37.500
pounds (tại NYMEX), hợp đồng cà phê Robusta là 1 lot = 10 tấn (tại LIFFE),… việc
qui định độ lớn mỗi hợp đồng sao cho không quá lớn để những nhà bảo hộ nhỏ cũng
có khả năng tham gia, khơng q nhỏ vì khoản được bảo hộ hoặc đầu cơ sẽ khơng bù
đắp được chi phí hoa hồng hay các chi phí khác.
 Thời điểm giao hàng (thời điểm đáo hạn hợp đồng) thường được xác định là
tháng giao hàng trong năm. Trong tháng giao hàng đó, ngày giao hàng được quy định
cụ thể tuỳ vào loại hàng hóa và thị trường. Ví dụ như hợp đồng Bạc được đáo hạn vào
tháng 3, 5, 7, 9, 12; hợp đồng tiền tệ qui định tháng đáo hạn là 3, 6, 9, 12;…
Thời điểm giao hàng là điều kiện xác định để nhằm phân biệt đối tượng được

giao dịch trong HĐ TL, ví dụ như: HĐ TL cao su tháng 3 năm 2005 khác với HĐ TL
cao su tháng 5 năm 2005…
 Địa điểm giao hàng trong HĐTL do SGD quy định. Việc giao hàng này xảy
ra khi các bên mong muốn thi hành hợp đồng.

Nhóm 11 – 19 A TCNH

12


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

Sự tiêu chuẩn hóa các điều khoản chủ yếu trong HĐ TL là một trong những đặc
điểm để phân biệt HĐ TL với các loại hợp đồng khác.
 HĐTL là một hợp đồng song vụ, cam kết thực hiện nghĩa vụ trong tương lai.
Khi lập một HĐTL thì các bên bị ràng buộc quyền và nghĩa vụ vào trong mối
liên hệ đó. Trong đó bên bán phải có nghĩa vụ giao một khối lượng hàng xác định cho
bên mua và có quyền nhận tiền vào một thời điểm trong tương lai ở một giá thoả thuận
trước. Còn bên mua phải có nghĩa vụ thanh tốn tiền theo như thoả thuận trong hợp
đồng và có quyền nhận hàng cũng vào một thời điểm trong tương lai.
Đặc điểm trên cũng là một dấu hiệu giúp phân biệt HĐTL với một loại hợp
đồng phái sinh khác là hợp đồng quyền chọn (Options). Trong hợp đồng quyền chọn
thì chỉ bên mua quyền được mua (Buy Call) hoặc mua quyền được bán (Buy Put) mới
có quyền, bên cịn lại (Sell Call – Sell Put) khơng có quyền mà phải thực hiện nghĩa
vụ mà mình cam kết với bên kia.
Như vậy, cả hai bên trong quan hệ HĐ TL đều bị ràng buộc bởi những quyền và
nghĩa vụ nhất định. Và để đảm bảo cho các HĐTL được thi hành nên SGD đã qui định
các biện pháp bảo đảm đối với cả bên mua lẫn bên bán bằng việc ký quỹ hoặc các giấy

tờ chứng minh khác.
 HĐTL được lập tại SGD qua các cơ quan trung gian (CQTG) .
Ở trong Thị trường chứng khoán, các loại chứng khốn có thể được mua bán
trên SGD hoặc ở thị trường tự do nhưng trong TTTL thì các H ĐTL chỉ được lập trên
SGD . Việc mua bán qua SGD trong TTTL làm cho các nhà đầu tư khơng cần quan
tâm đến đối tác của mình. Chỉ cần các bên tuân thủ quy định pháp luật khi ký kết thì
quyền và nghĩa vụ các bên sẽ được bảo đảm. Bởi vì, việc giám sát đảm bảo thực hiện
hợp đồng của tất cả các thành viên tham gia trong TTTL đã có CQTG đảm nhiệm.
Trong trường hợp nhà đầu tư thực hiện giao dịch thanh tốn bù trừ thì CQTG sẽ cân
đối, bù trừ vào tài khoản của các nhà đầu tư; còn trong trường hợp các bên muốn được
thi hành hợp đồng thì CQTG sẽ là cầu nối, yêu cầu bên bán và bên mua giao nhận
hàng tại kho hoặc nơi do CQTG chỉ định.
Ngồi CQTG ra thì cịn có nhiều bên khác làm trung gian giúp cho việc giao
kết HĐTL. Đó là các cơng ty thanh lý thành viên, các Công ty giao sau, các quỹ đầu
tư,… làm trung gian giữa nhà đầu tư với CQTG. Các bên này có nhiệm vụ giúp CQTG
xác định tư cách tham gia TTTL của các nhà đầu tư, giúp họ giao dịch bằng cách nhận
lệnh của họ và đem đấu giá trên sàn.

Nhóm 11 – 19 A TCNH

13


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

 HĐTL phải có tiền bảo chứng và đa số các HĐTL đều được thanh lý trước
thời hạn.
Tiền bảo chứng là biện pháp bảo đảm thi hành hợp đồng, bắt buộc đối với cả

bên bán và bên mua. Thay vì phải bỏ ra một khoản tiền lớn để đặt cọc hoặc một lượng
tiền bằng với giá trị hàng hóa (thế chấp) để bảo đảm cho việc mua bán thì SGD chỉ
quy định một mức bảo chứng rất thấp, tùy vào loại hàng hóa. Tiền bảo chứng thấp
trong HĐTL cũng như trong hợp đồng quyền chọn là một trong những nguyên nhân
làm cho chúng trở thành những cơng cụ địn bẩy tài chính mạnh nhất ngày nay. Chính
vì tiền bảo chứng thấp nên ai cũng có thể tham gia thị trường với tư cách là nhà đầu
cơ. Những nhà đầu cơ luôn kỳ vọng vào việc kiếm lời đã trở thành nhân vật chủ yếu
trong TTTL, TTTL hoạt động sôi nổi và trơi chảy là nhờ họ. Và vì thế, những người
có hàng hóa cần được bảo hộ lại được lợi, họ có thể dễ dàng lập một HĐTL bất cứ lúc
nào vì lúc nào cũng có người mua bán. Nhờ vậy mà TTTL có tính thanh khoản cao.
Cuối cùng là một đặc điểm hết sức độc đáo của HĐ TL mà các dạng hợp đồng
khác khơng có được, đó là thanh lý hợp đồng trước ngày đáo hạn. Trong các hợp đồng
thông thường, khi các bên muốn thanh lý hợp đồng trước ngày giao hàng đồng nghĩa
với việc thỏa thuận để chấm dứt hợp đồng hoặc thoả thuận chuyển nghĩa vụ của mình
cho người khác, khi đó các bên sẽ thoát khỏi sự ràng buộc về nghĩa vụ với nhau.
Nhưng trong HĐTL thì các bên có thể thanh lý hợp đồng trước ngày đáo hạn một cách
dễ dàng mà không cần phải thông qua một sự thoả thuận nào bằng cách thực hiện
nghiệp vụ thanh toán bù trừ là lập một hợp đồng ngược lại vị thế mà mình đã có. Cứ
như thế, các bên có thể mua đi bán lại nhiều lần một loại hàng hóa vào một tháng giao
hàng nhất định trong tương lai. Đến ngày giao hàng, nếu các bên khơng muốn giao
hàng thực sự thì CQTL sẽ thanh tốn bù trừ các loại hợp đồng đó và nghĩa vụ giao
hàng cũng như nhận hàng của họ được chuyển giao cho người khác.
Ví dụ: Vào tháng 2 một người (A) đã bán một hợp đồng vàng tháng 5 với giá
387 USD/ounce nhưng đến tháng 4 thì hợp đồng vàng tháng 5 chỉ cịn ở giá 380
USD/ounce thì người (A) đó có thể lập một hợp đồng ngược lại với vị thế mà mình đã
có bằng cách mua lại hợp đồng vàng tháng 5 với giá 380 USD/ounce (vào thời điểm
tháng 4 thì giá cả của hợp đồng cho tháng 5 hồn tồn có thể khơng phải là 380 hoặc
387 USD/ounce). Khoảng chênh lệch giá giữa giá bán và giá mua 7 USD là khoản lời
mà người (A) đó kiếm được từ việc thiết lập quan hệ hợp đồng này dù họ khơng cần
có một sự trao đổi hàng hóa thực sự. Trong đó, hành vi bán một hợp đồng vàng tháng

5 sẽ làm phát sinh cho người đó nghĩa vụ giao hàng (vàng) vào tháng 5. Khi người đó
Nhóm 11 – 19 A TCNH

14


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

thực hiện hành vi mua lại hợp đồng vàng tháng 5 có nghĩa là người (A) đó đã mua
cùng một lượng hàng mà mình đã bán trước đây; phía đối tác bên kia (B) sẽ có nghĩa
vụ giao hàng (vàng) cho người đó vào tháng 5. Như vậy, tới hạn giao hàng vào tháng
5, người (A) đó sẽ khơng phải thực hiện nghĩa vụ giao hàng nữa. CQTL hiểu là người
(A) đó sẽ dùng hàng (vàng) của phía đối tác bên kia (B) để thi hành nghĩa vụ của mình
(A). Lúc này, nghĩa vụ của người (A) đó được xem như đã chuyển cho phía đối tác kia
(B). Nói như thế, xem ra hợp đồng mua lại hợp đồng vàng tháng 5 là một hợp đồng
chuyển nghĩa vụ cho một người thứ ba. Nhưng cũng có ý kiến ngược lại cho rằng ở
đây khơng có một hợp đồng chuyển nghĩa vụ cụ thể nào giữa hai bên. Cụ thể là các
bên khi lập HĐ TL thì chỉ quan tâm đến việc đối tượng trong hợp đồng là (hàng hóa)
vàng, khơng phải đối tượng là nghĩa vụ giao hàng.
3.Mục đích của việc sử dụng hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai có thể được sử dụng với mục đích phịng ngừa rủi ro
(Hedging) hay đầu tư (Speculate). Những người giao dịch trực tiếp với hàng hóa, đặc
biệt là nhà sản xuất nông sản, công ty khai thác mỏ, sẽ sử dụng hợp đồng tương lai để
đảm bảo một mức giá xác định và bảo vệ họ trước những chuyển động thị trường trái
chiều. Hợp đồng tương lai cũng được các nhà đầu tư (Speculators) sử dụng để tìm
kiếm lợi nhuận từ xu hướng giá của hàng hóa – xu hướng lên hoặc xuống.
M ột trong những lợi thế chính của giao dịch hợp đồng tương lai là nó cho phép
đạt được lợi nhuận tiềm năng cao trong một khoảng thời gian ngắn. Đó là nhờ vào tính

chất địn bẩy chứa đựng trong hợp đồng tương lai. Tuy nhiên, mặc dù tính chất đòn
bẩy và giao dịch ký quỹ cho phép đạt lợi nhuận cao thì nó cũng tiềm tàng một khoản
lỗ lớn tương đương. Chính vì vậy, bạn phải chắc chắn rằng cần phải có một chiến lược
kinh doanh rõ ràng và phải tuân thủ theo chiến lược đó một cách chặt chẽ cũng như sử
dụng lệnh dừng lỗ (Stop Loss) trong khi giao dịch.
4.Cơ chế vận hành của giao dịch hợp đồng tương lai
Để giao dịch futures, cần đặt một lệnh bán hoặc mua một hàng hố nào đó vào
một ngày cụ thể trong tương lai - ví dụ như lúa mỳ tháng 10, thịt lợn tháng 12, hay
đồng Eurodollar tháng 6. Giá cả sẽ được quyết định khi giao dịch trên sở giao dịch
nào

cung

cấp

thị

trường

giao

dịch

futures

cho

hàng

hố

đó.

Ví dụ: cà phê Rosbuta giao dịch trên sàn Luân Đôn (LIFFE), cà phê Abarica trên sàn
New York (NYBOTT).
Chi phí của hợp đồng sẽ là giá trị của hàng hố đó khi giao hàng. Nhưng giá
mua hợp đồng thì chỉ bằng một tỷ lệ nào đó (2% đến 10%, tuỳ thuộc vào ai là khách
Nhóm 11 – 19 A TCNH

15


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

hàng) của tổng giá trị hợp đồng. Giá này sẽ được thanh tốn như một khoản cược đảm
bảo,

gọi

là

tiền

cược

tối

thiểu

(Initial

Margin).

Ví dụ: một hợp đồng cung cấp 5.000 giạ lúa mỳ có trị giá 17.500$ nếu giá lúa
mỳ là 3,5$ một giạ thì khoản tiền cược đặt ra sẽ vào khoảng 1.750$.
4.1.Đánh giá trạng thái hàng ngày
Khi một lệnh đã có người đáp ứng thường thì hợp đồng sẽ được đưa vào một
quỹ vốn (pool) trong ngân hàng của sở giao dịch cùng với tất cả các lệnh đã khớp
khác. Người mua và người bán sẽ được ghép cặp tương ứng với nhau một cách kín
đáo. Do các hợp đồng thường được giao dịch liên tục, q trình ghép cặp sẽ ln ln
diễn ra.
M ọi vị trí của người giao dịch tương lai đều được theo dõi và ghi nhận trên thị
trường hằng ngày. Qui trình này đơi khi được gọi là tái thanh toán hằng ngày (Daily
Resettlement). Nghĩa là, lãi hay lỗ sẽ được ghi nhận hằng ngày. Việc nhận biết lãi và
lỗ dựa vào giá thanh toán hằng ngày vào giá tại thời điểm đóng cửa của ngày giao dịch
(giá tương lai lúc đóng cửa). Nếu tiền trong tài khoản dưới mức duy trì thì phải gửi
tiền vào tài khoản để đưa về khoản ký quỹ ban đầu.
4.2.Ký quỹ
Để tham gia giao dịch các hợp đồng tương lai, người giao dịch cần một khoản
tiền ký gửi để đảm bảo các bên tuân theo những điều kiện của hợp đồng. Khoản tiền
này được gọi là tiền ký quỹ. M ỗi sở giao dịch tương lai sẽ đưa ra những yêu cầu ký
quỹ ban đầu (Initial Margin) tối thiểu để có thể giao dịch ở đó. Khoản ký quỹ ban đầu
là khoản tiền phải gửi vào trong tài khoản giao dịch (hay còn gọi là tài khoản ký quỹ)
khi muốn mua hay bán. Khoản ký quỹ ban đầu này phụ thuộc vào mỗi sở giao dịch,
mỗi loại hàng hóa và giá tương lai của hàng hóa đó đang được giao dịch ở hiện tại và
các dữ liệu trong quá khứ.
Sau một thời gian giao dịch nếu tiền trong tài khoản giảm tới bằng hoặc dưới
mức ký quỹ duy trì (Maintenance Margin) theo qui định (mức này tùy thuộc vào qui

định của các sở giao dịch và loại hàng hóa giao dịch) thì phải chuyển thêm tiền vào tài
khoản để đưa tiền trong tài khoản về mức ký quỹ ban đầu.
Ví dụ: Để giao dịch một hợp đồng tương lai dầu mỏ 100 thùng dầu bạn cần một
số tiền ký quỹ ban đầu (Initial Margin) là $1000, mức ký quỹ duy trì (Maintenance
M argin) là $750, giả sử bạn ở thế bên mua của hợp đồng, sau đó ngày mai giá dầu
tương lai thay đổi bất lợi cho bạn, tức giảm $2,7/thùng, bạn lỗ $2,7*100 = $270. Lúc
này tiền trong tài khoản của bạn còn $730, dưới mức $750, để được tiếp tục tham gia
Nhóm 11 – 19 A TCNH

16


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

giao dịch, bạn cần phải gửi vào tài khoản ký quỹ $270 để trở về mức ký quỹ ban đầu
là $1000. Khoản tiền $270 để đáp ứng giấy gọi ký quỹ (M argin Call) được gọi là
khoản bù đắp ký quỹ (Variation M argin). M ột người giao dịch mà không thực hiện
nhanh theo giấy gọi theo một khoản thời gian qui định sẽ bị thanh lý hay chấm đứt vị
trí bởi FCM (Futures commission merchant – các cơng ty mơi giới)
4.3.Đóng trạng thái hợp đồng tương lai
Có lẽ chưa đầy 2% các hợp đồng tương lai (futures) thực sự sinh ra q trình
trao đổi hàng hố. Những hợp đồng còn lại thường được tiến hành theo phương pháp
bù trừ, thơng qua một hay nhiều các hợp đồng khác có tính chất ngược lại.
Ví dụ: nếu mua một hợp đồng lúa mì tháng 9 với giá 3,5$ một giạ lúa và mức
cược tối thiểu là 1.750$, dự tính là giá sẽ lên.
Nếu giá của hợp đồng tăng lên, đạt tới mức 3,8$/giạ sau một tuần trong tháng 6
có bão tàn phá vụ lúa mì, tài khoản của bạn sẽ được tính cộng lên 1.500$ và bạn đang
có lợi trong cuộc chơi. Sau đó, bạn bán hợp đồng đó, điều này có nghĩa là bạn khơng

cịn quyền mua lúa mì theo hợp đồng đó nữa và sử dụng tiền lãi thu được (trừ đi phí
hoa hồng và các chi phí khác) để đầu tư vào một hợp đồng tương lai khác.
Nhưng diễn biến này cũng có thể xảy ra theo chiều hướng khác. Nếu giá giảm
và bạn bị mất tiền đầu tư, bạn có thể bán một hợp đồng bù trừ (Offset Contract) với
giá cao nhất có thể có để huỷ quyền mua và rời khỏi thị trường trước khi bạn có thể bị
thua lỗ nặng hơn. Các báo cáo thống kê đã chỉ ra rằng có khoảng từ 79 đến 90% tất cả
những người giao dịch hợp đồng tương lai bị thua lỗ tiền trong năm thống kê đó.
4.4.Giảm các rủi ro giao dịch
M ột trong những kỹ thuật được những người giao dịch thường xuyên sử dụng
nhằm giảm bớt rủi ro bị thua lỗ quá nhiều tiền mỗi khi thị trường có biến động nhẹ là
chiến lược giao dịch dự phòng (Spread Trading), mặt khác, chiến lược này sẽ hạn chế
bớt những lợi ích mà họ có thể thu được.
Về cơ bản, chiến lược này có nghĩa là mua một hợp đồng cùng lúc với bán một
hợp đồng khác cùng cung cấp một loại hàng hố. Thường thì một hợp đồng sẽ có lãi
cịn hợp đồng kia thì thua lỗ. Điểm mấu chốt để cuối cùng có thể thu được lợi nhuận là
có được một khoản dự phịng (Spread), hay nói cách khác là khoản chênh lệch giá
giữa hai hợp đồng. Ví dụ, nếu bạn mất tiền trong một hợp đồng bán nhưng lại thu
được tiền trong một hợp đồng mua, chênh lệch giữa hai giá này chính là khoản dự
phịng. Nếu đó là 5 cent trong dự kiến của bạn, thì bạn đã thu được 250$ trên hợp
đồng đó. Nếu 5 cent đó trái với dự kiến của bạn, 250$ chính là khoản bạn sẽ bị lỗ.
Nhóm 11 – 19 A TCNH

17


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

5.Lợi ích của hợp đồng tương lai

 Cơng cụ phịng ngừa rủi ro giá cả.
 Phòng ngừa rủi ro chi phí đầu vào.
 Ổn định lợi nhuận và kế hoạch kinh doanh sản xuất.
 Gắn hoạt động kinh doanh sát hơn với thị trường quốc tế.
6.Các rủi ro khi tham gia giao dịch hợp đồng tương lai
Bên cạnh những lợi ích mà hợp đồng tương lai mang lại thì bên trong nó cũng
tiềm ẩn mức độ rủi ro khá cao vì giao dịch hợp đồng tương lai khơng thích hợp với rất
nhiều đối tượng cá nhân và thể nhân. Các doanh nghiệp cần phải cân nhắc và sự phù
hợp của loại giao dịch này đối với tổ chức.
Các rủi ro bao gồm:
 Tình trạng biến động giá cả hiện nay rất phức tạp ảnh hưởng rất lớn đến lợi
nhuận của doanh nghiệp.
 Ký quỹ: doanh nghiệp có khả năng bị thua lỗ và mất toàn bộ số tiền ký quỹ
ban đầu hoặc bất kỳ khoản quỹ nào khác đã hoặc có nghĩa vụ đặt cọc để duy trì trạng
thái trên thị trường hàng hóa tương lai và hàng hóa giao ngay. Nếu thị trường biến
động bất lợi cho trạng thái của công ty, công ty phải ký quỹ bổ sung để duy trì trạng
thái.
 Các điều khoản và điều kiện của hợp đồng tương lai.
 Trì hỗn hoặc hạn chế quan hệ giao dịch và định giá: các điều kiện về thị
trường (tính thanh khoản) và/hoặc việc vận hành các quy tắc của thị trường (một số thị
trường có thể ngừng bất kỳ giao dịch nào hay tháng giao dịch nào vượt quá quy định
về phạm vi biến động giá) có thể làm gia tăng khả năng thua lỗ do khơng thanh tốn
hoặc khơng thực hiện được giao dịch.
 Các lệnh giao dịch hạn chế: đặt lệnh hạn chế như lệnh “stop-loss” hay “stop
limit” không đủ hạn chế thua lỗ bởi điều kiện của thị trường trong một số trường hợp
không cho phép thực hiện lệnh này.
 Rủi ro tiền tệ: mức biến động tỷ giá trong những trường hợp phải chuyển
đổi dòng tiền chỉ định trong hợp đồng sang một dịng tiền khác có thể ảnh hưởng đến
mức lợi nhuận hoặc thua lỗ trong các giao dịch hợp đồng tương lai.
 Giao dịch điện tử: giao dịch trên một hệ thống điện tử thường có những đặc

trưng khác với hệ thống giao dịch thông thường, doanh nghiệp khi giao dịch có thể
gặp các rủi ro sau; trục trặc phần cứng, phần mềm, khi hệ thống bị trục trặc, lệnh giao
Nhóm 11 – 19 A TCNH

18


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

dịch của doanh nghiệp có nguy cơ khơng thực hiện được hoặc bị vơ hiệu hóa hồn
tồn.

Nhóm 11 – 19 A TCNH

19


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền
CHƯƠN G II

ÁP DỤNG HỢP ĐỒ NG TƯƠ NG LAI ĐỂ PHÒN G NGỪA RỦI RO
BIẾN ĐỘN G GIÁ CAO SU TẠI CƠNG TY CASUMINA.
I.Tổng quan về cơng ty CASUMINA
Giới thiệu cơng ty:
- Tên Cơng ty :

CƠNG TY CỔ PHẦN CÔNG NGHIỆP CAO SU
MIỀN NAM

- Tên giao dịch:

The

Southern

Rubber

Industry

Joint

Stock

Company
- Tên viết tắt:

CASUM INA

- Trụ sở chính:

180 Nguyễn Thị M inh Khai P.6, Q.3, TP.HCM

- Điện thoại:

848 38 362 369

- Fax:

848 38 362 376

- Email:



- Website:

www .casumina.com

- Vốn điều lệ :

422.498.370.000 đồng.

- Số tài khoản Việt Nam :

10201 00000 87771

- Số tài khoản ngoại tệ:

10202 000000 8768
Sở giao dịch 2 Ngân hàng Công thương Việt
Nam

- M ã số thuế:

0300419930

Ngành nghề kinh doanh:
- Sản xuất, kinh doanh các sản phẩm cao su công nghiệp, cao su tiêu dùng.
- Kinh doanh, xuất nhập khẩu ngun liệu, hóa chất, thiết bị ngành cơng
nghiệp cao su.
- Kinh doanh thương mại dịch vụ
- Kinh doanh bất động sản.
- Kinh doanh các ngành nghề khác phù hợp với qui định của p háp luật.
Sứ mệnh của CASUM INA:
Cống hiến cho xã hội sự an toàn, hạnh phúc, hiệu quả và thân thiện
Tầm nhìn của CASUMINA:
Nhóm 11 – 19 A TCNH

20


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

Nhà sản xuất lốp hàng đầu Đông Nam Á
Giá trị cốt lõi:
- Tin cậy : Sản phẩm, dịch vụ, con người.
- Hiệu quả: Mọi hoạt động luôn hướng đến hiệu quả.
- Hợp tác: Sẵn sàng hợp tác cùng phát triển và có lợi.
- Năng động: Ln sáng tạo và đổi mới.
- Nhân bản: Vì con người.
II.Quy trình giao dịch hợp đồng tương lai của công ty.
Sản phẩm tham gia giao dịch là cao su. Giả sử, công ty bắt đầu tham gia giao
dịch hợp đồng tương lai mua bán cao su trên thị trường TOCOM thông qua ngân hàng
môi giới Techcombank, sàn TOCOM quy định 1 lot cao su = 5 tấn.

Đây sẽ là quy trình thực hiện giao dịch hợp đồng tương lai của công ty
CASUM INA tại Ngân Hàng Kỹ Thương Techcombank:
Hàng ngày đại diện công ty sẽ lên mạng giao dịch từ lúc 16h30 đến 24h. Căn
cứ bảng giá nhấp nháy và những thông tin đọc được trên màn hình nối mạng trực
tuyến, dự đốn hàng hóa mình đang bn bán sắp tới giá sẽ lên hay xuống để đặt lệnh
mua, bán về số lượng và giá cả cho hợp đồng tương lai.
Lệnh này sẽ được chuyển về trung tâm của Techcombank. Sau khi kiểm tra cứ
liệu chắc chắn, chuyên viên giao dịch sẽ cho khớp lệnh với sàn giao dịch.
Nếu lệnh được khớp thì nó sẽ được nhập trực tiếp đến sàn giao dịch ở nước
ngoài và tại trung tâm của Techcombank. Như vậy, giao dịch coi như đã thực hiện
xong. M ỗi đơn vị hợp đồng (lot) đối với cao su là 5 tấn.
Hình 2.1 Quy trình giao dịch

Bước 1: Chuẩn bị giao dịch:
Nhóm 11 – 19 A TCNH

21


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

 Công ty đã đáp ứng đủ các thủ tục để được cung cấp tài khoản giao dịch
như công ty hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu, mở tài khoản tại Techcombank, có sự
hiểu biết về nghiệp vụ giao dịch và có năng lực tài chính để đáp ứng nhu cầu giao
dịch.
 Công ty nộp tiền vào tài khoản để chuẩn bị giao dịch
 Cơng ty đã hồn thành đầy đủ các nghĩa vụ tài chính (Initial M argin,
Commission…) trước khi giao dịch.

Bước 2: Đặt lệnh giao dịch:
 Lệnh có thể đặt trước hoặc trong phiên giao dịch
 Khách hàng chỉ được giao dịch trong phạm vi số tiền ký quỹ
 Khách hàng phải hoàn thành đầy đủ các nghĩa vụ tài chính (Initial M argin,
Commission…) trước khi giao dịch
Hình 2.2: Cơ chế giao dịch:

Người Mua
Lệnh giao
dịch

Người bán
 Sàn giao dịch hoạt động theo nguyên tắc khớp lệnh tập trung
 Có 2 hình thức khớp lệnh là K hớp lệnh điện tử và Đ ấu thầu trực tuyến
 Lệnh và đặt lệnh:
 Lệnh là một yêu cầu hay một chỉ dẫn thực hiện một giao dịch. Nó lập nên
một giao dịch giữa hai bên đối tác chủ yếu trên cơ sở văn nói.
 Lệnh được nêu một cách rõ ràng, ngắn gọn, do yêu cầu thời gian thực hiện
thường rất gấp.
 Các yếu tố của câu lệnh:
M ã giao dịch

Mua/Bán

Nhóm 11 – 19 A TCNH

M ặt hàng

Số lượng

Tháng HĐ

Giá
22


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

Ví dụ:
1. Cơng ty A Mua 10lot TOCOM tháng 3 giá 1,738USD/tấn
2. Công ty B Bán 20lot AFET tháng 12 giá 111.75 cents/pound
Hình 2.3: Quy trình nhận và đặt lệnh của Techcombank

Y êu cầu lệnh
Xác nhận lệnh
Bước 3: Đánh giá giao dịch:
 Cuối ngày, sàn giao dịch sẽ đưa ra mức giá đánh giá – Settlment Price - để
đánh giá tất cả các trạng thái mở của khách hàng tham gia – Mark to market
 Các báo cáo đánh giá sẽ được gửi đến khách hàng vào cuối ngày hoặc đầu
phiên giao dịch hôm sau
 Hàng ngày, sàn giao dịch sẽ thực hiện việc đánh giá trạng thái mở của tất cả
các đối tượng tham gia.
 Các khoản Lãi/Lỗ tạm tính sẽ được hạch tốn trực tiếp vào tài khoản ký quỹ
của từng khách hàng
Bước 4: Tài khoản ký quỹ:
 Techcombank thực hiện việc quản lý nghĩa vụ và quyền lợi của khách hàng
thông qua tài khoản ký quỹ
 Khách hàng phải đóng ký quỹ bổ sung trong trường hợp Margin Call

 Báo cáo giao dịch
Hàng ngày, Techcombank gửi 03 bản báo cáo đến cho Khách hàng:
 Xác nhận giao dịch: thể hiện các lệnh khách hàng đã thực hiện được trong
phiên giao dịch
 Đánh giá giao dịch: đánh giá các khoản lãi lỗ thực và lãi lỗ tạm tính của
khách hàng
Nhóm 11 – 19 A TCNH

23


Tiểu luận quản trị rủi ro

GV: TS. M ai Thu Hiền

 Tài khoản ký quỹ: báo cáo tình trạng tài khoản ký quỹ
III.Mua bán cao su bằng hợp đồng tương lai qua TOCO M
1.Giao dịch cao su trên thị trường TO COM
TOCOM là từ viết tắt của Tokyo Commodity Exchange - Thị trường hợp đồng
tương lai Tokyo. Thị trường TOCOM hiện là thị trường giao dịch lớn nhất thế giới
dành cho cao su.
Trên thị trường TOCOM người mua với người bán không gặp gỡ trực tiếp với
nhau mà giao dịch qua trung gian, môi giới là các công ty môi giới, các ngân hàng,
định chế tài chính.
Các hợp đồng tương lai mua bán cao su trên thị trường Luân Đôn được mặc
định với khối lượng 5 tấn/lô, nguồn gốc xuất xứ của cao su rất đa dạng nhưng tập
trung chủ yếu ở một số nước Đông Nam Á, Nam Mỹ và Châu Phi, trong đó Việt Nam
hiện đang là nước xuất khẩu cao su hàng đầu thế giới, chỉ đứng sau Thái Lan,
Indonesia và M alaysia - nước hiện chiếm tới 30% thị phần cao su thế giới.
Để được phép giao dịch trên thị trường Tokyo, cao su phải đạt những tiêu

chuẩn chất lượng được qui định rõ trong một bản hướng dẫn trên website của sàn giao
dịch này.
Các tháng giao hàng có thể là tháng 1, 3, 5, 7, 9 và 11. Mức xê dịch giá tối
thiểu là 1 USD/tấn ($5/lô). Ngày giao dịch cuối cùng là vào 12h30 ngày làm việc cuối
cùng của tháng giao hàng. Giờ giao dịch từ 9h40 đến 16h55.
Chính phủ chỉ định Ngân Hàng Cổ Phần Kỹ Thương Techcombank Là Ngân
Hàng đầu tiên được cấp giấy phép cung cấp dịch vụ hàng hóa phái sinh từ tháng 9 năm
2004 và tiên phong trong việc giới thiệu và phát triển sản phẩm Hợp đồng Hàng hóa
Tương lai tại Việt NamCho tới nay, các doanh nghiệp Cao su Việt Nam thực hiện mua
bán trên thị trường hợp đồng tương lai Tokyo đều phải thông qua môi giới của
Techcombank. Ngân hàng này giữ vai trò đại lý giao dịch làm cầu nối cho nhà xuất
khẩu Việt Nam và doanh nhân cao su quốc tế. Sở dĩ phải làm như vậy vì khung pháp
lý của Việt Nam chưa đầy đủ đối với loại hình kinh doanh theo thơng lệ quốc tế
IV.Ứng dụng hợp đồng tương lai trong giao dịch kinh doanh cao su tại
công ty.
Giao dịch hợp đồng tương lai trong giao dịch mua bán cao su được cơng ty sử
dụng như cơng cụ phịng ngừa rủi ro khi giá biến động, được thể hiện cụ thể qua các
trường hợp sau:
Trường hợp 1: Mua Futures
Nhóm 11 – 19 A TCNH

24