Một số giải pháp góp phần nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho học sinh thpt trên địa bàn thị xã cửa lò trong giai đoạn hiện nay

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP
GÓP PHẦN NÂNG CAO THỊ HIẾU THẨM MỸ ÂM NHẠC
CHO HỌC SINH THPT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ CỬA LÒ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

Năm học 2022-2023


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT CỬA LỊ

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP
GĨP PHẦN NÂNG CAO THỊ HIẾU THẨM MỸ ÂM NHẠC
CHO HỌC SINH THPT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ CỬA LÒ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
Nhóm tác giả : Nguyễn Thị Trà Giang
Nguyễn Thị Bích Trà
Số điện thoại : 0848 921 669 - 0778 287 889
Tổ

: Ngữ văn

Năm học 2022 - 2023

MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài. .......................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 2
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3
6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 3
7. Những luận điểm cần bảo vệ của đề tài ........................................................ 4
8. Đóng góp mới của đề tài ............................................................................... 5
9. Cấu trúc của đề tài ......................................................................................... 5
PHẦN II: NỘI DUNG ..................................................................................... 6
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ THỊ HIẾU THẨM MỸ ÂM NHẠC CỦA
HỌC SINH THPT ..................................................................................................... 6
1. Cơ sở lý luận ................................................................................................. 6
1.1 Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 6
1.1.1 Âm nhạc: .................................................................................................. 6
1.1.2 Thị hiếu: ................................................................................................... 6
1.1.3 Thị hiếu thẩm mỹ ...................................................................................... 6
1.1.4 Thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc: ...................................................................... 7
2. Một số vấn đề về tâm sinh lí của học sinh THPT ......................................... 8
2.1 Học sinh THPT ........................................................................................... 8
2.2 Đặc điểm về tâm sinh lí của học sinh THPT .............................................. 8
3. Vai trị của âm nhạc trong đời sống của con người ...................................... 9
4. Tổng quan về đề tài nghiên cứu .................................................................. 10
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG THỊ HIẾU THẨM MỸ ÂM NHẠC CỦA
HỌC SINH THPT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ CỬA LÒ HIỆN NAY ................... 11
1. Thực trạng nhận thức của giáo viên, phụ huynh, học sinh về vai trò của việc

nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho HSTHPT trên địa bàn thị xã Cửa Lò trong
giai đoạn hiện nay. .................................................................................................. 11
1.1 Nhận thức của giáo viên ............................................................................ 11
1.2 Nhận thức của học sinh ............................................................................. 12
1.3 Nhận thức của phụ huynh ......................................................................... 12
2. Thực trạng thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của HS THPT trên địa bàn thị xã Cửa
Lò............................................................................................................................. 13


2.1 Thị hiếu của học sinh trong lĩnh vực thưởng thức âm nhạc ..................... 13
2.2 Thị hiếu của học sinh trong lĩnh vực đánh giá âm nhạc ........................... 17
2.3. Thị hiếu của học sinh trong lĩnh vực sáng tạo âm nhạc ........................... 17
3. Những nhân tố tác động đến thị hiếu âm nhạc của học sinh THPT trên địa
bàn thị xã Cửa Lò. ................................................................................................... 18
3.1. Nhân tố chủ quan: .................................................................................... 19
3.2 Nhân tố khách quan: ................................................................................. 19
CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO THỊ HIỂU
THẨM MỸ ÂM NHẠC CHO HSTHPT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ CỬA LÒ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ......................................................................... 20
1. Cơ sở và nguyên tắc đề xuất giải pháp ....................................................... 20
2. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao thị hiếu âm nhạc cho học sinh
THPT tại đại bàn thị xã Cửa Lò trong giai đoạn hiện nay. ..................................... 20
2.1 Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh
về tầm quan trọng của việc giáo dục, định hướng thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc lành
mạnh, tiến bộ cho HSTHPT. ................................................................................... 20
2.2 Tăng cường hoạt động truyền thông, thông tin về âm nhạc. .................... 22
2.3 Tổ chức linh hoạt, phong phú các cuộc thi, hội diễn văn nghệ theo chủ đề,
chủ điểm giáo dục. .................................................................................................. 24
2.4 Triển khai mạnh mẽ câu lạc bộ âm nhạc, đội văn nghệ nhà trường. ........ 27
2.5 Lồng ghép nội dung giáo dục, định hướng thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho

học sinh thông qua buổi chào cờ, tiết SHCN, giờ dạy bộ môn. .............................. 29
2.6. Mối quan hệ giữa các giải pháp đề xuất .................................................. 41
3. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất.................. 42
3.1 Mục đích khảo sát ..................................................................................... 42
3.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề
xuất .......................................................................................................................... 44
4. Thực nghiệm sư phạm ................................................................................. 47
5. Kết quả thực nghiệm sư phạm .................................................................... 48
6. Hiệu quả của đề tài ...................................................................................... 50
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................... 52
1. Kết luận ....................................................................................................... 52
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 52


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GD

Giáo dục

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

THPT

Trung học phổ thông

THCS

Học sinh trung học cơ sở

TX

Thị xã

CLB

Câu lạc bộ

C

Câu hỏi

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

TN

Thực nghiệm

ĐTB

Điểm trung bình

TB

Trung bình

MĐ

Mức độ

PL

Phụ lục


PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài.
Luật Giáo dục của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số
38/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009 nhấn mạnh:
“Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo
đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và
năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ
quốc”.
Quyết định số 711/QĐ - TTg năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về “Chiến
lược phát triển giáo dục 2011 - 2020” cũng đã xác định mục tiêu tổng quát phát
triển giáo dục đến năm 2020 như sau: “Đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được
đổi mới căn bản và tồn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa và
hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện, gồm:
giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực
ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao
phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế
tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho

mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập”.
Như vậy, con người đã được nhìn nhận ở đúng vị trí trung tâm của nó, vừa là
mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển. Có thể nói, cùng với đức, trí, thể, kỹ,
giáo dục thẩm mỹ cũng là một trong những yếu tố giữ vai trò quan trọng trong việc
phát triển toàn diện con người Việt Nam, nhất là tầng lớp thanh niên, học sinh - thế
hệ trẻ tương lai của đất nước.
Nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng đem lại giá trị to lớn trong cuộc
đời mỗi con người. Nhất là khi xây dựng được thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc đúng
đắn, lành mạnh sẽ góp phần quan trọng cho việc bồi đắp tâm hồn, trí tuệ, nhân
cách, năng lực thẩm mỹ của học sinh.
Trong chương trình giáo dục phổ thơng trước 2018, giáo dục âm nhạc chỉ
dừng lại ở cấp THCS. Thực hiện chương trình giáo dục phổ thơng mới, từ năm học
2022-2023, mơn Âm nhạc đã được đưa vào sách giáo khoa THPT nhưng đáng tiếc
là học sinh hầu như khơng có cơ hội học tập vì các trường vẫn chưa triển khai, lựa
chọn do thiếu cơ sở vật chất và giáo viên chuyên trách. Vì vậy, việc giáo dục âm
nhạc lên cao, có tính hệ thống cho các em vẫn cịn bỏ trống, để ngỏ.
Tồn cầu hóa, kinh tế thị trường, sự xô bồ của cuộc sống hiện đại đặt ra nhiều
thử thách đối với vấn đề giữ gìn những giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa dân
tộc. Trong đó, thực trạng của thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc ở lứa tuổi HS THPT cịn
có những bất cập, tồn tại cần thiết phải quan tâm kịp thời hơn nữa.

1


Với mong muốn làm giàu thêm đời sống tinh thần của HS, giúp các em định
hướng, phát triển tốt khả năng thưởng thức, đánh giá, sáng tạo âm nhạc và dựa trên
thực tế kết quả đạt được về vấn đề này tại trường THPT Cửa Lò mấy năm lại đây,
chúng tơi chọn đề tài “ Một số giải pháp góp phần nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm
nhạc cho học sinh THPT trên địa bàn thị xã Cửa Lò trong giai đoạn hiện nay.”
làm nội dung thực hiện.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và tìm hiểu thực trạng thị hiếu âm nhạc của học
sinh THPT trên địa bàn TX Cửa Lị, chúng tơi đề xuất và thực hiện một số giải
pháp góp phần nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho các em.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
- Gồm 903 học sinh của ba trường THPT trên địa bàn Cửa Lò.
TT

TRƯỜNG

SỐ LƯỢNG

1

Trường THPT Cửa Lò

578

2

Trường THPT Cửa Lò 2

251

3

Trung tâm GDTX số 2, Nghệ An

74

- Trọng điểm nghiên cứu của đề tài là trong giai đoạn hiện nay. (khoảng 3
năm lại đây)
3.2 Đối tượng nghiên cứu
- Thực trạng và nguyên nhân tác động đến thị hiếu âm nhạc của học sinh
THPT trên địa bàn TX Cửa Lò.
- Một số giải pháp góp phần nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho học sinh
trường THPT Cửa Lò mà chúng tơi áp dụng rất hiệu quả, có thể ứng dụng phổ biến
rộng rãi cho các trường THPT.
4. Giả thuyết khoa học
Chúng tôi tin rằng nếu thực hiện đồng bộ các giải pháp đề xuất thì mục tiêu
nâng cao năng lực, thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho HS sẽ đạt được và góp phần
khắc phục những tồn tại, hạn chế mà SKKN này đã đề cập trong phần thực trạng.
Đời sống tinh thần của các em sẽ phong phú, giàu có thêm. Hơn nữa, chúng ta sẽ
tạo ra một môi trường giáo dục hạnh phúc, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc để các
em “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”.

2


5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về vấn đề thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của học sinh
THPT.
- Khảo sát và đánh giá thực trạng về thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của học sinh
THPT trên địa bàn TX Cửa Lò.
- Các nguyên nhân tác động đến thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của học sinh.
- Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của giải pháp nêu ra.
- Đề xuất áp dụng và thực nghiệm một số giải pháp hiệu quả, nâng cao thị
hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho học sinh.

5.2 Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung, chúng tôi nghiên cứu thực trạng thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của
học sinh THPT trên địa bàn và các giải pháp áp dụng ở trường THPT Cửa Lò.
- Về thời gian, đề tài nghiên cứu thực trạng thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của HS
trong giai đoạn hiện nay(khoảng 3 năm lại đây) và các giải pháp triển khai từ năm
học 2021-2022, trọng điểm là năm học 2022-2023.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1 Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Nhóm tác giả sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, khái qt hóa, thu thập
dữ liệu thơng qua đọc sách, tìm hiểu các bài viết được đăng tải trên báo, tạp chí
hoặc trên một số trang Web uy tín có nội dung liên quan đến thị hiếu thẩm mỹ âm
nhạc của học sinh để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài.
6.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1 Phương pháp trưng cầu ý kiến
- Mục đích: Khảo sát vấn đề thị hiếu âm nhạc của học sinh THPT trên địa bàn
TX Cửa Lò.
- Nguyên tắc: Khách thể tham gia điều tra lựa chọn các phương án trả lời một
cách khách quan, độc lập, không trao đổi kết quả với nhau.
- Nội dung: (PL1)
- Cách tiến hành: phát phiếu điều tra cho 136 học sinh thuộc nhóm khách thể
nghiên
cứu
thử
nghiệm
và
khảo
sát
bằng
đường
link

cho 767 học sinh thuộc Trường THPT Cửa
Lò, Trường THPT Cửa Lò 2, Trung tâm GDTX số 2, Nghệ An. Và phát phiếu
khảo sát 50 phụ huynh, 50 GV trên địa bàn.

3


6.2.2 Phương pháp phỏng vấn
- Mục đích: Sử dụng hệ thống câu hỏi phỏng vấn được chuẩn hóa nhằm tìm
hiểu sâu hơn những vấn đề nghiên cứu của đề tài.
- Ngun tắc: Phỏng vấn trong khơng khí cởi mở, tin cậy, người được phỏng
vấn tự do trình bày những vấn đề người phỏng vấn đưa ra.
- Nội dung: ( PL4 )
- Cách tiến hành: phỏng vấn 15 học sinh, 3 cán bộ quản lý, 6 giáo viên chủ
nhiệm, 3 cán bộ đoàn, 8 phụ huynh. Người phỏng vấn ghi chép hệ thống các nội
dung trao đổi, gồm 3 phần: giới thiệu, thông tin của đối tượng và nội dung phỏng
vấn.
6.2.3 Phương pháp quan sát
- Mục đích: Kiểm nghiệm hoạt động của các giải pháp được đề xuất trong đề
tài.
- Nguyên tắc: Xác định rõ đối tượng quan sát, mục đích, nhiệm vụ quan sát,
ghi lại kết quả (biên bản) quan sát bằng máy ảnh, bằng tốc ký, v.v…
- Nội dung: (trong phần thực nghiệm).
- Cách tiến hành: Tiến hành quan sát nhiều đối tượng trong một lần và quan
sát nhiều lần về một đối tượng học sinh dưới hình thức quan sát từ bên ngoài.
6.2.4 Phương pháp thực nghiệm tác động sư phạm
- Mục đích: Kiểm tra tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất.
- Nguyên tắc: xuất phát từ nghiên cứu lí luận và nghiên cứu thực tiễn.
- Nội dung, cách tiến hành (trong phần TN )
6.2.5 Phương pháp xử lý số liệu

- Mục đích: Nắm bắt thực trạng một cách chi tiết, khách quan.
- Nguyên tắc: xuất phát từ nghiên cứu thực tiễn.
- Nội dung: (trong phần thực trạng, nguyên nhân, giải pháp)
- Cách tiến hành:
+ Thông tin thu được từ phương pháp điều tra và phỏng vấn.
+ Các thông tin được phân loại với từng khách thể nghiên cứu.
+ Xử lý số liệu điều tra định lượng.
7. Những luận điểm cần bảo vệ của đề tài
Đề tài của chúng tôi bàn đến các giải pháp góp phần nâng cao thị hiếu thẩm
mỹ âm nhạc cho HSTHPT trong giai đoạn hiện nay. Để thuyết phục vấn đề này,
chúng tơi đưa ra những cơ sở lí luận khoa học để định hướng, soi chiếu cho quá
4


trình nghiên cứu thực tiễn. Nhóm tác giả đã nghiên cứu thực trạng thị hiếu thẩm
mỹ âm nhạc của HSTHPT trên địa bàn thị xã Cửa Lị, phân tích những ưu điểm,
nhược điểm của nó, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp, khoa học có tính khả thi
và hiệu quả nhằm khắc phục những tồn tại cũng như phát huy hơn nữa mặt tích cực
trong thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của HS. Chúng tôi tiến hành khảo sát, lấy ý kiến
về sự cấp thiết và tính khả thi của đề tài, xác định được độ tin cậy các giải pháp
đưa ra và thực hiện những giải pháp mới, thúc đẩy, hồn thiện hơn các giải pháp
sẵn có. Nhóm tác giả cũng đã thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả các giải
pháp triển khai. Trên cơ sở luận thuyết và luận chứng thực tiễn như vậy, chúng tôi
khẳng định các giải pháp đề xuất thực sự có ý nghĩa và cần thiết đối với việc giáo
dục định hướng thị hiếu thẩm mỹ cho HSTHPT. Vì thế, khi viết SKKN này, chúng
tôi mong muốn được chia sẻ những điều mà mình tâm huyết với mọi người, nhất là
những ai trong lĩnh vực giáo dục để nhân rộng phạm vi áp dụng, ảnh hưởng của đề
tài.
8. Đóng góp mới của đề tài
- Đề tài của chúng tôi đã hệ thống hóa được cơ sở lí luận và phân tích chi tiết,

rõ ràng, sát thực thực trạng thị hiếu âm nhạc của HSTHPT tại TX Cửa Lò trong
giai đoạn hiện nay cũng như các nhân tố chi phối vấn đề này.
- Trong đề tài, lần đầu tiên nhóm tác giả đã đưa ra một cách hệ thống, cụ thể
và khá tồn diện các giải pháp mang tính giáo dục, định hướng thị hiếu thẩm mỹ
âm nhạc cho HS trên địa bàn hiện nay có tính cấp thiết và khả thi, được áp dụng tại
trường THPT Cửa Lò hiệu quả.
- Đề tài cũng sẽ cung cấp nhiều thông tin bổ ích, dùng làm tài liệu tham khảo
cho những ai quan tâm đến vấn đề này.
9. Cấu trúc của đề tài
Đề tài được cấu trúc gồm 4 phần với các nội dung cụ thể như sau:
Phần I. Đặt vấn đề.
Phần II. Nội dung.
Phần III. Kết luận và kiến nghị
Phần IV. Phụ lục

5


PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ THỊ HIẾU THẨM MỸ ÂM NHẠC
CỦA HỌC SINH THPT
1. Cơ sở lý luận
1.1 Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.1.1 Âm nhạc:
Âm nhạc là nghệ thuật của âm thanh, có tính truyền cảm trực tiếp bao gồm âm thanh
của giọng hát và âm thanh của các loại nhạc cụ. (SGK, Âm nhạc và mĩ thuật lớp 6 ).
1.1.2 Thị hiếu:
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về thị hiếu. Người Trung Quốc coi thị hiếu
là sự thích thú. Người phương Tây gọi là “gu” - cảm giác, khoái vị. Trong cuốn Từ
điển Tiếng Việt do tác giả Hoàng Phê chủ biên thì lại viết thị hiếu là xu hướng ham

thích một lối, một kiểu nào đó đối với những thứ sử dụng hoặc thưởng thức hàng
ngày. (12. tr 938)
Tựu chung lại thị hiếu là khả năng lựa chọn phổ biến của con người, là sở
thích trong mọi lĩnh vực của cá nhân và tập thể. Trong các sở thích, có sở thích tốt
và cũng có sở thích khơng tốt. Sở thích tốt là sở thích bắt nguồn từ những nhu cầu
lành mạnh, cao cả. Sở thích khơng tốt là những sở thích bắt nguồn từ những nhu
cầu khơng lành mạnh, thấp hèn, giả tạo.
1.1.3 Thị hiếu thẩm mỹ
- Khái niệm:
Theo Mỹ học Mácxít, thị hiếu thẩm mỹ là sở thích của con người về phương
diện thẩm mỹ, là cái đẹp cần có, cái đẹp lý tưởng mà chủ thể thẩm mỹ sử dụng làm
thước đo để định giá thẩm mỹ, cũng như làm mục tiêu phấn đấu cho hành động
sáng tạo thẩm mỹ. Đó là thái độ tình cảm của con người trước cái đẹp, cái xấu, cái
bi, cái hài, cái cao cả trong cuộc sống và nghệ thuật.
- Đặc trưng của thị hiếu thẩm mỹ
Thứ nhất, thị hiếu thẩm mỹ khơng phải là cái có tính chất bẩm sinh, bất biến
mà được hình thành, biến đổi thơng qua hoạt động thực tiễn. Nó diễn ra mau lẹ,
thay đổi theo từng lứa tuổi, từng thời kỳ, từng giới tính và được hình thành và biến
đổi thơng qua hoạt động lao động, học tập. Từ hoạt động này, con người dần hình
thành, biến đổi và hồn thiện thị hiếu thẩm mỹ.
Thứ hai, thị hiếu thẩm mỹ vừa có tính cá nhân, vừa có tính xã hội. Nghĩa là sự
u thích, thụ cảm hay năng lực sáng tạo cái đẹp ở mỗi người khác nhau, rất phong
phú, đa dạng. Có chủ thể cảm thụ chính xác, nhanh nhạy, có chủ thể chỉ cảm thụ bề
ngồi, thậm chí sai lệch. Điều này phụ thuộc vào tâm sinh lý, tình cảm, tri thức của
6


mỗi cá nhân khi chiêm ngưỡng, cảm thụ đối tượng thẩm mỹ. Mặt khác, thị hiếu
thẩm mỹ cịn mang tính xã hội, chịu sự chi phối, ảnh hưởng của thời đại mà nó ra
đời. Sự hịa hợp hai tính chất này địi hỏi q trình giáo dục nhằm nâng cao thị hiếu

thẩm mỹ cho học sinh cần tôn trọng cá tính, tránh áp đặt và có thể sử dụng yếu tố
xã hội, yếu tố cộng đồng trong định hướng thị hiếu thẩm mỹ cá nhân.
Thứ ba, thị hiếu thẩm mỹ có tính ổn định tương đối, tính kế thừa, tính thời
thượng. Tuy thị hiếu thẩm mỹ có sự thay đổi theo thời gian nhưng những vấn đề
cốt lõi, giá trị thì bền vững. Vì vậy, việc hình thành, xây dựng cho học sinh thị hiếu
thẩm mỹ lành mạnh là rất cấp thiết. Thị hiếu thẩm mỹ lành mạnh là thị hiếu hình
thành dựa trên cơ sở những cái tốt đẹp nhất của truyền thống dân tộc và những tinh
hoa của nhân loại. Đó là thị hiếu mang bản chất của nền văn hóa tiên tiến, đậm đà
bản sắc văn hóa dân tộc. Bắt nguồn từ cái thật, cái đúng, cái tốt, cái tiến bộ. Chúng
ta kiên quyết phản đối, đấu tranh chống lại những cái mới -“mốt”- lố lăng, lai căng.
Bởi vì nó phản ánh lối sống hưởng thụ của chủ nghĩa cá nhân vị kỷ, khơi dậy và
khuyến khích những tâm lý và thị hiếu thấp hèn.
Thứ tư, thị hiếu thẩm mỹ mang tính thời đại, tính giai cấp, tính dân tộc. Nó ra
đời gắn liền với từng thời đại, giai cấp, dân tộc nhất định. Xu hướng yêu thích cái đẹp
khơng giống nhau. Tuy nhiên, nó vẫn có những chuẩn mực chung về chân - thiện mĩ đặc biệt, là cái đẹp được cả nhân loại công nhận chẳng hạn như: màu xanh da
trời là biểu tượng của sự hi vọng, ước mơ, hịa bình; màu đỏ là màu của hạnh phúc
trọn vẹn… hay những quan niệm về thẩm mỹ khác: hoa sen là biểu tượng của sự
thanh cao, cành nguyệt quế là biểu tượng của chiến thắng, vinh quang; chim bồ câu
là biểu tượng của hịa bình… Tất cả những quan niệm này cũng tạo nên một nét
riêng trong kho tàng giá trị của thị hiếu thẩm mỹ. Tính dân tộc làm nên bản sắc
riêng nhưng điều đó khơng đồng nghĩa với thái độ cực đoan, bài xích các hiện
tượng thẩm mỹ đến từ bên ngồi. Trong giáo dục thẩm mỹ, chúng ta cần trân trọng,
phát huy giá trị tốt đẹp của dân tộc, đồng thời nhạy bén trong việc tiếp thu tinh hoa
văn hóa nhân loại.
1.1.4 Thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc:
Thẩm mỹ theo nghĩa của từ ngữ là sự thụ cảm cái đẹp. Thẩm mỹ âm nhạc là
sự thụ cảm cái đẹp trong âm nhạc và hiểu rộng ra là toàn bộ hoạt động của con
người (chủ thể thẩm mỹ) trong việc hưởng thụ, đánh giá và sáng tạo nghệ thuật âm
nhạc (đối tượng thẩm mỹ)
Thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc là sự yêu thích, thụ cảm cái đẹp trong thưởng thức,

đánh giá và sáng tạo âm nhạc của cá nhân hay cộng đồng diễn ra trong một thời
gian nhất định. (GS.TS Thế Bảo).
Trong năm nhóm chủ thể thẩm mỹ: chủ thể sáng tạo thẩm mỹ - các nhạc sỹ;
chủ thể biểu hiện thẩm mỹ - các ca sỹ, nghệ sỹ biểu diễn âm nhạc; chủ thể thưởng
thức thẩm mỹ - công chúng; chủ thể định hướng thẩm mỹ - các nhà giáo dục lý
luận, phê bình âm nhạc; chủ thể thẩm mỹ tổng hợp - các nhà chỉ huy, dàn dựng, tổ
7


chức và sản xuất các chương trình âm nhạc thì HSTHPT đóng vai trị chủ thể thẩm
mỹ ở dạng thưởng thức, người nghe là chính. Và để q trình thưởng thức âm nhạc
diễn ra tốt đẹp, phù hợp với quy luật thẩm mỹ tiên tiến, đòi hỏi các em phải có
nhân sinh quan và thế giới quan tích cực, có tri thức cơ bản nhất định về nghệ thuật
âm nhạc, cùng với một tình cảm, thị hiếu thẩm mỹ tốt.
2. Một số vấn đề về tâm sinh lí của học sinh THPT
2.1 Học sinh THPT
Học sinh trung học là những người thuộc giai đoạn đầu tuổi thanh niên (từ 15
đến 18 tuổi) tham gia hoạt động học tập tại nhà trường, có sự biến chuyển mạnh
mẽ về tâm, sinh lí, trưởng thành về mặt thể chất nhưng chưa trưởng thành về mặt
xã hội.
2.2 Đặc điểm về tâm sinh lí của học sinh THPT
- Về thể chất, HSTHPT đã có sự trưởng thành gần hoàn thiện như người lớn.
Thể lực của các em phát triển mạnh giúp cho việc thực hiện các cơng việc nặng
nhọc, các cơng việc có kỹ thuật tốt hơn. Sự phát triển của não, hệ thần kinh trung
ương và các giác quan giúp các em tiếp thu những kiến thức văn hóa, khoa học kỹ
thuật và thơng tin mới của xã hội rất nhanh.
- Về nhận thức và phát triển trí tuệ, HSTHPT thực sự lớn mạnh. Trí nhớ đạt
đỉnh cao, các em có khả năng phân tích, tổng hợp, so sánh, khái qt hóa mọi vấn đề.
Hoạt động tư duy mang tính độc lập, tính tranh luận, phê phán, tính linh hoạt, sáng
tạo…Điều này làm cho khả năng cảm thụ âm nhạc, trình độ biểu diễn và sáng tác của

hs được nâng lên.Tuy nhiên, sự hiểu biết vẫn hạn hữu, tri giác của tuổi này vẫn rất cần
sự hướng dẫn của giáo viên vì họ dễ dàng vội vàng, kết luận sai hay có tâm lí nghĩ
theo, chạy theo số đơng, nhất là người có uy tín (thần tượng) với các em.
- Về nhân cách, HSTHPT đã có sự định hình nhưng chưa thật vững bền, chưa
được trải nghiệm nhiều. Ý thức làm người lớn khiến các em có nhu cầu tự khẳng
định mình, muốn thể hiện bản thân, thể hiện cái tôi độc đáo để người khác quan
tâm, chú ý. Đặc biệt, tuổi này rất ưa thích và nhạy cảm với cái mới lạ, dễ dàng
chấp nhận và ủng hộ cái mới. …Điều đó thúc đẩy tích cực thị hiếu thẩm mỹ âm
nhạc của các em từ khâu tiếp nhận, thể hiện đến sáng tạo. Trong đó, phải kể đến
thái độ hứng thú của học sinh khi nghe nhạc mới, tiếp cận nhạc nước ngoài; thích
tham gia trình diễn văn nghệ, các hội thi; tự học viết nhạc, sáng tác…Và hơn bao
giờ hết, sự định hướng, giáo dục đúng đắn về thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho hs là
rất quan trọng, góp phần hồn thiện nhân cách cho các em.
- Về thế giới tâm hồn, tình cảm, đạo đức, HSTHPT đã hình thành và phát
triển mạnh mẽ. Các em nhạy cảm, dễ rung động trước vạn vật, cuộc sống, người
bạn khác giới, sức hấp dẫn của các loại hình nghệ thuật như âm nhạc, điển ảnh, văn
học…Gia đình, bạn bè, thầy cơ có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đây là lứa tuổi
mộng mơ, trong sáng nhưng rất dễ tổn thương, lệch hướng... Cho nên, việc bồi đắp
8


tâm hồn cho các em nói chung, xây dựng năng lực thẩm mỹ âm nhạc nói riêng, rất
cần sự định hướng, giáo dục của phụ huynh, giáo viên, các tổ chức đồn thể…
Tóm lại, đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi là một trong những yếu tố chi phối
mạnh mẽ đến thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của HS THPT. Thầy cơ, gia đình cần nắm
vững điều này để thấu hiểu, sẻ chia và áp dụng các biện pháp giáo dục các em phù
hợp, đạt hiệu quả cao nhất.
3. Vai trò của âm nhạc trong đời sống của con người
Lịch sử nhân loại cho thấy, trong các loại hình nghệ thuật như văn học, hội
họa, điêu khắc, điển ảnh thì âm nhạc có sức bén rễ, gắn bó chặt chẽ với đời sống

mỗi người lâu dài, vững bền nhất. Thuở hài nhi, ấu thơ, ta được vỗ về, nâng niu,
ôm ấp trong lời ru của mẹ, câu hát của bà, điệu nhạc êm ru cổ điển... Lớn hơn, ta
lại được tung tăng, hoan ca trong những giai điệu vui tươi của những bài đồng
giao, sinh hoạt vui chơi, dân ca, dân vũ, tuyên truyền cổ động… Âm nhạc hiện
diện khắp nơi, chung góp, sẻ chia những vui, buồn, yêu thương, hi vọng trong cuộc
sống con người qua lời ca, giai điệu…Và cứ thế cho đến khi ta trút hơi thở cuối
cùng, âm nhạc lại vang lên bi thương, cao đẹp đưa tiễn con người về với “thế giới
bên kia”, trở về với “cát bụi”.
Âm nhạc là nghệ thuật của âm thanh, bao gồm thanh nhạc - âm nhạc dựa trên
lời hát và khí nhạc - âm nhạc dựa trên nhạc cụ. Bộ mơn nghệ thuật này có thể tái
hiện hiện thực đời sống phong phú và diễn tả tinh tế, sâu sắc thế giới nội tâm của
con người nhờ thính giả biết lắng nghe, trái tim có sự rung cảm, hòa điệu và não bộ
phát huy tối đa sự liên tưởng, tưởng tưởng... Chính vì thế, nó tác động một cách
trực tiếp, tự nhiên và hết sức mạnh mẽ đối với sự phát triển toàn diện của con
người. HSTHPT đa phần yêu thích âm nhạc. Các em sống trong hơi thở âm nhạc
để được giải trí, thư giãn; để mở mang nhận thức và hiểu biết; để làm giàu thêm
đời sống tâm hồn với những tình cảm nhân ái, cao thượng và thỏa mãn những
khoái cảm thẩm mỹ, đam mê nghệ thuật…
Đặc biệt, nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng âm nhạc có thể đem đến nhiều lợi
thế vượt trội trong học tập của học sinh. Khi thường xuyên tìm hiểu về âm nhạc,
chơi nhạc cụ và nghe nhạc, các em sẽ phát triển về ngôn ngữ tiếng Việt, ngoại ngữ
thứ hai, năng lực giao tiếp, lãnh đạo, làm việc nhóm, kĩ năng thể hiện trước đám
đơng, khả năng sáng tạo…
Trong hoạt động tập thể, âm nhạc đem đến sự thư giãn, yêu đời, gợi cảm xúc
lan tỏa, thăng hoa, tạo ra những gắn kết bạn bè, thầy cô gần gũi, thân thiện.
Âm nhạc không biên giới trở thành cầu nối giao tiếp, hòa nhập giữa con người
với con người, mở ra mối quan hệ xã hội, quốc tế, có sức lan tỏa vươn xa, vượt qua
khoảng cách địa lý, những khác biệt về ngơn ngữ, văn hóa…
Có thể khẳng định rằng, âm nhạc đóng vai trị to lớn, kì diệu đối với con
người và mang lại lợi ích tuyệt vời cho học sinh, giúp các em phát triển toàn diện

cả thể chất lẫn tinh thần, trí tuệ, tâm hồn và nhân cách.
9


Tuy nhiên, bên cạnh những ảnh hưởng tích cực, âm nhạc cịn có những tác
động tiêu cực đối với con người. Những ca khúc “ảo não, chán đời” sẽ làm ta trở
nên suy sụp tinh thần, chán nản, yếu đuối, nhu nhược,…đôi khi dẫn đến tự hủy
hoại bản thân. Hay nguy hiểm hơn, những ca khúc chứa đựng những tình cảm
không lành mạnh, sướt mướt, suồng sã, ngôn từ thô tục, vơ nghĩa có thể tác hại lớn
đến đạo đức con người. Nó là kẻ dẫn lối âm thầm và nhẹ nhàng nhất cho sự băng
hoại đạo đức của giới trẻ nếu họ không biết lựa chọn âm nhạc để thưởng thức một
cách đúng đắn. Thêm vào đó, ở lứa tuổi mới lớn, các em hay mắc bệnh thần tượng,
dẫn đến sống ảo, thích bắt chước, cổ súy cho hành vi ăn mặc, trang điểm, lối sống
khác lạ mà quên đi thuần phong mĩ tục dân tộc…
Chính vì vậy, để phát huy giá trị đích thực của âm nhạc, việc xây dựng cho
HSTHPT một đời sống âm nhạc tích cực, một thị hiếu thẩm mỹ lành mạnh, đúng
đắn trở thành yêu cầu, nhiệm vụ cấp thiết đối với ngành giáo dục nói riêng và tồn
xã hội nói chung.
4. Tổng quan về đề tài nghiên cứu
“Thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc” là một đề tài năng động và hấp dẫn, thu hút
được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, phê bình âm nhạc và của tồn xã hội.
Đã có một số cơng trình nghiên cứu như:
- Thị hiếu thẩm mỹ của giới trẻ Tp.HCM của nhiều tác giả do TS. Nguyễn Thị
Hậu làm chủ biên, Viện nghiên cứu phát triển Tp.HCM, Nxb Văn hóa – Văn nghệ
- Thị hiếu âm nhạc và truyền hình của GS.TS Thế Bảo, o.
- Định hướng âm nhạc trong giới trẻ, Lê Cúc, .
- Giới trẻ đang
.

nghe

gì

?,Nguyễn

Văn

Thanh

Phong,

- Thị hiếu âm nhạc của sinh viên đại học tại Thành phố Hà Nội hiện nay,T.S
Nguyễn Minh Hạnh - Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương.
Các tác giả trên đã đưa ra những góc nhìn khảo sát trên diện rộng, tập trung ở
giới trẻ nói chung và tầng lớp sinh viên nói riêng nhưng chưa đi sâu phân tích chi
tiết, cụ thể thực trạng thị hiếu âm nhạc, các giải pháp nâng cao thị hiếu thẩm mỹ
âm nhạc ở lứa tuổi HS THPT.
Đây là những tài liệu giúp chúng tôi hiểu biết sâu rộng hơn vấn đề mình
nghiên cứu và đi tìm hướng tiếp cận mới, đem đến những đóng góp sau:
- Chúng tơi đã hệ thống hóa được cơ sở lí luận và phân tích chi tiết, rõ ràng,
sát thực thực trạng thị hiếu âm nhạc của HSTHPT tại TX Cửa Lò trong giai đoạn
hiện nay cũng như các nhân tố chi phối vấn đề này.
- Đề tài nêu ra một số giải pháp giúp nâng cao và định hướng thị hiếu thẩm
mỹ âm nhạc của HS trên địa bàn, có tính khả thi và tính thực tiễn, được áp dụng tại
trường THPT Cửa Lị hiện nay.
10


- Đề tài cũng sẽ cung cấp nhiều thông tin bổ ích, dùng làm tài liệu tham khảo
cho những ai quan tâm đến vấn đề này.

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG THỊ HIẾU THẨM MỸ ÂM NHẠC CỦA
HỌC SINH THPT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ CỬA LÒ HIỆN NAY
1. Thực trạng nhận thức của giáo viên, phụ huynh, học sinh về vai trò
của việc nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho HSTHPT trên địa bàn thị xã
Cửa Lò trong giai đoạn hiện nay.
Để tìm hiểu và đánh giá đúng về nhận thức của giáo viên, học sinh về mức
độ quan trọng của việc nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc cho hs, chúng tôi đã
điều tra, phát phiếu khảo sát tìm hiểu (Phụ lục 2,3). Kết quả thu được như sau:
1.1 Nhận thức của giáo viên
Bảng 1.1.1 Nhận thức của giáo viên về vai trò của việc nâng cao thị hiếu
thẩm mỹ âm nhạc cho học sinh THPT
Mức độ
Các
tham số

Rất quan trọng

Quan trọng

Không quan trọng

Số
lượ
ng

50

35

15

0

%

100

70%

30%

0

Biểu đồ 1.1.2 Nhận thức của giáo viên về vai trò của việc nâng cao thị hiếu thẩm
mỹ âm nhạc cho học sinh THPT
Chúng tôi nhận thấy hầu hết giáo viên đều
cho rằng nâng cao thị hiếu thẩm mỹ âm
nhạc quan trọng đối với học sinh THPT
(68%), có 32% giáo viên cho rằng rất quan
trọng và khơng có ý kiến nào cho rằng
khơng quan trọng.
Rõ ràng khi đề cập đến vấn đề nhận thức
của thầy cô đối với việc nâng cao thị hiếu
thẩm mỹ âm nhạc cho hs, ai cũng hiểu và nhìn nhận được giá trị cần thiết của nó
đối với người học. Đây là cơ sở quan trọng để khi triển khai các giải pháp nêu ra,
giáo viên có sự đồng thuận, chung tay và đóng góp sức mình trong việc thực hiện
mục tiêu chung của GD là phát triển con người toàn diện. Tuy nhiên, nhóm tác giả
vẫn mong muốn nâng cao nhận thức của GV về vấn đề nêu ra cao hơn nữa. Bởi vì,
11

giáo viên đóng vai trị sát sao và tác động lớn nhất về nhận thức, tình cảm, hành
động của học sinh.
1.2 Nhận thức của học sinh
Với câu hỏi 20(PL1) chúng tôi nhận được kết quả như sau:
Bảng 1.2.1 Nhận thức của học sinh về vai trò của việc nâng cao thị hiếu thẩm mỹ
âm nhạc cho lứa tuổi mình.
Mức độ
Các tham số

Rất quan trọng

Số
lượng

114

62

%

100

54,4%

Quan trọng

Không q. trọng

38

14

33,3%

12,3%

Biểu đồ 1.2.2. Nhận thức của học sinh về vai trò của việc nâng cao thị hiếu thẩm
mỹ âm nhạc cho HSTHPT.
Nhìn vào bảng số liệu trên, chúng tôi nhận thấy
hầu hết học sinh nhận thức được việc nâng cao
thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc là rất quan trọng đối
với các em (55,4%) , 33,3% học sinh cho rằng
quan trọng và có đến 12,3 % cho rằng khơng
quan trọng.
Như vậy, chúng ta có thể thấy hầu hết các em
học sinh đã đánh giá đúng vai trò của việc nâng
cao thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc. Điều này rất
thuận lợi cho GV khi triển khai các biện pháp thực hiện, các em sẽ hứng thú và
hợp tác hơn.
Tuy nhiên, có đến 12,3 % học sinh khơng quan trọng vấn đề này địi hỏi thầy cơ
phải lưu ý để hướng dẫn và thay đổi được suy nghĩ của các em, kéo các trò vào
hoạt động chung của nhà trường, không bị lùi sau, chậm tiến thậm chí lệch lạc.
1.3 Nhận thức của phụ huynh
Chúng tơi cũng đã khảo sát ý kiến của 50 phụ huynh và thu được kết quả 56%
bố mẹ đã ý thức được vai trò quan trọng của việc giáo dục, định hưởng thị hiếu
thẩm mỹ âm nhạc cho con em, số còn lại chưa nhìn nhận, quan tâm và chú trọng
đúng mức. Điều này dẫn đến việc khi đề xuất giải pháp, chúng tôi cần nâng cao
hơn nữa nhận thức và trách nhiệm của phụ huynh đối với việc GD nhân cách toàn
diện cho con cái.

12


2. Thực trạng thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của HS THPT trên địa bàn thị xã
Cửa Lò.
2.1 Thị hiếu của học sinh trong lĩnh
vực thưởng thức âm nhạc
2.1.1 Sở thích nghe nhạc của học
sinh.
Khảo sát C1, chúng tơi nhận được
kết quả: 87% HS đều có sở thích u hoặc
rất u thích âm nhạc. Chưa tới 1% HS
khơng thích.

C1

Sở dĩ các bạn u thích như vậy vì âm nhạc đem đến nhiều lợi ích thiết thực và
người nghe được thỏa mãn nhiều mục đích khác nhau (C2). Nghe nhạc để hiểu biết
thêm một loại hình nghệ thuật lâu đời, hấp dẫn, để làm giàu kiến thức, kinh nghiệm
sống, để tìm thấy ý nghĩa tốt đẹp của cuộc đời, để hòa mình vào những rung động
cảm xúc nghệ thuật hay hướng tới sự rèn luyện biểu diễn, sáng tác... Trong đó, HS đặt
mục đích giải trí lên trên hết, chiếm tỉ lệ 60% ở mức độ rất quan trọng. Rõ ràng, cuộc
sống hiện nay rất hối hả, phức tạp, chúng ta cần thưởng thức âm nhạc để thư giãn, giải
tỏa áp lực, sự căng thẳng, mệt mỏi do hoàn cảnh đưa đến. Hơn nữa, lợi ích của nghe
nhạc cịn để học tập ngoại ngữ, ghi nhớ và mở rộng vốn từ... Có đến 50% HS lựa chọn
cho mục đích này. Đó chính là mặt tích cực của vấn đề thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của
HS THPT. Tuy nhiên, giữa sở thích, mục đích nghe nhạc với thực tế diễn ra ln có
khoảng cách, nảy sinh những tồn tại khiến chúng ta cần giải quyết để hướng tới thị
hiếu thẩm mỹ âm nhạc tốt hơn nữa.
C2

13


2.1.2 Phương thức thưởng thức âm nhạc của học sinh
Người viết đã lựa chọn một số phương thức nghe nhạc chủ yếu của học sinh để
làm một cuộc điều tra (C3). Kết quả thu được là HS chưa có điều kiện thưởng thức
âm nhạc trực tiếp ở các sân khấu, nhà hát, gameshow. 11,23% HS chọn một năm mới
đi vài lần tụ điểm quán nhạc kết hợp dịch vụ giải khát trên địa bàn TX Cửa Lò như
Café An Viên, Trà chanh Tmore; Phòng trà Fill. 100% HS nghe nhạc qua internet từ
các trang web trực tuyến như Zing MP3, Nhaccuatui, Nhạc.vui.vn, Sound Cloud,
Spotifi và phương tiện sử dụng chính là điện thoại di động (67%). Các hình thức nghe
nhạc phổ biến trước đây như băng đĩa CD, DVD, Radio ít được giới trẻ lựa chọn
trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ.
Và hiện nay, Tiktok trở thành một mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, thu hút phần
đông giới trẻ bởi tính chớp nhống, ấn tượng, tự do nhưng cũng vì thế mà chất lượng
của các video âm nhạc kênh này thiếu kiểm soát, bát nháo, cần phải có sự GD, định
hướng cho HS khi tiếp nhận, sử dụng.
2.1.3 Thị hiếu của học sinh trong thưởng thức âm nhạc
*Sự lựa chọn thể loại âm nhạc của học sinh.

Thể loại âm nhạc

Thích
nghe

Thường
nghe

Ít nghe

Chưa từng
nghe
Sl

Sl

%

Sl

%

Sl

%

%

Các bài dân ca Việt Nam

67

8.74

89

11.6

524

68.32 87

11.34

Các thể loại chèo, tuồng…

38

4.95

37

4.82

443

57.76 249

32.46

Ca trù (hát ả đào)

29

3.78

31

4.04

366

47.72 341

44.46

Ví giặm Nghệ Tĩnh

47

6.13

61

7.95

425

55.41 234

30.51

Hịa tấu nhạc cụ dân tộc

36

4.69

64

8.34

396

51.63 271

35.33

Hòa tấu nhạc nhẹ

63

8.21

114

14.8

383

49.93 207

26.99

Các thể loại hòa tấu ..

53

6.91

95

12.39

361

47.07 258

33.64

Opera (nhạc kịch phương tây)

53

6.91

90

11.73

367

47.85 257

33.51

Ca khúc tiền chiến

66

8.60

122

15.91

401

52.28 178

23.21

“nhạc vàng” “nhạc Boléro

60

7.82

124

16.17

404

52.67 179

23.34
14

Ca khúc cách mạng Việt Nam

66

8.60

118

15.38

446

58.15 137

17.86

Ca khúc thính phịng

51

6.65

80

10.43

384

50.07 252

32.86

Ca khúc âm hưởng dân gian

57

7.43

108

14.08

427

55.67 175

22.82

Ca khúc nhạc trẻ Việt Nam

381

49.67 249

32.46

102

13.30 35

4.56

Ca khúc nhạc trẻ nước ngoài

417

54.37 213

27.77

103

13.43 34

4.43

Nhạc chế

152

19.82 185

24.12

297

38.72 133

17.34

Căn cứ vào bảng khảo sát C4,5, chúng tơi nhận thấy HSTHPT u thích nghe
nhạc đa dạng, mỗi bạn nghe nhiều hơn 5 thể loại và thường gắn với bài hát có lời.
Các thể loại nhạc đại chúng được ưa chuộng như Rap Việt, Ballad, pop, EDM,
R&B-Soul, Dance hay Remix, Hiphop, Teen, Indie, Lofi, Acoustic.
Âm nhạc bác học như thính phịng, giao hưởng, hịa tấu nhạc nhẹ, Opera rơi vào
tình trạng “thoi thóp”, nhiều người rất ít nghe hoặc chưa từng nghe. Việc nâng cao
trình độ thưởng thức âm nhạc của HS cũng rất cần thiết và có chiến lược dài hơi để
dân trí nước ta theo kịp văn minh nhân loại.
Ca khúc nhạc trẻ nước ngoài thắng thế, ln đứng đầu bảng xếp hạng HS thích
nghe (54,37%).
Âm nhạc truyền thống gần như bị lãng quên. Trong đó, ca trù, ví giặm Nghệ Tĩnh, một di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO cơng nhận năm 2014, HS ít
nghe hoặc chưa từng nghe chiếm tỉ lệ cao nhất. Đây là lỗ hổng thách thức mà những
nhà giáo dục rất cần khắc phục, định hướng yêu thích đúng dắn cho Hs, khơi dậy
trong các em tình yêu âm nhạc dân tộc, trách nhiệm lưu truyền, gìn giữ văn hóa
truyền thống của Việt Nam.
Xu hướng thưởng thức âm nhạc toàn cầu là nổi trội cho thấy các bạn trẻ rất dễ
dàng tiếp thu cái mới, năng động, linh hoạt trong thưởng thức âm nhạc nhưng nếu
khơng có định hướng giáo dục tốt, HS dễ đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc, dễ lai
căng, sính ngoại, mất gốc.
*Sự lựa chọn ca khúc, ca sĩ, dòng nhạc, phong cách âm nhạc của HS.
Khảo sát C5, 6, 7, 9, 10. chúng tôi nhận được kết quả:
Những cái tên ca sỹ, nhóm nhạc được HS u thích nhiều nhất là Sơn Tùng
MTP, Jack, Vũ, Khơi Vũ, Hồng Dũng, Soobin Hồng Sơn, Hoài Lâm, Đen Vâu,
MCK… (nhạc trẻ Việt Nam) và Blackpink, BTS, Big Bang, 2NE1, EXO, One
Derection, Justin Bieber, Taylor Swift …(nhạc trẻ nước ngoài)
15


Tương ứng với tên ca sĩ, nhóm nhạc đình đám là những ca khúc hàng đầu được

người nghe lựa chọn như: Có chắc yêu là đây, Sóng gió, Bước qua mùa cơ đơn, Ái nộ,
Nàng thơ, Phía sau một cơ gái, Hoa nở không màu, Bước qua đời nhau, Trốn tìm, Đi
về nhà, Tay to …và Kill this love, DNA, Haru Haru, I am the best; Growl; What
makes you beautiful, Baby, You belong with me …
HS THPT yêu thích nhạc trẻ là đương nhiên. Và có những ca khúc nhạc trẻ hay,
đem đến sự mới mẻ, hứng thú cho người nghe, sự năng động cho các bạn trẻ…
Điều đáng báo động là sự ảnh hưởng mạnh mẽ của ca khúc và ban nhạc nước
ngoài. Nhất là âm nhạc Hàn Quốc kéo theo lực lượng phan cuồng không hề nhỏ cố ăn
mặc, trang điểm, lối sống chạy theo thần tượng làm lệch lạc thị hiếu thẩm mỹ, phong
tục truyền thống.
Một bộ phận khơng ít đối tượng này rơi vào thị hiếu thưởng thức âm nhạc thấp
kém, thiếu lành mạnh, lệch lạc: có tới 19,82% HS thường nghe nhạc chế, lựa chọn ca
khúc chứa đựng lời lẽ hết sức ngô nghê, dài dòng kiểu kể chuyện, một số bài thỉnh
thoảng còn chèn vài câu tiếng Anh, nhiều câu sướt mướt, vô nghĩa.. Những hiện
tượng thảm họa âm nhạc như Lệ Rơi, Khá Bảnh, Phú Lê vẫn được HS tìm nghe.
Chúng tơi thấy hầu như các em không biết, không nhớ và rất khó để kể tên các
ca khúc dành cho lứa tuổi của mình. Bài hát cho thiếu niên rất nhiều, cho người lớn
vơ vàn nhưng có một sự thiếu hụt các ca khúc dành cho tuổi 15-18.
Hơn nữa, sản phẩm âm nhạc thực thụ, truyền thống dân tộc thường được các bạn
thể hiện, đón nhận vào các dịp thi, hội diễn văn nghệ của nhà trường…
* Sự lựa chọn đề tài, chủ đề âm
nhạc của học sinh.

C8

Nhìn vào biểu bảng thống kê (C8),
chúng tơi thấy HS THPT là lứa tuổi có
sự chuyển biến tâm sinh lí mạnh mẽ,
tình cảm với người khác giới nảy nở nên
các bạn thích nghe ca khúc viết về tình

u, đơi lứa nhất (70.5%). Đứng thứ hai
là chủ đề về gia đình với 41,5 %. Chủ đề
mái trường, tình thầy trị, bạn bè xếp thứ
ba (38,3%). Chủ đề quê hương đất nước, những bài ca mang tính thời sự, cộng đồng
lần lượt là 35,3%, 26,6%. Tuy nhiên, khoảng cách giữa u thích ca khúc viết về tình
u với các đề tài, chủ đề mang tính giáo dục cịn lại q xa, kết quả thấp. Bên cạnh
đó, số HS lựa chọn chủ đề khác chiếm khá đông, lên tới 30,5%. Nổi bật phải kể đến
nhiều bạn ở vùng công giáo xã Nghi Thạch, phường Thu Thủy luôn ưa thích các bài
16


thánh ca. Điều ấy phản ánh thị hiếu thưởng thức âm nhạc của HS rất phong phú, đa
dạng, mang dấu ấn cá nhân sâu sắc.
2.2 Thị hiếu của học sinh trong lĩnh vực đánh giá âm nhạc
2.2.1 Học sinh quan tâm đến việc đánh giá các tác phẩm âm nhạc
Thưởng thức một tác phẩm âm nhạc bao giờ cũng đi kèm với hoạt động phẩm
bình khen, chê. Đang ở độ tuổi thích tự khẳng định mình, phát triển mạnh mẽ tư duy
phê phán, nhạy cảm với cái mới, HS rất thích và có 50, 03% bạn muốn học cách
thưởng thức, đánh giá âm nhạc (CH19)
Khảo sát (C13) chúng tôi thấy HS đã có
lựa chọn đúng trong việc đồng ý cao
C14
nhất với quan niệm đánh giá sức sống
của một ca khúc âm nhạc đích
thực(72,88%). Đồng thời, các bạn cũng
nhận ra khá chính xác thực tế đời sống
âm nhạc hiện nay liên quan đến lứa tuổi
mình. Tuy nhiên, đó là vấn đề đánh giá
âm nhạc dựa trên định hướng có sẵn
chứ khi để cho HS tự nhận xét thì các

bạn cịn lung túng, phiến diện, cực đoan. Ở C12, có trên 70% khen ngợi, cổ xúy cho
nhạc teen, khoảng 23% HS biết đánh giá toàn diện những ưu và nhược điểm của thể
loại nhạc này.
2.2.2. Một số thị hiếu của học sinh qua việc đánh giá các tác phẩm âm nhạc.
Qua phỏng vấn chuyên sâu và khảo sát C14, chúng tôi nhận thấy HS chú ý khá
đầy đủ các phương diện đánh giá một sản phẩm âm nhạc nhưng vẫn nghiêng về thiên
hướng coi trọng yếu tố ca sĩ, hình thức biểu diễn, độ nóng của ca khúc. Nhạc nước
ngồi được đề cao nhiều hơn nhạc Việt.
2.3. Thị hiếu của học sinh trong lĩnh vực sáng tạo âm nhạc
2.3.1 Học sinh yêu thích tham gia vào sáng tạo âm nhạc
Khảo sát câu 15,16,19 chúng
tôi thu nhận được những kết quả khá
bất ngờ trong lĩnh vực âm nhạc. HS
có nhu cầu khơng nhỏ về học và sáng
tác nhạc dù hiện tại rất ít người tham
gia.

C19

17


Các em sáng tác nhạc đều không qua trường lớp đào tạo bài bản nào mà do đam
mê, tự học, tự phát. Tuy vậy, một số cá nhân vẫn tạo được tiếng vang trong giới học
trị, có sản phẩm đăng trên Youtube, lượt xem trên 2800, lượt like và bình luận khá
mạnh. Trong đó phải kể đến Hồng Bảo Thiên 12A, Nguyễn Quyền Anh 12D2,
Hoàng Văn Thái 11A1 trường THPT Cửa Lò:
Bảo Thiên a.k.a TSon
Quyền Anh a.k.a :BOXCISUM
Thái a.k.a TyyyH

Hơn thế, những tác giả này còn lập hội nhóm sáng tác, có nghệ danh cụ thể với
số lượng 162 thành viên, chia sẻ video âm nhạc, sản phẩm làm chung, …Trong đó,
các bạn thể hiện xu hướng theo đuổi âm nhạc hoàn toàn sát với nhu cầu thưởng thức
của tuổi trẻ như: Rap, Indei, Pop.
( Nhóm Sea town)
Tuy nhiên, để thẩm định, đánh giá chất lượng sản phẩm cũng như phát triển năng
lực người sáng tác thì vẫn còn là lĩnh vực bỏ ngỏ, cần sự sát sao, vào cuộc hơn nữa
của các nhà chuyên môn âm nhạc, thầy cơ và gia đình.
2.3.2.Hoạt động sáng tạo âm nhạc của học sinh chưa nhiều
Sáng tạo là lĩnh vực chun sâu, địi hỏi năng lực người học ở trình độ cao nên
HSTHPT tất yếu sáng tác nhạc ít và khó tạo nên giá trị. Các bạn chủ yếu tập làm theo,
khơng thể kí âm dù đã ra ca khúc, bản nhạc. Kết quả sản phẩm mới chỉ dừng lại ở
khối 11, 12, lớp 10 chưa có và cịn thiếu tự tin trong chia sẻ cơng chúng.
Như vậy tìm hiểu thực trạng thị hiếu thẩm mỹ của HSTHPT trên địa bàn, bên
cạnh những mặt tích cực chúng ta cịn thấy một số tồn tại, bất cập phải khắc phục,
giáo dục, định hướng.
3. Những nhân tố tác động đến thị hiếu âm nhạc của học sinh THPT trên
địa bàn thị xã Cửa Lò.
Bảng khảo sát mức độ tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến thị hiếu thẩm mỹ
âm nhạc của HS (C17).
C17

18


Có nhiều nguyên nhân tác động đến thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của HS như hoàn
cảnh kinh tế, tác động của hội nhập, hoạt động của ngành âm nhạc, các cơ quan văn
hố, ngành truyền thơng… Nhưng trong đề tài này, chúng tơi nghiên cứu những nhân
tố chính, gắn bó trực tiếp và tác động mạnh mẽ đến việc hình thành thị hiếu thẩm mỹ
âm nhạc của HS.

3.1. Nhân tố chủ quan:
Tâm lý lứa tuổi, lối sống, trình độ kiến thức của học sinh.
Khảo sát C8,16, chúng tôi rút ra kết luận: gắn với sự phát triển dần lên về tâm lý
lứa tuổi, lối sống, trình độ kiến thức, thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của HS cũng thay đổi.
Ca khúc viết về tình u HS lớp 12 thích nghe cao nhất (74,4%), lớp 10 đứng đầu về
yêu thích chủ đề âm nhạc thiếu nhi (16,1%). Các bạn công giáo vùng Lập Thạch, Yên
Trạch, Mai Lĩnh, Tân Lộc có lối sống tín niệm theo tơn giáo của mình thì lựa chọn
yêu thích bài hát thánh ca. Sáng tác âm nhạc hầu như chủ yếu ở lớp 12. Càng lên cao
thì trình độ nhận thức và thưởng thức âm nhạc của các em càng phát triển. Từ năng
lực thưởng thức, kĩ năng biểu diễn cho đến khả năng sáng tác.
3.2 Nhân tố khách quan:
Gia đình và nhà trường
- Để điều tra ngun nhân khách quan từ
gia đình học sinh, nhóm nghiên cứu đã đưa ra
câu hỏi: “Các bậc phụ huynh đã quan tâm
đến thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc của con
chưa?” kết quả là có 70/100 (70%) phụ
huynh chưa quan tâm. Có 4/100 (4%) phụ
huynh đã quan tâm nhưng chưa nhiều. Có 26/100 (26%) phụ huynh chưa bao giờ
quan tâm đến điều này.
Để điều tra nguyên nhân khách quan từ giáo viên, nhóm nghiên cứu đã đưa ra
câu hỏi: “Thầy cô đã chú trọng đến việc giáo dục, định hướng thị hiếu thẩm mỹ âm
nhạc cho HS chưa?” kết quả có 64/100 (64%) giáo viên chưa quan tâm. Có 26/100
(26%) giáo viên đã quan tâm nhưng chưa nhiều. Có 10/100 (10%) giáo viên đã quan
tâm.
Từ số liệu đã trên, có thể thấy vẫn tồn tại những nguyên nhân khách quan chủ
yếu từ nhà trường, giáo viên và phụ huynh khi chưa đủ sát sao và quan tâm tới “gu”
âm nhạc của HS. Chúng ta cần nỗ lực hơn nữa trong lĩnh vực giáo dục thẩm mỹ. Nhất
là ở cấp học này, tâm lí chung là giáo viên, phụ huynh, học sinh đều coi trọng các
môn học kiến thức, phục vụ cho thi cử THPTQG.

19


CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO THỊ HIỂU
THẨM MỸ ÂM NHẠC CHO HSTHPT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ CỬA LÒ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1. Cơ sở và nguyên tắc đề xuất giải pháp
Từ nghiên cứu lí luận ở phần I và nghiên cứu thực trạng ở phần II, nhóm tác giả
đã nêu ra một số giải pháp nhằm nâng cao thị hiếu âm nhạc cho HS THPT trên địa
bàn thị xã Cửa Lò phù hợp với bối cảnh hiện nay, đảm bảo những nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn: Phải làm giàu hơn đời sống tinh thần của
HS, giúp các bạn định hướng đúng, phát triển hơn năng lực thưởng thức, phẩm bình,
và sáng tác âm nhạc. Vì vậy, cần đưa ra những giải pháp phù hợp với học sinh THPT
tại TX Cửa Lị.
- Ngun tắc đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ: Các giải pháp phải có hệ thống
chặt chẽ và đồng bộ, hỗ trợ và thống nhất với nhau.
- Đảm bảo sự phù hợp với đặc điểm tâm lý và nhân cách của HS THPT với tư
cách là chủ thể thẩm mỹ.
- Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi: Giải pháp đảm bảo phù hợp với đối tượng,
vừa có tính kế thừa vừa trên cơ sở phát triển, đề xuất cái mới.
- Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích: đảm bảo mục tiêu phát triển kỹ năng cho
HS.
2. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao thị hiếu âm nhạc cho học sinh
THPT tại đại bàn thị xã Cửa Lò trong giai đoạn hiện nay.
2.1 Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ
huynh về tầm quan trọng của việc giáo dục, định hướng thị hiếu thẩm mỹ âm
nhạc lành mạnh, tiến bộ cho HSTHPT.
a. Mục đích, yêu cầu:
Nhằm nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ giáo viên,
cũng như học sinh và cha mẹ các em về việc xây dựng được một thị hiếu thẩm mỹ âm

nhạc tích cực, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nhằm thực hiện
mục tiêu giáo dục theo chương trình giáo dục phổ thơng 2018.
b. Nội dung, cách thực hiện
- Giúp cán bộ, giáo viên, các em học sinh và phụ huynh thấy được sự quan trọng
và cần thiết của việc hình thành, xây dựng được thị hiếu thẩm mỹ âm nhạc lành mạnh,
tích cực.
20