(Skkn 2023) một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi dân tộc.
Việc bảo vệ và chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của xã
hội và của mỗi gia đình. Đối với việc giáo dục và phát triển nhân cách cho trẻ
ngay từ lứa tuổi mầm non, hoạt động tạo hình trong trường mầm non đóng vai
trị vơ cùng quan trọng trong sự phát triển trẻ nhỏ về mọi mặt như: thẩm mỹ, đạo
đức, trí tuệ, thể lực và lao động. Hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập
mang tính nghệ thuật, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh và phản ánh thế
giới xung quanh thơng qua các hình tượng nghệ thuật, trong các hình thức hoạt
động mang tính nghệ thuật. Chính vì vậy việc thực hiện tốt các hoạt động tạo
hình trong trường mầm non sẽ góp phần khơng nhỏ vào việc nâng cao chất
lượng giáo dục nhằm phát triển toàn diện cho trẻ. Những sản phẩm trẻ tạo ra rất
đơn giản, ngộ nghĩnh sinh động nó phản ánh cảm nhận của bản thân vào thực tế.
Trẻ rất thích sử dụng màu sắc sặc sỡ mang tính chất phản ánh biểu tượng. Mỗi
sản phẩm của trẻ mang một nội dung, một tên gọi khác nhau. Trẻ tham gia vào
hoạt đơng tạo hình đã giúp trẻ hình thành các đức tính tốt như: u thích cái đẹp
và mong muốn tạo ra cái đẹp. Thông qua nghệ thuật tạo hình trẻ được thử sức
mình trong việc thể hiện và sáng tạo thế giới riêng theo tư duy, sự hiểu biết của
mình, trẻ có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh bởi thế giới xung quanh
chứa đựng bao điều mới lạ, hấp dẫn trẻ, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật đẹp,
những bức tranh sinh động hay những con vật ngộ nghĩnh đáng yêu. Qua hoạt
động tạo hình đã góp phần đáng kể đến việc hình thành ở trẻ những tri thức,
1/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
ngôn ngữ của trẻ cùng phát triển hoàn thiện cùng cảm xúc, thẩm mỹ, tính kiên
trì, bền bỉ, khéo léo, giáo dục trẻ có ý thức tập thể, biết tương trợ giúp đỡ lẫn
nhau, cởi mở, hịa đồng, có tinh thần đồn kết. Chính vì vậy hoạt động tạo hình

là một trong những hoạt động hấp dẫn nhất đối với trẻ mẫu giáo, nó giúp trẻ tìm
hiểu khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì trẻ nhìn thấy trong thế
giới xung quanh, những gì làm trẻ rung động mạnh mẽ và gây cho trẻ những
rung động xúc cảm, tình cảm tích cực. Trong các năm học vừa qua các trường
mầm non đã quan tâm chỉ đạo nâng cao chất lượng chuyên đề, thường xuyên bồi
dưỡng chuyên đề tạo hình cho đội ngũ giáo viên, đầu tư về cơ sở vật chất, trang
thiết bị, tài liệu… Bản thân tôi nhận thấy được tầm quan trọng của việc nâng cao
chuyên đề tạo hình, tơi đã tích cực tìm tịi nghiên cứu, học hỏi và vận dụng
những sáng kiến, biện pháp hay để góp phần nâng cao chất lượng chuyên đề tạo
hình trong trường. Tơi đã mạnh dạn vận dụng đề tài "Một số biện pháp phát triển
khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non"

2/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận :
Nghệ thuật tạo hình trong trường mầm non thật hấp dẫn đối với trẻ, trẻ
thích ngắm nhìn những đồ vật, những bức tranh có màu sắc đẹp, những hình thù
ngộ nghĩnh và đa dạng, trẻ ln có những xúc cảm với những sự vật hiện tượng
xung quanh, nó mang lại cảm xúc và ấn tượng mạnh mẽ đối với trẻ, thôi thúc trẻ
muốn khám phá và sáng tạo ra cái đẹp. Hoạt động tạo hình phát triển ở trẻ khả
năng quan sát, trí tưởng tượng sáng tạo, khả năng phối hợp giữa tay và mắt,
hoàn thiện một số kỹ năng cơ bản trong các hoạt động (vẽ, nặn, cắt, xé dán) Giờ
học tạo hình mang lại cho trẻ những cảm xúc thực sự, trẻ thích thú và say mê
thực hiện ý tưởng của mình, giờ hoạt động tạo hình cịn hình thành ở trẻ những
kỹ năng như: tư thế ngồi ngay ngắn, kỹ năng cầm bút vẽ và tô màu tranh, kỹ
năng nặn (lăn dọc, xoay tròn, ấn dẹt) kỹ năng vẽ, xé dán... những kỹ năng đó rất

cần thiết nó giúp trẻ hoàn thiện những sản phẩm nghệ thuật và phát triển các cơ
ngón tay và bàn tay. Hoạt động tạo hình là hoạt động nghệ thuật có tầm quan
trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ, giáo dục trẻ biết khai thác, khám phá
thiên nhiên cuộc sống con người, cảnh vật...biết đánh giá, nhận xét cái đẹp, cái
xấu...Vì vậy trẻ cần được hướng dẫn tạo hình ngay từ nhỏ, giáo viên cần bồi
dưỡng khả năng của trẻ, tạo mơi trường, cơ hội cho trẻ được tri giác, tìm tòi,
khám phá thế giới xung quanh, bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ, khả năng tư duy
sáng tạo cho trẻ, để tạo được thẩm mỹ trong các hoạt động tạo hình, giáo viên
cần tăng cường cho trẻ luyện tập các kỹ năng mang tính nghệ thuật, hình thành

3/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
các kỹ năng vẽ đường nét liên tục, uyển chuyển, tập cho trẻ biết tự điều chỉnh
hình dạng, cách tơ màu, tạo vẻ sinh động, đa dạng về hình ảnh, màu sắc của các
hoạt động tạo hình. Như chúng ta đã biết, con người sinh ra khơng phải ai cũng
có sẵn trong mình những năng khiếu thẩm mỹ, cũng khơng ai có sẵn những tài
năng bên mình, mà phải địi hỏi thơng qua giáo dục và hoạt động thực hành thì
từ đó những tài năng và khả năng đó mới được bộc lộ và phát triển. Đối với trẻ
nhỏ việc học của trẻ không phải đơn thuần là đưa trẻ vào một khuôn phép chặt
chẽ, mà học của trẻ ở đây thơng qua "học mà chơi, chơi mà học" Chính vì vậy
để giờ học tạo hình được hấp dẫn lơi cuốn trẻ, giáo viên nên sử dụng thủ thuật
vào bài một cách linh hoạt, tạo cảm xúc và hứng thú cho trẻ và cần được tiến
hành đồng thời vào việc tích lũy có hệ thống những biểu tượng tạo hình. Những
biểu tượng tạo hình cần chính xác rõ ràng, màu sắc đẹp và phong phú phát huy
được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. cô giáo cần đưa các nội dung tích
hợp lồng ghép sao cho phù hợp với từng bài một cách lơ gíc sinh động, có như
vậy giờ học tạo hình mới có chất lượng và trẻ mới nắm được các kỹ năng kiến
thức của giờ hoạt động tạo hình, trong khi trẻ thực hiện giáo viên cần phải ln

động viên, khuyến khích trẻ. Ngồi ra giáo viên nên tạo điều kiện cho trẻ tiếp
xúc với thiên nhiên sống động xung quanh, đó là cách thức làm giầu cảm xúc
cho trẻ nhanh chóng và hấp dẫn. Cơ nên tạo cho trẻ có thói quen quan sát thiên
nhiên xung quanh, con người và những hiện tượng gần gũi, thông qua môn làm
quen với môi trường xung quanh trẻ được tri giác tranh ảnh như: xem các tranh
ảnh về phong cảnh đất nước, rừng và biển, cảnh sinh hoạt của con người..., các

4/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
tác phẩm nghệ thuật, quan sát ngắm nhìn các loại cây, hoa, được sờ nếm các loại
quả, vuốt ve âu yếm các con vật, so sánh tìm tịi những đặc điểm chung của
những con vật cùng nhóm, cùng lồi, phân biệt được những đặc điểm giống và
khác nhau của các loại cây, hoa, quả...Hoạt động tạo hình phải được tổ chức
bằng cách kết hợp linh hoạt nhuần nhuyễn giữa trực quan đàm thoại, trị chơi,
giáo viên sử dụng lời nói ân cần, nhẹ nhàng tươi vui, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ
hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình, tuyên truyền trao đổi nội dung hoạt động tạo
hình cho các bậc phụ huynh để kết hợp giữa các gia đình và nhà trường để bồi
dưỡng kỹ năng hoạt động tạo hình cho trẻ.
2. Cơ sở thực tiễn
a. Mô tả thực trạng:
- Với quy mơ tồn trường có 13 lớp với tổng số trẻ tồn trường là 450 trẻ, trong
đó có 4 lớp mẫu giáo lớn, 2 lớp mẫu giáo nhỡ, 5 lớp mẫu giáo bé và 2 lớp nhà
trẻ. Nhà trường đã được nhiều sự quan tâm của các cấp lãnh đạo. Đội ngũ cán bộ
giáo viên trẻ khỏe nhiệt tình trong cơng tác chăm sóc và giáo dục trẻ, nhiều giáo
viên đạt thành tích trong các cuộc thi giáo viên giỏi, nhân viên giỏi cấp huyện.
- Khối mẫu giáo nhỡ có tổng số 6 giáo viên và các giáo viên trong khối đều
khẳng định vai trò quan trọng của việc phát triển khả năng tạo hình vào tổ chức
các hoạt động giúp trẻ nắm chắc được kiến thức tạo sự hấp dẫn và hứng thú cho

trẻ khi học, tạo môi trường lớp học thân thiện, mới lạ, phong phú, bắt mắt thu
hút trẻ, kích thích trẻ tích cực hoạt động, ham học hỏi, tìm tịi khám phá để trẻ
phát triển tồn diện tạo cơ sở bước đầu vững chắc cho tương lai của trẻ.

5/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
- 100% giáo viên trong khối đều nhận thấy tầm quan trọng của việc phát triển
khả năng tạo hình và tổ chức hoạt động với bộ mơn “tạo hình” nhưng mơi
trường lớp học và hình thức trị chơi chưa thực sự hấp dẫn đối với trẻ do vậy kết
quả của giờ học chưa cao.
- Tôi được phân công phụ trách lớp Mẫu giáo nhỡ B1, lớp có 3 cơ phụ trách.
- Trình độ: + 1 cơ đã tốt nghiệp Đại học sư phạm chuyên ngành mầm non.
+ 2 cô đang theo học Đại học Sư phạm chuyên ngành mầm non
- Tổng số cháu đầu năm là 42 cháu, có một số trẻ là con em của các hộ gia đình
ở nơi khác đến.
- Giáo viên đã nắm được phương pháp dạy trẻ hoạt động tạo hình nhưng chưa
chú ý đến việc cho trẻ được trải nghiệm, trẻ tự cảm nhận và thể hiện sáng tạo
của bản thân trẻ tạo cho trẻ sự thích thú với mơn học. Số giáo viên biết đưa công
nghệ thông tin vào môn học để thu hút sự chú ý của trẻ chưa nhiều. Nhìn chung
việc tổ chức các hoạt động của giáo viên vào hoạt động tạo hình cho trẻ vẫn
chưa hấp dẫn, chưa sáng tạo. Trong quá trình học tập, trẻ chưa được tự mình
khám phá, tự mình hoạt động để trẻ lĩnh hội những kiến thức. Do vậy mà hiệu
quả của giờ học chưa cao, chưa phát huy được hết khả năng quan sát, tư duy,
tưởng tượng của trẻ, trẻ nhớ không sâu nên nhanh qn.
- Trong q trình thực hiện đề tài tơi có những điều kiện thuân lợi và khó khăn sau:
b.. Thuận lợi :
- Cơ sở vật chất:

6/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
+ Được BGH nhà trường mua sắm cho trang thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt
động tương đối đầy đủ, phịng học rộng rãi, thống mát, có đủ ánh sáng cho trẻ
hoạt động, đủ điều kiện để thực hiện đổi mới hình thức giáo dục trẻ, nâng cao
chất lượng chuyên đề.
+ Năm học 2015 - 2016 BGH nhà trường đã trang bị thêm phòng học năng
khiếu, phòng thư viện tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ hoạt động.
- Giáo viên:
+ Năm học 2015 – 2016 tôi được phân công phụ trách mẫu giáo nhỡ B1, luôn
được Ban giám hiệu nhà trường quan tâm và tạo điều kiện cho giáo viên phát
huy khả năng sáng tạo.
+ Giáo viên trình độ chuyên mơn vững vàng, với lịng u nghề, mến trẻ, có tinh
thần trách nhiệm cao, có ý thức phấn đấu vươn lên, có sáng tạo trong việc tổ
chức các hoạt động cho trẻ, ln tìm tịi khám phá để làm đồ dùng, đồ chơi tự
tạo đảm bảo thẩm mỹ cao để phục vụ cho hoạt động dạy và học của cô và trẻ.
Tôi đã được tham gia các buổi tập huấn đổi mới hình thức giáo dục mầm non,
các buổi tập huấn chun đề tạo hình do phịng tổ chức và tham gia các buổi
kiến tập ở trường và các trường bạn nên tôi đã nắm được một số phương pháp tổ
chức các hoạt động giúp trẻ hứng thú học.
+ Được thường xuyên tham dự những buổi kiến tập, thi giáo viên giỏi do trường,
phòng giáo dục tổ chức.
- Trẻ:
+ Các cháu có cùng độ tuổi.
7/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

+ Học sinh hứng thú thích tham gia vào hoạt động của lớp.
+ Trẻ rất hào hứng khi tham gia môn học tạo hình.
- Phụ huynh:
+ Đa số phụ huynh đều rất quan tâm đến con em mình.
+ Rất nhiều phụ huynh đã nhận thức được tầm quan trọng của chuyên đề tạo
hình và đã cho con tham gia học năng khiếu mơn tạo hình.
c. Khó khăn:
- Giáo viên:
+ Các học liệu cho trẻ sử dụng trong hoạt động tạo hình cịn ít, chưa được phong
phú đa dạng như: đất nặn, giấy vẽ, hột hạt, giấy màu, các loại tranh ảnh nghệ thuật.
+ Việc tổ chức hoạt động chung của giáo viên cịn gị bó, chưa có sự sáng tạo,
chưa gây được hứng thú cho trẻ còn áp đặt trẻ theo khuôn mẫu; chưa biết cách
hướng để trẻ thể hiện được tính sáng tạo khi tham gia hoạt động tạo hình; chưa
biết tận dụng môi trường xung quanh để làm giàu các biểu tượng cho trẻ.
- Trẻ:
+ Mức độ tiếp thu kiến thức của trẻ không đồng đều.
+ Một số trẻ chưa học qua lớp mẫu giáo nhỡ.
- Phụ huynh:
+ Một số phụ huynh vẫn cịn làm ruộng nên ít có thời gian quan tâm đến con.
+ Một số phụ huynh chưa thấy được tầm quan trọng bộ mơn tạo hình.

8/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
Xuất phát từ những cơ sở thực trạng trên của lớp tôi, tôi đã áp dụng thực hiện
các biện pháp sau để giúp trẻ phát triển khả năng tạo hình.

3. Các biện pháp.
3.1. Biện pháp 1: Khảo sát chất lượng trẻ.

3.2. Biện pháp 2: Sưu tầm nguyên liệu phong phú đa dạng.
3.3. Biện pháp 3: Tạo môi trường trong lớp và ngoài lớp
3.4. Biện pháp 4: Rèn luyện những kỹ năng tạo hình cho trẻ.
3.5. Biện pháp 5: Phát triển khả năng tạo hình cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi
3.6. Biện pháp 6: Luôn trao đổi, phối hợp với phụ huynh để cùng phát triển
khả năng tạo hình cho trẻ.
9/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

10/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

PHẦN III: KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Việc tổ chức các hoạt động cho trẻ và đặc biệt là hoạt động tạo hình cho
trẻ có ý nghĩa và vai trị vơ cùng quan trọng đối với trẻ mẫu giáo. Khi trẻ được
tham gia hoạt động tạo hình là tiền đề phát triển khả năng sáng tạo của trẻ và các
hoạt động trong cuộc sống hàng ngày, nó giúp trẻ nhận biết về thế giới xung
quanh trẻ, có những kỹ năng tạo hình cho trẻ. Song trẻ có tích cực, chủ động
tham gia vào các hoạt động hay không và tham gia tích cực đến mức độ nào thì
lại phụ thuộc vào hoạt động tổ chức của cơ giáo. Vì vậy, phát triển khả năng tạo
hình cho trẻ là hết sức cần thiết. Chính vì thế địi hỏi giáo viên phải sáng tạo
11/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

hơn, đầu tư nhiều hơn cả về trí tuệ và thời gian. Trong đó sáng kiến của tơi đã
đáp ứng được phần nào yêu cầu của việc đổi mới hình thức tổ chức giáo dục cho
trẻ. Bởi vì thơng qua biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ đã giúp trẻ
có những kỹ năng tạo hình tốt hơn và hứng thú tham gia tiết học. Mặt khác khi
sử dụng kết hợp hài hoà các biện pháp trên đã tạo cho trẻ có tính đồn kết tập
thể cùng trao đổi bàn bạc, trẻ đã chủ động sáng tạo khi học, khi chơi. Qua các
biện pháp trên, trẻ được học và chơi một cách nhẹ nhàng “vừa học, vừa chơi” và
giảm đi cảm giác nặng nề và mệt mỏi. Từ đó trẻ sẽ dễ tiếp thu bài hơn, trẻ sẽ
nhớ lâu hơn và đạt kết quả cao trong giờ học
Từ kết quả nêu trên, tôi rút ra được một vài kinh nghiệm nhỏ như sau:
- Để giúp trẻ phát triển khả năng tạo hình có hiệu quả cao người giáo viên cần
có kiến thức cơ bản về chun mơn, có kỹ năng tạo hình tốt, có sáng tạo trong
việc làm đồ chơi và linh hoạt trong các trị chơi.
- Ngồi ra, giáo viên cần phải có niềm đam mê thật sự với cơng việc địi hỏi sự
sáng tạo, nhạy bén, tính thẩm mỹ để săn tìm tư liệu từ nhiều nguồn khác nhau.
Hơn nữa, người giáo viên cần mạnh dạn, tự tin, khơng ngại khó và khơng ngừng
sáng tạo, tìm tịi từ đó tự thiết kế cho mình những sản phẩm đẹp để qua đó có
thể tích luỹ được rất nhiều kinh nghiệm quý báu nhờ quá trình tự học hỏi say
mê, tự mày mị của mình.
- Giáo viên cần quan tâm gần gũi khuyến khích để trẻ chủ động phát huy tính
tích cực học tập và bồi dưỡng cho những trẻ yếu.
- Cho trẻ hoạt động tạo hình ở mọi lúc mọi nơi.

12/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
- Giáo viên cần nhận thức được yêu cầu phát triển của giáo dục nói riêng và sự
phát triển mọi mặt của xã hội nói chung.
- Phối kết hợp với phụ huynh và nhà trường để có sự giáo dục đồng bộ: giáo

viên cần phải đưa nội dung phối hợp với gia đình vào kế hoạch, cần nêu cụ thể
về vấn đề phối hợp với gia đình để thực hiện tốt kế hoạch đó.
2. Khuyến nghị và đề xuất
Để nâng cao chất lượng phát triển khả năng tạo hình, giúp trẻ phát triển tồn
diện. Tơi xin mạnh dạn đưa ra một số khuyến nghị với các cấp lãnh đạo như sau:
- Phòng giáo dục tổ chức các buổi tập huấn, kiến tập về chuyên đề cho giáo viên
mầm non để tạo điều kiện cho giáo viên mầm non nắm vững được phương pháp
và sáng tạo trong việc truyền đạt kiến thức cho trẻ.
- Đề nghị Ban giám hiệu nhà trường cần đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất và
trang thiết bị dạy học cho giáo viên.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc nghiên cứu áp dụng:
“Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường
mầm non”, góp phần vào việc đổi mới hình thức tổ chức giáo dục cho trẻ nhằm
thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho trẻ mầm non. Rất mong nhận được sự
đánh giá góp ý của các cấp lãnh đạo và bạn bè đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 15 tháng 04 năm 2016

13/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

14/31


Một số biện pháp phát triển khả năng tạo hình cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non
PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non (Tác giả: Lê

Thanh Thủy)
2. Các hoạt động tạo hình của trẻ mầm non (Tác giả: Lê Thị Đức – Nguyễn
Thanh Thủy – Phùng Thị Tường)
3. Tạp chí giáo dục mầm non
4. Giáo trình tạo hình và phương pháp hướng dẫn trẻ mầm non hoạt động tạo
hình. (Nhà xuất bản Hà Nội)
5.

Tạo hình và phương pháp hướng dẫn hoạt động tạo hình cho trẻ em
làm đồ chơi (Tác giả: Đặng Hồng Nhất)

6. Giáo trình tạo hình và phương pháp hướng dẫn trẻ mầm non hoạt động tạo
hình (Tác giả: Lê Đức Hiền)

15/31