Thị trường mở việt nam thực trạng và xu hướng phát triển trong giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA SAU ĐẠI HỌC




TIỂU LUẬN MÔN HỌC
THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH



Ñeà taøi:
THỊ TRƯỜNG MỞ VIỆT NAM
THỰC TRẠNG VÀ XU HƯỚNG
PHÁT TRIỂN TRONG GIAI ĐOẠN
HIỆN NAY


GVHD: PGS.TS: NGUYỄN ĐĂNG DỜN
Lớp: NHĐ2, K16
Nhóm 3:
Vũ Mạnh Tư
Hà Thị Anh Đào
Nguyễn Thị Thu Hương
Lê Ngọc Hân
Phạm Kim Thông
Bùi Thị Hạnh
Lê Thị Quỳnh Trang

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Năm 2008

TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang i
CÁC TỪ VIẾT TẮT
NVTTM : Nghiệp vụ thị trường mở
NHNN : Ngân hàng Nhà nước
NHTM : Ngân hàng thương mại
TTM : Thị trường mở
NHTW : Ngân hàng trung ương
TCTD : Tổ chức tín dụng

TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang ii
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU 1
CHƯƠNG I: NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ, CÔNG CỤ GIÁN TIẾP QUAN
TRỌNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ 2
1.1 Khái niệm: 2
1.2 Hàng hóa giao dich trên TTM: 2
1.3 Chủ thể giao dịch trên TTM 4
1.4 Hình thức hoạt động của N VTTM 5
1.5 Cơ chế tác động của NVTTM: 7
1.6 Điều kiện hoạt động của N VTTM 8
1.7 Ưu điểm của công cụ N VTTM 10
1.8 Mối quan hệ giữa NVTTM với các công cụ gián tiếp của chính sách tiền tệ 10
1.9 Kinh nghiệm của các nước trong việc tổ chức và vận hành TTM 12
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ Ở
VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA 15

2.1 Tình hình kinh tế vĩ mô 15
2.2 Cơ sở pháp lý cần thiết cho hoạt động của N VTTM 17
2.3 Tình hình huy động vốn qua các năm 18
2.4 Các thành viên tham gia N VTTM : 22
2.5 Đánh giá hoạt động của NVTTM trong thời gian qua 23
CHƯƠNG III CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ
ĐẾN NĂM 2010 26
3.1 Các giải pháp về tạo môi trường hoạt động cho NVTTM: 26
3.2 Các giải pháp về vận hành NVTTM : 29
3.3 Các giải pháp hỗ trợ cho NVTTM : 33
PHẦN KẾT LUẬN 35





TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH Lời nói đầu
Trang 1

LỜI NÓI ĐẦU
Tính cấp thiết.
Trong thời gian qua, Việt Nam đã thực hiện thành công việc cải cách kinh tế,
bước đầu đã đạt được những kết quả đáng kể, trong đó chính sách tiền tệ đóng vai trò
quan trọng trong việc điều tiết lượng tiền lưu thông, phục vụ cho tăng trưởng kinh tế,
kiềm chế lạm phát, ổn định giá trị đồng tiền và giảm thất nghiệp.
Tuy nhiên sau khi Việt Nam gia nhập WTO, đòi hỏi việc điều chỉnh chính sách
tài chính tiền tệ cũng phải có những thay đổi thích ứng, việc dùng những công cụ gián
tiếp, nhất là công cụ NVTTM, thay cho các công cụ trực tiếp đã trở nên hết sức cần
thiết.
NVTTM tại Việt Nam hiện nay đang hoạt động đơn điệu, buồn tẻ, chưa phát huy

được đầy đủ vai trò là công cụ gián tiếp của chính sách tiền tệ trong việc tác động đến
lượng tiền tệ trong lưu thông, điều tiết luồng vốn khả dụng trong nền kinh tế. Do vậy
việc nghiên cứu về mặt lý luận thực tiễn để phát triển NVTTM ở Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay là một yêu cầu hết sức bức thiết. Qua đó, góp phần nâng cao vai trò và
hiệu quả của chính sách tiền tệ, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện hội nhập
toàn diện về ngân hàng, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Mục đích nghiên cứu
Làm sáng tỏ về mặt lý luận cơ chế hoạt động và vai trò của NVTTM trong việc
điều hành chính sách tiền tệ Quốc gia.
Thực trạng hoạt động của TTM trong thời gian qua ở Việt Nam, qua đó, đánh giá
những thành tựu và tồn tại cần khắc phục.
Đưa ra các giải pháp để phát triển nghiệp vụ này cho phù hợp với các bước cải
cách chính sách tiền tệ và hệ thống ngân hàng trong giai đoạn mới.
Phương thức nghiên cứu
Đề tài dùng phương pháp biện chứng, lý thuyết hệ thống kết hợp với việc dùng
số liệu minh họa, so sánh, đối chiếu để đánh giá và đưa ra các kiến nghị hợp lý.
.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 2
CHƯƠNG I
NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ, CÔNG CỤ GIÁN TIẾP
CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

1.1 Khái niệm:
Luật NHNN do Chủ tịch nước ký sắc lệnh công bố thì: “NVTTM là nghiệp vụ
mua, bán các giấy tờ có giá do NHNN thực hiện thông qua thị trường tiền tệ điều hành
chính sách tiền tệ Quốc gia.
NHNN thực hiện NVTTM thông qua việc mua, bán tín phiếu kho bạc, chứng chỉ
tiền gửi, tín phiếu NHNN và các loại giấy tờ có giá khác trên thị trường tiền tệ để thực
hiện chính sách tiền tệ Quốc gia”.

1.2 Hàng hóa giao dịch trên TTM:
Bao gồm các loại chứng khoán nợ sau đây:
 Tín phiếu kho bạc:
Tín phiếu kho bạc là giấy nhận nợ do Chính phủ phát hành để bù đắp thiếu hụt
tạm thời trong năm tài chính. Thời hạn tín phiếu là dưới 12 tháng. Đây là công cụ chủ
yếu của NVTTM vì các lý do sau:
 Tín phiếu kho bạc có tính an toàn và thanh khoản cao.
 Được phát hành định kỳ với khối lượng lớn vì có thể đáp ứng được nhu
cầu can thiệp của NHTW vào cung tiền trong nền kinh tế với liều lượng
khác nhau.
 Tín phiếu NHTW:
Tín phiếu NHTW là giấy nhận nợ do NHTW phát hành để chi trả các khoản nợ
ngắn hạn của NHTW. Thời hạn tín phiếu thường là ngắn hạn và được phát hành
thường xuyên để tạo hàng hóa cho TTM .
 Trái phiếu Chính phủ:
Trái phiếu Chính phủ là chứng khoán nợ dài hạn được Nhà nước phát hành nhằm
bù đắp thiếu hụt ngân sách.
Mặc dù là dài hạn nhưng trái phiếu Chính phủ được sử dụng phổ biến trong
NVTTM bởi tính an toàn và ổn định của nó
 Trái phiếu địa phương:
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 3
Tương tự như trái phiếu Chính phủ nhưng trái phiếu địa phương khác về mục
đích phát hành, thời hạn và các điều kiện ưu đãi.
Thường do các chính quyền địa phương lớn phát hành để tài trợ cho những công
trình ở địa phương.
Loại chứng khoán này được các nhà đầu tư và công chúng ưa chuộng. NHTM
thường dùng để tái chiết khấu tại NHTW.
 Chứng chỉ tiền gửi:
Chứng chỉ tiền gửi là giấy nhận nợ do ngân hàng hay các định chế tài chính phi

ngân hàng phát hành, xác nhận khách hàng đã gửi một lượng tiền nhất định vào ngân
hàng hay các định chế tài chính trên trong một thời gian và lãi suất định trước.
Thời hạn của chứng chỉ tiền gửi thường là ngắn hạn.
Đây cũng là một loại công cụ chủ yếu của NVTTM vì nó cung cấp một hình thức
huy động vốn chủ động cho ngân hàng.
 Thương phiếu:
Thương phiếu hay còn gọi là kỳ phiếu thương mại: Là phiếu nợ xuất phát từ việc
mua bán trả chậm hoặc tượng trưng cho một quyền sở hữu trên số hàng ký gởi. Nói
cách khác thương phiếu là một loại giấy nhận nợ đặc biệt mà người giữ nó có quyền
đòi trả tiền khi đến hạn.
Thương phiếu chủ yếu bao gồm: Hối phiếu và lệnh phiếu.
 Hối phiếu: Là phiếu ghi nợ do người bán hàng ký phát trao cho người
mua hàng trả chậm, yêu cầu người này phải trả một số tiền nhất định cho
người thụ hưởng được quy định trong hối phiếu.
 Lệnh phiếu: Là phiếu nhận nợ do người mua hàng trả chậm ký phát trao
cho người bán hàng, trong đó, cam kết trả một số tiền nhất định khi đến
hạn cho người thụ hưởng.
 Các hợp đồng mua lại:
Đây là những món vay ngắn hạn, trong đó tín phiếu kho bạc được dùng làm vật
đảm bảo cho tài sản có mà người cho vay nhận được nếu người đi vay không thanh
toán được nợ.
Phần lớn các hợp đồng mua lại là do người kinh doanh thực hiện qua đêm. Người
kinh doanh ngân hàng và phi ngân hàng thường vay để tài trợ cho vốn ngắn hạn của
họ. Các hợp đồng mua lại có thể là hàng hóa trên TTM tương tự như các giấy nhận nợ
khác.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 4
1.3 Chủ thể giao dịch trên TTM
 Ngân hàng trung ương
NHTW tham gia TTM với tư cách là người chỉ đạo thị trường thông qua việc

mua, bán các chứng từ có giá, nhằm cung cấp cho hệ thống ngân hàng lượng vốn khả
dụng phù hợp với mục tiêu của chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ.
Vai trò chỉ đạo của NHTW trên TTM được thể hiện ở các mặt sau:
 Trên cơ sở chính sách tiền tệ đã được hoạch định trước, NHTW sẽ chọn
công cụ cần thiết để thực hiện, trong đó có công cụ NVTTM .
 NHTW chủ động tổ chức và vận hành TTM, quyết định loại hàng hóa
giao dịch, số lượng, lãi suất, các nghiệp vụ giao dịch hàng ngày hay định
kỳ theo tín hiệu thị trường, phù hợp với những mục tiêu của chính sách
tiền tệ.
 Nếu không có NHTW tham gia thì khối lượng tiền tệ sẽ không thay đổi
(Một NHTM bán chứng khoán cho các NHTM khác chỉ là sự di chuyển
chứng khoán và đằng sau đó là sự di chuyển ngược lại của một phần
lượng dự trữ dư thừa, không ảnh hưởng đến tổng lượng tiền tệ trong xã
hội
Như vậy, NHTW tham gia TTM là để can thiệp vào quá trình tạo tiền thông qua
các NVTTM , từ đó NHTW sẽ quản lý được khối tiền tiền, kiểm soát và điều tiết hoạt
động tín dụng của các TCTD.
 Kho bạc Nhà nước
Kho bạc Nhà nước là người cung ứng hàng hóa cho TTM, bao gồm: Các tín
phiếu, trái phiếu kho bạc có mức độ an toàn cao, thuận tiện trong trao đổi, dễ thanh
toán để đáp ứng nhu cầu chi tiêu thường xuyên của Chính phủ. Đồng thời kho bạc Nhà
nước còn kết hợp với NHTW trong các nghiệp vụ mua bán trên TTM .
 Ngân hàng thương mại
Đây là đối tác quan trọng của NHTW trong NVTTM. Các NHTM tham gia thị
trường nhằm mục đích dùng khoản dự trữ ngân quỹ để kinh doanh kiếm lãi, đồng thời
qua đó thực hiện nghiệp vụ môi giới và kinh doanh chứng khoán.
Là một trung gian tài chính, có mạng lưới hoạt động rộng khắp trong nền kinh tế.
Do đó sự thay đổi trong dự trữ của hệ thống ngân hàng sẽ ảnh hưởng đến lượng vốn
huy động và cho vay, do đó ảnh hưởng đến lượng tiền cung ứng trong nền kinh tế theo
mục tiêu của NHTW.

 Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 5
Bao gồm công ty bảo hiểm, công ty tài chính, quỹ đầu tư và các định chế tài
chính khác. Các tổ chức này thường nắm giữ khối lượng các chứng khoán lớn và
thường xuyên hay đổi cơ cấu danh mục đầu tư nhằm đạt mức sinh lời cao nhất và rủi
ro thấp nhất cho lượng vốn đầu tư. Do đó họ tham gia vào NVTTM và cũng là một đối
tác quan trọng của NHTW.
 Các doanh nghiệp lớn
Các doanh nghiệp lớn có thể trực tiếp thực hiện hoặc qua các công ty môi giới
hay thông qua các NHTM để mua bán các loại chứng khoán như: tín phiếu kho bạc,
trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu,… Khi thiếu vốn họ cần bán các loại
chứng khoán trên đổi ra tiền mặt, trang trải cho quá trình kinh doanh, hoặc đơn giản họ
bán chỉ để kiếm lời. Đến lúc thừa vốn họ lại mua nếu thấy có lợi.
 Hộ gia đình
Hộ gia đình có thể tham gia vào NVTTM để đầu tư kiếm lời, phòng ngừa rủi ro.
Tuy nhiên sự tham gia của các đối tác này rất hạn chế, lưu lượng không nhiều lại thiếu
tập trung nên các điều kiện giao dịch không thuận tiện, thông thường họ giao dịch qua
các công ty chứng khoán hoặc các NHTM.
 Các công ty chứng khoán
Các công ty chứng khoán là các nhà giao dịch chuyên nghiệp, họ tham gia vào
NVTTM với tư cách là người trung gian trong việc mua bán chứng khoán giữa NHTW
với các đối tác khác như: NHTM, các tổ chức tài chính phi ngân hàng, doanh nghiệp
hoặc hộ gia đình. Qua đó họ hưởng chênh lệch giá, đồng thời họ cũng tham gia TTM
để kinh doanh quỹ chứng khoán của chính họ.
1.4 Hình thức hoạt động của NVTTM
1.4.1 Các nghiệp vụ giao dịch trên TTM:
NHTW thường sử dụng 2 nghiệp vụ giao dịch trên TTM là:
 Giao dịch mua bán đứt hay còn gọi là các giao dịch không hoàn lại.
Các giao dịch này bao gồm các nghiệp vụ mua bán chứng khoán của NHTW theo

phương thức mua bán đứt trên cơ sở giá thị trường, không có một hình thức hoặc điều
kiện ràng buộc nào chung quanh việc mua bán. Người mua chứng khoán của NHTW
không nhất thiết phải bán lại nó mà bán cho ai hay giữ lại là quyền của họ. Phương
thức giao dịch này làm chuyển hẳn quyền sở hữu đối với các chứng khoán giao dịch.
Vì vậy nó ảnh hưởng dài hạn đối với dự trữ của hệ thống ngân hàng.
 Giao dịch mua bán với thỏa thuận mua lại hay còn gọi là giao dịch có kỳ hạn
hay giao dịch có hoàn lại
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 6
Phương thức này được thực hiện trên các hợp đồng mua lại được ký kết. Nghĩa là
NHTW mua bán chứng khoán từ người môi giới trên thị trường và hai bên thỏa thuận
sẽ bán, mua lại chứng khoán vào một ngày trong tương lai.
Đây là hình thức phổ biến nhất mà các công ty kinh doanh chứng khoán và các
công ty tài chính vẫn thường thực hiện giao dịch với NHTW mỗi khi cần tiền mặt đột
xuất cho các hoạt động kinh doanh của mình.
Hợp đồng mua bán lại trong giao dịch này là những hợp đồng mua lại cực ngắn,
thường là qua đêm. Tuy nhiên cũng có khi dài hơn 2, 3 ngày…
Giao dịch theo hình thức này thực chất là 1 khoản cho vay có đảm bảo bằng
chứng khoán có tính thị trường cao. Sự chênh lệch giữa giá bán chứng khoán và giá
mua lại là lãi suất của khoản vay.
1.4.2 Các hình thức đấu thầu trên TTM:
Có hai loại đấu thầu: Đấu thầu khối lượng và đấu thầu lãi suất. Chọn và hình
thức nào tùy thuộc vào mục tiêu của chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ.
 Đấu thầu khối lượng:
Khi muốn tác động trực tiếp vào lãi suất thì chọn đấu thầu khối lượng. Khi đó lãi
suất do NHNN chọn trước, các đối tác đăng ký khối lượng dự thầu. Vì vậy khối lượng
trúng thầu là con số mà NHNN khó dự đoán chính xác.
Việc phân phối thầu được tiến hành như sau:
 NHTW niêm yết trước mức lãi suất, các đối tác tham gia đấu thầu đăng
ký số tiền đặt thầu trên cơ sở chấp nhận mức lãi suất cho trước đó.

 Toàn bộ số tiền đặt thầu được cộng lại với nhau.
 Nếu tổng số tiền đặt thầu nhỏ hơn số lượng được phân phối trong đợt thì
toàn bộ các đơn đặt thầu đều được phân phối.
 Nếu tổng số tiền đặt thầu lớn hơn số lượng được phân phối trong đợt thì
các đơn đặt thầu sẽ được phân phối theo công thức
Ti = K . ai
với K = A /  ai ( i = 1,n)
Trong đó: Ti: Số lượng trúng thầu của tổ chức i
K: Tỷ lệ phần trăm (%) phân phối thầu
A: Số lượng thầu được phân phối trong đợt
n: Số các tổ chức tham gia dự thầu
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 7
ai: Số lượng đặt thầu của tổ chức i
ai: Tổng số lượng đặt thầu của các tổ chức
 Đấu thầu lãi suất
Khi mục tiêu của chính sách tiền tệ là điều tiết khối lượng tiền cho trước thì thực
hiện đấu thầu lãi suất. Lúc đó lãi suất được thả nổi theo cung cầu thị trường. Lãi suất
trúng thầu sẽ được xác định tại điểm đạt được khối lượng tiền cần bơm vào hoặc rút ra
khỏi nền kinh tế.
Việc phân phối thầu được tiến hành như sau:
 Các tổ chức tham gia đấu thầu đăng ký số tiền đặt thầu ứng với mỗi mức
lãi suất do chính mình chọn.
 Đối với đấu thầu NHTW mua chứng khoán (Cung ứng thêm vốn khả
dụng cho NHTM).
Các số lượng đặt thầu được sắp xếp theo thứ tự và được phân phối theo các
mức lãi suất từ cao xuống thấp, nghĩa là số lượng đặt thầu với lãi suất cao sẽ được ưu
tiên phân phối trước cho đến khi số lượng phối được sử dụng hết.
Tại mức lãi suất thấp nhất được chấp nhận, nếu số lượng đăng ký dự thầu lớn
hơn số lượng được phân phối thì sẽ phân phối theo công thức:

Ti (rm) = K (rm) . ai (rm)
Với K(rm) = A -  a (rs) /  ai (rm)
( s = 1, m-1)
Trong đó:
Ti (rm) : Số lượng trúng thầu được phân phối cho tổ chức i tại mức lãi
suất rm
K (rm) : Tỷ lệ (%) phân phối thầu tại mức lãi suất rm
Ai (rm) : Số lượng đặt thầu của tổ chức i tại mức lãi suất rm
A : Số lượng thầu được phân phối
 a (rs) : Tổng số tiền đặt thầu ứng với mức lãi suất rs của tất cả các tổ
chức.
 ai (rm) : Tổng số lượng đặt thầu của các tổ chức i ở mức lãi suất rm
 Đối với đấu thầu NHTW mua chứng khoán, thu hút dự trữ về thì quy
trình diễn ra ngược lại.
1.5 Cơ chế tác động của NVTTM:
 Tác động đến cơ số tiền trong nền kinh tế
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 8
Khi NHTW bán chứng khoán Chính phủ thì mọi tầng lớp dân chúng và NHTM
đều mua, có thể mua bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và khi việc mua bán được thực
hiện xong thì trong dân cư mất đi một lượng tiền mặt, trong NHTM mất đi một lượng
dự trữ tương ứng tại NHTW. Từ đó NHTM phải thu hẹp khả năng cung ứng tín dụng
cho nền kinh tế, làm giảm cung tiền tệ.
Ngược lại, khi NHTW mua các chứng khoán Nhà nước đến hạn thanh toán,
NHTW phải trả một lượng tiền mặt tương ứng cho công chúng, hoặc phải chuyển
khoản tăng khối lượng dự trữ của NHTM. Do đó tăng khả năng cung ứng tín dụng cho
nền kinh tế, làm tăng cung tiền.
 Tác động đến lãi suất
Việc mua bán chứng khoán Chính phủ sẽ làm ảnh hưởng ngay đến cung, cầu loại
chứng khoán đó trên thị trường, do đó tác động đến giá cả và lãi suất của nó. Nếu đó là

loại chứng khoán chiếm tỷ trọng lớn trong giao dịch trên thị trường tài chính thì sự
thay đổi lãi suất của nó sẽ tác động trở lại lãi suất thị trường, do đó ảnh hưởng đến
khối tiền trong nền kinh tế.
Khi NHTW bán chứng khoán ra TTM sẽ làm tăng cung chứng khoán, trong
điều kiện các yếu tố khác không đổi, giá chứng khoán sẽ hạ, do đó lãi suất chứng
khoán tăng lên, từ đó buộc các NHTM phải tăng lãi suất ngân hàng lên để tránh tình
trạng công chúng rút tiền ra khỏi ngân hàng đem đầu tư vào chứng khoán. Lãi suất
tăng làm hạn chế khả năng vay vốn của các doanh nghiệp, nghĩa là gián tiếp thắt chặt
thêm khối tiền tệ.
Ngược lại, khi NHTW mua chứng khoán sẽ làm tăng cầu về chứng khoán, nếu
các yếu tố khác không đổi, giá chứng khoán sẽ tăng, dẫn đến lãi suất chứng khoán
giảm và đến lượt lãi suất ngân hàng giảm, kích thích các doanh nghiệp vay vốn, nghĩa
là một cách gia tăng khối lượng tiền.
1.6 Điều kiện hoạt động của NVTTM
NHTM hoạt động theo cơ chế thị trường, các chủ thể tham gia có rất nhiều mục
đích khác nhau. Do đó để thị trường này hoạt động an toàn, hiệu quả và đạt mục tiêu
cao nhất, đòi hỏi các nền kinh tế phải có các điều kiện sau đây:
 Phát triển các loại chứng khoán nợ trên thị trường
Dần dần với đà tăng trưởng kinh tế, nhu cầu về vốn ngày càng gia tăng. Do đó
cần khuyến khích các chủ thể kinh tế phát hành chứng khoán nợ theo luật để huy động
vốn. Sự phát triển các loại chứng khoán nợ phản ảnh mức độ chứng chỉ hóa các hoạt
động huy động vốn của nền kinh tế. M ức độ chứng chỉ hóa càng cao thì sự hoạt động
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 9
của thị trường càng sôi động và nhu cầu mua bán các loại chứng khoán này trên thị
trường như một tất yếu.
Trong điều kiện đó hoạt động can thiệp của NHTW qua việc mua bán các chứng
khoán nợ là cần thiết và nó sẽ tác động lớn đến dự trữ và kết cấu tài sản của các chủ
thể tham gia. Muốn vậy các loại chứng khoán được sử dụng trong TTM phải là những
loại chứng khoán có mức độ rủi ro cực thấp, ổn định và tính thanh khoản cao, có lượng

kinh doanh trên thị trường lớn và được nắm giữ phổ biến trong dân cư.
 Đảm bảo cơ sở pháp lý để TTM hoạt động an toàn và có hiệu quả
Để đảm bảo NVTTM hoạt động an toàn và có hiệu quả đòi hỏi cơ sở pháp lý bao
gồm các luật và văn bản dưới luật phải được hoàn thiện như:
 Luật về chiết khấu của NHTW
 Luật hối phiếu
 Luật kế toán, kiểm toán
 Luật phát hành đấu thầu và tín phiếu kho bạc
 Luật chứng khoán
Các văn bản này nhằm chuẩn hóa các thành viên tham gia TTM, đồng thời qui
định trách nhiệm của các đối tác có liên quan. Mặt khác với nguồn thông tin được
cung cấp chính xác, nó còn giúp ủy ban NVTTM dự báo nhu cầu vốn khả dụng để có
những chính sách điều tiết hợp lý nhất phù hợp chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ.
 Đảm bảo cơ sở vật chất và con người phục vụ cho TTM
Để có một mạng lưới thông tin rộng khắp trong toàn xã hội, phục vụ cho việc
điều tiết cung tiền và mua bán chứng khoán đòi hỏi TTM phải được trang bị cơ sở vật
chất hiện đại với các phương tiện thông tin tính toán được nối mạng với NHTW,
NHTM, các phòng giao dịch và khách hàng.
Ngoài ra TTM rất cần các chuyên gia phân tích, dự báo. Vì vậy việc đào tạo
thường xuyên các chuyên gia cung ứng cho NVTTM là hết sức quan trọng. Đồng thời
vai trò của người môi giới là chất xúc tác cần thiết trên TTM . Để họ đảm đương tốt vai
trò trung gian môi giới NHTW phải ban hành những tiêu chuẩn và chế độ quản lý chặt
chẽ để họ đủ tư cách hành nghề trên TTM.
 Thực hiện việc quản lý Nhà nước về NVTTM
NVTTM là một công cụ nhằm thực hiện mục tiêu của chính sách tiền tệ. Do đó
nó phải đặt trong sự quản lý chung của NHTW nhằm đảm bảo sự phối hợp đồng bộ
với các chính sách vĩ mô khác cả trong ngắn hạn và dài hạn.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 10
Việc quản lý này còn thể hiện ở việc phối hợp giữa NHTW và Bộ tài chính trong

việc quyết định khối lượng chứng khoán nợ tham gia TTM, và sự tham gia trực tiếp
của các thành viên chính phủ trong ban điều hành NVTTM cũng thể hiện vai trò quản
lý nhà nước đối với nghiệp vụ này.
1.7 Ưu điểm của công cụ NVTTM
So với các công cụ khác của chính sách tiền tệ NVTTM có một số ưu điểm như
sau:
 NVTTM là công cụ chủ động của chính sách tiền tệ.
NHTW có thể chủ động tiến hành mua bán chứng khoán mà không phải phụ
thuộc vào nhu cầu của ngân hàng trung gian, từ đó, nó cho phép NHTW tạo ra những
thay đổi tác động đến thị trường và hướng dẫn xu hướng thị trường.
 NVTTM có tác động linh hoạt, chính xác và có thể được sử dụng ở bất kỳ
mức độ nào, thể hiện:
NVTTM có thể được hoàn thành nhanh chóng, không gây ra những chậm trễ về
mặt hành chính, khi NHTW muốn tác động đến cơ số tiền, họ sẽ ra lệnh cho người
kinh doanh chứng khoán và việc mua bán được thực hiện ngay.
Nếu NHTW muốn thay đổi dự trữ của các ngân hàng trung gian ở biên độ lớn, nó
sẽ mua bán nhiều chứng khoán, ngược lại, mua bán ít chứng khoán.
 NVTTM dễ dàng được đảo ngược lại khi có một sai lầm xảy ra trong lúc
tiến hành.
Giả sử, NHTW thấy rằng cung tiền tệ tăng quá nhanh do nó mua chứng khoán
trên TTM quá nhiều thì nó có thể sửa chữa ngay lập tức bằng cách tiến hành nghiệp vụ
bán trên TTM và ngược lại.
 Thông qua NVTTM, NHTW có thể kiểm soát được lượng tái cấp vốn cho
các NHTM.
Việc kiểm soát này không thể thực hiện được trong nghiệp vụ tái chiết khấu. Ở
nghiệp vụ tái chiết khấu, NHTW có thể khuyến khích hoặc hạn chế khối lượng tái
chiết khấu bằng việc ban hành lãi suất chiết khấu và có thể khống chế hạn mức tái
chiết khấu nhưng không thể kiểm soát được nhu cầu tái chiết khấu của các NHTM.
Còn ở NVTTM, NHTW kiểm soát được lượng tái cấp vốn cho các NHTM thông
qua nghiệp vụ mua bán trên TTM và nghiêp vụ chuyển khoản vào dự trữ của các

NHTM.
1.8 Mối quan hệ giữa NVTTM với các công cụ gián tiếp của chính sách tiền tệ
NVTTM ra đời sau các công cụ khác của chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, nó lại có
mối quan hệ chặt chẽ với các công cụ gián tiếp của chính sách tiền tệ.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 11
 Quan hệ với công cụ tái chiết khấu.
Điểm giống nhau: Công cụ tái chiết khấu và NVTTM đều có mục đích tái cấp
vốn cho các NHTM.
Điểm khác nhau:
 Công cụ tái chiết khấu cho phép cung ứng vốn khả dụng cho các NHTM
thông qua việc tái chiết khấu chứng từ có giá còn NVTTM không chỉ
cung ứng vốn khả dụng cho các NHTM mà còn rút vốn khả dụng ra khỏi
thị trường. Điều này giúp NHTW kiểm soát được lượng vốn khả dụng và
lãi suất trên thị trường.
 Khi thực hiện nghiệp vụ tái chiết khấu các NHTM đều biết trước lãi suất
chiết khấu, còn lãi suất trên TTM luôn thay đổi nên các NHTM khó dự
đoán, chính sự linh hoạt này đã khắc phục những hạn chế của công cụ tái
chiết khấu.
 Công cụ tái chiết khấu chỉ có hiệu quả khi các NHTM phụ thuộc NHTW
về vốn khả dụng. Vì thế, NVTTM là công cụ hỗ trợ cho nghiệp vụ tái
chiết khấu khi nó được sử dụng để giảm bớt lượng vốn khả dụng trong
hệ thống ngân hàng buộc các ngân hàng phải tìm đến nghiệp vụ tái chiết
khấu của NHTW.
 Quan hệ với công cụ dự trữ bắt buộc.
Điểm giống nhau: Công cụ dự trữ bắt buộc và NVTTM đều cho phép NHTW
chủ động điều tiết dự trữ của hệ thống ngân hàng.
Điểm khác nhau:
 Đối với các NHTM việc tham gia vào NVTTM cũng là một phương án
kinh doanh vì NHTM được hưởng lãi suất đối với các chứng khoán mà

họ nắm giữ còn công cụ dự trữ bắt buộc thì không. Do đó, công cụ
NVTTM tạo điều kiện thúc đẩy cạnh tranh trong hoạt động của các
NHTM.
 Dự trữ bắt buộc mang tính chất thể chế làm ảnh hưởng đến nhu cầu vốn
khả dụng của các NHTM , từ đó, dẫn đến nhu cầu mua hoặc bán các
chứng từ có giá cho NHTW, còn NVTTM thì linh hoạt hơn, NHTW có
thể thực hiện các giao dịch chứng khoán nhanh chóng mà không gặp
phải sự chậm trễ về mặt hành chính hay sự ràng buộc của Chính phủ.
 Trong các công cụ trên thì NVTTM có thể sử dụng linh hoạt hơn, có thể nói nó là
công cụ điều tiết vĩ mô có hiệu quả cao. Nó tạo ra sự cạnh tranh trong hệ thống ngân
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 12
hàng và các thành phần khác, nó có khả năng tác động trực tiếp vào cơ số tiền và
lượng vốn khả dụng của hệ thống ngân hàng để thực hiện nhanh nhất mục tiêu của
chính sách tiền tệ.
1.9 Kinh nghiệm của các nước trong việc tổ chức và vận hành TTM.
Ở mỗi nước với tình hình kinh tế - xã hội khác nhau, do đó việc vận hành
NVTTM cũng khác nhau. Trong quá trình hoạt động, NHTW của mỗi nước đều phải
tiến hành điều chỉnh dần để công cụ này mang lại hiệu quả cao nhất trong việc tác
động đến lượng vốn khả dụng của nền kinh tế, sau đây là hoạt động TTM của NHTW
các nước:
1.9.1 Hoạt động TTM của ngân hàng dự trữ liên bang Mỹ:
Hoạt động TTM tại Mỹ và các nước phát triển nói chung đã hoạt động ổn định từ
lâu và luôn là công cụ chủ yếu của chính sách tiền tệ, nó được sử dụng thường xuyên,
linh hoạt và điều kiện hoạt động của TTM ở các nước này tương đối thuận lợi với thị
trường sơ cấp, thứ cấp đều rất phát triển.
Ở Mỹ, NVTTM được đánh giá là công cụ có hiệu quả nhất của chính sách tiền tệ.
Điều hành TTM là ban chỉ đạo NVTTM. Trước mỗi kỳ giao dịch, Ban chỉ đạo
NVTTM sẽ họp bàn với Ngân hàng dự trữ Liên bang để quyết định lượng chứng
khoán cần mua bán ở TTM trên sơ sở phân tích tình hình tiền tệ, tín dụng, lãi suất,

mức dự trữ của các NHTM và mục tiêu của chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ.
TTM ở Mỹ không giới hạn các loại hình chứng khoán được phép giao dịch, tuy
nhiên, trong thực tế, trái phiếu Chính phủ luôn chiếm tỷ lệ giao dịch cao nhất, thời hạn
trái phiếu rất đa dạng, từ 1 đến 10 năm, chiếm vị trí tiếp theo là giấy nhận nợ của tổ
chức liên bang và hối phiếu NHTM.
Chủ thể giao dịch trên TTM không bị hạn chế, bất cứ ai sở hữu chứng khoán đủ
điều kiện cũng có thể giao dịch trên TTM , bao gồm: ngân hàng, các trung gian tài
chính, các doanh nghiệp lớn.
Tùy theo từng điều kiện cụ thể mà Ngân hàng dự trữ liên bang dùng hình thức
mua bán hẳn hoặc mua bán có kỳ hạn và thường được thực hiện qua đấu thầu lãi suất.
Trong trường hợp muốn tác động dài hạn đến lượng tiền ngoài lưu thông và
lượng dự trữ của các NHTM , Ngân hàng Liên bang thường sử dụng các giao dịch mua
bán hẳn. Ngoài ra, khi cần tiếp tục tăng dự trữ, bên cạnh việc mua đứt, Ngân hàng
Liên bang có thể sử dụng thêm hình thức trả trước hạn các loại chứng khoán. Cả hai
nghiệp vụ mua giao ngay và trả trước hạn đều có tác động làm tăng dự trữ ngân hàng
trong dài hạn.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 13
Nếu dự báo cho thấy cần thay đổi tạm thời dự trữ hoặc không thể dự báo chính
xác được mức độ và thời hạn thay đổi dự trữ thì phương thức mua bán có kỳ hạn sẽ
được chọn. Thời hạn mua bán lại thường không quá 7 ngày và tín phiếu kho bạc được
thực hiện nhiều nhất qua giao dịch này.
1.9.2 Hoạt động TTM của NHTW Châu Âu
Đây là ngân hàng của khu vực tiền tệ thống nhất đầu tiên trên thế giới nên
NHTW Châu Âu luôn đặt tính ổn định đồng tiền lên vị trí hàng đầu, do đó, việc sử
dụng các công cụ của chính sách tiền tệ, trong đó có công cụ NVTTM phải đạt được
hiệu quả cao, trong thực tế công cụ này đã được chú ý sử dụng ngay từ khi NHTW
Châu Âu đi vào hoạt động (1/1/1999).
Hình thức giao dịch trên TTM của Châu Âu rất đa dạng: giao dịch mua bán hẳn,
mua bán có kỳ hạn, giao dịch hoán đổi ngoại tệ, phát hành chứng chỉ nợ của

NHTW,…
Hàng hóa giao dịch trên TTM cũng không giới hạn chủng loại, nó có thể là trái
phiếu, tín phiếu, thương phiếu, các loại chứng chỉ tiền gửi ngân hàng…
Phương thức giao dịch được thực hiện qua hình thức đấu thầu, có hai dạng đấu
thầu là đấu thầu tiêu chuẩn và đấu thầu nhanh:
 Đấu thầu tiêu chuẩn được tiến hành trong vòng 24 giờ kể từ khi thông
báo thầu cho đến khi xác nhận kết quả phân phối thầu. Hoạt động nhằm
thực hiện việc tái cấp vốn, hoặc điều chỉnh cơ cấu vốn trong nền kinh tế.
 Đấu thầu nhanh được tiến hành trong vòng 1 giờ kể từ khi thông báo đấu
thầu cho đến khi xác nhận kết quả. Loại này chỉ được sử dụng can thiệp
vào thị trường khi cần thiết, vì vậy, số lượng cũng hạn chế.
Thủ tục đấu thầu của NHTW Châu Âu bao gồm các bước sau:
1. Thông báo đấu thầu: NHTW Châu Âu thông báo qua các phương tiện thông
tin đại chúng và NHTW các quốc gia, sau đó, NHTW các quốc gia tiếp tục
thông báo lại cho các thành viên của mình.
2. Các thành viên chuẩn bị đệ trình hồ sơ dự thầu.
3. NHTW thu nhận các hồ sơ dự thầu.
4. Phân phối thầu và thông báo kết quả trúng thầu.
5. Thanh toán thầu.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 14
1.9.3 Hoạt động TTM của NHTW Thái Lan
Hàng hóa giao dịch trên TTM của Thái Lan bao gồm các chứng khoán Chính
phủ, trái phiếu NHTW, chứng khoán của các doanh nghiệp Nhà nước được Bộ tài
chính bảo lãnh phát hành. Trong những năm gần đây, lượng phát hành trái phiếu
Chính phủ đã giảm mạnh từ tình trạng ngân sách Nhà nước bội chi nên Thái Lan đã
mở rộng các loại giao dịch bằng tín phiếu ngân hàng để tạo thuận lợi cho hoạt động
của TTM .
Hình thức giao dịch thường xuyên trên TTM của Thái Lan là mua bán có kỳ hạn
(hợp đồng mua bán lại), đã có lúc NHTW Thái Lan dựa hoàn toàn vào hình thức giao

dịch trên thị trường thứ cấp qua hình thức giao dịch hợp đồng mua bán lại, bỏ hoàn
toàn hoạt động thị trường sơ cấp nhưng thời gian sau vì lượng trái phiếu của Chính
phủ trên thị trường ít nên Thái Lan thường thực hiện đấu thầu tín phiếu NHTW.
Các chủ thể giao dịch trên TTM của Thái Lan bao gồm NHTM , các tổ chức tài
chính và các doanh nghiệp, do đó, phạm vi hoạt động TTM của Thái Lan tương đối
rộng so với các nước đang phát triển khác. Tuy nhiên, sự hạn chế về hàng hóa và sự
phát triển chưa hoàn hảo của thị trường làm cho tác động can thiệp của NHTW còn
nhiều hạn chế.
 Trong tình hình NHNN Việt Nam đang chuyển dần từ việc sử dụng các công cụ
trực tiếp sang các công cụ gián tiếp, việc học hỏi kinh nghiệm của các nước phát triển
và đang phát triển về NVTTM là hết sức cần thiết, nhằm hạn chế những sai sót, thất
bại có thể xảy ra để góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và phù hợp với thông lệ quốc
tế.

TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 15
CHƯƠNG II:
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ THỊ
TRƯỜNG MỞ Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA

2.1 Tình hình kinh tế vĩ mô
Tình hình kinh tế vĩ mô tăng trưởng cao và ổn định sẽ tạo tiền đề cho thị trường
vốn phát triển, từ đó, sẽ xuất hiện nhu cầu vốn của nền kinh tế và nhu cầu luân chuyển
vốn của các TCTD. Đó là những cơ sở cần thiết để TTM ra đời và phát huy hiệu quả.
Tình hình kinh tế vĩ mô qua các thời kỳ có một số nét đặc trưng sau:
 Giai đoạn từ 1989 đến 1991:
Nền kinh tế chuyển từ cơ chế quản lý tập trung, bao cấp sang cơ chế thị trường có sự
điều tiết của nhà nước, giai đoạn này các chính sách kinh tế mới tỏ ra có hiệu lực, cơn sốt lạm
phát 3 con số đã được đẩy lùi một bước. Tuy nhiên, tỷ lệ vẫn còn ở mức cao (2 con số).
 Giai đoạn từ năm 1992 đến 1997:

Đây là giai đoạn tăng trưởng kinh tế cao (tỷ lệ tăng GDP>8%/năm). Tỷ lệ lạm
phát giảm trong trạng thái tương đối ổn định (từ 2 con số xuống còn 1 con số).
Yếu tố quyết định sự ổn định trong giai đoạn này là do Chính phủ chấm dứt việc
phát hành tiền bù đắp bội chi ngân sách, chính sách cải cách thuế đã làm tăng nguồn
thu và cải thiện cán cân ngân sách. Bội chi ngân sách trong giai đoạn này ổn định ở
mức 3% GDP. Nguồn bù đắp bội chi chủ yếu là vay trong dân chúng bằng hình thức
phát hành trái phiếu chính phủ và vay nước ngoài. Đồng thời, việc thực hiện các chính
sách kinh tế theo hướng thị trường để phát triển sản xuất, tăng lượng hàng cung ứng
cho xã hội đã mang lại những kết quả khả quan, mức sản lượng các ngành đều tăng.
Trong đó, các ngành công nghiệp và dịch vụ ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong GDP.
Tuy nhiên, mặc dù đã bước đầu ngăn chặn lạm phát nhưng Chính phủ cũng chưa
kiểm soát được lạm phát như mục tiêu đã được đề ra, nền kinh tế dễ rơi vào bất ổn,
lạm phát tăng cao khi có những yếu tố bên ngoài tác động như thiên tai, khủng hoảng
kinh tế trong khu vực…
 Giai đoạn từ năm 1998 đến nay:
Do ảnh hưởng từ kinh tế khu vực và thế giới, tăng trưởng kinh tế trong nước đã
có lúc giảm và lạm phát không ổn định (năm 1999, 2000 số liệu bảng 1). Tuy nhiên, từ
2001 trở về sau mức tăng trưởng rất khả quan, cứ năm sau cao hơn năm trước.
Bảng 1: Tăng trưởng kinh tế và lạm phát
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 16
Đvt: % năm
Năm

Chỉ tiêu
95 96 97 98 99 2000 2001 2002 2003 2004
Tỷ lệ tăng
GDP
9,5 9,3 8,1 5,8 4,8 6,7 6,8 7 7,2 7,3
Tỷ lệ lạm phát 12,7 4,5 3,6 9,2 0,1 -0,6 0,8 4 3 9,5

Nguồn: Internet
Mặc dù những thành tựu đạt được trong thời gian qua là đáng khích lệ, mức độ
tăng trưởng đạt được khá cao. Tuy nhiên, nó đã bộc lộ nhiều nhược điểm gây ảnh
hưởng không nhỏ đến quá trình tăng trưởng lâu dài:
 Tốc độ tăng trưởng mặc dù tăng nhưng có dấu hiệu không bề vững, cơ cấu
kinh tế, đặc biệt là cơ cấu vùng và ngành đã xuất hiện những mất cân đối,
nông nghiệp lạc hậu, đời sống nông dân còn nhiều khó khăn, phân hóa giàu
nghèo ngày trở nên gay gắt, thu nhập xã hội giảm, tham nhũng gia tăng.
 Cơ sở hạ tầng yếu kém, công nghệ lạc hậu, hiệu quả sử dụng vốn thấp, năng
lực cạnh tranh yếu kém, khoảng cách chênh lệch về trình độ phát triển kinh
tế so với các nước trong khu vực còn khá xa.
 Các vấn đề xã hội ngày càng trở nên bức xúc, hệ thống giáo dục, y tế, giao
thông xuống cấp nghiêm trọng, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng
nặng nề… có nguy cơ đe dọa sự phát triển lâu dài của đất nước.
 Sức đề kháng của nền kinh tế đối với những biến động trên thị trường thế
giới và trong nước thấp: Khi giá vàng và giá nguyên liệu, nhiên liệu nhập
khẩu tăng giá thì lập tức sản xuất trong nước lâm vào tình trạng khó khăn và
thị trường trong nước mất ổn định, điều này cho thấy năng lực dự trữ trong
nước còn hạn chế.
 Thị trường tài chính phát triển chậm chạp, yếu kém, giao dịch trong xã hội
chủ yếu vẫn dùng tiền mặt, thị trường thứ cấp chưa phát triển, các loại hàng
hóa giao dịch trên thị trường chứng khoán, thị trường tiền tệ, TTM còn xa lạ
đối với dân chúng và các nhà đầu tư.
Trước những khó khăn trên, đòi hỏi cơ chế quản lý kinh tế phải có những cải
cách kịp thời, những chính sách và công cụ sử dụng cũng cần thay đổi để thích ứng với
mục tiêu tăng trưởng kinh tế bền vững và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, trong đó,
chính sách tiền tệ và các công cụ gián tiếp luôn luôn được chú trọng.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 17
2.2 Cơ sở pháp lý cần thiết cho hoạt động của NVTTM

Hiện nay, hệ thống các quy định cần thiết cho TTM đã cơ bản hoàn thành. Bao
gồm:
2.2.1 Các quy định về thị trường và công cụ
 Điều 21 Luật NHNN Việt Nam (ban hành năm 1997) quy định: “NHNN thực
hiện NVTTM thông qua việc mua, bán tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi, tín
phiếu NHNN và các loại giấy tờ có giá ngắn hạn khác trên thị trường tiền tệ để
thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia”
 Điều 9 Luật NHNN Việt Nam quy định:
 Thị trường tiền tệ là thị trường vốn ngắn hạn, nơi mua bán các giấy tờ có giá
ngắn hạn, bao gồm tín phiếu kho bạc, tín phiếu NHNN, chứng chỉ tiền gửi
và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác.
 Giấy tờ có giá ngắn hạn là giấy tờ có giá có thời hạn dưới 1 năm. Cụ thể,
các loại giấy tờ có giá được giao dịch trên TTM, bao gồm:
+ Tín phiếu kho bạc phát hành qua NHNN.
+ Tín phiếu NHNN.
+ Chứng chỉ tiền gửi của các TCTD được thống đốc NHNN cho phép
giao dịch trên TTM .
+ Các loại giấy tờ có giá khác do Thống đốc NHNN quy định cụ thể
trong từng thời kỳ.
Như vậy, TTM ở Việt Nam trước đây chỉ mua bán các loại giấy tờ có giá ngắn
hạn và TTM được giới hạn trọng thị trường tiền tệ.
 Cuối năm 2003, NHNN đã bổ sung, sửa đổi quy chế về NVTTM theo hướng
mở rộng các loại giấy tờ có giá được sử dụng trong giao dịch NVTTM.
Theo các quy định trên, TTM hiện nay đã được mở rộng bao gồm cả trái phiếu
Kho bạc, trái phiếu đầu tư do ngân sách Trung ương thanh toán và công trái.
2.2.2 Các quy định về thị trường sơ cấp (phát hành chứng khoán ngắn hạn)
 Quy chế phát hành tín phiếu NHNN do Thống đốc NHNN ban hành kèm theo
quyết định số 326/1999/QĐ/NHNN1 ngày 8/10/1999.
 Quy chế phát hành trái phiếu Chính phủ theo nghị định số 72/CP ngày
26/7/1994.

TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 18
2.2.3 Các quy định về thị trường thứ cấp cho các loại chứng khoán ngắn hạn
trên
 Quy chế về nghiệp vụ chiết khấu, tái chiết khấu của NHNN đối với các ngân
hàng kèm theo quyết định số 356/1999/QĐ-NHNN14 ngày 6/10/1999 của
Thống đốc NHNN. M ặc dù đây là quy chế liên quan đến nghiệp vụ chiết khấu,
tái chiết khấu nhưng nó là căn cứ để các TCTD mua bán giấy tờ có giá giữa các
TCTD trên thị trường liên ngân hàng.
 Quy chế về tổ chức và hoạt động của thị trường nội tệ liên ngân hàng theo
quyết định số 136/QĐ/NH2 ngày 20/7/1993.
 Quy chế về tổ chức và hoạt động của thị trường ngoại tệ liên ngân hàng theo
quyết định số 101/1999/QĐ/NHNN13 ngày 26/3/1999.
2.2.4 Quy định về sự can thiệp của NHNN trên TTM
 Quy chế NVTTM ban hành theo quyết định số 85/2000/QĐ/NHNN14 ngày
9/3/2000.
 Hướng dẫn nghiệp vụ giao dịch trên TTM, nghiệp vụ lưu ký, thanh toán chứng
khoán…
 Quy chế về quản lý vốn khả dụng được ban hành theo quyết định số
37/2000/QĐ-NHNN1 ngày 24/1/2000.
Như vậy, hiện nay, hệ thống các quy định cần thiết cho TTM đã cơ bản hoàn
thành, nền tảng cơ sở pháp lý đã đầy đủ, đảm bảo sự hoạt động trôi chảy của TTM.
Tuy nhiên, sự can thiệp của NHNN bằng nghiệp vụ này có hiệu quả hay không còn
chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khác thuộc về thị trường.
2.3 Tình hình huy động vốn qua các năm
Bắt đầu hoạt động từ tháng 7/2000, tính đến nay, NVTTM (NVTTM) đã thực
hiện được hơn 7 năm, trong thời gian qua, NVTTM đã có nhiều cải tiến, đổi mới đem
lại những hiệu quả, trở thành kênh chủ yếu để bơm tiền ra nền kinh tế và thu tiền về từ
lưu thông, bước đầu đã phát huy vai trò điều tiết vốn khả dụng của các TCTD, tác
động tích cực trong điều hành chính sách tiền tệ, góp phần tăng trưởng kinh tế. Khối

lượng giao dịch NVTTM theo cả 2 chiều mua và bán giấy tờ có giá tăng mạnh qua các
năm. Chúng ta hãy cùng nhau điểm lại tình hình hoạt động của NVTTM qua các năm
để minh chứng cho nhận định trên:
Ngày 12/07/2000, NHNN chính thức khai trương NVTTM. Trên cơ sở dự báo
vốn khả dụng của các TCTD, NHNN chủ động thực hiện thu tiền về hoặc đưa tiền ra
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 19
lưu thông thông qua việc điều hành TTM. Tuy nhiên, trong năm 2000, do mới đi vào
hoạt động, nên tác động của nó đến thị trường tiền tệ chưa đáng kể. Tại thời điểm này,
hàng hóa giao dịch trên thị trường còn hạn hẹp, chỉ bao gồm tín phiếu NHNN và tín
phiếu kho bạc Nhà nước; số lượng thành viên tham gia còn hạn chế, khoảng 20 TCTD,
nhưng nhìn chung, lúc này, chỉ có 4 NHTM Nhà nước là các thành viên thường xuyên
tham gia NVTTM ; doanh số giao dịch và số phiên giao dịch còn ít. Tính đến cuối năm
2000, có 17 phiên giao dịch với tổng doanh số giao dịch đạt 1.903,50 tỷ đồng, trong đó
mua kỳ hạn đạt 873,50 tỷ đồng, mua hẳn đạt 480,00 tỷ đồng và bán hẳn đạt 550,00 tỷ
đồng. Tuy bước đầu hình thành có dấu hiệu tác động chưa rõ rệt đến thị trường tiền tệ
và nền kinh tế, nhưng ít nhiều cũng cho ta thấy việc thực hiện NVTTM của NHNN
phù hợp với mục tiêu của chính sách tiền tệ, bám sát thị trường và góp phần điều chỉnh
vốn khả dụng của các TCTD.
Trong năm 2001, TTM thực hiện 48 phiên, định kỳ 7 ngày/phiên, tổng số giao
dịch là 3.933, 81 tỷ đồng; trong đó, mua kỳ hạn là 3.253,81 tỷ đồng, mua hẳn 60 tỷ
đồng, bán kỳ hạn 50 tỷ đồng, bán hẳn 570 tỷ đồng.
Bước sang năm 2002, đây là một năm đánh dấu sự tăng trưởng rõ rệt của
NVTTM . Số phiên giao dịch và tổng doanh số giao dịch trên TTM tăng mạnh so với
năm 2001. Cụ thể, nếu năm 2001, thực hiện được 48 phiên, trung bình 7 ngày/ phiên,
thì trong năm 2002, con số đó đã lên đến 85 phiên, trung bình 7 ngày/ 2 phiên. Tổng
doanh số giao dịch đạt 9.145,53 tỷ đồng bằng khoảng 232% tổng doanh số giao dịch
của năm 2001. Trong đó, doanh số mua kỳ hạn đạt 7.245,53 tỷ đồng, doanh số bán kỳ
hạn đạt 1.900,00 tỷ đồng. Sở dĩ có sự tăng trưởng mạnh như vậy là do NHNN đã có
những bước hoàn thiện, đưa ra những chính sách điều hành linh hoạt và phù hợp hơn,

tăng số phiên giao dịch trong tuần (từ đầu tháng 5/2002, TTM đã tăng từ 1 phiên/ tuần
lên 2 phiên/ tuần, giao dịch vào ngày thứ ba và thứ năm hàng tuần), rút ngắn thời gian
thanh toán (từ tháng 9/2002, thời gian thanh toán các phiên giao dịch TTM được rút
xuống từ thực hiện một ngày sau ngày đấu thầu xuống thực hiện ngay trong ngày đấu
thầu).
Năm 2003, thị trường đấu thầu tín phiếu kho bạc, do NHNN và Bộ tài chính phối
hợp tổ chức, đã đạt được thành công lớn ngoài dự kiến. Trên TTM , bằng cách tiếp tục
duy trì hai phương thức giao dịch là mua có kỳ hạn và bán hẳn, NHNN đã tổ chức
được 107 phiên giao dịch với tổng doanh số giao dịch đạt 21.184,15 tỷ đồng, khối
lượng giao dịch bình quân mỗi phiên đạt khoảng 197 tỷ đồng; trong đó doanh số mua
kỳ hạn đạt 9.844,15 tỷ đồng và doanh số bán hẳn đạt 11.340,00 tỷ đồng.
Từ tháng 01 năm 2004, việc NHNN tăng định kỳ giao dịch từ 2phiên/tuần lên
3phiên/tuần và điều chỉnh linh hoạt các kỳ hạn giao dịch từ 7 lên 60 ngày cho phù hợp
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 20
với nhu cầu vốn khả dụng của các NHTM và thực hiện mục tiêu điều hành chính sách
tiền tệ linh hoạt của NHNN cũng giúp cho hoạt động này phát triển mạnh hơn. Dựa
vào kết quả của năm 2004, ta thấy, tổng doanh số giao dịch đạt 61.935,91 tỷ đồng,
tăng gấp 3 lần so với năm 2003 và tăng tới 16 lần so với năm 2001; hai phương thức
giao dịch mua kỳ hạn và bán hẳn vẫn tiếp tục được duy trì với doanh số mua kỳ hạn
đạt 60.985,91 tỷ đồng và doanh số bán hẳn đạt 950 tỷ động. Số lượng các thành viên
tham gia trên thị trường đã tăng lên đáng kể, do từ năm 2004, sau khi NHNN cho phép
cả các giấy tờ có giá dài hạn, như các loại trái phiếu Chính phủ, sử dụng trong giao
dịch NVTTM, các TCTD đã quan tâm hơn tới nghiệp vụ này và tham gia vào thị
trường. Tính đến cuối năm 2004, có 27 TCTD tham gia, trong đó có 5 NHTM Nhà
nước, 13 ngân hàng cổ phần, 6 ngân hàng nước ngoài, 1 ngân hàng liên doanh, 1 công
ty tài chính và Quỹ tín dụng Nhân dân Trung ương. M ặt khác, NVTTM trong năm
2004 đạt được khởi sắc còn do đã cải tiến kỹ thuật bằng cách áp dụng trang Web trong
giao dịch đặt thầu và đấu thầu, do đó tạo thuận lợi và giảm chi phí đầu tư ban đầu cho
các thành viên tham gia thị trường.

Trong năm 2005, NHNN đã tổ chức được 159 phiên giao dịch TTM, với tổng
doanh số giao dịch tăng gần gấp đôi so với năm 2004, đạt 102.479,15 tỷ đồng. Hầu
hết, các phiên giao dịch trong năm 2005 đều có kết quả trúng thầu, với khối lượng
trúng thầu bình quân cao hơn nhiều ở năm 2004 và các năm trước đó từ 500 tỷ đồng
đến 1.000 tỷ đồng, có nhiều phiên trúng thầu từ 1.200 tỷ đồng đến 2.000 tỷ đồng, cá
biệt có phiên lên tới 3.500 tỷ đồng/phiên (thời điểm giáp tết). Doanh số mua kỳ hạn
trong năm 2005 đạt 100.679, 15 tỷ đồng. Điều đó có nghĩa là thông qua nghiệp vụ mua
lại giấy tờ có giá còn kỳ hạn ngắn, NHNN trong mỗi tháng đã cung ứng hàng chục
nghìn tỷ đồng cho các NHTM để đáp ứng nhu cầu vốn khả dụng của mình, có điều
kiện mở rộng cho vay. Số lượng các thành viên tham gia trên TTM trong năm 2005
tăng thêm 3 thành viên, gồm một chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam, hai
NHTM cổ phần tham gia.
Năm 2006, tình hình tiền tệ có nhiều điểm khác so với các năm trước. Vốn khả
dụng của các TCTD dư thừa khá lớn, kéo dài từ tháng 3 đến cuối năm chủ yếu do khối
lượng vốn VND huy động tăng hơn cho vay, luồng ngoại tệ vào Việt Nam gia tăng
mạnh do xuất khẩu và đầu tư tăng. Trong tháng 1, nửa cuối tháng 3/2006 và một số
ngày cuối tháng 12/2006, NHNN đã thực hiện 29 phiên chào mua giấy tờ có giá với kỳ
hạn ngắn 7-28 ngày. Từ sau tết nguyên đán và những thời điểm còn lại trong năm
2006, NHNN đã thực hiện 133 phiên chào bán giấy tờ có giá với kỳ hạn ngắn 14-56
ngày. Tổng doanh số mua vào và bán ra tăng mạnh so với các năm 2005 và 2004. Quy
mô hoạt động NVTTM tiếp tục được mở rộng: tăng 21% so với năm 2005. Doanh số
giao dịch bình quân một phiên khoảng 767 tỷ đồng/phiên. Số lượng thành viên tham
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trang 21
gia giao dịch NVTTM trong năm 2006 tăng 26% so với năm 2005. Trong năm 2006,
thông qua NVTTM , NHNN đã tăng cường chào bán tín phiếu NHNN để hút tiền về,
góp phần giảm áp lực tăng tổng phương tiện thanh toán. Đồng thời, NHNN giữ nguyên
các mức lãi suất cơ bản (8,25%/năm), lãi suất tái cấp vốn (6,5%/năm), lãi suất chiết
khấu (4,5%/năm), duy trì ổn định tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi bằng VND và
ngoại tệ của các TCTD, góp phần hạn chế sức ép tăng lãi suất thị trường. Mặt khác,

trong điều hành NVTTM, các bộ phận liên quan của NHNN đã có sự phối hợp chặt
chẽ hơn với bộ phận quản lý và kinh doanh vốn của các NHTM. Bên cạnh đó trong
điều hành NVTTM vẫn còn tồn tại một số hạn chế, vướng mắc đó là việc thị trường
tiền tệ còn có sự phân tách và chủ yếu chịu sự chi phối của 4 NHTM Nhà nước; số
thành viên tham gia các phiên giao dịch NVTTM chỉ chiếm 54% trong tổng số các
TCTD đã được công nhận là thành viên NVTTM. Việc dự báo vốn khả dụng để đưa ra
kiến nghị cho NVTTM vẫn còn nhiều khó khăn, kết quả dự báo vốn khả dụng chủ yếu
mang tính ngắn hạn, hiệu quả điều tiết NVTTM còn chưa cao và hiện tại quy trình
đăng ký, lưu ký giấy tờ có giá để tham gia NVTTM vẫn còn khá phức tạp.
Trước tình hình đó, trong năm 2007, NHNN đã có những định hướng điều hành
NVTTM với việc đề ra một số giải pháp thực hiện như nâng cao năng lực dự báo vốn
khả dụng của các TCTD theo định kỳ tháng, quý và dài hạn hơn để có quyết định
hướng giao dịch phù hợp với điều kiện thị trường và hoạt động kinh doanh của các
TCTD bằng các giải pháp như phân tích kinh tế vĩ mô, phối hợp thu nhập thông tin, tổ
chức họp các thành viên vào đầu tháng, tiếp tục hoàn thiện hệ thống thông tin, nhất là
thông tin về thị trường liên ngân hàng phục vụ công tác dự báo vốn khả dụng, đồng
thời tiếp tục cải tiến điều hành NVTTM bằng cách tăng số phiên giao dịch trong tuần
từ 3 phiên/tuần như hiện nay lên 4 phiên/tuần (mỗi ngày 1 phiên, từ thứ 3 đến thứ 6),
đa dạng hoá các kỳ hạn giao dịch chào mua, chào bán giấy tờ có giá , tăng khối
lượng giấy tờ có giá chào, cải tiến quy trình giao dịch NVTTM để đơn giản hoá các
thủ tục giao dịch NVTTM, thực hiện quy trình lưu ký qua mạng, nâng cấp chất lượng
đường truyền, tạo thuận lợi cho các thành viên tham gia thị trường, đưa ra các giải
pháp hỗ trợ để thực hiện đổi mới điều hành NVTTM trong đó tập trung vào triển khai
Đề án đổi mới điều hành lãi suất của NHNN, điều hành các công cụ CSTT khác một
cách linh hoạt và tăng cường phối hợp với Bộ Tài chính để thu thập các thông tin về
tình hình thu chi ngân sách Nhà nước, đồng thời đề nghị Kho bạc Nhà nước đa dạng
hoá kỳ hạn trái phiếu Kho bạc để hình thành đường cong lãi suất chuẩn, làm cơ sở cho
các loại lãi suất trên thị trường tiền tệ. Kết quả, tình hình hoạt động của TTM trong
năm 2007 đã có những bước tiến đáng kể so với năm 2006.
TIỂU LUẬN MÔN HỌC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

Trang 22
2.4 Các thành viên tham gia NVTTM:
Tổng số thành viên tham gia NVTTM đến 31/10/2006 là 35 thành viên gồm các
TCTD sau:
TT Tên thành viên Ngày tham gia
01

NH Đ
ầu t
ư & PTVN

07/7/2000

02

NH TMCP Đông á

07/7/2000

03

NH TMCP Sài gòn th
ương tín

07/7
/2000

04

NH TMCP Quân đ

ội

07/7/2000

05

NH Chinfon Commercial, HN

07/7/2000

06

NH TMCP Qu
ốc tế VN

07/7/2000

07

NH TMCP Phương Nam

07/7/2000

08

Công ty Tài chính bưu đi
ện

07/7/2000

09

NH TMCP các DN ngoài QD

07/7/2000

10

ABN AMRO Bank, CN Hà N
ội

07/7
/2000

11

NH Ngo
ại th
ương VN

07/7/2000

12

Qu
ỹ Tín dụng nhân dân TW

07/7/2000

13

NH Công thương VN

07/7/2000

14

NH Nông nghi
ệp & PTNT VN

07/7/2000

15

NH TMCP Tân Vi
ệt

11/7/2000

16

STANDARD CHARTERED, CN HN

24/7/2000

17

NH TMCP Á châu

25/7/2000

18

NH
TMCP Hàng H
ải VN

01/8/2000

19

Citi Bank, CN Hà N
ội

16/10/2000

20

NH VID Public

27/10/2000

21

NH TMCP Sài gòn công th
ương

18/5/2001

22

Ngân hàng ANZ

22/01/2002

23

NH TMCP K
ỹ th
ương VN

12/6/2003

24

NH PT nhà đ
ồng bằng SCL

10/11/2003

25

NH TMCP Xu
ất nh
ập khẩu

15/6/2004

26

NH TMCP Nhà Hà N
ội

30/9/2004

27

Deutsche Bank,CN Hà N
ội

28/12/2004

28

NH TMCP Nam Á

30/9/2005

29

NH United Overseas, CN HCM

30/9/2005

30

NH TMCP An Bình

15/12/2005

31

NH BNP PARIBAR

05/5/2006

32

NH TMCP Đông Nam Á

24/5/2006

33

NH TMCP Vi
ệt Á

24/5/2006

34

NH TMCPNT Đ
ồng Tháp M
ư
ời

12/9/2006

35

NH ANZ

12/9/2006


Khối lượng giao dịch NVTTM