Vận dụng tư tưởng hồ chí minh vào công tác giáo dục thanh niên ở tỉnh long an trong giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ HOÀNG HUY

VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VÀO
CƠNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN Ở TỈNH
LONG AN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Nghệ An, 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ HOÀNG HUY

VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VÀO
CƠNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN Ở TỈNH
LONG AN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60. 31. 02. 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Người hướng dẫn khoa học: TS. Vũ Thị Phương Lê

Nghệ An, 2016

2

LỜI CẢM ƠN

Trước hết tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến quý, thầy cô giáo
Trường Đại học Vinh đã truyền đạt những kiến thức khoa học quý báu và
đặc biệt là TS. Vũ Thị Phương Lê đã dành nhiều thời gian, công sức trực
tiếp hướng dẫn tôi trong q trình thực hiện luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Ban Giám hiệu, tập thể Khoa
Liên kết Đào tạo Trường Đại học Kinh tế Công nghiệp Long An và tồn
thể cán bộ, cơng chức cơ quan nơi tôi công tác đã tạo điều kiện cho tơi
tham gia khóa học giúp nâng cao trình độ, hiểu biết để phục vụ tốt hơn cho
công tác tại địa phương trong thời gian tới.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo, công chức Sở Nội vụ, Sở
Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa
Thể thao và Du lịch, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Công an tỉnh, Tỉnh Đồn;
lãnh đạo, cơng chức Phịng Nội vụ các huyện, thị xã và thành phố trong
tỉnh đã hỗ trợ, giúp đỡ tơi trong q trình thu thập số liệu và chia sẻ những
kinh nghiệm bổ ích để thực hiện đề tài nghiên cứu này.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã ln bên cạnh, động viên, quan tâm giúp đỡ tôi trong suốt thời
gian qua.
Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu, bản thân tơi đã có
nhiều cố gắng nhưng vẫn khơng tránh khỏi những thiếu sót, kính mong q
thầy cơ giáo, các đồng nghiệp và bạn bè những người quan tâm đến đề tài
tiếp tục giúp đỡ, đóng góp ý kiến để luận văn hồn thiện hơn.
Tơi xin trân trọng cảm ơn./.
Tác giả: Lê Hoàng Huy

3

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA

1

LỜI CẢM ƠN

2

MỤC LỤC

3

A. MỞ ĐẦU

4

B. NỘI DUNG

10

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG
HỒ CHÍ MINH VÀO CƠNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN

10

1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về thanh niên

10

1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên

15

1.3. Tầm quan trọng của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào cơng tác
thanh niên trong giai đoạn hiện nay

41

Chương 2: THỰC TRẠNG VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VÀO CÔNG TÁC THANH NIÊN Ở TỈNH LONG AN TRONG GIAI
ĐOẠN HIỆN NAY

47

2.1. Những nhân tố tác động đến công tác giáo dục thanh niên ở tỉnh Long
An

47

2.2. Kết quả vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào cơng tác giáo dục thanh
niên ở tỉnh Long An hiện nay

55

2.3. Nguyên nhân của những kết quả đạt được

70

Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NHẰM VẬN DỤNG HIỆU
QUẢ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VÀO CƠNG TÁC GIÁO DỤC
THANH NIÊN Ở TỈNH LONG AN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

75

3.1. Quan điểm vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào cơng tác giáo dục
thanh niên ở tỉnh Long An trong giai đoạn hiện nay

75

3.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm vận dụng hiệu quả tư tưởng Hồ Chí
Minh vào cơng tác giáo dục thanh niên ở tỉnh Long An trong giai đoạn hiện
nay

81

C. KẾT LUẬN

101

D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

103


4

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt
quan tâm đến việc giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ thành những người kế
thừa sự nghiệp của cách mạng. Người ln đánh giá cao vai trị, vị trí, khả
năng của thanh niên đối với công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây
dựng đất nước. Theo Người, thế hệ trẻ là một lực lượng hùng hậu bao gồm
thanh niên, thiếu niên và nhi đồng trong đó thanh niên có vai trị quan trọng
nhất. Người cho rằng: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà.
Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần là do các thanh niên”
[26, tr.84]. Chính vì thế, trước lúc đi xa, trong “Di chúc” thiêng liêng,
Người còn ân cần căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là
một việc rất quan trọng và rất cần thiết”, “Đoàn viên và thanh niên ta nói
chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, khơng ngại khó khăn, có
chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ,
đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa
“hồng” vừa “chuyên” [38, tr.498].
Thực hiện lời căn dặn của Bác, trong quá trình lãnh đạo đất nước,
Đảng ta ln đề cao vai trị, vị trí của thanh niên, xác định thanh niên là lực
lượng xung kích cách mạng, cơng tác thanh niên là vấn đề sống còn của
dân tộc. Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 4
(khóa VII) chỉ rõ rằng, phải quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự
nghiệp đào tạo, bồi dưỡng và phát huy nguồn lực to lớn của tuổi trẻ vì mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh: “Sự nghiệp đổi
mới có thành cơng hay khơng, đất nước ta bước vào thế kỷ XXI có vị trí
xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có
vững bước theo con đường CNXH hay khơng là tùy thuộc vào lực lượng
thanh niên – công tác giáo dục thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc,

5

quyết định sự thành bại của dân tộc Việt Nam” [15, tr.504]. Vì thế, việc
nghiên cứu và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và
cơng tác giáo dục thanh niên là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng nhằm bồi
dưỡng và phát huy lực lượng thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đến nay đã có nhiều cơng trình khoa học của các tác giả trong và
ngoài nước đề cập đến vấn đề thanh niên và công tác giáo dục thanh niên
dưới nhiều khía cạnh khác nhau. Trong đó có một số cơng trình tiêu biểu
sau:
- Văn Tùng, Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí minh về bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau, Nxb Giáo dục, 2000.
- Văn Tùng, Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên,
Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2002.
- Đoàn Nam Đàn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên,
Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002.
- TS. Trần Quy Nhơn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau, Nxb Giáo dục, 2004.
- Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng, Hồ Chí Minh về giáo
dục, bồi dưỡng thanh, thiếu niên và nhi đồng, Nxb Lao động – Xã hội
2007.
- TS. Phạm Văn Khánh, Thấm nhuần tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, 2012.
- Trần Doãn Lâm (2013), Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong
cơng tác giáo dục thanh niên ở Huyện đoàn Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An giai
đoạn hiện nay Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Chính trị học, Trường Đại
học Vinh.

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

6

Những cơng trình trên đã luận giải một số vấn đề lý luận về vai trị,
vị trí của thanh niên và công tác giáo dục thanh niên trong sự nghiệp cách
mạng của Đảng và dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Đồng thời nêu lên
một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, đào tạo, rèn luyện
thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Ngồi ra, cịn có rất nhiều chuyên đề, bài viết, phát biểu về thanh
niên và công tác giáo dục thanh niên đã được đăng tải trên các báo, tạp chí
tiêu biểu như:
- Đào Ngọc Dung, Bồi dưỡng lý tưởng cách mạng tạo nguồn phát
triển đảng viên trong thanh niên, Tạp chí Xây dựng Đảng số 3, năm 2006.
- Võ Văn Hải, Bồi dưỡng thế hệ thanh niên kế tục sự nghiệp cách
mạng, Tạp chí Xây dựng Đảng số 3, năm 2009.
- TS. Trần Thanh Giang, Tăng cường giáo dục đạo đức lối sống cho
thanh niên, Tạp chí Thanh niên, năm 2014.
- Hà Thanh Hai, Tăng cường giáo dục “Giá trị bản thân” cho thanh
thiếu niên trong xu thế hội nhập quốc tế, Tạp chí Thanh niên, năm 2014.
- Nguyễn Thanh Hoàng, Giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng
cho thanh niên, Tạp chí Xây dựng Đảng, năm 2014.
Những bài viết nêu trên đã nêu lên vị trí, vai trị của thanh niên đối
với sự nghiệp cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh, làm rõ ý nghĩa lý
luận và thực tiễn trong việc quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về chăm lo,
bồi dưỡng thế hệ trẻ cho cách mạng,...
Là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, cửa ngõ nối liền
Đơng Nam Bộ với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, trong giai đoạn hiện
nay, Long An đang chuyển sang phát triển nền kinh tế thị trường định

hướng xã hội chủ nghĩa và đạt được những thành tựu đáng tự hào, thanh
niên Long An đã có nhiều đóng góp tích cực trong sự nghiệp phát triển
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

7

kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, các luồng văn hóa phương Tây, sự
bùng nổ của internet, các tác động của kinh tế thị trường,… đã can thiệp,
phá vỡ nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống, chà đạp lên những giá trị đạo
đức cách mạng. Đặc biệt trong giới trẻ hiện nay, có một bộ phận thanh niên
sống bng thả, thực dụng, ít chịu tu dưỡng, rèn luyện, ngại khó khăn, gian
khổ, thích hưởng thụ, lười học tập, lười lao động, thờ ơ với các vấn đề
chính trị, các hoạt động xã hội, mơ hồ về lý tưởng cách mạng, xa rời đạo
đức truyền thống, tiếp thu lối sống phương Tây không chọn lọc, coi trọng
giá trị vật chất mà xem nhẹ giá trị tinh thần,… Thậm chí có những thanh
niên sa vào các tệ nạn xã hội, tham gia vào các băng nhóm tội phạm. Thực
trạng ấy cho thấy, công tác chăm lo bồi dưỡng, giáo dục thanh niên theo tư
tưởng Hồ Chí Minh ở tỉnh Long An hiện nay càng trở nên cấp thiết hơn bao
giờ hết.
Với lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh vào cơng tác giáo dục thanh niên ở tỉnh Long An trong giai đoạn
hiện nay” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Chính trị học.
Mặc dù có nhiều cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài nhưng
cho đến nay, chưa có một cơng trình nào nghiên cứu một cách tồn diện và
có hệ thống việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác giáo dục
thanh niên ở một tỉnh đặc thù như Long An. Vì vậy, luận văn này khơng
trùng lặp với các cơng trình đã cơng bố. Những cơng trình đi trước là

những nguồn tư liệu quý và gợi mở quan trọng giúp tác giả tiếp thu có chọn
lọc để phục vụ cho luận văn của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Luận văn đề xuất quan điểm và giải pháp vận dụng hiệu quả tư tưởng
Hồ Chí Minh vào cơng tác giáo dục thanh niên ở tỉnh Long An trong giai
đoạn hiện nay.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8

- Phân tích, làm sáng tỏ một số nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ
Chí Minh về thanh niên và công tác giáo dục thanh niên.
- Đánh giá thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác
giáo dục thanh niên ở tỉnh Long An thời gian qua.
- Đề xuất quan điểm và một số giải pháp chủ yếu vận dụng hiệu
quả tư tưởng Hồ Chí Minh vào cơng tác giáo dục thanh niên ở tỉnh Long
An trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác
giáo dục thanh niên và cách thức, biện pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh vào cơng tác giáo dục thanh niên tỉnh Long An .
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu
sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Tuy nhiên, luận văn
chỉ nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và cơng tác giáo dục

thanh niên, từ đó làm cơ sở luận giải thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng của Người vào công tác giáo dục
thanh niên ở tỉnh Long An giai đoạn 2015 - 2020.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được thực hiện trên cơ sở vận dụng phương pháp luận của
chủ nghĩa Mác-Lênin, những quan điểm tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về thanh niên và
công tác giáo dục thanh niên và các cơng trình khoa học có liên quan đến
đề tài.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9

5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn kết hợp sử dụng các phương pháp chủ yếu như:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp
- Phương pháp lịch sử - lơgíc
- Phương pháp thống kê
- Phương pháp quan sát thu thập thơng tin.
6. Những đóng góp mới của đề tài
- Đề tài góp phần làm sáng tỏ tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên
và cơng tác giáo dục thanh niên.
- Làm rõ thực trạng công tác giáo dục thanh niên ở tỉnh Long An.
Từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác
giáo dục thanh niên trên địa bàn tỉnh Long An hiện nay.
- Đề tài là một cơng trình khoa học có thể dùng làm tài liệu tham

khảo, vận dụng trong việc nghiên cứu để xây dựng mục tiêu, nhiệm vụ và
giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục thanh niên ở tỉnh Long An.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được kết cấu thành 3 chương, 8 tiết.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

10

B. NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ
MINH VÀO CƠNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN

1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về thanh niên
Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên là sự vận dụng và phát triển
sáng tạo tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin vào hoàn cảnh lịch sử - cụ thể
của Việt Nam. Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác đặc biệt quan tâm đến
thanh niên, đánh giá cao vai trị, vị trí của thanh niên trong sự nghiệp cách
mạng thế giới. C.Mác khẳng định rằng: “Nhưng dù sao thì bộ phận giác
ngộ nhất trong giai cấp công nhân cũng nhận thức rõ rằng tương lai của giai
cấp họ và do đó tương lai cả lồi người, hoàn toàn phụ thuộc vào việc giáo
dục thế hệ công nhân đang lớn lên” [25, tr.101-102]. C.Mác đánh giá cao
vai trị của thế hệ cơng nhân đang lớn lên, tức là thanh niên. C.Mác gọi
thanh niên là cội nguồn sự sống của dân tộc, cịn giai cấp cơng nhân là bộ
xương của dân tộc.

V.I.Lênin cũng sớm nhận thấy vai trị cách mạng to lớn khơng chỉ
đối với thanh niên cơng nhân, mà cịn đối với thanh niên học sinh, sinh viên
trường học. V.I.Lênin đã coi thanh niên là nguồn sinh lực chiến đấu của
cách mạng, thành công của phong trào thanh niên chính là ở chỗ phải biết
gắn liền nhận thức lý luận của chủ nghĩa Mác, tri thức khoa học với sự
tham gia trực tiếp của họ vào cuộc đấu tranh chính trị của giai cấp vơ sản.
V.I.Lênin nói: “theo một ý nghĩa nào đó, có thể nói rằng nhiệm vụ thực sự
xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa, chính là của thanh niên” [23, tr.198].
V.I.Lênin cho rằng, xây dựng chủ nghĩa cộng sản là nhiệm vụ phức
tạp hơn nhiệm vụ lật đổ giai cấp tư sản và thanh niên là người xây dựng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11

chủ nghĩa cộng sản. Như vậy tương lai của chủ nghĩa cộng sản thuộc về
thanh niên. Nếu không lơi cuốn được tồn thể thanh niên vào sự nghiệp
cách mạng mới thì khơng thể xây dựng được xã hội chủ nghĩa. Vì thế,
V.I.Lênin ln nhắc nhở người cộng sản chân chính cần phải lơi cuốn tồn
thể thanh niên cơng nông vào sự nghiệp xây dựng xã hội cộng sản chủ
nghĩa, cần phải đòi hỏi ở thanh niên nhiều hơn nữa, cần phải giáo dục cho
họ tinh thần trách nhiệm cao và nghĩa vụ của họ đối với cách mạng, phải
giáo dục cộng sản cho họ và kết hợp việc giáo dục ấy với cuộc đấu tranh
cách mạng của giai cấp cơng nhân. Người chỉ rõ: “Đồn thanh niên và tồn
thể thanh niên nói chung muốn đi theo chủ nghĩa cộng sản, thì đều phải học
chủ nghĩa cộng sản”, tức là “hấp thụ toàn bộ kiến thức của nhân loại và hấp
thụ nó sao cho chủ nghĩa cộng sản, ở trong các đồng chí, khơng cịn là
những điều học thuộc lịng, mà là những điều do chính các đồng chí đã

nghiền ngẫm lại và là những kết luận tất nhiên được rút ra trên quan điểm
giáo dục hiện đại” [23, tr.200, 207-208].
V.I.Lênin yêu cầu cần giáo dục thanh niên thông qua hoạt động thực
tiễn trong lao động sản xuất, học tập, làm việc và đời sống xã hội “Trước
mắt các đồng chí là nhiệm vụ xây dựng và các đồng chí có thể làm trịn
nhiệm vụ đó, khi đã nắm vững được tất cả những kiến thức hiện đại, biết
biến chủ nghĩa cộng sản từ những công thức, những lời dạy, những phương
pháp, những chỉ thị, những cương lĩnh có sẵn và học thuộc lòng thành cái
thực tế sinh động, là cái kết hợp với công tác trực tiếp của các đồng chí”
[23, tr.209-210].
Kế thừa và phát triển sáng tạo những quan điểm của Mác – Lênin về
thanh niên vào điều kiện cụ thể của nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln
đánh giá cao khả năng cách mạng của thanh niên, luôn dành sự quan tâm
đặc biệt đối với thanh niên, thấy rõ vai trò to lớn, quyết định của thanh niên
trong tiến trình lịch sử và có niềm tin sâu sắc vào khả năng cách mạng của
thanh niên. Vì vậy, Người đã dành nhiều thời gian, dồn tâm lực để gieo
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12

mầm cách mạng vào các thế hệ thanh niên Việt Nam. Một mặt, Hồ Chí
Minh nhận rõ vai trị quyết định của thanh niên trong tiến trình lịch sử;
nhận rõ khả năng cách mạng to lớn của thanh niên, hết lịng tin u thanh
niên. Mặt khác, Người ln đặt thanh niên trong tư cách là một chủ thể
đang phát triển, đang được tiếp tục hồn thiện. Do đó, Hồ Chí Minh thường
nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải chăm lo dìu dắt thanh niên vì thanh niên
chưa từng trải và thiếu kinh nghiệm. Đồng thời để phát huy vai trị và sức

mạnh của thanh niên thì phải tiến hành giáo dục thanh niên một cách toàn
diện và chu đáo.
Ra đi tìm đường cứu nước lúc cịn trẻ và những năm tháng bơn ba ở
nước ngồi đã giúp Chủ tịch Hồ Chí Minh có được cách nhìn tồn diện và
sâu sắc về vai trị, vị trí to lớn của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng
của dân tộc, luôn tin tưởng và nhìn nhận thanh niên theo quan điểm phát
triển.
Trong thời kỳ nước ta bị thực dân Pháp thống trị, lực lượng thanh
niên bị chúng đầu độc bằng rượu và thuốc phiện, biến một bộ phận thanh
niên trở nên mù quáng, làm tay sai cho chúng. Trước thực trạng đó, Hồ Chí
Minh đã viết nhiều bài tố cáo tội ác của bộ máy chính quyền thuộc địa,
rung hồi chng cảnh báo: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ
chết mất, nếu đám Thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh” [29,
tr.133]. Người đã nêu lên tư tưởng: “thức tỉnh thanh niên để đi đến thức
tỉnh dân tộc”. Với Hồ Chí Minh, thức tỉnh thanh niên là bước đầu tiên để
thức tỉnh một dân tộc đứng lên đấu tranh giành lại nền độc lập, xây dựng
một xã hội mới. Người kêu gọi thanh niên ý thức được trách nhiệm trước
dân tộc để đấu tranh giành lại độc lập cho đất nước, bởi vì theo Người,
thanh niên là những người trẻ tuổi, có sức khỏe, nhiệt tình, hăng hái, có ước
mơ, hồi bão, giàu nghị lực, ham tìm hiểu, nhanh tiếp thu cái mới, có vai
trị quan trọng trong các phong trào xã hội. Vận mệnh của dân tộc, sự phát
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13

triển của đất nước tùy thuộc vào sự giác ngộ cách mạng và trách nhiệm của
thanh niên.

Hồ Chí Minh xác định rằng, thanh niên là rường cột của đất nước, là
người chủ tương lai của nước nhà, là đội ngũ kế cận của cách mạng, “thanh
niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là
người phụ trách, dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai - tức là các cháu nhi
đồng” , “thanh niên là lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân quân
tự vệ” [37, tr.488-489].
Trong thư gửi thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc nhân dịp Tết
Nguyên đán năm 1946, Hồ Chí Minh khẳng định: “Một nǎm khởi đầu từ
mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”
[31, tr.167]. Theo Người, tuổi trẻ là tuổi đẹp nhất, giàu tiềm năng nhất, như
mùa xuân trăm hoa đua nở tràn đầy nhựa sống. Quan điểm của Người thể
hiện sự phát triển của thanh niên gắn liền với sự phát triển của xã hội, với
sự nghiệp cách mạng. Người rất tin ở thanh niên, tin rằng thanh niên với ý
chí, nghị lực và quyết tâm, có thể vượt qua được mọi khó khăn gian khổ.
Sự chăm lo tốt cho thanh niên là sự bảo đảm cho tương lai phát triển bền
vững và tươi sáng của xã hội.
Theo Hồ Chí Minh, thanh niên là lực lượng to lớn, đông đảo nhất,
hùng hậu nhất, là đội quân xung kích trên mọi mặt trận của cách mạng,
ln gánh vác những cơng việc nặng nề, khó khăn, vất vả nhất, hăng hái
tham gia các phong trào đấu tranh, sẵn sàng chấp nhận mọi hy sinh gian
khổ, cùng Đảng và dân tộc làm nên nhiều chiến thắng vĩ đại. Hồ Chí Minh
đã chỉ ra khả năng cách mạng to lớn của tuổi trẻ cũng như những tiềm năng
to lớn của họ trong công cuộc kiến thiết, xây dựng nước nhà. Trong ngày
khai trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa tháng 9 năm
1945, Hồ Chí Minh đã gửi gắm niềm tin tưởng của mình vào thanh niên:
“Non sơng Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay khơng, dân tộc Việt Nam có
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

14

bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được
hay khơng, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em” [31,
tr.33].
Việc học tập, rèn luyện của thanh niên có ý nghĩa quyết định đến
tương lai của đất nước. Người cho rằng, để hoàn thành sứ mệnh “Người
chủ tương lai của nước nhà” thanh niên phải làm đầu tàu, xung phong
gương mẫu, phải tiên phong đến những nơi khó khăn gian khổ nhất, nơi
nào người khác làm ít kết quả thì thanh niên phải làm cho tốt. Bởi vì, theo
Người thì chỉ có tuổi trẻ mới đủ điều kiện về sức khỏe, khả năng xử lý các
tình huống khó khăn trong điều kiện lao động phức tạp. Người nói thêm,
dưới sự dìu dắt của Đảng, thanh niên phải tự thân vận động, phải biết lo
toan, gánh vác, không ỷ lại; thường xuyên sáng tạo và đổi mới trong suy
nghĩ và hành động; dám nghĩ, dám làm, dám hy sinh và cống hiến vì mục
tiêu chung của đất nước. Muốn vậy, thanh niên phải không ngừng tu
dưỡng, rèn luyện và học tập để làm người và phụng sự Tổ quốc, phụng sự
nhân dân; thanh niên khơng chỉ học văn hóa, chính trị kỹ thuật mà còn phải
học cả lý luận Mác - Lênin kết hợp với đấu tranh và công tác hàng ngày.
Từ việc xác định vai trò kế tục của thanh niên, Hồ Chí Minh yêu cầu
thanh niên phải tự mình phấn đấu, ra sức học tập và rèn luyện để nắm lấy
tri thức, bồi dưỡng ý chí, nghị lực và tinh thần cách mạng; phải ln nâng
cao chí khí cách mạng, trung với nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng
hồn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng,
không sợ gian khổ, hy sinh, hăng hái thi đua tăng gia sản xuất, anh dũng
chiến đấu, xung phong đi đầu trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ Tổ quốc;
luôn trau dồi đạo đức cách mạng, khiêm tốn, giản dị, chống kiêu căng, tự
mãn; chống lãng phí xa hoa, thực hành tiết kiệm, tự phê bình và phê bình
giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; nâng cao ý thức tổ chức kỷ luật, kiên quyết đấu

tranh chống chủ nghĩa cá nhân; ln chú ý dìu dắt thiếu niên nhi đồng, làm
gương tốt về mọi mặt cho đàn em noi theo.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

15

Đánh giá cao vai trò của thanh niên nhưng Hồ Chí Minh cũng thẳng
thắn chỉ ra những hạn chế như: đa số thanh niên còn thiếu kiến thức, bản
lĩnh chính trị non kém, thiếu kinh nghiệm do chưa từng trải, tính nơng nổi,
thiếu thực tế, ham chuộng hình thức,… Từ đó, Người chỉ ra tầm quan trọng
của việc giáo dục, đào tạo và bồi dưỡng thanh niên, phát huy vai trò của
thanh niên trong mọi thời kỳ cách mạng, đó là việc làm rất quan trọng và
rất cần thiết: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm
thì phải trồng người” [36, tr.222]. Theo quan điểm của Người, muốn xây
dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa.
Đó là những lớp thanh niên vững vàng về chính trị, giỏi về chun mơn, là
người có thể đảm đương nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên
1.2.1. Nội dung giáo dục thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Hồ Chí Minh quan niệm “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì
lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Để “trồng người” có nhiều biện
pháp, nhưng giáo dục, đào tạo là biện pháp quan trọng bậc nhất. Bởi vì giáo
dục tốt sẽ tạo ra tính thiện, đem lại tương lai tươi sáng cho thanh niên.
Ngược lại giáo dục tồi sẽ ảnh hưởng xấu tới thanh niên.
Từ vị trí, vai trị của thanh niên, Hồ Chí Minh chỉ ra tầm quan trọng
đặc biệt của việc giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát huy vai trò của thanh
niên trong mọi thời kỳ cách mạng. Theo Người, cách mạng là sự nghiệp lâu

dài, đầy khó khăn thử thách của nhiều thế hệ. Lịch sử là vô hạn, nhưng
cuộc đời của mỗi thế hệ là ngắn ngủi. Hồ Chí Minh thấy rõ khả năng tối đa
mà thế hệ đi trước có thể làm được cũng như cái giới hạn tự nhiên mà thế
hệ đó khơng thể vượt qua “Con người sinh ra ai cũng lớn lên, già đi rồi
chết”. Từ đó bàn giao thế hệ khơng chỉ là trao lại những gì đã có mà quan
trọng hơn, khó khăn hơn nhiều là chuẩn bị cho lớp đi sau những gì cần thiết
để họ có khả năng giữ gìn, bảo tồn và phát huy những thành quả quý báu
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

16

mà các thế hệ trước đã tạo ra, đồng thời có thể thực hiện thắng lợi mục tiêu,
nhiệm vụ của cách mạng trong mỗi chặng đường của lịch sử. Điều này có
nghĩa bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một quy luật của cách
mạng, sự vận động của lịch sử. Do vậy quan tâm giáo dục, đào tạo thanh
niên chính là thực hiện theo quy luật khách quan nhằm đưa sự nghiệp cách
mạng của đất nước không ngừng phát triển.
- Giáo dục tinh thần yêu nước, yêu lao động cho thanh niên
Tinh thần yêu nước là một trong những giá trị tinh thần có tính phổ
quát ở mỗi dân tộc. Không một dân tộc nào trên thế giới lại không yêu mến
Tổ quốc của họ. Tuy nhiên, giữa các quốc gia dân tộc, do nhiều lý do khác
nhau làm cho quá trình hình thành và phát triển tinh thần yêu nước về bản
chất cũng như đặc điểm khơng hồn tồn giống nhau. Ở Việt Nam, tinh
thần yêu nước là giá trị tinh thần truyền thống cao nhất của dân tộc ta, là sự
kết tinh tư tưởng và bản lĩnh của nhân dân ta trong quá trình đấu tranh
chinh phục thiên nhiên khắc nghiệt để xây dựng đất nước và trong các cuộc
kháng chiến chống giặc ngoại xâm để giữ nước. Đó là niềm tự hào về lịch

sử, văn hóa, ngơn ngữ, phong tục tập qn và những truyền thống tốt đẹp
khác của dân tộc. Đó là tinh thần đấu tranh anh dũng, bất khuất vì độc lập,
tự do của Tổ quốc, nhằm bảo vệ chủ quyền quốc gia và sự toàn vẹn lãnh
thổ. Yêu nước gắn liền với yêu dân, với tinh thần đoàn kết, nhân ái, khoan
dung trong cộng đồng và hòa hiếu với các dân tộc. Yêu nước vừa là tình
cảm, vừa là tư tưởng mà cũng đồng thời là triết lý, là kim chỉ nam cho hành
động. Truyền thống yêu nước của dân tộc ta là dòng chủ lưu chảy xuyên
suốt lịch sử tư tưởng nước ta từ khi lập quốc cho tới nay. Truyền thống u
nước ấy khơng chỉ là tình cảm, phẩm chất tinh thần mà đã trở thành chủ
nghĩa u nước, thành sức mạnh vơ địch. Chính vì vậy mà trong suốt chiều
dài lịch sử dựng nước và giữ nước nhân dân ta ln kiên trì, bền bỉ đấu
tranh chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

17

Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên trong một gia đình sĩ phu yêu nước,
ở quê hương giàu truyền thống cách mạng, lớn lên và sống trong nỗi đau
của người dân mất nước, được sự giáo dục của gia đình, q hương, dân tộc
về lịng u nước, thương dân, sớm tham gia phong trào đấu tranh chống
Pháp. Từ đó ở Người sớm đã hình thành tư tưởng yêu nước, thương dân,
thiết tha bảo vệ những giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc.
Từ khi ra đi tìm đường cứu nước, đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng yêu nước của Hồ Chí Minh lớn dần lên trở thành chủ nghĩa yêu nước
Hồ Chí Minh. Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh là chủ nghĩa yêu nước của
dân tộc thời hiện đại, là chủ nghĩa yêu nước kiểu mới ở giai đoạn mới của

lịch sử dân tộc mà những đặc điểm nổi bật là thống nhất dân tộc với giai
cấp, độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa yêu nước với chủ
nghĩa quốc tế vơ sản. Chủ nghĩa u nước Hồ Chí Minh cũng có thể được
xem là chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời hiện đại.
Hồ Chí Minh đánh giá rất cao sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và
tinh thần dân tộc, coi đó là một động lực lớn mà những người cách mạng
phải nắm vững và giương cao. Người khẳng định, tinh thần yêu nước là sức
mạnh vô địch đã bao đời giúp dân tộc ta vượt qua những thử thách nghiệt
ngã của lịch sử “Dân ta có một lịng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền
thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì
tinh thần ấy lại sơi nổi, nó kết thành một làn sóng vơ cùng mạnh mẽ, to lớn,
nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước
và lũ cướp nước” [33, tr.171].
Trong Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu tồn quốc lần thứ II của
Đảng, Hồ Chí Minh viết: “Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý.
Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy.
Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hịm. Bổn phận của
chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.
Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

18

tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc
yêu nước, công việc kháng chiến” [33, tr.172]. Lịng u nước có giá trị to
lớn và là truyền thống của dân tộc, như “thứ của quý” đáng được lưu giữ,
trân trọng. Thứ của quý ấy, báu vật thiêng liêng ấy trở thành đạo lý, thành

sức mạnh dựng nước và giữ nước của người Việt Nam suốt hàng nghìn
năm lịch sử, cần được truyền từ đời này đến đời khác, phải được giáo dục
thường xuyên liên tục cho tất cả mọi người Việt Nam u nước, đặc biệt là
tầng lớp thanh niên.
Chính vì vậy, trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người đặc
biệt quan tâm đến việc giáo dục tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ. Đối với
nhi đồng, Người căn dặn: “Cách dạy trẻ, cần làm cho chúng biết yêu Tổ
quốc, thương đồng bào, yêu lao động, biết vệ sinh, giữ kỷ luật, học văn
hóa” [33, tr.85]. Trong năm điều Người dạy thiếu niên nhi đồng thì điều
thứ nhất là: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào” [37, tr.356]. Đối với thanh niên:
“Trước hết phải yêu Tổ quốc, yêu nhân dân. Phải có tinh thần dân tộc vững
chắc và tinh thần quốc tế đúng đắn” [34, tr.455]. Người yêu cầu thanh niên
trước hết phải có tinh thần yêu nước nồng nàn, phải nhận thức được vai trị,
trách nhiệm, nghĩa vụ của mình đối quê hương, Tổ quốc, phải biết cống
hiến và hy sinh “Nhiệm vụ của thanh niên không phải là hỏi nước nhà đã
cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? Mình
phải làm thế nào cho ích lợi nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước
nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào?” [34, tr.455].
Để giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên, Hồ Chí Minh rất chú
trọng tới vai trị của nhà trường, của ngành giáo dục và đào tạo. Trường học
là nơi thuận lợi nhất để giáo dục tuổi trẻ trên mọi phương diện, là nơi tuổi
trẻ tiếp thu những tri thức, những kinh nghiệm để chuẩn bị bước vào đời, là
môi trường để tuổi trẻ trau dồi đạo đức, ý chí, luyện rèn những phẩm chất
cần thiết cho một tương lai tươi sáng. Trong tác phẩm “Đời sống mới”, Hồ
Chí Minh đã nhấn mạnh vai trị của nhà trường trong chế độ mới: “cốt nhất
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

19

là phải dạy cho học trò biết yêu nước, thương nịi. Phải dạy cho họ có chí tự
lập, tự cường, quyết không chịu thua kém ai, quyết không chịu làm nô lệ”
[32, tr.102]. Bên cạnh nhà trường, tổ chức Đồn Thanh niên cũng có vai trị
quan trọng đối với việc giáo dục, bồi dưỡng thanh niên. Đoàn Thanh niên
vừa là tổ chức, vừa là nơi có mơi trường lý tưởng cho thanh niên rèn luyện
và cống hiến. Hồ Chí Minh căn dặn: “Trung ương Đồn cần phải tăng
cường hơn nữa việc giáo dục tinh thần yêu nước, giác ngộ giai cấp và đạo
đức cách mạng cho đoàn viên và thanh niên” [38, tr.318].
Hồ Chí Minh cho rằng, yêu nước gắn liền với yêu lao động “Muốn
thật thà yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu chủ nghĩa xã hội thì phải u lao
động, vì khơng có lao động thì chỉ có nói sng” [36, tr.174]. Người nhấn
mạnh, nhiệm vụ của thanh niên là “Phải yêu và tôn trọng lao động. Phải giữ
gìn kỷ luật. Phải bảo vệ của cơng. Phải quan tâm đến đời sống nhân dân”
[34, tr.455]. Thanh niên cần phải có tinh thần gan dạ vượt qua mọi khó
khăn “phải xung phong đến những nơi khó khăn gian khổ nhất, nơi nào
người khác làm ít kết quả, thanh niên phải xung phong đến làm cho tốt”
[37, tr.620], đồng thời “Chống tâm lý ham sung sướng và tránh khó nhọc.
Chống thói xem khinh lao động, nhất là lao động chân tay [34, tr.455].
- Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên
Theo Hồ Chí Minh, muốn thực hiện thành công sự nghiệp cách mạng
xã hội chủ nghĩa, cuộc cách mạng sâu sắc nhất, triệt để nhất, toàn diện nhất,
chúng ta phải đem hết tinh thần và lực lượng ra phấn đấu; phải tu dưỡng,
rèn luyện đạo đức cách mạng. Hồ Chí Minh coi đạo đức là gốc, là nền tảng
của người cách mạng, là cốt lõi trong nhân cách của con người, cũng giống
như gốc của cây, ngọn nguồn của sơng suối. Người viết: “Cũng như sơng
thì có nguồn mới có nước, khơng có nguồn thì sơng cạn. Cây phải có gốc,
khơng có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, khơng có đạo
đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” [32, tr.252253]. Người so sánh: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

20

mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng
nề, một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới
gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách
mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”
[36, tr283].
Đạo đức là gốc, là nền tảng, vì muốn làm cách mạng trước hết phải
có cái tâm trong sáng, cái đức cao đẹp mới giữ vững được chủ nghĩa mà
mình đi theo. Đạo đức cũng là vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh vì độc
lập tự do, vì chủ nghĩa xã hội. Bởi vì giai cấp địa chủ, phong kiến khơng tự
nguyện nhường lại chính quyền cho giai cấp công nhân, mà phải bằng cuộc
đấu tranh kiên cường, bất khuất của giai cấp công nhân, nhân dân lao động,
của cả dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản mới thực hiện được
mục tiêu đó. Chính vì vậy, Hồ Chí Minh ln quan tâm giáo dục đạo đức
cách mạng đối với thanh niên. Thanh niên phải có đạo đức cách mạng làm
nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ hiện tại và nhiệm vụ cách mạng
trong tương lai. Mặt khác, xét trong mỗi con người thì đạo đức là yếu tố
xuyên suốt cuộc đời từ lúc ấu thơ cho đến khi từ biệt cõi đời cho nên việc
tu dưỡng, rèn luyện đạo đức là công việc thường xuyên, liên tục của mỗi
người để không ngừng tiến bộ. Do đó, thanh niên muốn thực sự là chủ
tương lai của nước nhà thì cần phải thường xuyên trau dồi, rèn luyện đạo
đức cách mạng, trọn đời trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ
quốc; ở bất kỳ cương vị nào đều khơng sợ khó, khơng sợ khổ, một lịng
một dạ phục vụ lợi ích chung của giai cấp, của nhân dân nhằm mục đích

xây dựng chủ nghĩa xã hội; phấn đấu vươn lên trong học tập, công tác,
chiến đấu, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trở thành con người phát
triển toàn diện, người chủ xứng đáng của đất nước. Bởi vì theo Người “Đạo
đức cách mạng khơng phải trên trời sa xuống, nó do đấu tranh, rèn luyện
bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng
sáng, vàng càng luyện càng trong” [36, tr.293].
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

21

Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là nhằm làm cho thanh
niên trở thành những người cơng dân có ích, những người chiến sĩ tốt,
những người cách mạng chân chính, với những phẩm chất: trung với nước,
hiếu với dân, yêu thương con người, cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư,
tinh thần quốc tế trong sáng.
Trong giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, Hồ Chí Minh nêu
lên hàng đầu phẩm chất trung với nước, hiếu với dân. Trung, hiếu là khái
niệm mà Nho giáo đưa ra trong học thuyết của mình. Nhưng trung, hiếu
của Nho giáo đưa ra chỉ bó hẹp trong phạm vi hết lịng vì vua, thờ cha mẹ.
Hồ Chí Minh cũng sử dụng chữ “trung” và chữ “hiếu” nhưng được nâng
cao hơn, có nội dung phong phú và phát triển mang tính giai cấp sâu sắc để
giáo dục cho thanh niên. Hồ Chí Minh đưa vào khái niệm cũ một nội dung
mới, mang tính cách mạng, đó là trung với nước, hiếu với dân. Từ chỗ
trung với vua, hiếu với cha mẹ đến trung với nước, hiếu với dân là một
cuộc cách mạng trong quan niệm về đạo đức. Đây là chuẩn mực đạo đức có
ý nghĩa quan trọng hàng đầu, bao trùm, quan trọng nhất của mỗi con người.
Trung với nước là phải biết đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc, của

cách mạng lên trên hết, trước hết; quyết tâm phấn đấu thực hiện mục tiêu
cách mạng; thực hiện tốt mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà
nước. Hiếu với dân - như lời dạy của Người là thanh niên phải biết yêu mến
nhân dân, quý trọng nhân dân, học tập và làm việc, chiến đấu vì nhân dân,
tích cực giúp đỡ nhân dân vượt qua những khó khăn trong cuộc sống để sản
xuất, cải thiện đời sống; phải chăm lo, bảo vệ lợi ích chính đáng cho nhân
dân, việc gì có lợi cho dân thì phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân thì
phải hết sức tránh. Đồng thời phải có thái độ đúng đắn, đấu tranh chống lại
mọi biểu hiện sai trái, gây phiền hà, nhũng nhiễu cho nhân dân và luôn dựa
vào nhân dân để phát huy phong trào lao động, thi đua sản xuất, làm cho
nhân dân luôn tin tưởng vào chế độ xã hội chủ nghĩa.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

22

Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, Hồ Chí Minh rất chú
trọng đến việc giáo dục những phẩm chất cao q: cần, kiệm, liêm, chính,
chí cơng vơ tư. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư là một biểu hiện sinh
động của phẩm chất trung với nước, hiếu với dân. Cần, kiệm, liêm, chính
càng cần thiết đối với cán bộ, đảng viên. Bởi vì, nếu cán bộ, đảng viên mắc
sai lầm, khuyết điểm thì sẽ ảnh hưởng đến nhiệm vụ chung của cách mạng,
ảnh hưởng đến uy tín của Đảng. Mặt khác, những người trong các cơng sở
đều có nhiều hoặc ít quyền hành. Nếu khơng giữ đúng cần, kiệm, liêm,
chính thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt của dân. Cần, kiệm, liêm,
chính cịn là thước đo sự giàu có về vật chất, vững mạnh về tinh thần, sự
văn minh tiến bộ của một dân tộc.

Chí cơng vơ tư là khơng nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì Đảng, vì Tổ
quốc, vì đồng bào; là đặt lợi ích của cách mạng, của nhân dân lên trên hết,
trước hết, phải lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ.
Thực hành chí cơng vơ tư cũng có nghĩa là phải kiên quyết quét sạch
chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. Chủ nghĩa cá nhân là mối
nguy hại cho cá nhân con người, cho một đảng và cả dân tộc. Hồ Chí Minh
viết: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có
sức hấp dẫn lớn, khơng nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi
người yêu mến và ca ngợi, nếu lịng dạ khơng trong sáng nữa, nếu sa vào
chủ nghĩa cá nhân” [39, tr.557-558].
Người cho rằng: “Chủ nghĩa cá nhân là một trở ngại lớn cho việc xây
dựng chủ nghĩa xã hội. Cho nên thắng lợi của chủ nghĩa xã hội không thể
tách rời thắng lợi của cuộc đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân [36,
tr.291]. Theo Hồ Chí Minh, chủ nghĩa cá nhân là chỉ muốn mọi người vì
mình mà khơng biết mình vì mọi người, chỉ lo cho lợi ích riêng của mình,
khơng quan tâm đến lợi ích chung của tập thể “Miễn là mình béo, mặc
thiên hạ gầy” [37, tr.306]. Nó là một thứ giặc nội xâm, còn nguy hiểm hơn
cả giặc ngoại xâm. Nó là bạn đồng minh của chủ nghĩa đế quốc và thói
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

23

quen truyền thống lạc hậu. Chủ nghĩa cá nhân là một thứ vi trùng rất độc
“đẻ ra trăm thứ bệnh nguy hiểm: quan liêu, mệnh lệnh, bè phái, chủ quan,
tham ơ, lãng phí... Nó trói buộc, nó bịt mắt những nạn nhân của nó, những
người này bất kỳ việc gì cũng xuất phát từ lịng tham muốn danh lợi, địa vị
cho cá nhân mình, chứ khơng nghĩ đến lợi ích của giai cấp, của nhân dân.

Chủ nghĩa cá nhân là một kẻ địch hung ác của chủ nghĩa xã hội. Người
cách mạng phải tiêu diệt nó” [36, tr.292].
Khi phê phán đạo đức của chủ nghĩa cá nhân, Hồ Chí Minh thể hiện
thái độ rất đúng mực, khơng hề phủ nhận quyền cá nhân trong cống hiến và
hưởng thụ. Người khẳng định: “Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân khơng
phải là “giày xéo lên lợi ích cá nhân”. Mỗi người đều có tính cách riêng, sở
trường riêng, đời sống riêng của bản thân và của gia đình mình. Nếu những
lợi ích cá nhân đó khơng trái với lợi ích của tập thể thì khơng phải là xấu”
[36, tr.291].
Tuy nhiên, Người cũng tỏ thái độ kiên quyết tư tưởng coi lợi ích cá
nhân tách rời lợi ích chung của tập thể, bởi nó phá hoại sự phát triển hài
hịa, khơng thể nào dẫn đến sự phát triển tốt đẹp của nền đạo đức xã hội
chủ nghĩa. Thanh niên phải làm cho lợi ích tập thể, lợi ích xã hội, lợi ích cá
nhân phát triển hài hịa. Từ đó thanh niên phải tìm và ý thức được sức
mạnh trong tập thể nhỏ bé của mình cũng như trong nhân dân, có sự đồng
cảm và chia sẻ những công việc nặng nhọc với nhân dân, gắn bó máu thịt
với nhân dân.
Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, Hồ Chí Minh rất chú
trọng đến việc giáo dục tình yêu thương con người. Quan niệm của Hồ Chí
Minh về con người rất tồn diện và độc đáo. Hồ Chí Minh đã xác định tình
yêu thương con người là một trong những phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất.
Người dành tình yêu thương rộng lớn cho những người cùng khổ, những
người lao động bị áp bức bóc lột, Người nói: “Tơi chỉ có một sự ham
muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập,
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

24

dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng
được học hành” [31, tr.161].
Yêu thương con người được thể hiện trong mối quan hệ gia đình, anh
em, họ hàng, bè bạn, trong quan hệ với đồng bào cả nước và với cả nhân
loại. Chuẩn mực này đòi hỏi mỗi người phải ln ln nghiêm khắc với
bản thân mình và rộng rãi, độ lượng với người khác “tiên trách kỷ, hậu
trách nhân” như người xưa răn dạy. Ngoài ra, phẩm chất này cịn địi hỏi
thái độ tơn trọng con người, phải biết cách nâng con người lên, chứ không
hạ thấp, vùi dập nhau vì lợi ích cá nhân hoặc lợi ích của một nhóm người
nhất định. u thương con người cịn được thể hiện ở chỗ đối với những
người có sai lầm, khuyết điểm nhưng đã nhận rõ khuyết điểm, sai lầm và cố
gắng sửa chữa; đối với những người lầm đường lạc lối đã hối cải; đối với
những kẻ thù bị bắt, bị thương hoặc đã chịu quy hàng. Chính tình u
thương đó đánh thức những gì tốt đẹp trong mỗi con người.
Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, Hồ Chí Minh cũng rất
chú trọng đến việc giáo dục tinh thần quốc tế trong sáng. Tinh thần quốc tế
trong sáng là tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa nhân dân Việt Nam
với tất cả các dân tộc tiến bộ trên thế giới vì độc lập dân tộc, vì hịa bình,
cơng lý và tiến bộ xã hội. Tinh thần này đã được Người nêu lên bằng mệnh
đề “Bốn phương vơ sản đều là anh em”. Đây chính là là tinh thần đoàn kết
với các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước mà Hồ Chí Minh
đã dày cơng vun đắp bằng hoạt động cách mạng thực tiễn của bản thân
mình và bằng sự nghiệp cách mạng của cả dân tộc.
Trong quá trình tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã đến nhiều
nước trên thế giới, các nước tư bản cũng như thuộc địa. Người đã chứng
kiến cảnh cùng cực của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, đã giúp
Người đồng cảm và nhận thức rõ: nơi đâu cũng có người nghèo như ở xứ
mình, dù ở các nước thuộc địa hay chính quốc, họ đều bị áp bức, bóc lột tàn
nhẫn bởi chủ nghĩa thực dân tàn ác. Người đã đi tới nhận thức về ý thức

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn