LÝ LUẬN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC

HÀNH
CHÍNH
CÔNG
NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN
KHOA HỌC HÀNH CHÍNH CÔNG
CHUYỂN ĐỔI HCC
TRUYỀN THỐNG SANG
QL CÔNG MỚI
MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
Quản
lý
QL nhà
nước
Hành
chính
Hành
chính
nhà
nước
•
Quản lý
Quản lý
là sự tác động có tổ chức, có
là sự tác động có tổ chức, có
định hướng của chủ thể lên đối tượng
định hướng của chủ thể lên đối tượng
nhằm đạt mục tiêu đã định trước.
nhằm đạt mục tiêu đã định trước.
Sơ đồ QL:
Sơ đồ QL:

Công cụ QL
Công cụ QL
Chủ thể QL Đối tượng QL
Chủ thể QL Đối tượng QL
MTQL
MTQL


PPQL
PPQL
QUẢN LÝ
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
Quản lý nhà nước là một
Quản lý nhà nước là một
dạng quản
dạng quản
lý xã hội đặc biệt
lý xã hội đặc biệt
, do
, do
các cơ quan
các cơ quan
trong bộ máy nhà nước thực hiện
trong bộ máy nhà nước thực hiện


thông qua hệ thống
thông qua hệ thống

công cụ luật
công cụ luật
pháp và chính sách
pháp và chính sách


để điều chỉnh
để điều chỉnh
hành vi của cá nhân, tổ chức nhằm
hành vi của cá nhân, tổ chức nhằm
duy trì sự ổn định và phát triển bền
duy trì sự ổn định và phát triển bền
vững toàn XH.
vững toàn XH.
Đặc trưng cơ bản của QLNN
•
Chủ thể
Chủ thể
: Bộ máy nhà nước
: Bộ máy nhà nước
•
Đối tượng:
Đối tượng:
Mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội
Mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội
•
Phạm vi:
Phạm vi:
Mọi ngành, mọi lĩnh vực của đời sống
Mọi ngành, mọi lĩnh vực của đời sống

xã hội
xã hội
•
Tính chất:
Tính chất:
Mang tính quyền lực nhà nước
Mang tính quyền lực nhà nước
•
Công cụ:
Công cụ:
Pháp luật là công cụ chủ yếu
Pháp luật là công cụ chủ yếu
•
Mục tiêu:
Mục tiêu:
Phục vụ nhu cầu hợp pháp của công
Phục vụ nhu cầu hợp pháp của công
dân, duy trì ổn định và tăng cường phát triển xã
dân, duy trì ổn định và tăng cường phát triển xã
hội
hội
QLNN # QL của tổ chức đoàn thanh niên?
Một số quan niệm về hành chính
•
Từ điển Oxford: “Một hành động cai trị, là
Từ điển Oxford: “Một hành động cai trị, là
thực thi, là quản lý các công việc, là hướng
thực thi, là quản lý các công việc, là hướng
dẫn hoặc giám sát thực hiện, việc sử dụng
dẫn hoặc giám sát thực hiện, việc sử dụng

hoặc điều khiển”.
hoặc điều khiển”.
•
Theo gốc Latinh: là “
Theo gốc Latinh: là “
Phục vụ - Điều hành
Phục vụ - Điều hành
”.
”.
•
Theo từ điển Hành chính học của Ralph
Theo từ điển Hành chính học của Ralph
C.Chandler và Jack C.Plano: “Hành chính
C.Chandler và Jack C.Plano: “Hành chính
là tiến trình mà theo đó các quyết định và
là tiến trình mà theo đó các quyết định và
chính sách của tổ chức được thực hiện”.
chính sách của tổ chức được thực hiện”.
HÀNH CHÍNH
Là hoạt động
Là hoạt động
chấp hành
chấp hành


và
và


điều

điều
hành
hành
một hệ thống theo những quy
một hệ thống theo những quy
định đã định trước để đạt được mục
định đã định trước để đạt được mục
tiêu của hệ thống ấy.
tiêu của hệ thống ấy.
-
Chấp hành?
Chấp hành?
-
Điều hành?
Điều hành?
–
Chấp hành: tuân thủ và thi hành QĐ
của người chủ
•
(Chủ sở hữu/đại diện của chủ sở hữu; chủ thể/đại
diện của chủ thể quyền lực);
–
Điều hành: tổ chức, phân công, phối
hợp trong khai thác và sử dụng các
nguồn lực theo quy định nhằm thực
hiện MT…
Quy n l p quy: ề ậ
ban hành các văn b nả
d i lu tướ ậ
Quy n hành chính: ề

t ch c, đi u hànhổ ứ ề
đ a PL vào đ i s ngư ờ ố

HCNN
Khái niệm:
Hành chính nh
Hành chính nh
à nước
à nước
là hoạt động
là hoạt động
thực thi quyền hành pháp Nhà nước, đó
thực thi quyền hành pháp Nhà nước, đó
là hoạt động chấp hành và điều hành
là hoạt động chấp hành và điều hành
của hệ thống hành chính Nhà nước
của hệ thống hành chính Nhà nước
theo khuôn khổ pháp luật, nhằm phục
theo khuôn khổ pháp luật, nhằm phục
vụ nhu cầu hợp pháp của nhân dân, duy
vụ nhu cầu hợp pháp của nhân dân, duy
trì sự ổn định và phát triển xã hội.
trì sự ổn định và phát triển xã hội.
1. HCNN trên góc độ thực thi quyền lực NN
* Các nhà nghiên cứu bắt đầu tìm hiểu từ vấn đề
quyền lực nhà nước và sự phân chia thực thi
quyền lực nhà nước ở các quốc gia.
•
Sự phân chia thực thi quyền lực nhà nước tồn

tại ở mọi quốc gia;
•
Quyền hành pháp được giao cho các tổ chức
khác nhau của CP thực hiện;
•
Mối quan hệ thực thi quyền lực ở các quốc gia là
khác nhau.
•
Tại sao PL nhà nước lại quy định như vậy và cơ
quan thực thi quyền lực NN phải làm gì?
2. HCNN trong mối quan hệ với chính
trị
Hành chính
và chính trị
phân đôi
Hành chính
và chính trị
không
phân đôi
2.1. Hành chính và chính trị phân đôi
(HC độc lập với chính trị)
(1) Quan niệm của Thomas Woodrow Wilson
(1856 – 1924)
Tác giả:
- Là nhà khoa học chính trị kiêm luật sư;
- Là tổng thống thứ 28 của Hoa Kỳ
Tác phẩm:
“Nghiên cứu về hành chính công”, 1887
Quan đểm của Wilsonkhởi đầu cho một trào
lưu khoa học mới, khoa học hành chính công,

tách biệt ra khỏi hành chính học.
Thomas Woodrow Wilson
Theo ông, để có được sự độc lập giữa hành
chính với chính trị thì:
•
Hành chính phải tự mình ly khai ra khỏi chính trị;
•
Hành chính công phải tổ chức theo mô hình
riêng và có thể áp dụng chung cho mọi chế độ
chính trị;
•
Hành chính phải được tập trung quyền lực để
quản lý;
•
Giá trị dẫn dắt nền hành chính công là hiệu quả
hoạt động.
•
Phải thực hiện theo các ý tưởng chính trị và
Hiến pháp quốc gia
(2). Frank Jonhson Goodnow (1859-1939)
Tác giả:
F.J Goodnow một trong những người sáng lập đồng thời
là Chủ tịch đầu tên của Hiệp hội khoa học chính trị Hoa
Kỳ.
Tác phẩm:
•
Ông là tác giả của cuốn sách “Chính trị và hành chính”
xuất bản năm 1900[1] đã trình bày một cách kỹ lưỡng về
sự phân đôi hành chính – chính trị.
[1] Frank J. Goodnow, Polictics and Administration, New York, 1900.

Quan điểm
•
Nhà nước có hai chức năng chính: chức năng
ban hành chính sách (chức năng chính trị) và
chức năng thực thi chính sách (chức năng hành
chính).
•
Ngành lập pháp được sự hỗ trợ bởi khả năng
thực hiện của ngành tư pháp, thể hiện các ý chí
của nhà nước và lập ra các chính sách; ngành
hành pháp thực thi các chính sách này một cách
“vô tư” và “phi chính trị”.
(3) Leonard D. White: (1891 – 1958)
Tác giả:
- L.D White là một nhà nghiên cứu lỗi lạc về
hành chính trong lịch sử nước Mỹ.
- Là một nhà sáng lập quan trọng của khoa học
hành chính, ông đã từng làm việc tại Đại học
Chicago sau khi miễn nhiệm trong Chính phủ
của Tổng thống F.D Roosevelt
Tác phẩm:
- Ông đã xuất bản nhiều cuốn sách và bài báo
về hành chính song tiêu biểu nhất là cuốn “Nhập
môn hành chính” xuất bản năm 1926.
- Có thể nói đây là cuốn sách đầu tiên chuyên
sâu về lĩnh vực hành chính.
Quan điểm
White đã đưa ra một số nguyên tắc quan trọng như:
- Chính trị không được xâm phạm vào hành chính;
- Hành chính công phải dựa trên kết quả của việc

nghiên cứu khoa học quản lý;
- Hành chính công có thể trở thành một khoa học
độc lập và sứ mệnh của hành chính là kinh tế và
hiệu quả.
•
Theo L. White, hành chính công là một quá trình
thống nhất. Bất kỳ ở nơi nào có nó đều có sự thống
nhất về nội dung thông qua các đặc tính hành chính.
•
Vì vậy, nên nghiên cứu hành chính công trên nền
tảng quản lý thay vì nền tảng pháp luật.
2.2. Hành chính và chính trị không phân đôi
•
Một số đại diện bác bỏ sự phân tách giữa hành
chính và chính trị là:
–
Davis Lilienthal (1899-1981);
–
Paul Appleby (1891-1963);
–
Fritz Morstei Marx;
–
Allen Schick.
Fritz Morstei Marx:
•
Cuốn sách “Các yếu tố của hành chính công” do
Fritz Morstei Marx chủ biên ra đời năm 1947 là
một trong những tác phẩm đặt dấu hỏi đối với
sự phân đôi giữa chính trị và hành chính.
•

Tất cả 14 bài viết trong cuốn sách do các nhà
quản lý thực tiễn viết đã chỉ ra rằng cái gọi là
“hành chính độc lập” trên thực tế lại mang nặng
tính chính trị
Các tác giả đã đặt ra một số câu hỏi sau
•
Liệu một quyết định mang tính kỹ thuật về ngân
sách và nhân sự có thật là khách quan và phi
chính trị không hay nó mang nặng tính chủ quan
và chính trị?
•
Liệu có phải lúc nào cũng có thể phân biệt rõ
ràng sự khác nhau giữa hành chính và chính trị
hay không?
•
Liệu việc phân biệt rõ ràng hành chính và chính
trị lúc nào cũng cần thiết và có giá trị hay không?
•
Liệu cơ sở của việc phân đôi chính trị và hành
chính đã chín muồi hay chưa?