Cấu tạo đỉnh sinh trưởng của thân

Cấu tạo đỉnh sinh trưởng của thân
Đỉnh sinh trưởng của thân (hay đỉnh ngọn) chiếm vị
trí tận cùng của thân
hoặc cành. Ở các ngành thực vật như Rêu, Cỏ tháp
bút... thì đỉnh sinh trưởng chỉ là
một tế bào hình tháp có đáy hình vòng cung và đỉnh
quay xuống dưới, tế bào này
sẽ phân chia ra các tế bào khác nhau của thân.
Ở các ngành thực vật có hạt thì đỉnh sinh trưởng của
thân có dạng hình nón
với đỉnh tròn, gồm nhiều tế bào mô phân sinh ngọn
và các cơ quan của thân, lá,
cành và cơ quan sinh sản đều được hình thành từ đó.
Các tế bào của mô phân sinh ở
đỉnh sinh trưởng phân biệt thành 2 lớp:
- Lớp ngoài: phân chia theo vách thẳng góc với bề
mặt của đỉnh, nghĩa là có sự
sinh trưởng về bề mặt.
- Lớp trong: phân chia theo mọi hướng, nghĩa là làm
cho đỉnh sinh trưởng
tăng thêm về thể tích. Tuy nhiên, ranh giới của 2 lớp
này không phải luôn luôn rõ
ràng. Phía dưới đó, mô phân sinh ngọn phân hóa
thành mô phân sinh trụ và mô
phân sinh bên. Tại đây, hoạt động của tế bào diễn ra
mạnh nhất, các tế bào của mô
phân sinh trụ kéo dài theo trục, các tế bào của mô
phân sinh bên phân chia theo
mọi hướng. Kích thước của các tế bào mô phân sinh
bên thường bé hơn, hình dạng
không đồng đều so với các tế bào của mô phân sinh

trụ. Hai loại mô phân sinh này
tham gia tích cực vào việc hình thành các bộ phận
của thân, lá và chồi cành.
2.2. Cấu tạo sơ cấp của thân cây Hai lá mầm
Ở phần thân gần đỉnh ngọn, nơi các mô phân sinh thứ
cấp chưa hoạt động thì
thân có cấu tạo sơ cấp. Khi cắt ngang qua thân non
của cây, người ta phân biệt các
phần chính sau đây:
a. Biểu bì
Đây là mô bì sơ cấp của thân, được hình thành từ lớp
ngoài của mô phân sinh
ngọn. Thường gồm 1 lớp tế bào sống, kéo dài dọc
theo thân, không chứa diệp lục,
có các lỗ khí nằm xen kẽ, bề mặt của các tế bào biểu
bì có thể thấm thêm sáp, cutin,
có thể có lông, gai...
b. Vỏ sơ cấp
Vỏ sơ cấp của thân gồm có mô dày và mô mềm, có
thể phân biệt các phần
chính sau đây:
65
+Lớp hậu mô (mô dày): thường nằm sát biểu bì,
trong thân cây 2 lá mầm có
thể gặp tất cả các kiểu mô dày, nhưng phổ biến nhất
là mô dày góc, mức độ phát
triển của hậu mô trong thân không đều nhau, chúng
đặc biệt phát triển mạnh ở các
loài Bầu, Bí, Khoai tây... nhưng cũng có khi phát
triển yếu ở một số loài khác.

+Lớp nhu mô vỏ: nằm phía trong của mô dày, gồm
những tế bào có dạng hình
tròn, hình đa giác (trên lát cắt ngang) và hơi kéo dài
ra (trên lát cắt dọc), giữa các tế
bào có các khoảng gian bào, tế bào nhu mô vỏ
thường chứa nhiều diệp lục, do đó
thân non thường có màu lục, ngoài ra còn chứa tanin,
tinh bột và các tinh thể muối
khoáng. Trong vỏ của một số loài cây có thể chứa
ống tiết, túi tiết tinh dầu hoặc ống
nhựa mủ...
+Nội bì (vỏ trong): là lớp trong cùng của vỏ sơ cấp,
so với nội bì của rễ thì
nội bì của thân phát triển kém hơn và đôi khi không
phân biệt với các phần nhu mô
vỏ. Nội bì thường gồm một lớp tế bào, chứa rất nhiều
tinh bột (nên còn gọi là vòng
tinh bột), sắp xếp sít nhau, cùng dạng với những tế
bào mô mềm nhưng bé hơn và
hơi kéo dài theo hướng tiếp tuyến. Ở một số loài thực
vật hạt kín thân thảo, các tế
bào nội bì vẫn có sự hình thành đai caspari. Trong
các thân ngầm dưới đất, nội bì