Quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của công an thành phố hà nội hiện nay
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (742.89 KB, 106 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
NGUYỄN VIỆT ANH
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH TÀI CHÍNH VI PHẠM PHÁP LUẬT
CỦA CÔNG AN THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
NGUYỄN VIỆT ANH
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH TÀI CHÍNH VI PHẠM PHÁP LUẬT
CỦA CÔNG AN THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY
Chuyên ngành : Quản lý xã hội
Mã số
: 8 31 02 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. Vũ Thị Thu Quyên
HÀ NỘI - 2018
Luận văn đã được sửa chữa theo khuyến nghị của Hội đồng chấm luận
văn thạc sĩ.
Hà Nội, ngày…… tháng…..năm 20…..
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
(Ký và ghi rõ họ tên)
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn với đề tài “Quản lý hoạt động kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật của Công an thành phố Hà Nội hiện nay” là cơng
trình nghiên cứu do tác giả thực hiện, dưới sự hướng dẫn của TS. Vũ Thị Thu
Quyên. Số liệu và kết quả nêu trong luận văn có xuất xứ rõ ràng, hợp pháp.
Những kết luận trong luận văn chưa được cơng bố trong bất cứ cơng trình nào.
Tơi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình.
Tác giả luận văn
Nguyễn Việt Anh
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
TÀI CHÍNH VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA LỰC LƯỢNG CÔNG AN ... 11
1.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................ 11
1.2. Đặc điểm, vai trị quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm
pháp luật của lực lượng Công an .......................................................... 27
1.3. Nguyên tắc, nội dung, phương pháp quản lý hoạt động kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật của lực lượng Cơng an ...................................... 32
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TÀI
CHÍNH VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CƠNG AN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
HIỆN NAY ...................................................................................................... 46
2.1. Những yếu tố tác động đến quản lý hoạt động kinh doanh tài chính
vi phạm pháp luật của Cơng an thành phố Hà Nội hiện nay ................ 46
2.2. Kết quả đạt được và hạn chế trong quản lý hoạt động kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật của Công an thành phố Hà Nội hiện nay .......... 52
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TÀI CHÍNH VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA
CÔNG AN THÀNH PHỐ HÀ NỘI THỜI GIAN TỚI .................................. 72
3.1. Dự báo và phương hướng tăng cường quản lý hoạt động kinh
doanh tài chính vi phạm pháp luật của Công an thành phố Hà Nội thời
gian tới .................................................................................................. 72
3.2. Giải pháp tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh tài chính trái
pháp luật của Cơng an thành phố Hà Nội thời gian tới ........................ 78
KẾT LUẬN .................................................................................................... 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 94
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Điều tra cơ bản về cơ sở cầm đồ, kinh doanh tài chính trên địa bàn
Thành phố Hà Nội ......................................................................... 60
Bảng 2.2. Tổng số vụ việc Công an Thành phố Hà Nội đã phát hiện liên quan
đến các hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật .......... 61
Bảng 2.3. Kết quả xử lý hành chính của Cơng an Thành phố Hà Nội liên quan
đến kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật ................................. 62
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật cịn gọi là tín dụng
phi chính thức, hay “tín dụng đen”, được hiểu là các hoạt động tín dụng dân
sự khơng qua hệ thống ngân hàng hay tổ chức tín dụng chính thức, không
đăng ký kinh doanh, chưa được cấp phép, không có qui chế, điều lệ hoạt động
cơng khai, khơng chịu sự quản lý của bất kỳ cơ quan quản lý nhà nước nào.
“Tín dụng đen” - tín dụng phi chính thức tồn tại song song với hệ thống tín
dụng chính thức ở mọi thể chế kinh tế với nhiều hình thức khác nhau, đặc biệt
nền kinh tế đang phát triển. Trong chừng mực nào đó, tín dụng phi chính thức
góp phần đáp ứng nhu cầu vốn trong sản xuất kinh doanh của nhiều người
thuộc các thành phần kinh tế. Tuy nhiên, cũng cần khẳng định rằng trong điều
kiện của kinh tế thị trường, bối cảnh suy thoái kinh tế hiện nay ở nước ta,
dưới tác động mạnh mẽ của qui luật lợi nhuận, thị trường tín dụng phi chính
thức đã và đang thoát ly khỏi tầm kiểm soát của Nhà nước, tiềm ẩn nhiều rủi
ro, đổ vỡ.
Thủ đô Hà Nội, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm
lớn về văn hóa, giáo dục, khoa học, kinh tế và giao dịch quốc tế; là động lực
phát triển của vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước. Thời gian qua, trên địa
bàn Thành phố Hà Nội xuất hiện tình trạng một số cơ sở, đối tượng núp bóng
kinh doanh dịch vụ cầm đồ, kinh doanh tài chính (có phép hoặc không phép,
treo biển hoặc không treo biển) tổ chức rải tờ rơi, dán quảng cáo, đăng thông
tin trên các trang mạng… (thực chất là hoạt động tín dụng đen) gây khó khăn
trong cơng tác quản lý, phịng ngừa, phịng ngừa, đấu tranh phịng, chống tội
phạm; từ đó nảy sinh các vấn đề phức tạp về tội phạm hình sự, ma túy và tệ
nạn xã hội. Những năm gần đây, tình trạng vỡ “tín dụng đen” liên tục xảy ra
với số tiền lên đến hàng trăm tỷ đồng tại nhiều địa phương trong cả nước.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
2
Tình trạng này gây ra hệ lụy nặng nề, ảnh hưởng xấu đến trật tự an ninh xã
hội, đẩy khơng ít gia đình vào tình trạng “khuynh gia bại sản”, sống cùng
quẫn trong nợ nần chồng chất. Thực trạng của “tín dụng đen”, đặc biệt khi vỡ
nợ đã tác động trực tiếp đến nền tài chính quốc gia, gây bất ổn về mặt xã hội
nhất là trong thời điểm kinh tế suy thối. Hệ lụy của nó cịn vượt ra khỏi cả
những quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, kéo theo
hàng loạt các tội phạm và tệ nạn xã hội như giết người, cố ý gây thương tích,
lừa đảo, cưỡng đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, các hiện
tượng đòi nợ thuê, đâm thuê, chém mướn… Điều này đòi hỏi các cơ quan
chức năng, các nhà nghiên cứu cần xem xét đánh giá tác động tiêu cực nhiều
mặt của thực trạng vỡ “tín dụng đen”, tìm ra ngun nhân, đề xuất giải pháp
nhằm từng bước đẩy lùi, tiến đến triệt tiêu loại hình tín dụng này, đảm bảo sự
phát triển của nền tài chính và trật tự an tồn xã hội.
Từ thực trạng đó, việc nghiên cứu quản lý hoạt động kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật – tín dụng đen để đưa ra những giải pháp tăng cường
hiệu lực, hiệu quả quản lý công tác này của Công an thành phố Hà Nội là vấn
đề cấp thiết trong điều kiện hiện nay. Vì vậy, học viên đã lựa chọn nội dung
“Quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của Cơng an
thành phố Hà Nội hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ, chuyên ngành quản lý
xã hội.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Việc nghiên cứu về hoạt động kinh doanh tài chính, kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật, cơng tác phịng ngừa, đấu tranh đối với hoạt động
kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật nói chung, quản lý hoạt động kinh
doanh tài chính vi phạm pháp luật của Cơng an thành phố Hà Nội nói riêng
đã được nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu ở các mức độ và phạm vi
khác nhau.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
3
Tập bài giảng “Khoa học quản lý” của PGS,TS. Nguyễn Vũ Tiến, Khoa
Nhà nước và Pháp luật, Học viện Báo chí và Tuyên truyền năm 2009 đã đề cập
đến những kiến thức cơ bản không thể thiếu trong hoạt động lãnh đạo, quản lý
của các cơ quan Đảng và Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp.
Cuốn sách “Lý thuyết chung quản lý xã hội” của PGS,TS. Nguyễn Vũ
Tiến, khoa Nhà Nhà nước và Pháp luật, Học viện Báo chí và Tuyên truyền,
Nxb Giáo dục Việt Nam ấn hành năm 2010, đã trang bị cho người học
phương pháp tiếp cận với các chuyên ngành, làm rõ những vấn đề về quản lý,
quản lý xã hội, đặc điểm, nội dung, nguyên tắc và phương pháp quản lý xã hội
trên các lĩnh vực của đời sống.
Cuốn sách “Quản lý xã hội về quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã
hội” do PGS,TS. Nguyễn Vũ Tiến và TS. Vũ Thị Thu Quyên đồng chủ biên,
Nxb Lý luận chính trị ấn hành năm 2014 đã cung cấp những kiến thức cơ bản
về quản lý quốc phòng, an ninh trật tự an toàn xã hội; những mục tiêu, tính
chất, đặc điểm, nội dung chủ yếu và tính chất đặc thù của chủ thể quản lý về
quốc phòng, an ninh trật tự an toàn xã hội.
Ngày 30/7/2015, Tổng cục Cảnh sát - Bộ Công an tổ chức Hội thảo
chuyên đề “Thực trạng và giải pháp phòng chống tội phạm, vi phạm pháp
luật liên quan đến hoạt động tín dụng đen”. Trong Báo cáo đề dẫn Hội thảo
đã chỉ rõ thực trạng của hoạt động tín dụng phi chính thức - tín dụng đen và
hậu quả của tín dụng đen với đời sống xã hội; Vai trò của lực lượng Cơng an
trong việc triển khai các biện pháp phịng ngừa, đấu tranh với tội phạm, vi
phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động tài chính, tiền tệ nói chung, hoạt
động “tín dụng đen” nói riêng… Đồng thời, tại Hội thảo, các chuyên gia trong
một số như: lĩnh vực tài chính - ngân hàng, đấu tranh phịng chống vi phạm
pháp luật đã đề xuất nhiều giải pháp quan trọng nhằm làm lành mạnh hóa hoạt
động tín dụng và ngăn chặn, đẩy lùi tín dụng đen trong xã hội.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
4
Hội thảo “Đi tìm giải pháp đẩy lùi tín dụng đen”, do Báo Điện tử Tri
thức trẻ phối hợp với Kênh Thơng tin tài chính kinh tế CafeF tổ chức ngày
20/9/2018 tại Hà Nội đã tập hợp nhiều ý kiến nhằm hạn chế tín dụng đen.
Trong Hội thảo này, nhiều chuyên gia đã nhấn mạnh khả năng tiếp cận dịch
vụ ngân hàng, hạn chế tín dụng đen bằng nhiều giải pháp khác nhau.
Bài viết “Thị trường tín dụng phi chính thức ở Việt Nam” của tác giả
Nguyễn Thị Đơng đăng trên tạp chí Khoa học và Đào tạo ngân hàng số 51
tháng 8/2006 đã chỉ ra rằng, trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, sự
quản lý của nhà nước là vô cùng quan trọng để thị trường tín dụng phi chính
thức vận động phù hợp, khơng đề lại những hệ lụy xấu cho nền kinh tế và đời
sống xã hội.
Bài viết “Tín dụng đen – mối quan hệ với tín dụng chính thức và giải
pháp để hạn chế” của tác giả Nguyễn Mạnh Hùng và Nguyễn Thị Minh Hằng
đăng trên Trang tin điện tử Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2014 tại địa
chỉ , truy cập ngày 14/4/2018 đã làm rõ những vấn đề
tổng quan về tín dụng đen, các quy định hiện hành của pháp luật về cấm tín
dụng đen, thực trạng, hậu quả của tín dụng đen, mối quan hệ giữa tín dụng
đen và tín dụng chính thức. Trên cơ sở đó, bài viết cũng đề cập đến các giải
pháp để hạn chế tín dụng đen.
Bài viết “Đối mặt án chung thân vì tín dụng đen” của tác giả Bùi Trang
đăng trên báo Đầu tư chứng khoán năm 2014 đã đề cập đến vụ án chủ một
chuỗi cửa hàng gốm sứ phong thủy đang phải đối mặt với án tù chung thân
khi không trả được khoản nợ 30 tỷ đồng tín dụng đen.
Bài viết “Ảnh hưởng của “tín dụng đen” và giải pháp phòng ngừa, đấu
tranh, đảm bảo an ninh trật tự” của Đại tá, PGS,TS. Đỗ Cảnh Thìn đăng trên
Tạp chí Cảnh sát nhân dân, số 5/2015 đã góp phần làm rõ những vấn đề cơ về
tín dụng đen, ảnh hưởng của tín dụng đen đến an ninh trật tự, đời sống sinh
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
5
hoạt cộng đồng dân cư và đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm khắc phục,
hạn chế các tác động xấu từ “tín dụng đen”.
Tiến sĩ Bùi Diệu Anh năm 2016 có bài viết “Phát triển tín dụng vĩ mơ
– Giải pháp đẩy lùi “tín dụng đen” ở Việt Nam” đăng trên Tạp chí
Taichinh.vn ngày 10/5/2016. Theo Tiến sĩ Bùi Diệu Anh, có 5 nguyên nhân
cơ bản làm phát triển rộng hình thức tín dụng đen ở Việt Nam. Với thực trạng
đó, tác giả đã chỉ ra 2 giải pháp chính nhằm đẩy lùi tín dụng đen ở Việt Nam
thời gian tiếp theo.
Bài viết “Sự thật về dịch vụ “alo là có tiền” của tác giả Hương Vũ,
đăng trên báo An ninh thế giới 7/2017 đã có những ghi nhận xác đáng về hình
thức hoạt động tín dụng đen núp bóng kinh doanh tài chính “nở rộ” tại Hà Nội
trong thời gian qua. Theo tác giả để tránh rơi vào bẫy “tín dụng đen”, cơ quan
cơng an khuyến cáo người dân cân nhắc kỹ khi chọn các hình thức vay tiền lãi
suất cao. Trường hợp xảy ra các vụ việc bị đe dọa, đổ chất bẩn, chất thải, cố ý
gây thương tích hoặc hủy hoại tài sản do địi nợ... cần trình báo ngay và phối
hợp chặt chẽ với cơ quan công an khi xử lý đối tượng.
Bài viết “Tín dụng đen” phải được kiểm sốt bằng pháp luật đăng trên
báo điện tử của Đài tiếng nói Việt Nam VOV1, tại địa chỉ truy cập
ngày 04/4/2018 ghi nhận ý kiến của nhiều Đại biểu Quốc hội khẳng định tín
dụng đen cần phải được kiểm sốt bằng pháp luật, trong đó tập trung vào một
số giải pháp cơ bản như quy định mức lãi suất cho vay trong Bộ Luật dân sự
sửa đổi.
Bài viết “Hệ lụy từ tín dụng đen” của tác giả Hà Thanh đăng trên trang
thông tin điện tử Lao động Thủ đô - cơ quan của Liên đoàn lao động Thành
phố Hà Nội, tại địa chỉ truy cập ngày 04/4/2018 đã chỉ rõ những hệ lụy từ tín dụng đen
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
6
bởi hàng loạt các cửa hàng cầm đồ, cơng ty cho vay tài chính ở Hà Nội đối
với những người cần tiền gấp và chịu trả lãi suất cao.
Bài viết “Mang tiền gửi tín dụng đen: Những “cái chết” được báo
trước” đăng trên trang thông tin điện tử an ninh thủ đô, tại địa chỉ
truy cập ngày 04/4/2018 đã thông tin về hàng
loạt vụ vỡ nợ liên quan đến tín dụng đen xảy ra trong thời gian gần đây trên
cơ sở vào cuộc của công an Thành phố Hà Nội. Bằng cách lợi dụng sự cả
tin và đánh vào lòng tham của nhiều người, chiêu trò huy động vốn ở các
huyện ngoại thành Hà Nội đã khiến khơng ít gia đình rơi vào cảnh điêu
đứng, nợ nần…
Bài viết “Đóng cửa các cơ sở kinh doanh tài chính khơng phép để ngăn
“tín dụng đen” đăng trên trang thơng tin điện tử An ninh thủ đô, tại địa chỉ
/>
truy
cập
ngày
04/4/2018 đã làm rõ các hoạt động của Công an quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội
với nhiều biện pháp mạnh, trong đó có cả việc kiến nghị cơ quan chức năng
đóng cửa các cơ sở kinh doanh tài chính khơng phép để ngăn “tín dụng đen”.
Và rất nhiều cơng trình khác đặc biệt là các bài báo viết về hoạt động
kinh doanh tài chính trái pháp luật và quản lý cơng tác phòng ngừa, đấu tranh
với hoạt động kinh doanh tài chính trái pháp luật của Cơng an thành phố Hà
Nội ở nhiều góc độ khác nhau. Cụ thể: bài viết “Tín dụng ‘đen’ lộng hành:
Hé lộ những “liên minh ma quỷ” của tác giả Cát Lam; Bài viết “Tín dụng
‘đen’ lộng hành” của tác giả Nguyễn Bảo và Tiêu Thiên; “Tín dụng đen và
hậu quả khó lường” của nhà báo Minh Phúc; “Cặp vợ chồng gửi con rồi biệt
xứ vì vỡ nợ ‘tín dụng đen’” của tác giả Xuân Ấn; “Đẩy mạnh cho vay tiêu
dùng là giải pháp để chống ‘tín dụng đen’” của tác giả Nguyên Trang; “Hoạt
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
7
động “tín dụng đen” diễn ra phức tạp” của Thế Kha (đăng trên báo Dân trí
điện tử ngày 24/6/2018)…
Có thể khẳng định, hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật
nói chung, quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của lực
lượng Cơng an nói riêng là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên
cứu. Các cơng trình, bài viết nêu trên đều đề cập đến những khía cạnh, phạm
vi khác nhau liên quan đến cơng tác phịng ngừa, đấu tranh đối với hoạt động
kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật. Trong giai đoạn hiện nay, có thể
khẳng định chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về quản lý hoạt động kinh
doanh tài chính vi phạm pháp luật của lực lượng Công an trên địa bàn một
đơn vị hành chính cụ thể đó là Thành phố Hà Nội. Do vậy, việc nghiên cứu
quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của Cơng an Thành
phố Hà Nội từ góc độ quản lý là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu
sắc, xứng đáng dành được sự quan tâm và nghiên cứu.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận và thực trạng quản lý hoạt
động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của Cơng an Thành phố Hà Nội;
luận văn đề xuất phương hướng, giải pháp tăng cường quản lý hoạt động kinh
doanh tài chính vi phạm pháp luật của Công an Thành phố Hà Nội thời gian
tới đáp ứng yêu cầu bảo vệ an ninh, giữ gìn trật tự, an tồn xã hội của Thủ đô
và cả nước.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, tác giả luận văn tập trung thực hiện các
nhiệm vụ sau:
Một là, làm rõ một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động kinh doanh
tài chính vi phạm pháp luật của lực lượng Cơng an;
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
8
Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật của Công an Thành phố Hà Nội hiện nay;
Ba là, đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm tăng cường quản lý
hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của Công an Thành phố Hà
Nội thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quản lý hoạt động kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật của Công an Thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Hoạt động kinh doanh tài chính rất đa dạng, do vậy luận văn này chỉ
nghiên cứu hoạt động kinh doanh tài chính thơng qua hình thức tín dụng. Vì
vậy, quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật cũng chỉ giới
hạn quản lý đối với hoạt động tín dụng phi chính thức (tín dụng đen) trong
kinh doanh tài chính, mà khơng nghiên cứu đối với tất cả các hoạt động kinh
doanh tài chính nói chung.
Đồng thời, luận văn cũng chỉ nghiên cứu quản lý của Công an Thành
phố Hà Nội, mà không nghiên cứu công tác quản lý của các chủ thể khác đối
với hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật.
Về khơng gian nghiên cứu: Thành phố Hà Nội.
Về thời gian nghiên cứu: từ năm 2014 đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận khoa học của chủ nghĩa
Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản
Việt Nam về phòng ngừa, đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật trong
thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
9
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận của đề tài là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng để
nghiên cứu đề tài là phương pháp logic và lịch sử, phương pháp phân tích
và tổng hợp, phương pháp so sánh, thống kê, nghiên cứu tài liệu, khảo sát
thực tiễn…
6. Đóng góp mới của đề tài
Luận văn đã góp phần làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kinh
doanh tài chính vi phạm pháp luật của lực lượng Công an; xây dựng nội
dung quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của lực
lượng Công an.
Từ thực trạng quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật
của Công an Thành phố Hà Nội hiện nay, luận văn đề xuất phương hướng,
giải pháp tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp
luật của Công an Thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
7.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về hoạt động
kinh doanh tài chính trái pháp luật của lực lượng Cơng an; về phòng ngừa và
đấu tranh đối với các hoạt động kinh doanh tài chính trái pháp luật và quản lý
đối với công tác này của lực lượng Công an trên địa bàn cụ thể.
7.2. Ý nghĩa thực tiễn
Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý hoạt động kinh doanh tài chính
vi phạm pháp luật của Cơng an Thành phố Hà Nội hiện nay, luận văn đề ra
phương hướng và giải pháp có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cho việc tăng
cường quản lý hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của Cơng an
Thành phố Hà Nội hiện nay và trong thời gian tới.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
10
Luận văn có ý nghĩa tham khảo cho các nhà lãnh đạo, quản lý để tăng
cường quản lý, nâng cao hiệu quả cơng tác phịng ngừa, đấu tranh đối với các
hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật của Cơng an Thành phố Hà
Nội nói riêng, Cơng an cả nước nói chung.
Luận văn cũng là tài liệu tham khảo cho các học viên, sinh viên trong
quá trình học tập, nghiên cứu và những ai quan tâm đến lĩnh vực này.
8. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn được kết cấu thành 3 chương, 7 tiết.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
11
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
TÀI CHÍNH VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA LỰC LƯỢNG CÔNG AN
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Quản lý
Quản lý dưới góc độ chính trị, là hành chính, cai trị; dưới góc độ xã
hội, là điều hành, điều khiển, chỉ huy. Ở góc độ chung nhất, là sự điều khiển,
chỉ đạo một hệ thống hay một quá trình, căn cứ vào những quy luật, định luật
hay nguyên tắc tương ứng cho hệ thống hay quá trình ấy vận động theo đúng
ý muốn của người quản lý nhằm đạt được mục đích đã đặt ra từ trước. Quản
lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức lãnh đạo, kiểm soát các nguồn lực và hoạt
động của hệ thống xã hội nhằm đạt được mục đích của hệ thống với hiệu lực
và hiệu quả cao một cách bền vững trong điều kiện môi trường luôn biến
động. Bản chất của quản lý gắn với những mục tiêu đầy thách thức; hướng tới
tăng năng suất lao động, sự cam kết, hứng khởi trong thực thi qua kỹ thuật tổ
chức lao động, khích lệ và tạo điều kiện cho sáng tạo và phối hợp... kết hợp
với các sáng kiến làm giảm chi phí, giảm sự mệt mỏi và rệu rã.
Quản lý nhà nước là sự tác động của Nhà nước lên các quan hệ xã hội
để bảo đảm cho các quan hệ xã hội phát triển theo đúng những mục tiêu đã
định. Quản lý nhà nước có ba nội dung chính sau đây: xây dựng các thể chế;
hướng dẫn, tổ chức thực hiện; thanh tra, kiểm tra.
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về quản lý, do đó, cũng có nhiều cách
định nghĩa khác nhau về quản lý.
Theo góc độ chính trị - xã hội, quản lý được hiểu là sự kết hợp giữa tri
thức với lao động. Vận hành sự kết hợp này cần có một cơ chế phù hợp. Cơ
chế đúng, cơ chế hợp lý thì xã hội phát triển được, ngược lại thì xã hội chậm
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
12
phát triển; Theo góc độ hành động: quản lý được hiểu là chỉ huy, điều khiển,
điều hành các hoạt động riêng lẻ vào một mục tiêu chung.
Theo Mác, quản lý (quản lý xã hội) là chức năng đặc biệt được sinh ra
từ tính chất xã hội hố lao động. Nó có vai trị quan trọng đặc biệt vì mọi sự
phát triển của xã hội đều thông qua hoạt động của con người và thông qua
quản lý (con người điều khiển con người).
Hoạt động quản lý bắt nguồn từ đời sống lao động xã hội, từ khi xã hội
xuất hiện sự phân công lao động xã hội, đặc biệt là từ khi xuất hiện nền sản xuất
hàng hố thì nhu cầu quản lý càng trở lên cấp thiết. Mác cho rằng, bất cứ lao
động xã hội hay lao động chung nào mà tiến hành trên quy mô khá lớn đều u
cầu phải có sự chỉ đạo, điều hồ những hoạt động cá nhân.
Frederick Winslow Taylor (1856-1915) là nhà thực hành quản lý lao động
và nghiên cứu các thao tác, các quá trình lao động nhằm khai thác tối đa thời
gian lao động, sử dụng công cụ, phương tiện lao động có hiệu quả nhất với năng
suất và chất luợng lao động cao nhất. Trong nghiên cứu của mình, Ơng quan
niệm, quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó
hiểu được rằng họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất.
Harold Koontz thì cho rằng, quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm
bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích
của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của mọi nhà quản lý là nhằm hình thành một
mơi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm
với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất.
PGS,TS. Phạm Ngọc Thanh quan niệm, quản lý là một loại hoạt động
thực tiễn đặc biệt của con người, trong đó các chủ thể tác động lên các đối
tượng bằng những công cụ và phương pháp khác nhau, thơng qua quy trình
quản lý nhất định nhằm thực hiện một cách hiệu quả nhất các mục tiêu của tổ
chức trong điều kiện biến động của môi trường [30, tr.35].
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
13
Quản lý là một hoạt động khách quan nảy sinh khi cần có nỗ lực tập thể
để thực hiện mục tiêu chung. Quản lý diễn ra ở mọi tổ chức từ phạm vi nhỏ
đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp. Trình độ xã hội hố càng cao, u cầu
quản lý càng cao và vai trị của nó càng tăng lên.
Như vậy, có thể nhận thấy quản lý bao gồm các yếu tố sau:
- Chủ thể quản lý: là tác nhân tạo ra các tác động quản lý. Chủ thể luôn
là con người hoặc tổ chức, tác động lên đối tượng quản lý bằng các công cụ
với những phương pháp thích hợp theo những nguyên tắc nhất định.
- Đối tượng quản lý: Tiếp nhận trực tiếp sự tác động của chủ thể quản
lý. Tuỳ theo từng loại đối tượng khác nhau mà người ta chia thành các dạng
quản lý khác nhau.
- Khách thể quản lý: chịu sự tác động hay chịu sự điều chỉnh của chủ
thể quản lý, đó là hành vi của con người, các q trình xã hội, trật tự xã hội.
- Mục tiêu quản lý: là cái đích cần phải đạt tới tại một thời điểm nhất định
do chủ thể quản lý định trước. Đây là căn cứ để chủ thể quản lý thực hiện các tác
động quản lý cũng như lựa chọn các phương pháp quản lý thích hợp.
Quản lý là một q trình tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ
thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được những mục tiêu đề ra. Quản
lý bao giờ cũng là một q trình tác động có tổ chức, có kế hoạch, có mục tiêu xác
định cụ thể. Mục tiêu này là căn cứ để chủ thể tạo ra tác động, thể hiện tập trung
trí tuệ và ý chí của chủ thể quản lý. Điều này được thể hiện ở những tác động
hướng đích có chủ định do chủ thể quản lý thực hiện và những mục tiêu mà chủ
thể quản lý xác định. Tuy nhiên, những tác động này của chủ thể chỉ có hiệu quả
khi nó dựa trên cơ sở nhận thức của chủ thể về các qui luật khách quan trong lĩnh
vực hoạt động của mình. Quản lý đồng nghĩa với sự thay đổi có chủ định cho tổ
chức và bằng những tác động của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý cũng như
trong việc khai thác, tổ chức và thực hiện các nguồn lực của tổ chức.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
14
1.1.2. Hoạt động kinh doanh tài chính
Theo Từ điển Wikipedia: Kinh doanh là hoạt động của cá nhân, tổ chức
nhằm mục đích đạt lợi nhuận qua một hoặc một số cá hoạt động như quản trị,
tiếp thi, tài chính, kế tốn, sản xuất.
Như vậy có thể thấy kinh doanh là phương thức hoạt động kinh tế trong
điều kiện tồn tại kinh tế hàng hóa, gồm tổng thể những phương pháp, hình
thức và phương tiện mà chủ yếu kinh tế sử dụng để thực hiện các hoạt động
kinh tế của mình, trên cơ sở vận dụng quy luật trị cùng với các quy luật khác,
nhằm đạt mục tiêu vốn sinh lời cao nhất.
Cịn tài chính là phạm trù kinh tế, phản ánh các quan hệ phân phối của
cải xã hội dưới hình thức giá trị. Theo đó, tài chính thể hiện ra bên ngoài là sự
vận động của vốn tiền tệ, diễn ra ở mọi chủ thể trong xã hội. Nó phản ánh
tổng hợp các mối quan hệ kinh tế nảy sinh trong phân phối các nguồn tài
chính thơng qua việc tạo lập hoặc sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm đáp ứng các
nhu cầu khác nhau của các chủ thể trong xã hội. Quỹ tiền tệ là một lượng nhất
định các nguồn tài chính đã huy động được để sử dụng cho một mục đích nhất
định. Các quỹ tiền tệ, sự hình thành và sử dụng của chúng luôn thể hiện các
quan hệ sở hữu, đều vận động thường xuyên và bao giờ cũng thể hiện tính
mục đích.
Hoạt động tài chính khơng chỉ đơn giản là sự lưu chuyển giữa các dòng
tiền tệ mà là sự vận động của các quỹ tiền tệ, là mối quan hệ giữa hai nhóm
chủ sở hữu: nhóm người chi trả và nhóm người thu nhận vốn tiền tệ.
Cho đến nay chưa có khái niệm về kinh doanh tài chính. Theo Danh
mục các ngành nghề kinh tế Việt Nam (ban hành kèm theo Quyết định số
10/2007/QĐ-TTg ngày 23/01/2007) khơng có quy định cụ thể về ngành “kinh
doanh tài chính” mà chỉ liệt kê một số ngành nghề liên quan đến tài chính
như: hoạt động dịch vụ tài chính, hoạt động trung gian tiền tệ, hoạt động công
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
15
ty nắm giữ tài sản (cầm đồ)…; Đồng thời các văn bản hướng dẫn Quyết định
này cũng không xác định cụ thể tính chất của các ngành nghề liên quan đến
tài chính, do đó cơ sở pháp lý xác định hoạt động kinh doanh tài chính cịn
khá mơ hồ và thực tế trong danh mục các ngành nghề kinh doanh khơng có
ngành kinh doanh tài chính. Điều này cho thấy, cần có hành lang pháp lý cụ
thể cho các chủ thể muốn kinh doanh tài chính theo quan niệm thơng thường
hiện nay.
Vì vậy, hiện nay cho thấy, việc tham gia vào hoạt động kinh doanh tài
chính có thể đầu tư theo bất kể hình thức nào sau đây: Các quỹ tương hỗ; Tiền
gửi cố định; Cổ phần; Cổ phiếu; Trái phiếu; Bất động sản; Vàng/bạc, đá quý.
Trên thực tế, theo quan niệm thông thường hiện nay, kinh doanh tài
chính là việc dành ra một khoản tiền cố định để đầu tư và hy vọng sẽ thu được
lợi nhuận từ nó trong một khoảng thời gian cố định. Và do đó, hoạt động kinh
doanh tài chính của các chủ thể được tiến hành thành lập và hoạt động theo
quy định của pháp luật.
Xuất phát từ đặc trưng của hoạt động ngân hàng là kinh doanh trên lĩnh
vực tiền tệ nên tài sản giao dịch trong tín dụng ngân hàng chủ yếu là dưới
hình thức tiền tệ. Theo đó, tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa ngân
hàng, các tổ chức tín dụng khác, với các nhà doanh nghiệp và cá nhân (bên đi
vay), trong đó các tổ chức tín dụng chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử
dụng trong một thời gian nhất định theo thoả thuận, và bên đi vay có trách
nhiệm hồn trả vơ điều kiện cả vốn gốc và lãi cho tổ chức tín dụng khi đến
hạn thanh tốn.
Trong nền kinh tế, ngân hàng đóng vai trị là một định chế tài chính
trung gian, vì vậy trong quan hệ tín dụng với các nhà doanh nghiệp và cá
nhân, ngân hàng vừa là người cho vay đồng thời vừa là người đi vay. Trong
quan hệ này, người cho vay có nhiệm vụ chuyển giao quyền sử dụng tiền hoặc
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
16
hàng hoá cho vay cho người đi vay trong một thời gian nhất định. Người đi
vay có nghĩa vụ trả số tiền hoặc giá trị hàng hoá đã vay khi đến hạn trả nợ có
kèm hoặc khơng kèm theo một khoản lãi.
Tìm kiếm vốn để tiếp tục sản xuất kinh doanh thơng qua vay tín dụng
chính thức của các chủ thể hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong
nền kinh tế ở Việt Nam hiện nay rất khó khăn và phức tạp do thể chế về vấn
đề này. Điều này đã làm nảy sinh các hoạt động tín dụng phi chính thức, tín
dụng đen.
Thuật ngữ tín dụng phi chính thức được dùng với nghĩa tương đối,
phản ảnh một thực trạng tài chính rất phức tạp ở nước ta hiện nay. Thuật ngữ
phi chính thức thường được dùng để chỉ những quan hệ tín dụng ngầm
hoặc nửa cơng khai (nhiều trường hợp là cơng khai) ở đó có một, hoặc một
số, hoặc tất cả các yếu tố vượt ra ngồi khn khổ của thể chế pháp lý hiện
hành (mà yếu tố cơ bản nhất là lãi suất). Tuy nhiên, trong thực tế, nó cũng có
thể bao gồm cả những quan hệ tín dụng trực tiếp giữa các cá nhân mà yếu tố
lãi suất hồn tồn bình thường, thậm chí thấp hơn so với lãi suất thị trường
chính thức. Những quan hệ này phát sinh trên cơ sở những quan hệ tình cảm
(họ tộc, bạn bè...) hoặc nhiều thứ quan hệ đa dạng khác. Vì vậy, để bao quát
nên hiểu tín dụng phi chính thức bao gồm những giao dịch tín dụng theo kiểu
tài chính trực tiếp giữa các chủ thể (cá nhân, tổ chức) với nhau và những giao
dịch tài chính gián tiếp khơng thơng qua những tổ chức tín dụng hoạt động
trong khn khổ của Luật Tổ chức tín dụng. Xét về phương diện thực tiễn vẫn
cần phải thừa nhận những yếu tố tích cực nhất định của thị trường tín dụng
phi chính thức. Nó bù đắp cho các thiếu hụt vốn của các kênh chính thức cũng
như đáp ứng những nhu cầu giao dịch tín dụng đa dạng về quy mô, về thời
hạn, về điều kiện ràng buộc, về mức độ rủi ro mà trong khuôn khổ của những
thể chế hiện hành, các tổ chức tín dụng chính thức chưa thể đáp ứng đầy đủ.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
17
Sự tồn tại của thị trường này phản ảnh những nhu cầu về dịch vụ tài chính
chưa được đáp ứng từ kênh chính thức và vì vậy nó mang lại lợi ích cho thị
trường. Tuy nhiên, cùng với sự linh hoạt của nó, tín dụng phi chính thức đã và
đang đem lại những hậu quả to lớn cho cơng tác quản lý, thậm chí gây mất
trật tự, an toàn xã hội, tệ nạn và tội phạm nảy sinh. Việc cho vay trực tiếp
khơng thơng qua kênh tín dụng chính thức là vơ cùng rủi ro vì tổ chức/cá
nhân cho vay khơng có điều kiện thẩm định dự án và thông tin cá nhân của
người vay. Việc vay vốn với lãi suất quá các đã làm cho khả năng trả lãi, trả
vốn không được thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, đúng hạn dẫn đến
các tranh chấp, giải quyết bằng những phương thức trái pháp luật… Chỉ cần
nhìn hậu quả của một vụ vỡ hụi ở một địa phương cụ thể trong thời gian quan
thì có thể hình dung những hậu quả nặng nề mà tín dụng phi chính thức đã để
lại cho kinh tế - xã hội.
1.1.3. Hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật
Để khẳng định hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật cần
căn cứ vào các dấu hiệu của vi phạm pháp luật. Vi phạm pháp luật là hành vi
của những người không làm đúng những quy định trong các quy phạm pháp
luật, gây tổn hại cho xã hội. Vi phạm pháp luật là cơ sở nảy sinh trách nhiệm
pháp lý. Cũng như các vi phạm pháp luật khác, vi phạm pháp luật trong hoạt
động kinh doanh tài chính là một hiện tượng xã hội có những dấu hiệu cơ
bản sau:
Một là, hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật được thể hiện
bằng hành vi (hành động hoặc khơng hành động) xác định của con người. Con
người đó có thể là cá nhân hay, tổ chức. Theo khoa học pháp lý, chỉ những
hành vi (biểu hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động) cụ thể mới bị
coi là những hành vi vi phạm pháp luật; những ý nghĩ dù tốt, dù xấu cũng
không thể coi là những vi phạm pháp luật.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
18
Trong hoạt động kinh doanh tài chính, hành vi để xác định có hay
khơng có vi phạm pháp luật ln thể hiện ra bên ngồi thế giới khách quan
bằng hành động. Đó chính là hành động cho vay nặng lãi với lãi suất
“khủng”vượt quá nhiều lần mức lãi suất quy định của pháp luật cho phép.
Hoạt động kinh doanh tài chính này trong đời sống được gọi bằng tên gọi “tín
dụng đen” và được thực hiện chủ yếu bởi một cá nhân, hoặc nhóm cá nhân
hoặc có thể là tổ chức ngồi vịng kiểm sốt của pháp luật. Theo quy định, lãi
suất cho vay không được quá 150% mức lãi suất cơ bản của Ngân hàng Nhà
nước quy định (Điều 476 Bộ luật dân sự 2015), trên mức này là được xếp vào
cho vay nặng lãi, tức là đã thực hiện hành vi kinh doanh tài chính vi phạm
pháp luật. Hiện nay hành vi cho vay hợp pháp hay tín dụng hợp pháp là “lãnh
địa” thuộc về các ngân hàng và cơng ty tài chính đăng ký theo quy định pháp
luật (điều chỉnh bởi Luật các tổ chức tín dụng 2015)Theo quy định thì mức lãi
suất cho vay của các tổ chức tín dụng cũng phải nằm trong giới hạn của Bộ
luật Dân sự, tức là có quyền thỏa thuận lãi suất nhưng không được vượt quá
150% lãi suất cơ bản. Tuy nhiên, thực tế có 2 dạng hành vi phổ biến trong
hoạt động kinh doanh tài chính trái pháp luật đó là cho vay lãi nặng (người có
tiền cho vay lãi suất cao, sau đó xiết nợ) và cho vay tiền để lấy lãi suất cao
(chơi hụi, vay của người khác rồi cho vay lại để lấy lãi).
Hai là, hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật là hành vi trái
pháp luật, xâm hại tới các quan hệ trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, tiền tệ
được pháp luật bảo vệ. Hành vi thể hiện sự chống đối những quy định chung
của pháp luật dân sự, tài chính, ngân hàng, tín dụng, xâm hại tới các quan hệ
xã hội được pháp luật xác lập và bảo vệ. Hành vi trái pháp luật trong hoạt
động kinh doanh tài chính là hành vi khơng phù hợp với những quy định của
pháp luật như không thực hiện những quy định của nhà nước, của tổ chức tín
dụng về lãi suất và những bảo đảm về hoạt động vay, cho vay; sử dụng quyền
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
19
hạn vượt quá giới hạn pháp luật cho phép trong việc thực hiện hợp đồng vay
và cho vay,... Thậm chí việc kinh doanh tài chính của một số cá nhân bất chấp
quy định của pháp luật, hoạt động “ngầm” và bảo đảm hoạt động kinh doanh
đó bằng những phương thức bất hợp pháp. Năm 2016, theo số liệu cơng bố
của tiến sĩ Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh
tế Trung ương, tuy chưa có một thống kê chính thức về các khoản vay ngầm,
song theo ước tính, cho vay ngồi hệ thống ngân hàng, hay cịn gọi là “tín
dụng đen” hiện đang bằng khoảng 30% tổng tín dụng thực do hệ thống ngân
hàng cung cấp, tức vào khoảng 50 tỷ USD.
Ba là, hoạt động kinh doanh tài chính vi phạm pháp luật là hành vi có
lỗi. Dấu hiệu trái pháp luật mới chỉ là biểu hiện bên ngoài của hành vi. Để xác
định hành vi vi phạm pháp luật trong kinh doanh tài chính cần xem xét cả mặt
chủ quan của hành vi, nghĩa là, phải xác định trạng thái tâm lý của chủ thể đối
với hành vi trái pháp luật của mình. Nếu một hành vi trái pháp luật được thực
hiện do những hoàn cảnh và điều kiện khách quan, chủ thể hành vi đó khơng
cố ý và khơng vơ ý thực hiện hoặc khơng thể ý thức được, từ đó không thể lựa
chọn cách xử sự theo yêu cầu của pháp luật thì hành vi đó khơng thể coi là có
lỗi và chủ thể khơng bị coi là vi phạm pháp luật. Kể cả những hành vi trái
pháp luật mà chủ thể bị buộc phải thực hiện trong điều kiện khơng có tự do ý
chí thì cũng khơng bị coi là có lỗi.
Lỗi trong hoạt động kinh doanh tài chính là đã làm không đúng, không
đủ, không phù hợp với yêu cầu đặt ra trong quy phạm pháp luật về lĩnh vực
tài chính, tín dụng, ngân hàng. Lỗi đó thuộc về các chủ thể thực hiện hoạt
động kinh doanh tài chính. Theo đó, lỗi trong hoạt động kinh doanh tài chính
là lỗi cố ý. Hoạt động cho vay nặng lãi (tín dụng đen) trong kinh doanh tài
chính vi phạm pháp luật tồn tại được là do các cá nhân hám lợi, muốn làm
giàu thật nhanh, ngồi mát ăn bát vàng… chứ không phải do thiếu hiểu biết.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
