Tiểu Luận - Các Phương Pháp Phát Hiện Và Phát Triển Thuốc - Đề Tài - Liệu Pháp Nhắm Trúng Đích - Targeted Therapy.pptx

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
Khoa Hoá Học

Liệu pháp nhắm trúng đích
Targeted therapy


Liệu pháp nhắm trúng đích là gì?
• Sử dụng các thuốc làm hạn chế sự tăng
trưởng và lan tràn của bệnh ung thư
• Áp dụng trên những bệnh nhân ung thư
giai đoạn muộn, tiến triển và di căn xa
• Tấn công và ngăn chặn các gen hay
protein chuyên biệt

Nguồn: Baudino, T. (2015). Targeted Cancer Therapy: The Next Generation of Cancer Treatment. Current Drug Discovery Technologies, 12(1), 3–20.

2


Cơ chế tác động của liệu pháp nhắm trúng đích
•
•
•
•
•
•

Giúp hệ miễn dịch tiêu diệt tế bào ung thư
Ngăn chặn tế bào ung thư phát triển

Ức chế tăng sinh mạch khối u
Vận chuyển chất tiêu diệt tế bào tới các tế bào ung thư
Tiêu diệt tế bào ung thư
Tách tế bào ung thử khỏi các hormone cần cho sự phát triển của chúng

Nguồn: Baudino, T. (2015). Targeted Cancer Therapy: The Next Generation of Cancer Treatment. Current Drug Discovery Technologies, 12(1), 3–20.

3


Ưu điểm của liệu pháp nhắm trúng
đích

Nguồn: Yan, L., Rosen, N., & Arteaga, C. (2011). Targeted cancer therapies. Chinese Journal of Cancer, 30(1), 1–4.

4


Hạn chế của liệu pháp nhắm trúng
đích
• Tế bào ung thư có khả năng kháng thuốc
• Một số đích nhắm trong tế bào bị thay đổi cấu trúc và chức năng khiến thuốc
khó phát huy tác dụng
• Có thể gây ra một số tác dụng phụ

Nguồn: Yan, L., Rosen, N., & Arteaga, C. (2011). Targeted cancer therapies. Chinese Journal of Cancer, 30(1), 1–4.

5

Ứng dụng của liệu pháp nhắm trúng
đích
• Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất, cướp đi
sinh mạng của gần 7 triệu người mỗi năm trên tồn thế giới
• Các yếu tố bên ngồi và bên trong cơ thể đều có thể gây ra bệnh ung thư

Nguồn: J.S. Ross, Targeted Therapy for Cancer, Am. J. Cancer. 3 (2004) 205–21

6


Cách tiếp cận của liệu pháp nhắm trúng
đích
• Liệu pháp nhắm trúng đích bao gồm tiếp cận trực tiếp và gián tiếp
• Tiếp cận trực tiếp: Nhắm vào các kháng ngun khối u để thay đổi tín
hiệu của chúng
• Tiếp cận gián tiếp: Dựa trên các kháng nguyên khối u gắn trên bề mặt tế
bào, đóng vai trị là đích đến cho các ligand có chứa các loại phân tử tác
động khác nhau
• Nhiều loại thuốc nhắm trúng đích đã được phê duyệt bởi FDA trong điều trị
nhiều loại ung thư

Nguồn: J.S. Ross, Targeted Therapy for Cancer, Am. J. Cancer. 3 (2004) 205–21

7


Các loại liệu pháp nhắm trúng đích
• Thuốc phân tử nhỏ
• Thuốc có kích thước nhỏ

• Xâm nhập vào bên trong tế bào dễ
dàng
• Đa phần sử dụng đường uống
• Kháng thể đơn dịng
• Những protein được sản xuất trong
phịng thí nghiệm
• Gắn vào các đích đặc hiệu có trên
bề mặt của tế bào ung thư
• Đa phần sử dụng đường tiêm truyền
tĩnh mạch
8
Nguồn: Baudino, T. (2015). Targeted Cancer Therapy: The Next Generation of Cancer Treatment. Current Drug Discovery Technologies, 12(1), 3–20.

8


Kháng thể
• Tế bào B, cịn được gọi là tế bào lympho B, là một loại tế bào bạch huyết của
phân nhóm tế bào lympho
• Hoạt động trong thành phần miễn dịch dịch thể của hệ miễn dịch, bằng cách
tiết ra các kháng thể
• Các kháng thể nằm trên màng tế bào của tế bào B và các kháng thể này đặc
trưng cho 1 loại kháng nguyên

Nguồn: Boyden S (1965) Natural antibodies and the immune response. Adv Immunol 5:1–28

9


Kháng thể

Nguồn: Boyden S (1965) Natural antibodies and the immune response. Adv Immunol 5:1–28

10


Kháng thể
1. Gắn lên kháng nguyên tạo 1 hệ kháng thể kháng nguyên  Phá hủy kháng nguyên
2. Gắn lên độc tố do mầm bệnh tạo ra mà đó
cũng chính là kháng ngun  Vơ hiệu hóa độc
tố
3. Gắn lên receptor của mầm bệnh (tế bào ung
thư)  Ngưng chức năng của receptor này
4. Gắn lên mầm bệnh sau đó kết thành khối 
Giảm tốc độ lan của tế bào ung thư. Gọi là sự
kết dính
5. Hành xử như Opsonin (Opsonin là protein
của hệ thống miễn dịch bẩm sinh và thích
ứng)  Đánh dấu kháng nguyên giúp hệ miễn
dịch nhận ra và tiêu diệt chúng
Nguồn: Boyden S (1965) Natural antibodies and the immune response. Adv Immunol 5:1–28

11


Kháng thể đơn dịng
• Là nhân bản đơn – là một dạng đơn kháng thể hướng đến một protein đặc trưng
• Có rất nhiều đơn kháng thể khác nhau có mục tiêu protein khác nhau
• Khi đã được tiêm vào bệnh nhân, kháng thể sẽ di chuyển tới mục tiêu và hoạt hóa
hệ thống miễn dịch tấn cơng thế bào ung thư

• Lợi dụng chính hệ thống miễn dịch của bệnh nhân một cách chủ đích tùy thuộc
vào tình trạng riêng biệt của bệnh nhân

Nguồn: Fazekas de St. Groth, S., Scheidegger, D.: Production of monoclonal antibodies: strategy and tactics. Journal of Immunological Methods 1980, 35: 1–21

12


Một số kháng thể đơn dịng
• Trastuzumab: Kháng thể đơn dòng nhắm đến HER2 receptor protein, phát
hiện trong bệnh ung thư vú dương tính với HER2

Nguồn: Wilson, F. R., Coombes, M. E., Brezden-Masley, C., Yurchenko, M., Wylie, Q., Douma, R., … Cameron, C. (2018). Herceptin®
(trastuzumab) in HER2-positive early breast cancer: a systematic review and cumulative network meta-analysis.

13


Một số kháng thể đơn dịng

• Ranibizumab: Nhắm đến yếu tố tăng trưởng nội mạc mạch máu A (VEGF
A), trong mắt bệnh nhân bị bệnh thối hóa hồng điểm tuổi già  Giúp giảm sự
phát triển của các mạch máu mới tại võng mạc của bệnh nhân và làm chậm lại
quá trình tiến triển của bệnh

Nguồn: Han, F., Chen, & Han, F. (2012). Profile of ranibizumab: efficacy and safety for the treatment of wet age-related macular degeneration.
Therapeutics and Clinical Risk Management, 343.

14

Một số kháng thể đơn dịng
• Adalimumab và Infliximab: Nhắm vào cytokine (yếu tố hoại tử u alpha) gây
viêm, trong các bệnh như viêm ruột, viêm khớp dạng thấp hay bệnh vảy nến 
Tấn công cytokine làm giảm viêm và rất hiệu quả trong việc điều trị

Nguồn: Osterman, M. T., Haynes, K., Delzell, E., Zhang, J., Bewtra, M., Brensinger, C., … Lewis, J. D. (2014). Comparative Effectiveness of Infliximab and
Adalimumab for Crohn’s Disease. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 12(5), 811–817.e3.

15


Tài liệu tham khảo

[1] Baudino, T. (2015). Targeted Cancer Therapy: The Next Generation of Cancer Treatment. Current Drug Discovery
Technologies, 12(1), 3–20
[2] Yan, L., Rosen, N., & Arteaga, C. (2011). Targeted cancer therapies. Chinese Journal of Cancer, 30(1), 1–4
[3] J.S. Ross, Targeted Therapy for Cancer, Am. J. Cancer. 3 (2004) 205–214
[4] Boyden S (1965) Natural antibodies and the immune response. Adv Immunol 5:1–28
[5] Fazekas de St. Groth, S., Scheidegger, D.: Production of monoclonal antibodies: strategy and tactics. Journal of
Immunological Methods 1980, 35: 1–21
[6] Wilson, F. R., Coombes, M. E., Brezden-Masley, C., Yurchenko, M., Wylie, Q., Douma, R., … Cameron, C. (2018).
Herceptin® (trastuzumab) in HER2-positive early breast cancer: a systematic review and cumulative network meta-analysis
[7] Han, F., Chen, & Han, F. (2012). Profile of ranibizumab: efficacy and safety for the treatment of wet age-related macular
degeneration. Therapeutics and Clinical Risk Management, 343.
[8] Osterman, M. T., Haynes, K., Delzell, E., Zhang, J., Bewtra, M., Brensinger, C., … Lewis, J. D. (2014). Comparative
Effectiveness of Infliximab and Adalimumab for Crohn’s Disease. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 12(5), 811–
817.e3

16

Cảm ơn cô và các bạn đã theo dõi

17