Bệnh lây truyền do côn trùng và cách phòng ngừaBệnh tật của con người hết ppt

Bệnh lây truyền do côn trùng và cách
phòng ngừa
Bệnh tật của con người hết sức đa dạng. Tuy
nhiên, các bệnh truyền nhiễm là vấn đề luôn được
quan tâm. Về phương thức truyền bệnh truyền
nhiễm thường có 3 hình thức chính: lây trực tiếp,
gián tiếp và lây do côn trùng tiết túc. Trong bài
viết này xin đề cập đến một số bệnh nguy hiểm có
thể gây thành dịch do côn trùng tiết túc đóng vai
trò trung gian truyền bệnh truyền nhiễm cho
người.
Bọ chét (chấy, rận) truyền bệnh dịch hạch
(Yersinia pestics)
Bệnh dịch hạch gặp ở một số tỉnh
của nước ta thuộc vùng Tây
Nguyên, bệnh có liên quan đến ổ
chứa (loài gặm nhấm) và môi giới
trung gian truyền bệnh là bọ chét,
rận.
Ổ chứa vi khuẩn dịch hạch là các
loài gặm nhấm hoang dã như thỏ, chuột. Bọ chét,
đặc biệt là bọ chét chuột (Xenopsyella chéopis) ký
sinh trên các loại gặm nhấm (hút máu của loài gặm
Tổn thương d
o
dịch hạch.
nhấm để sống và phát triển). Khi loài gặm nhấm bị
bệnh dịch hạch sẽ có hai hiện tượng xảy ra: Hiện
tượng đầu tiên là chuột sốt và sau đó là chuột sẽ
chết. Cả hai hiện tượng đó đều làm cho thân nhiệt
của chuột thay đổi. Đặc điểm nổi bật của bọ chét

chuột là khi thân nhiệt của chuột thay đổi (nhiệt độ
tăng hay giảm) thì chúng sẽ rời vật chủ đó để đi tìm
vật chủ khác và khi đến vật chủ khác chúng lại hút
máu, qua việc hút máu chúng sẽ truyền bệnh dịch
hạch vật chủ khác. Khi bọ chét đến hút máu người
mà trong dạ dày, thực quản của chúng có vi khuẩn
dịch hạch thì chúng sẽ truyền vi khuẩn dịch hạch cho
người và hậu quả là người mắc bệnh dịch hạch.
Làm thế nào để vi khuẩn dịch hạch từ loài gặm
nhấm truyền được cho người?
Khi bọ chét hút máu loài gặm nhấm có mang vi
khuẩn dịch hạch (vật chủ), vi khuẩn dịch hạch sẽ vào
thực quản và dạ dày của bọ chét. Tại đây, vi khuẩn
dịch hạch sẽ nhân lên rất nhiều và làm tắc thực quản
cũng như làm đầy dạ dày bọ chét, mặc dù dạ dày bọ
chét đầy vi khuẩn nhưng vẫn rất đói vì không tiêu
hóa được vi khuẩn. Muốn hút được máu của vật chủ,
bọ chét phải nôn các vi khuẩn ra và tiếp tục cắn vật
chủ để hút máu. Qua vết cắn, vi khuẩn dịch hạch sẽ
chui vào hệ thống tuần hoàn rồi gây nên bệnh. Nếu
là người bị bọ chét mang vi khuẩn dịch hạch cắn thì
sẽ mắc bệnh, có thể là bị bệnh nhiễm khuẩn huyết
ngay từ đầu hoặc vi khuẩn theo hệ tuần hoàn đến các
cơ quan khác gây bệnh (viêm phổi, viêm hạch, viêm
não ). Bệnh dịch hạch còn do một vài loại tiết túc
nữa làm lây bệnh dịch hạch từ người mắc bệnh dịch
hạch cho người lành, đó là chấy và rận. Khi một
người mắc bệnh dịch hạch nếu bọ chét chuột hút
máu người đó hoặc trên người đó có chấy, rận thì
chúng cũng hút máu và khi sang cơ thể khác hút

máu thì chúng cũng truyền bệnh dịch hạch tương tự
như bệnh từ loài gặm nhấm truyền cho người.
Mò, ve, rận truyền bệnh sốt
phát ban
Tổn th
ương da
do nhi
ễm
Bệnh sốt phát ban do vi khuẩn
Rickettsia là thủ phạm môi giới
trung gian truyền bệnh là mò, ve, rận.
Trong các bệnh gây ra bởi Rickettsia thì có một loại
thường gây nên bệnh sốt mò hay còn gọi là bệnh sốt
phát ban rừng rú do mò đỏ làm môi giới trung gian
truyền bệnh. Tác nhân gây bệnh chính là vi khuẩn có
tên là R.Tsutsugamushi. Ổ chứa loại vi khuẩn này là
động vật hoang dã, gặm nhấm (chuột, thỏ), chim, gà,
lợn, chó.
Bệnh sốt mò là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính có
đặc điểm là bệnh khởi phát rất đột ngột. Đầu tiên là
sốt cao, đau đầu, chóng mặt, kém ăn, mất ngủ và
kèm theo là nổi ban. Ban có màu đỏ xuất hiện vào
cuối tuần thứ nhất của bệnh. Ban chỉ tồn tại vài ngày
hoặc có khi hàng tuần tùy theo độc lực của loại vi
khuẩn. Đặc điểm của ban là kiểu dát sần, ít khi xuất
huyết. Ban thường xuất hiện đầu tiên ở ngực, bụng
sau đó lan ra toàn thân và các chi, rất hiếm thấy ban
mọc ở mặt, gan bàn chân, bàn tay. Đặc điểm của sốt
thường là sau một cơn rét run và kéo dài từ 2-3 tuần
lễ. Một đặc điểm nữa cần lưu ý là nơi bị mò đỏ đốt

thường tạo thành vết loét. Vết loét này thường không
rickettsia.
ngứa, vị trí của vết đốt hay ở hõm nách, cánh tay,
bắp chân hoặc có thể có ở thân mình, đùi, bìu.
Cần làm gì để phòng tránh lây truyền các bệnh
trên
Tiêu diệt vật chủ trung gian truyền bệnh bằng các
biện pháp dân gian như xua, đuổi hoặc phun hóa
chất diệt côn trùng, tiết túc. Nhà ở phải thông thoáng
để hạn chế chỗ ẩn náu của chúng. Những người đi
rừng, trồng rừng, bộ đội biên phòng cần có giầy, tất
cao cổ hoặc dùng một số dầu như dầu gió, cao sao
vàng, thuốc DEF bôi vào vùng hở của chân, tay để
tránh mò, ve, bọ chét đốt. Đối với bệnh dịch hạch
cần có kế hoạch tiêu diệt chuột bằng nuôi mèo, bẫy
chuột, thuốc chuột, keo dính chuột Bên cạnh đó,
mỗi người cần vệ sinh cá nhân sạch sẽ không để có
chấy, rận; không cho trẻ chơi với gà, chim, chó có
mò đỏ. Đối với bệnh dịch hạch thể phổi, thể nhiễm
khuẩn huyết vì thể này rất dễ trở thành thể viêm
phổi, cần cách ly bệnh nhân tuyệt đối.