Ðiểm mặt các loại thuốc dễ gây dị ứng pptx

Ðiểm mặt các loại thuốc dễ gây dị ứng
Dị ứng thuốc là phản ứng khác thường của cơ thể khi tiếp xúc lần
thứ hai hay những lần sau với một loại thuốc mà thành phần của
thuốc có tính chất gọi là dị nguyên “gây dị ứng”.
Các thuốc gây dị ứng
Tất cả các thuốc đều có khả năng gây ra phản ứng có hại. Trong số các
loại thuốc gây dị ứng, kháng sinh là nhóm thuốc xếp “đầu bảng” chiếm
tới hơn 50%. Các thuốc kháng sinh có tỷ lệ gây dị ứng cao là penicilin,
ampicillin, streptomicine, sulfonamide. Kế đến là các thuốc điều trị động
kinh, thuốc giảm đau, kháng viêm, giảm sốt, vitamin, các thuốc có
nguồn gốc từ chất đạm (protein, peptid) như các hormon… Một số thuốc
ảnh hưởng trên hệ tim mạch như thuốc tê novocain, lidocain hoặc thuốc
tiêm vitamin C, vitamin B1… có thể gây choáng phản vệ. Ngay cả
aspirin uống cũng có thể gây choáng phản vệ. Có thuốc gây dị ứng sau
nhiều lần trước đó sử dụng an toàn.
Đặc biệt lưu ý có hiện tượng gọi là phản ứng chéo giữa thuốc gây dị ứng
với thuốc khác cùng nhóm. Thí dụ, người đã bị dị ứng với kháng sinh
amoxicillin thì có thể bị dị ứng với các thuốc khác nằm cùng nhóm beta-
lactam (gọi là nhóm penicilin, nhóm cephalosporin). Người đã dị ứng
với aspirin cũng có thể bị dị ứng với các thuốc khác nằm trong nhóm
thuốc kháng viêm không steroid (NSAID).
Dị ứng thuốc do đường uống nhiều nhất (hơn 70%), thường gây ra các
hội chứng loại hình dị ứng muộn, tiếp đó là đường tiêm chích (gần
20%). Các loại thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi, bôi ngoài da, tẩy – nhuộm lông,
tóc… cũng đều có khả năng gây ra các dị ứng tại chỗ và toàn thân như
dùng đường uống, đường tiêm chích.



Bất kỳ thuốc nào cũng có thể gây dị ứng.
Trong các trường hợp dị ứng với kháng sinh thường xảy ra, đáng lo ngại

nhất là penicilin và nhóm beta-lactam vì có thể gây sốc phản vệ.
Thuốc đông y đứng thứ ba trong số các nhóm thuốc gây dị ứng. Đây
thực sự là điều rất đáng báo động vì người dân vẫn thường quan niệm
không độc mà còn mát, bổ và hợp với tạng người Việt. Vì vậy, mọi
người cứ sử dụng mà không đề cao cảnh giác.
Theo các chuyên gia y tế, việc lạm dụng, chữa bệnh theo kiểu mách bảo,
xem nhẹ tác dụng phụ của thuốc đông y là vấn đề hết sức nguy hiểm.
Thực ra, thuốc đông y không đơn giản là lành, mát, bổ như nhiều người
lầm tưởng. Thuốc tân dược cũng như thuốc đông dược về bản chất đều
như nhau, chỉ khác chăng là phương thức trích ly hoạt chất để sử dụng.
Cách sử dụng thuốc đông y là đun để chiết suất ra thuốc với hàm lượng
thấp, còn tân dược là được “hoá liệu” để tổng hợp tinh chất và hàm
lượng cao hơn. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc đông y cũng phức tạp hơn
thuốc tây vì không những có dược chất chính mà còn rất nhiều chất khác
nữa.
Thông thường, trong mỗi thang thuốc có hàng chục vị, mà mỗi vị lại có
nhiều chất khác nhau mà cho đến giờ, kể cả người bốc thuốc cũng chưa
hiểu hết tác dụng của các vị thuốc. Bên cạnh đó, người sử dụng thuốc
đông y cũng có nguy cơ nhiễm độc với các loại hoá chất bảo quản như:
lưu huỳnh, phospho, thuốc chống ẩm, mốc… Tình trạng dị ứng thuốc
đông y thường chậm, nhiều bệnh nhân khi đến cơ sở y tế cũng không
biết mình bị dị ứng thuốc đông y.


Nguyên nhân dẫn đến dị ứng thuốc
Tùy theo cơ địa mà người dùng thuốc có thể bị dị ứng với bất cứ thuốc
nào kể cả những thuốc bổ, thuốc nam. Ở những người có cơ địa dị ứng,
việc dùng thuốc gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều nghiên cứu cho thấy có
mối liên hệ di truyền giữa cha mẹ và con cái. Nếu cha mẹ bị dị ứng thì
xác suất sinh con có 50% bị dị ứng và có liên hệ với cùng một nguyên

nhân dị ứng. Trường hợp cha mẹ không bị dị ứng thì tỉ lệ con mắc bệnh
dị ứng chỉ là 10%. Ngoài ra, ở một số trường hợp là nhân viên y – dược
bệnh viện, qua nghiên cứu người ta cũng thấy họ có nguy cơ bị dị ứng
thuốc cao gấp 2,5 lần người khác.
Có người xuất hiện các triệu chứng dị ứng thuốc ngay sau khi uống một
vài giờ, nhưng cũng có khi sau một vài ngày, thậm chí hằng tuần. Đáng
lưu ý là trong rất nhiều trường hợp thấy bị sốt, ngứa, nổi mày đay, bệnh
nhân lại nghĩ rằng mình bị một bệnh khác và dùng thêm vài loại thuốc
nữa, càng làm cho tình trạng dị ứng thuốc trầm trọng hơn.
Thuốc đã quá thời gian sử dụng hoặc quá trình bảo quản, vận chuyển
không đảm bảo khi đó, chúng không chỉ hết tác dụng mà có thể biến
thành chất khác, gây ngộ độc, dị ứng cho người sử dụng.
Một nguyên nhân khác là do tình trạng tự điều trị và sử dụng thuốc bừa
bãi. Không ít trường hợp tự kê đơn cho mình hoặc nhờ người bán thuốc
kê đơn.
Người bệnh trước khi uống thuốc cần phải làm thử phản ứng cơ thể với
loại thuốc đó như đặt vào lưỡi, hốc mũi (thuốc uống) hoặc thử test đối
với các loại thuốc tiêm, bôi thử một lượng nhỏ thuốc vào da vùng sau
tai…
Ngoài ra, có quá nhiều loại thuốc được đưa vào thị trường nhưng lại
thiếu thông tin hướng dẫn sử dụng an toàn hợp lý và chúng ta chưa quản
lý được các nguồn thuốc sản xuất trong nước cũng như nhập khẩu này,
cũng là những nguyên nhân gây dị ứng thuốc.