Các nhân tố tác động đến quyết định lựa chọn của người học với chương trình cử nhân du học tại chỗ ngành kinh tế và quản trị kinh doanh ở việt nam

Đ
O
À
N
HI

BỘ GIÁODỤC VÀĐÀO
TẠOTRƯỜNGĐẠIHỌCKINHTẾQUỐCDÂ
N
----------------

ĐỒNHIẾU
L
U
Ậ
N
Á
N
TI
Ế
N
SĨ
N
G
À
N
H
KI
N
H
T

H
À
N
ỘI
20

CÁCNHÂNTỐTÁCĐỘNGĐẾN
QUYẾTĐỊNHLỰACHỌNCỦANGƯỜIHỌCVỚIC
HƯƠNGTRÌNHCỬNHÂNDUHỌCTẠICHỖNGÀNH KINH
TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ỞVIỆTNAM

LUẬN ÁN TIẾN
SĨNGÀNHKINHTẾQUỐCTẾ

HàNội-2023


BỘ GIÁODỤC VÀĐÀO
TẠOTRƯỜNGĐẠIHỌCKINHTẾQUỐCDÂ
N
----------------

ĐỒNHIẾU

CÁCNHÂNTỐTÁCĐỘNGĐẾN
QUYẾTĐỊNHLỰACHỌNCỦANGƯỜIHỌCVỚIC
HƯƠNGTRÌNHCỬNHÂNDUHỌCTẠICHỖNGÀNH KINH
TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ỞVIỆTNAM
Chunngành:KinhtếquốctếMã

số:9310106

LUẬNÁNTIẾNSĨ
Người hướngdẫnkhoahọc:
1. PGS.TS.BÙI ANHTUẤN
2. PGS.TS.NGUYỄN THƯỜNG LẠNG


LỜICAMKẾT
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
camkết bằngdanhdựcánhânrằngnghiêncứunàydotôi thựchiệnvàkhôngviphạmyêucầu về sự trung thựctrong
họcthuật.

HàNội,ngày

tháng

năm2023

Tácgiảluậnán

ĐoànHiếu

1


MỤCLỤC
LỜICAMKẾT...................................................................................................................i
MỤCLỤC.........................................................................................................................ii
DANHMỤCBẢNGBIỂU...............................................................................................v

DANHMỤCHÌNH........................................................................................................vii
CHƯƠNG1:GIỚITHIỆUCHUNGVỀNGHIÊNCỨU.............................................1
1.1Tínhcấpthiếtcủađềtài................................................................................................1
1.2. Mụctiêuvànộidungnghiêncứu................................................................................4
1.2.1. Mụctiêunghiêncứu........................................................................................4
1.2.2. Nộidungnghiêncứu........................................................................................4
1.3. Đốitượngvàphạmvinghiêncứu...............................................................................4
1.4. Đónggópmớivàýnghĩacủaluậnán...........................................................................6
1.5. Kếtcấucủaluậnán.....................................................................................................7
TĨMTẮTCHƯƠNG1....................................................................................................8
CHƯƠNG2 : C Ơ S Ở L Ý T H U Y Ế T V Ề Q U Á T R Ì N H L Ự A C H Ọ N C H Ư Ơ N
G TRÌNHĐẠIHỌC....................................................................................................................9
2.1. Cáckháiniệmcơbảnvềgiáodụcvàgiáodụcđạihọc..........................................................9
2.1.1. Giáodục..........................................................................................................9
2.1.2. Giáodụcđạihọc.............................................................................................12
2.1.3. Đặcđiểmcủadịchvụgiáodụcđạihọc.............................................................15
2.1.4Duhọcvàduhọctạichỗ.....................................................................................19
2.2. Cáclýthuyếtliênquanđếnquyếtđịnhlựachọnchươngtrìnhđàotạo..................22
2.2.1Lýthuyếttínhiệu.................................................................................................23
2.2.2.Cáclýthuyếtvềnhậnthức.....................................................................................26
2.3. Cácnhântốảnhhưởngtớiquyếtđịnhlựachọnchươngtrìnhđàotạo...................30
2.3.1. Thơngtinchươngtrìnhhọc..................................................................................30
2.3.2. Ảnhhưởngnhậnthức........................................................................................32
2.3.3. Ảnhhưởngbởikỳvọnglợiíchtừchươngtrìnhhọc...................................................33
2.3.4. Cácđặctrưngcánhânvàgiađình..........................................................................35
2.4. Tổngquannghiêncứu.............................................................................................35
2.5. Mơhìnhnghiêncứuđềxuấtvàcácgiảthuyếtnghiêncứu.......................................43
TĨMTẮTCHƯƠNG2..................................................................................................52

CHƯƠNG3:BỐICẢNHVÀPHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU................................53
3.1. BốicảnhvềcácchươngtrìnhduhọctạichỗtạiViệtNam.........................................53
3.1.1. Cácchươngtrìnhliênkếtđàotạo...........................................................................53
3.1.2. Cácchươngtrình100%nướcngồitạiViệtNam.....................................................58
3.2 Quytrìnhnghiêncứu................................................................................................58
3.3. Thiếtkếnghiêncứu.................................................................................................60
3.3.1 Pháttriểnthangđonghiêncứu...............................................................................60
3.2.2 Chọnmẫu.........................................................................................................73
3.2.3 Phươngphápthuthậpdữliệu...............................................................................73
3.2.4 Đánhgiáthiênlệchphươngphápthơngthường(commonmethodbias)vàkhơngphản
hồi(non–responsebias)................................................................................................74
3.3 Phươngphápphântíchdữliệu.............................................................................74
3.3.1 Đốivớicácdữliệuthứcấp....................................................................................75
3.3.2 Cácphươngphápphântíchdữliệusơcấp................................................................75
TĨMTẮTCHƯƠNG3..................................................................................................80
CHƯƠNG4:KẾTQUẢNGHIÊNCỨU.......................................................................81
4.1. Kếtquảđánhgiáthangđo........................................................................................81
4.1.1 Kếtquảđánhgiáthangđođơnhướng.....................................................................81
4.1.2 Đánhgiácácthangđođơnhướng..........................................................................82
4.3.3Mơhìnhtớihạn....................................................................................................86
4.2Phântíchmơhìnhcấutrúctuyếntínhvàkiểmđịnhcácgiảthuyếtnghiêncứu.................91
4.4 Đánhgiácủangườihọcvớitừngnhântố...................................................................97
4.4.1 Đánhgiávềquyếtđịnhlựachọnchươngtrìnhđàotạo................................................97
4.4.2 Đánhgiávềýđịnhcủahọcsinhtheođuổichươngtrình...............................................98
4.4.3 Đánhgiávềchấtlượngtínhiệucủachươngtrình.......................................................99
4.4.4 Đánhgiávềchấtlượngcảmnhậnvớichươngtrìnhtrướckhitheohọc..........................103
4.4.5 Đánhgiávềtháiđộvớichươngtrình.....................................................................104
4.4.6 Đánhgiávềkhíacạnhcủaảnhhưởngbênngồi......................................................106
4.4.7 Đánhgiávềnhậnthứcbảnthânvớichươngtrình.....................................................107
4.4.8 Đánhgiávềtriểnvọngnghềnghiệpkhitheohọcchươngtrình...................................108

4.4.9 Đánhgiávềchấtlượngnguồnlựcgiảngdạyvàhọctập.............................................109
TĨMTẮTCHƯƠNG4................................................................................................112
CHƯƠNG5:THẢOLUẬNVÀCÁCHÀMÝCHÍNHSÁCH...................................113
5.1Thảoluậnkếtquảnghiêncứu.................................................................................113


5.2. Hàmýchínhsách...................................................................................................119
5.2.1 Cảit h i ệ n c h ấ t l ư ợ n g t í n h i ệ u v ề c h ư ơ n g t r ì n h đ à o t ạ o đ ố i v ớ i h ọ c s i n h
v à phụh u y n h .........................................................................................................119
5.2.2 Tạodựngtháiđộtíchcựccủasinhviênvớiduhọctạichỗquacảithiệnchấtlượngcảm
nhận 122
5.2.3 Tổchứccơngtácđịnhhướngnghềnghiệpsớmchohọcsinh......................................124
5.2.4.Đầutưxâydựngvàpháttriểnchươngtrìnhđàotạocóchấtlượngcao............................125
5.2.5Xâydựngdanhtiếngvàthươnghiệunhàtrường.......................................................128
5.3. Hạnchếcủanghiêncứuvàhướngnghiêncứutrongtươnglai............................130
TĨMTẮTCHƯƠNG5................................................................................................131
KẾTLUẬN...................................................................................................................132
DANHMỤCCÁCCƠNGTRÌNHĐÃĐƯỢCCƠNGBỐCỦATÁCGIẢTÀILIỆ
UTHAMKHẢO
PHỤLỤC


DANHMỤC BẢNGBIỂU
Bảng3.1Thangđocácnhântốtrongmơhình......................................................................62
Bảng3.2Kếtquảđánhgiásựtincậythangđochấtlượngtínhiệu..........................................66
Bảng3.3Kếtquảđánhgiátínhtincậythangđochấtlượngcảmnhận...................................67
Bảng3.4Kếtquảđánhgiásựtincậythangđonhântốảnhhưởngbênngồi.......................68
Bảng3.5Kếtquảđánhgiásựtincậythangđonhântốnhậnthứcbảnthân..............................68
Bảng3.6Kếtquảđánhgiásựtincậythangđotháiđộvớiviệcduhọctạichỗ...........................69
Bảng3.7Kếtquảđánhgiátincậythangđonhântốtriểnvọngnghềnghiệp...........................70

Bảng3.8Kếtquảđánhgiásựtincậythangđonhântốchấtlượngnguồnlựcgiảngdạyvàhọct
ập....................................................................................................................70
Bảng3.9Kếtquảđánhgiásựtincậythangđonhântốđặcđiểm chươngtrìnhvàucầu
khóahọc.........................................................................................................71
Bảng3.10Kếtquảđánhgiásựtincậythangđonhântốýđịnhlựachọnchươngtrìnhhọc..................72
Bảng3. 11 Kếtquả đ án hg iá s ự tin cậy thangđ o nhân t ố quyết định l ựa ch ọn chương
trìnhhọc.............................................................................................................72
Bảng3.12Thốngkêmơtảmẫunghiêncứuchínhthức........................................................77
Bảng3.13Thốngkênơisốngcủasinhviên.........................................................................79
Bảng4.1Kếtquảđánhgiágiátrịhộitụvàsựtincậythangđochấtlượngtínhiệu....................81
Bảng4.2Kếtquảphântíchgiátrịphânbiệtcủacácthànhphầnthangđođahướng................82
Bảng4.3Hệsốtincậytổnghợpcủacácbiếnnghiêncứuđềulớnhơn0.6chothấycáckháiniệmnghiêncứ
uđạttínhtincậycầnthiếtcủamộtthangđođơnhướng.............................................84
Bảng4 . 4 K ế t q u ả k i ể m đ ị n h g i á t r ị p h â n b i ệ t g i ữ a c á c t h a n g đ o đ ơ n h ư ớ
n g t r o n g mơh ì n h ........................................................................................85
Bảng4.5Trọngsốnhântố, hệsốtincậytổng hợp vàphươngsaitríchtrungbìnhcácnh
ântốtrongmơhình............................................................................................88
Bảng4.6Kếtquảkiểmđịnhgiátrịphânbiệtgiữacácthangđođơnhướngvàthangđođahướn
g......................................................................................................................91
Bảng4.7MơhìnhSEM(chuẩnhóa)...................................................................................92
Bảng4.8Tácđộngtrựctiếp,giántiếpvàtổnghợpcủacácnhântốđếnquyếtđịnhlựachọnc
hươngtrìnhđàotạo..........................................................................................96
Bảng4.9Điểmđánhgiácủasinhviênvới cáckhíacạnhvề quyết địnhlựa
chọnchươngtrìnhhọc.........................................................................................98
Bảng4.10Điểmđánhgiácủasinhviênvềýđịnhtheođuổichươngtrìnhduhọctạichỗ..................99
Bảng4 . 1 1 Đ i ể m đ á n h g i á c ủ a s i n h v i ê n v ớ i t í n h r õ r à n g v ề t h ô n g t i n c h ư ơ n g t
rình
đàotạo..........................................................................................................100

Bảng4.12Điểmđánhgiácủasinhviênvớikhíacạnhvềtínhnhấtqnthơngtin...101Bảng4.13
Điểmđánhgiácủahọcsinhvớikhíacạnhtínhtincậycủathơngtin....................................102
Bảng4.14Điểmđánhgiácủasinhviênvềcáckhíacạnhchấtlượngcảmnhậnvềchươngtrìnhtrướckhi
theohọc........................................................................................................104
Bảng4.15Điểmđánhgiácủahọcsinhvềcáckhíacạnhliênquanđếntháiđộvớichươngtrìnhđàotạo
......................................................................................................................105
Bảng4.16Đánhgiácủahọcsinhvềcáckhíacạnhcủaảnhhưởngbênngồi.......................106
Bảng4.17Đánhgiácủahọcsinhvềcáckhíacạnhnhậnthứcbảnthân................................108
Bảng4.18Đánhgiácủahọcsinhvềcáckhíacạnhtriểnvọngnghềnghiệpcảmnhận.....................109
Bảng4.19Kếtquảđánhgiácủahọcsinhvớicáckhíacạnhvềnguồnlựcgiảngdạyvàhọctập
......................................................................................................................110
Bảng4.20Kếtquảđánhgiácủahọcsinhvớicáckhíacạnhcủađặcđiểmchươngtrìnhvàu
cầukhóahọc..................................................................................................111
Bảng3.2:Kíchcỡmẫuchokíchthướctổngthểkhácnhau.................................................175


DANHMỤC HÌNH
Hình2.1Mơhìnhchươngtrìnhliênkết(laighép)...............................................................21
Hình2.2Mơhìnhchương100%nướcngồi......................................................................22
Hình2.3Tươngtácgiữabêntruyềnvànhậntínhiệutheothờigian......................................24
Hình2.4Mơhìnhhànhđộnghợplý(TRA).........................................................................27
Hình2.5Mơhìnhhànhvicókếhoạch..................................................................................29
Hình2.6.aMơhìnhnghiêncứuđềxuất...............................................................................45
Hình2.6.bMơhìnhnghiêncứuvớichitiếtcácgiảthuyết.....................................................46
Hình3.1Tỷlệchươngtrìnhliênkếtđàotạotheođơnvịphêduyệt........................................54
Hình3.2Tỷlệchươngtrìnhliênkếtđàotạotheotìnhtrạnghoạtđộng..................................54
Hình3 . 3 S ố l ư ợ n g
c h ư ơ n g t r ì n h c á c q u ố c giac ù n g l ã n h t h ổ l i ê n k ế t l i ê n k ế t v
ớ i ViệtN a m ....................................................................................................55
Hình3.4Tỷlệchươngtrìnhliênkếttheongơnngữ..............................................................55

Hình3.5Tỷlệcácchươngtrìnhliênkếttheotrìnhđộ...........................................................56
Hình3.6Tỷlệcácchươngtrìnhliênkếttheongành..................................................................56
Hình3.7Tỷlệcácchươngtrìnhliênkếttheobêncấpbằng...................................................57
Hình3.8Sốlượngsinhviêntheoquymơđàotạo.................................................................57
Hình3.9Quytrìnhnghiêncứu...........................................................................................58
Hình4.1Mốiquanhệtácđộngcủathơngtinchươngtrình,ảnhhưởngnhậnthứcvàkỳvọnglợi
íchchươngtrình..............................................................................................94
Hình4.2Tỷlệtrảlờicáckhíacạnhvềquyếtđịnhlựachọnchươngtrìnhđàotạo....................98
Hình4.3Tỷlệtrảlờicủahọcsinhvềcáckhíacạnhliênquanđếnýđịnhlựachọnchươngtrìnhduhọctạichỗ
........................................................................................................................99
Hình4.4Tỷlệtrảlờicủasinhviênvớicáckhíacạnhvềtínhrõràngthơngtin.......................101
Hình4 . 5 T ỷ l ệ t r ả l ờ i c ủ a s i n h v i ê n v ớ i c á c p h ư ơ n g á n v ề k h í a c ạ n h t í n h n h ấ t q u
á n thơngtin.....................................................................................................102
Hình4 . 6 T ỷ l ệ t r ả l ờ i t h e o c á c đ á p á n c ủ a s i n h v i ê n v ề c á c k h í a c ạ n h t í n h t i n
c ậ y thơngt i n ..................................................................................................103
Hình 4.7Tỷlệtrảlời cácđápáncủas i n h v i ê n v ề c h ấ t l ư ợ n g c ả m n h ậ n t r ư ớ c
k h i nhậph ọ c .................................................................................................104
Hình4.8 T ỷ l ệ t r ả l ờ i t h e o các đ á p á n của h ọ c s i n h v ớ i c á c k h í a c ạ n h vềt h á i đ ộ v ớ i c
hươngtrìnhđàotạo...........................................................................................105
Hình4.9Tỷlệtrảlờicácđápáncủahọcsinhvềcáckhíacạnhcủachuẩnchủquan107Hình4.10T
ỷlệtrảlờitheocácđápánvềcáckhíacạnhnhậnthứcbảnthân............................................108


Hình4.11Tỷlệtrảlờitheocácđápánvềcáckhíacạnhcủatriểnvọngnghềnghiệp......................109
Hình4.12Tỷlệtrảlời của sinhviêntheo cácđáp ánvềcác khíacạnh củanguồnlựcgiản
gdạyvàhọctập...............................................................................................110
Hình4.13 T ỷ l ệ t r ả lờ i c ủ a s i n h vi ên t h e o c á c đ áp án v ề c á c kh ía cạnh c ủ a đ ặ c đ i ể m c
hươngtrìnhvàucầukhóahọc........................................................................111

CHƯƠNG1
GIỚITHIỆUCHUNG VỀNGHIÊNCỨU
1.1Tínhcấpthiếtcủađềtài
Giáodụcđạihọccóvaitrịrấtquantrọngđốivớicánhânngườihọcvàxãhội(Mavàcộngsự,201
6).Ởkhíacạnhcánhânngườihọc,việcthụhưởngvàhồnthànhchươngtrìnhgiáodụcđạihọcnhưmộtchỉdấucho
khảnăngnhấtđịnhvềnănglựcchunmơn,kỹnăngcơngviệcvàtưduyphảnbiện(Mavàcộngsự,2016).Dođó,giáodụcđạihọcmang
lại những cơ hội cho việc phát triển cá nhân. Trong thực tế, nhiều ngành, lĩnh vựcđòi
hỏi người lao động phải có những bằng cấp hay chứng chỉ nhất định. Ở khía cạnh
xãhội,theotruyềnthốngtrườngđạihọclànơithựchiệnbachứcnăng:
(i)giảngdạy,truyềnthụkiếnthứcchongườihọc;
(ii)nghiêncứukhoahọcđểpháttriểntrithứcvà(iii)phụngsựxãhộithơngquacáchoạtđộngcủamình.Ngồira,giáo
dục được xem như một khíacạnh quan trọng của vốn con người để thúc đẩy năng suất lao động (Wheelan &
Malkiel,2010).Năngsuấtlaođộngcủanềnkinhtếđược cảithiệnsẽ tạoramức sốngcaohơncủacộngđồng.
Cùng với đó, thu nhập cao hơn của những lao động trình độ cao tạo ra
cáckhoảnthuếthanhkhoảncaohơnchođịaphươngvàquốcgia.TheothốngkêtạiMỹtrungbìnhsinhviêntốt
nghiệpđạihọccóviệclàmtrảthuếnhiềuhơn91%sovớingườitốtnghiệp trung học (Ma và cộng sự, 2016). Bởi
vậy,
về
dài
hạn,
giáo
dục
đại
học
hay
đàotạolaođộngtrìnhđộcaogiúptạoratầnglớplaođộngcónăngsuấtcao,hìnhthànhxãhộinăngđộngvà
pháttriển hơn.
Do nhu cầu ngày càng tăng của thị trường lao động với lao động có trình độ
cao,đặc biệt là lao động có trình độ đại học đã dẫn đến nhu cầu mở rộng quy mơ đào
tạo đạihọc và hình thành thị trường đào tạo đại học (Kuroda và cộng sự, 2010). Bắt đầu

từ thậpniên70thếkỷXIXđãcósựchuyểnđổitheohướngthịtrườnghóacủacáctrườngđạihọc truyền thống ở các nước
phương Tây (Kuroda và cộng sự, 2010). Lập luận củanhững người ủng hộ q trình này
là nhờ q trình thị trường hóa, coi giáo dục như mộtdạng dịch vụ và sinh viên là người
sử dụng dịch vụ sẽ chuyển đổi các trường đại họcthành các tổ chức linh hoạt và hiệu
quả
hơn.
Việc
thị
trường
hóa
giáo
dục
đại
học
có
thểmanglạinhữngkhoảnđầutưchonhàtrường,đảmbảocácngànhhọctrởlênhiệuquảv
àthíchhợphơnvớinhucầuthịtrườnglaođộng,đápứngtốthơncácnhucầucủaxãhội, nền kinh tế, sinh viên và phụ
huynh học sinh. Tuy nhiên, giáo dục là một lĩnh vựcđặc biệt cần những kiểm soát chặt
chẽ và buộc các tổ chức phải cạnh tranh với nhau đểthuhútnguồnlựcvà cáctàitrợ.

1


Q trình thị trường hóa giáo dục đại học đồng thời cũng thúc đẩy quá trình
hợptác quốc tế trong đào tạo đại học. Hợp tác quốc tế trong đào tạo đại học khơng cịn
làhiện tượng mới (Chan, 2004). Các trường đại học hợp tác, liên kết với nhau để tăng
sứccạnh tranh nhằm gọi vốn đầu tư, thu hút sinh viên và giảng viên. Để tăng cường sự
cạnhtranh và nổi bật trong thị trường giáo dục đã thúc đẩy các trường đại học tìm kiếm
cácgiải pháp liên kết, hợp tác quốc tế cho việc đào tạo đại học. Hợp tác quốc tế và q
trìnhquốctếhóađượcxemlàcáchthứchiệuquảđểđạtđượccáctầmnhìncủanhàtrường

vàthịphầngiáodục.TạiViệtNam,xuhướngthịtrườnghóagiáodụcđạihọccũngđangnổilênnhưmộtlàn
sóngmớicủagiáodụcđạihọc.Cáctrungtâmtưvấnduhọcpháttriển rất nhanh chóng và thu hút một lượng lớn
học sinh quan tâm đến cơ hội học tập tạinước ngồi, Theo ước tính, chi phí cho du học
của sinh viên Việt Nam vào khoảng 3 tỷUSD với khoảng gần 200,000 du học sinh tại
nước ngoài tập trung ở Mỹ (30.000), NhậtBản( 7 2 . 0 0 0 ) , A u s t r a l i a ( 1 5 . 0 0 0 )
( B á o đ i ệ n t ử T h ô n g t i n D u h ọ c , 2 0 2 0 ; B á o Q u ố c t ế điện tử,2020; Báo Tuổi trẻOnline,
2020; Đại sứ quán Việt Nam tại NhậtBản,2 0 1 9 ) . Du học giúp người học có điều
kiện
thụ
hưởng
nền
giáo
dục
và
văn
minh
của
quốc
tế.Nhữngtrường đ ạ i học qu ốc tế tạ i cácnước ph át triển có n h ữ n g thế mạ nh ri ên g tr
ong việcgiảngdạycácchunngànhnhấtđịnh,bằngcấpcủahọđượccơngnhậntồncầu,và thơng qua du học, người
học có thể có những mối quan hệ, mơi trường và cơ hội rộngmởcho tươnglai.
Cùng với xu hướng du học tại nước ngồi là hình thức du học tại chỗ thơng
quahọc tập tại các chương trình liên kết giữa các trường đại học nước ngoài với các
trườngđối tác tại Việt Nam hoặc các trường đại học quốc tế đặt tại Việt Nam. Du học
tại
chỗkhắcphụcđượccảnhữngmốilocủaduhọcnướcngồivàhọcchươngtrìnhtruyềnthốngtrongnước.
Bêncạnhđó,duhọctạichỗgiúpchongườihọcvàphụhuynhngườihọctiếpcậndịchvụgiáodụccủacá
cđạihọcquốctếvớichiphíthấphơnnhiềusovớihọctậptạinướcngồitrongkhibằngcửnhânquốctếcủ
ahọvẫnđượccơngnhậntồncầu,dođócókhảnăngcạnhtranhbìnhđẳngvớisinhviênduhọctạinướcngồi.Cácchươngtrình
duhọctạichỗcóưuđiểmhơnchươngtrìnhhọcđạihọctruyềnthốngtrongviệcpháttriểnngơn ngữ tiếng Anh và việc áp

dụng
các
tiêu
chuẩn
quốc
tế.
Ngồi
ra,
du
học
tại
chỗ
cịngiúpsinhviênamhiểuhơnvềthịtrườnglaođộngđịaphươngthơngquacáctươngtácxãhội của họ. Bởi
vậy, hình thức du học tại chỗ (chương trình liên kết đào tạo, trường
đạihọcnướcngồitạiViệtNam)đangngàycàngthuhútđượcmộtlượnglớnsinhviênthamgia,đặcbiệtlàvới
nhómngànhđịihỏiítđầutưcơsởvậtchấtnhưcácngànhkinhtế,quảntrịkinhdoanh.


Cùng với sự hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đã ký kết và tham gia nhiều
thỏathuận thương mại quốc tế như gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) năm
2007,kýkếtcáchiệp địnhtựdothươngmạiASEAN–
HànQuốc(AKFTA),HiệpđịnhđốitáckinhtếtoàndiệnASEAN-NhậtBản(AJCEP),hiệpđịnhđốitáckinhtếViệt
Nam–Nhật Bản (VJEPA). Điều này dẫn đến mức độ hội nhập kinh tế, văn hóa – xã hội
củaViệtNamngàycàngcao,ViệtNamđãtrởthànhmộttrongnhữngnướccóđộmởthươngmại cao
trongkhuvựcvàtrênthếgiới.Qtrìnhhộinhậpnàyđượcdiễnratrênnhiềulĩnh vực trong đó có giáo dục đại học.
Theo các cam kết về mở cửa thị trường giáo dụccủa Chính phủ Việt Nam khi tham gia
các tổ chức thương mại quốc tế như WTO đã chophép thành lập các cơ sở giáo dục đại
học 100% vốn đầu tư nước ngồi tại Việt Nam.Cùng với đó là làn sóng quốc tế hóa
giáo dục, các chương trình liên kết đào tạo giữa cáctrườngđạihọc
ViệtNamvàcáctrườngđạihọctrênthếgiớiđượcmởrangàymộtnhiều.Điềunàyvừamanglạinhữnglợiíchcho

ngườihọc,choqtrìnhpháttriểnkinhtế-xãhội của đất nước nhưng đồng thời cũng tạo ra những thách
thức với các trường đại họctrong nước và cả các trường đại học nước ngồi nhằm duy
trì và phát triển được cácchương trình đào tạo đáp ứng nhu cầu của thị trường giáo dục
đại học. Bởi vậy, việcnghiêm cứu, xem xét những khía cạnh ảnh hưởng tới quá trình ra
quyết lựa chọn trườnghay quá trình tạo ra nguồn khách hàng tiềm năng ổn định là rất
cần thiết với các chươngtrìnhđàotạo.
Mặc dù các chương trình du học tại chỗ đã có sự phát triển vượt bậc trong
nhữngnăm quacùngvới qtrình hội nhập vàpháttriển kinh tếcủa ViệtN a m . T u y
n h i ê n , thựctế chothấy vẫncòncác chương trìnhduhọc tại chỗđượcthành lập nhưngkhơngtuyển sinh được hoặc
lượng tuyển sinh khơng ổn định dẫn đến phải đóng cửa sau mộtthời gian thành lập (Báo
người lao động, 2021). Điều này đặt ra các câu hỏi về khả năngtồntạivàpháttriểncủacácchươngtrình
liên
kết
quốc
tế
nói
chung
và
các
chương
trìnhduhọctạichỗcácngànhkinhtếvàquảntrịkinhdoanhnóiriêng.Cácnghiêncứuchỉr
arằngsựhợptácthànhcơngchocácchươngtrìnhđàotạoliênkếtquốctếphụthuộcvào nhiều khía cạnh từ trường đại học
sở tại, trường đại học liên kết, sự phù hợp củachương trình và mức độ sẵn sàng của học
sinh, phụ huynh đầu tư cho giáo dục (Baliyan,2016).Mộtlogicthơngthườnglàđểpháttriểnbềnvữngchươngtrình
phảithuhútđượcngười học, hay nói cách khác phải gia tăng mức độ sẵn sàng tham gia (quyết
định theohọc) của các học sinh tiềm năng. Quan điểm này thích hợp với quan điểm về
thị trườnghóa giáo dục đại học, coi người học như khách hàng và trường đại học là nhà
cung cấpdịch vụgiáo dục.
Bởicóqnhiềusựlựachọntừcácphươngthứchọctậpkhácnhauảnhhưởng
đếnngườihọc,cáctrườngphảicónhữngchínhsáchphùhợpđểthuhútngườihọclựa

chọn dịch vụ mình cung cấp. Các chính sách đó đặc biệt phụ thuộc vào những nhân
tốảnh hưởng tới quyết định của người học khi lựa chọn trường đại học phù hợp. Xu
hướngcácnghiêncứutrênthếgiớitậptrungsửdụngmơhìnhhànhvicókếhoạchđểdiễngiảicơ chế ra quyết định lựa chọn
mà ít có nghiên cứu kết hợp sử dụng lý thuyết tín hiệu đểdự đoán quyết định lựa chọn
của học sinh. Bởi vậy, nghiên cứu sinh quyết định lựa chọnđềtài“Các nhân tố tác động
đến
quyết
định
lựa
chọn
của
người
học
với
chương
trìnhcửnhânduhọctạichỗngànhkinhtếvàquảntrịkinhdoanhởViệtNam”choluận
ántiếnsĩcủamình.Luậnántậptrungvàopháttriểnmộtkhungphântíchdựatrêntíchhợp lý thuyết hành vi có kế hoạch và
lý
thuyết
tín
hiệu
trong
kinh
tế
học
thơng
tin
choviệcdựđốnquyếtđịnhlựachọnchươngtrìnhđàotạoliênkếtcủahọcsinhViệtNam.

1.2. Mụctiêuvànộidungnghiêncứu
1.2.1. Mụctiêunghiêncứu
Mụcđíchnghiêncứuchínhcủaluậnánlàxâydựngmộtkhungphântíchđánhgi
áảnhhưởngcủacảcácnhântốthuộcvềtínhiệu,nhận thứcvàkỳvọnglợiíchđếnqtrình
ra quyết định lựa chọn chương trình du học tại chỗ của người học các ngànhKinh tếvàQuảntrịKinh doanhtại
ViệtNam.
1.2.2. Nộidungnghiêncứu
Cácnộidungnghiêncứuchínhđểđạtđượcmụcđíchđặtrabaogồm:
Thứ nhất,luận án nghiên cứu hệ thống hóa và làm sáng tỏ hệ thống lý thuyết
vàcáccáchtiếpcậnnghiêncứuquyếtđịnhlựachọnchươngtrìnhđạihọc.
Thứ hai,luận án xác định các nhân tố chính thuộc về tín hiệu, nhận thức và
kỳvọng lợi ích của người học ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn chương trình
duhọckhốingànhKinhtếvàQuảntrịkinhdoanhtại ViệtNam.
Thứ ba, luận án lượng hóa và xếp loại ảnh hưởng của các nhóm nhân tố
khácnhau đến quá trình ra quyết định lựa chọn chương trình du học tại chỗ ngành Kinh
tế vàQuản trịkinhdoanh tạiViệtNam.
Thứ tư,luận án đề xuất những gợi ý, khuyến nghị đối với các trường đại học
vàcơquanquảnlýnhànướcnhằmthúcđẩypháttriểnbềnvữngcácchươngtrìnhduhọctại
chỗngànhKinhtếvàQuảntrịKinhdoanhcóhiệuquả.
1.3. Đốitượngvàphạmvinghiêncứu
Đối tượng nghiên cứu:Đối tượng nghiên cứu của luận án là quyết định lựa
chọnchươngtrìnhduhọctạichỗkhốingànhKinhtế vàQuảntrịkinhdoanhvànhữngyếutố


ảnh hưởng tới quá trình ra quyết định lựa chọn chương trình du học tại chỗ của
ngườihọctạiViệtNam.
Phạmvinghiêncứu:
Phạm vi về mặt không gian: Sinh viên được khảo sát là sinh viên vừa trúng
tuyển(sinhviênnămnhất)cácchươngtrìnhDuhọctạichỗbaogồmcácchươngtrìnhliênkếtđào tạo, các chương trình
100%

nước

ngồi

tại

Việt

Nam

trên

địa

bàn

miền

Bắc

(HàNội),miềnNam(ThànhphốHồChíMinh)vàmiềnTrung(ĐàNẵng).
Phạmvivềmặtthờigian:Thờigiantiếnhànhkhảosátnghiêncứuđượcthựchiệntrong2nămlà
năm2020và2021.
a. Vềdữliệunghiêncứu
Luận án sử dụng cả dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp. Đối với mỗi nhóm dữ
liệuđược xử lý bằng những phương pháp khác nhau căn cứ vào đặc điểm, bản chất của
dữliệu và mụcđíchnghiên cứu.Cụthể:
 Dữl i ệ u t h ứ c ấ p t h u t h ậ p q u a c á c c ô n g b ố c h í n h t h ứ c c ủ a B ộ G i á o d ụ c
v à Đàot ạ o , q u a c á c b á o cáo c h u y ê n đ ề , b á o c á o t ừ c á c t r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c , c á c n g h i ê n

c ứ u đãđ ư ợ c c ô n g bố . C á c dữ l i ệ u n à y đư ợc x ử l ý q u a p h ư ơ n g p há pt ổn g h ợ p , p h â n
t íc h, sosánh.
 Dữ liệu sơ cấp định lượng được thu thập thông qua điều tra khảo sát sơ bộ
tại01 Chương trình Du học tại chỗ (chương trình Liên kết) tại Trường Đại học Kinh
tếQuốc dân. Dữ liệu chính thức được tiến hành khảo sát tại 08 chương trình liên kết và
02chươngtrình100% nước ngồi tại các trườngđại học tại Hà Nội,Đà Nẵngv à
T h à n h phố Hồ Chí Minh. Các dữ liệu định lượng được phân tích thơng qua sự hỗ trợ
của phầnmềm SPSS,AMOS.
 Dữ liệu sơ cấp định tính được thu thập thơng qua việc phỏng vấn sâu với
cácchuyên gia, các nhà quản lý trong lĩnh vực Đào tạo Quốc tế đến từ các trường Đại
họcViệtNam.
b. Phươngphápnghiêncứu
Luậnánsửdụngcả02phươngphápnghiêncứuđịnhtínhvàđịnhlượng,trongđó:
 Về phương pháp nghiên cứu định tính, tác giả sử dụng chủ yếu phương
phápnghiêncứtạibàn(deskresearch)quaviệcphântíchcácdữ

liệuthứ

cấpđượcthuthậpđểhệthốnghóacơsởlýthuyết,mơtảvàphântíchhiệntrạnghoạtđộngđàotạođạihọct
heohình thức du học tại chỗ ở Việt Nam. Ngoài ra phương pháp nghiên cứu định tính
đượcthựchiệnquahìnhthứcphỏngvấncácchungia,cácnhàquảnlýtronglĩnhvựcĐàotạoQuốctếởb
ậcđạihọcnhằmcủngcốlạicácyếutốcủamơhìnhvàxâydựngcâuhỏinghiên


cứu.Tácgiảcũngsửdụngphươngphápnghiêncứuđịnhtínhđểlýgiảimộtsốkếtquảđịnhlượngvàtìm
ragợiýchocáckiếnnghịđềxuấtvớicácbênliênquan.
 Về phương pháp nghiên cứu định lượng, luận án sử dụng phương pháp
nghiêncứu định lượng để xác định các yếu tố tác động tới quyết định lựa chọn các
chương trìnhduhọctạichỗtrìnhđộđạihọc,cácyếutốtácđộngtớicảmnhậncủangườihọcvềchương trình du học tại
chỗ

khi

lựa

chọn

theo

học

tại

Việt

Nam.

Phương

pháp

địnhlượngcũngđượcthựchiệnđểsosánhmứcđộtácđộngcủacácyếutốtrongmốiquanh
ệqualạivớinhau.
1.4. Đónggópmớivàýnghĩacủaluậnán
Kết quả của luận án cũng đem lại những đóng góp mới cả về mặt lý luận và
thựctiễn trong việc gia tăng hiểu biết về hành vi của học sinh trong việc lựa chọn
chươngtrìnhduhọctạichỗtạiViệtNam.Trongđó:
Vềmặtlýluận:Nghiêncứuđãtổnghợp,hệthốnghóacơsởlýluậnvềcácyếutố ảnh
hưởngtớiqtrìnhraquyếtđịnhcủacánhân,trongtrườnghợpcủaluậnánlàquyết định lựa chọn chương trình du học
tại

chỗ
của
sinh
viên
Việt
Nam.
Sử
dụngphươngphápđánhgiáhệthốngluậnánđãchỉrõbahướngtiếpcậnđánhgiáquátrìnhr
a quyết định của cá nhân bao gồm: (i) lý thuyết tín hiệu đánh giá ảnh hưởng của
thơngtin(tínhiệu)đếnqtrìnhraquyếtđịnh;
(ii)lýthuyếtnhậnthứcdựatrênhainềntảnglý thuyết hành động hợp lý (TRA) và lý thuyết hành vi có kế hoạch
(TPB);và(ii)lýthuyết kỳ vọng lợi ích. Thơng qua hệ thống hóa cơ sở lý thuyết, luận án đã
phátt r i ể n một mô hình/khung phân tích về các nhân tố ảnh hưởng tới quá trình ra
quyết định lựachọn chương trình du học tại chỗ với người học tại Việt Nam qua việc
tích hợp ba nhánhlýthuyếtvềtínhiệu,nhậnthứcvàkỳvọnglợiíchđểđánhgiácácnhântốcụthểảnhhưởng tới quyết định
lựa chọn chương trình du học tại chỗ. Các thang đo đánh giá chocác nhân tố trong mơ
hình đều được kiểm định đạt tính tin cậy cần thiết và là các thangđo tốt để sử dụng
trong nghiên cứu. Bởi vậy, nghiên cứu có thể là tài liệu tham khảo tốtcho các nghiên
cứu về chủ đề này trong tương lai trong việc thiết lập mơ hình nghiêncứu, xây dựng và
hiệu chỉnh thang đo. Ngoài ra, nghiên cứu có thể là tài liệu cho cáchoạt động giảng dạy
về marketing giáo dục, phân tích hành vi của người
trongcácmơnhọcliênquantrongcácchươngtrìnhđàotạođạihọcvàsauđạihọc.

tiêu

dùng

Vềmặtthựctiễn:Kếtquảnghiêncứucũngđưarachocácnhàlàmchínhsáchtại
các trường đại học đang phát triển các chương trình du học tại chỗ những gợi ý
hữchchoviệcthuhútsinhviênvàpháttriểnchươngtrìnhduhọctạichỗ.Cụthể,tácgiảđề

xuất các nhóm giải pháp tập trung vào các khía cạnh như (1) cải thiện chất lượng
tínhiệuvềchươngtrìnhđàotạođốivớihọcsinhvàphụhuynh;(2)tạodựngtháiđộtích


cựccủasinhviênvới duhọctạichỗquacảithiện chấtlượng cảmnhận;
(3)phốihợp vớicáctrườngphổthôngtổchứccôngtácđịnhhướngnghềnghiệpsớmcho
họcsinh;
(4) đầu tư xây dựng và phát triển chương trình đào tạo có chất lượng cao; (5) xây
dựngdanh tiếng nhà trường và chương trình đào tạo; và (6) xây dựng các chương trình
truyềnthơng đặcthùchocácnhómđốitượngkhácnhau.
1.5. Kếtcấucủaluậnán
Luậnánđượckếtcấuthành5chươngbaogồm:
Chương1:Giớithiệuchungvềluậnán
Chương2:CơsởlýthuyếtvềqtrìnhlựachọnchươngtrìnhđàotạođạihọcChương3: Bối
cảnhvàphươngphápnghiêncứu
Chương4:Kếtquảnghiêncứu
Chương5:Thảoluậnvàcáchàmýchínhsách


TÓMTẮTCHƯƠNG1
Nội dung chương này tập trung vào giới thiệu những lý do cần thiết cần thực
hiệnnghiêncứunày,mụcđíchnghiêncứuvàđốitượng,phạmvicủanghiêncứu.Chươngnày cũng cung cấp những đánh
giá tổng quan về các nghiên cứu cùng chủ đề trên thếgiới và tại Việt Nam, chỉ ra những
khoảng trống nghiên cứu. Ngoài ra, khái quát vềphương pháp nghiên cứu, ý nghĩa của
nghiên cứu, đóng góp mới và kết cấu chung củaluận áncũngđượcgiớithiệu
trongchươngnày.


CHƯƠNG2
CƠSỞLÝTHUYẾTVỀQTRÌNHLỰACHỌNCHƯƠNGTRÌNHĐẠI

HỌC
2.1. Cáckháiniệmcơbảnvềgiáodụcvàgiáodụcđạihọc
2.1.1. Giáodục
2.1.1.1 Địnhnghĩavềgiáodục
Theo Từ điển Tiếng Việt của Hồng Phê (2021), giáo dục có nghĩa là “Hoạt
độngnhằmtácđộngmộtcáchcóhệthốngđếnsựpháttriểntinhthần,thểchấtcủamộtđốitượng nào đó, làm cho đối tượng
ấy dần dần có những phẩm chất và năng lực như yêucầu đề ra”, còn nếu là một danh từ,
giáo dục còn được hiểu là “Hệ thống các biện phápvà cơ quan giảng dạy - giáo dục của
một nước”. Từ điển tiếng Việt của Nguyễn Lân(2006), giáo dục là “Q trình hoạt
động
có
ý
thức,
có
mục
đích,
có
kế
hoạch
nhằm
bồidưỡngchongườitanhữngphẩmchấtđạođức,nhữngtrithứccầnthiếtvềtựnhiênvà
xã hội, cũng như những kĩ năng, kĩ xảo cần thiết trong đời sống”.Bên cạnh đó, Đại
TừđiểnTiếngViệtcủaNguyễnNhưÝcũngchỉra“Giáodụclàqtrìnhtácđộngcóhệthốngđếnsự
pháttriểntinhthần,thểchấtcủaconngười,đểhọdầndầncóđượcnhữngphẩmchấtvànănglựcnhưy
êucầuđềra”.BùiHiền(2002),từđiểnGiáodụchọc,“Giáodụclàhoạtđộnghướngtớiconngườithơng
quamộthệthốngcácbiệnpháptácđộngnhằmtruyềnthụbằng tri thức và khái niệm, rèn luyện kỹ năng và lối sống bồi
dưỡng
tư
tưởng
và

đạo
đứccầnthiếtchođốitượnggiúphìnhthành
vàpháttriểnnănglực,phẩmchất,nhâncáchphùhợpvớimụcđích,mụctiêuchuẩnbịchođốitượngt
hamgiahoạtđộngsảnxuấtvàđờisốngxãhội”.
LuậtGiáodụcViệtNamnăm2019vàcácnămtrướcđókhơngđịnhnghĩagiáodụclàgìnhưngcóq
uyđịnhvềmụctiêucủagiáodục:“MụctiêugiáodụcnhằmpháttriểntồndiệnconngườiViệtNamcóđạo
đức,trithức,vănhóa,sứckhỏe,thẩmmỹvànghềnghiệp;cóphẩmchất,nănglựcvàýthứccơngdân;c
ólịngunước,tinhthầndântộc,trungthànhvớilýtưởngđộclậpdântộcvàchủnghĩaxãhội;pháthuytiềmnăng,khảnăng
sáng
tạocủamỗicánhân;nângcaodântrí,pháttriểnnguồnnhânlực,bồidưỡngnhântài,đápứngucầucủasự
nghiệpxâydựng,bảovệTổquốcvàhộinhậpquốctế”.
Ngồi ra, một số định nghĩa liên quan như: “Giáo dục chính quy là giáo dục
theokhóahọctrongcơsởgiáodụcđểthựchiệnmộtchươngtrìnhgiáodụcnhấtđịnh,đượcthiếtlậpth
eomụctiêucủacáccấphọc,trìnhđộđàotạovàđượccấpvănbằngcủahệthốnggiáo


dục quốc dân”; “Giáo dục thường xuyên là giáo dục để thực hiện một chương trình
giáodụcnhấtđịnh,đượctổchứclinhhoạtvềhìnhthứcthựchiệnchươngtrình,thờigian,phươngph
áp,địađiểm,đápứngnhucầuhọctậpsuốtđờicủangườihọc”;và“Giáodụcbắtbuộclàgiáodụcmàmọicơng
dân
trongđộtuổiquyđịnhbắtbuộcphảihọctậpđểđạtđượctrìnhđộhọcvấntốithiểutheoquyđịnhcủaphá
pluậtvàđượcNhànướcbảođảmđiềukiệnđểthựchiện”.
Mộtsốnghiêncứukháccũngđưarakháiniệmvềgiáodục,nhưVũVănHùng,TrầnViệtThả
ovàcộngsự(2020)giảithích“giáodụclàmộthoạtđộngcủaxãhộilồingườivànómangtínhtấtyếu,b
ởithơngquahoạtđộngnàylồingườimớicóthểtiếptụctồntại,cảihóathếgiớivàpháttriển,hồnthiện
mìnhtrongđờisốngxãhội”.HayPhạmViếtVượng(1996)chorằng“giáodụclàqtrìnhtổchứccuộcsốnghoạtđộngvà
giaolưuchođốitượng giáo dục, nhằm giúp họ nhận thức đúng tạo lập tình cảm và thái độ
đúng, phù hợpvớichuẩnmựcxãhội”.
Trong luận án này, giáo dục được hiểu đơn giản làq trình tương tác để
truyềnthụcáckiếnthức,trithứccho ngườihọc(tiếp nhận)thơngquaqtrìnhgiảngdạyhoặcđào

tạo.
2.1.1.2. Phânloạigiáodục
Phân loại giáo dục có nhiều tiêu chí khác nhau như quyền sở hữu, ngành nghề
haytheocáccấphọckhácnhau.Chẳnghạn,phânloạitheoquyềnsởhữucơsởgiáodụccóthểchialàmhainhom
(1)

giáo

dục

cơng

lập

và

(2)

giáo

dục

tư

thục.

Trong

phạm

vi

của

luậnánnàyxemxétngườihọclàsinhviênlàmộtdạngphânloạitheocấphọc.Dođó,luậnáncũngcấpcách
phânloạitheocấphọctheoquyđịnhtạiViệtNamvàphânloạitheothơnglệquốctế.
Phânloạigiáodụctheothơnglệquốctế
ISCED-2011 là một hệ thống phân loại giáo dục quốc tế được Liên Hợp Quốc
xâydựng với mục đích cung cấp một nền tảng chung để thu thập, xử lý và phân tích dữ
liệugiáo dục từ các quốc gia trên thế giới. Hệ thống này được áp dụng cho tất cả các
cấp độgiáodục,từgiáodụcmầmnonđếngiáodụcđạihọcvàgiáodụcnghiêncứu.
TheoISCED-2011,giáodụcđượcphânloạithành9cấpđộkhácnhaudựatrênmục
đích,nộidungvàmứcđộkhókhăncủachươngtrìnhđàotạo.Cáccấpđộnàybaogồm:Cấpđộ0:Giáod
ụcmầmnon(từ0đến3-4tuổi)
Cấpđộ1:Giáodụctiềntiểuhọc(từ4đến6tuổi)Cấpđộ2:G
iáodụctiểuhọc(từ6đến11-12tuổi)