Vitamin A – Xin chớ lạm dụng! ppt

Vitamin A – Xin chớ lạm
dụng!
Vitamin A là dạng vitamin tan trong dầu, có vai trò
rất quan trọng đối với cơ thể giúp tế bào thực hiện
hoạt động sao chép bình thường, cần thiết cho sức
khỏe thị giác, giúp cho các tế bào trong một loạt cấu
trúc của mắt luôn khỏe mạnh…
Ngoài ra, nó còn rất quan trọng đối với sự biến đổi ánh
sáng thành các tín hiệu thần kinh trong võng mạc, cần
thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường của
phôi thai và thai nhi, cần thiết cho chức năng sinh sản, vì
nó gây ảnh hưởng lên chức năng và sự phát triển của tinh
trùng, buồng trứng và nhau thai…Vitamin A có rất nhiều
trong gan, cá thịt sữa, trứng… trong các loài thực vật như
gấc, cà rốt, cà chua, rau xanh Tuy nhiên, bên cạnh những
ưu điểm nếu như sử dụng không đúng cách, chúng ta sẽ
gặp phải những tác dụng bất lợi của vitamin A mà điển
hình là tình trạng viêm gan cấp hoặc mạn. Trong phạm vi
bài viết này, xin được đề cập đến nhưng mặt tích cực cũng
như những tác dụng không mong muốn của vitamin A.

Những loại hoa quả chứa nhiều vitamin A
Vitamin A có những tác dụng gì?
Trên mắt: vitamin A có vai trò tạo sắc tố võng mạc giúp
mắt điều tiết, có thể nhìn được trong điều kiện thiếu ánh
sáng. Sở dĩ có khả năng này là do trong bóng tối Vitamin
A (cis – retinal) kết hợp với opsin tạo nên sắc tố võng
mạc là rhodopsin – đây là sắc tố nhạy cảm với ánh sáng
có cường độ thấp giúp mắt nhìn được trong điều kiện
thiếu ánh sáng. Khi ra ánh sáng lại xảy ra quá trình ngược
lại. do đó nếu cơ thể thiếu vitamin A, khả năng nhìn trong

tối giảm gây ra bệnh quáng gà, nếu không điều trị kịp thời
sẽ gây mù lòa.
Trên da và niêm mạc: Vitamin A rất cần thiết cho quá
trình biệt hóa các tế bào ở da và niêm mạc, có vai trò bảo
vệ sự toàn vẹn của cơ cấu và chức năng của biểu mô khắp
cơ thể,nhất là biểu mô trụ của mô mắt.Vitamin A làm tăng
tiết chất nhầy và ức chế sừng hóa. Vì vậy nếu thiếu
vitamin A, quá trình bài tiết chất nhày bị giảm hoặc mất,
biểu mô sẽ bị teo và thay vào đó là các lớp keratin dày lên
làm da trở lên khô, nứt nẻ và sần sùi.
Trên xương: cùng với vitamin D, vitamin A có vai trò cho
sự phát triển xương, tham gia vào sự phát triển của cơ thể,
đặc biệt ở trẻ em, do đó nếu thiếu vitamin A trẻ em sẽ còi
xương chậm lớn.
Trên hệ miễn dịch: giúp phát triển lách và tuyến ức – hai
cơ quan quan trọng tạo ra các lympho bào. Gần đây có
nhiều công trình chứng minh tác dụng của vitamin A và
tiền chất của nó là caroten có tác dụng chống oxy hóa và
tăng sức đề kháng của cơ thể. Khi thiếu vitamin A cơ thể
dễ nhiễm khuẩn và dễ nhạy cảm với tác nhân gây ung thư.
Ngoài ra khi thiếu vitamin A còn có thể gây tổn thương
đường hô hấp, tiết niệu, sinh dục và thiếu máu nhược sắc.
Ai dễ bị thiếu vitamin A?
Những người kiêng ăn gan, các sản phẩm sữa và các loại
rau chứa beta caroten – tiền tố vitamin A và sẽ chuyển
thành vi tố này trong cơ thể.
Trẻ sơ sinh quá nhẹ cân.
Người bị suy tuyến giáp gây giảm hoạt động chuyển hóa
beta caroten thành vitamin A.
Người già bị tiểu đường type 2.

Các dấu hiệu thiếu vitamin A sớm nhất là thị lực ban đêm
yếu, ngoài ra có thể đi kèm khô da, dễ bị nhiễm trùng
Cần bổ sung như thế nào?
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, phòng ngừa thiếu vitamin
A dùng 5000 – 10.000 UI/ngày. Phần lớn thì mức hấp thu
dưới 25.000 IU (tương đương 7.500 mcg) vitamin A mỗi
ngày là an toàn. Tuy nhiên, người trên 65 tuổi hoặc mắc
bệnh gan thì không vượt quá 15.000 IU/ngày, trừ phi có
chỉ định của bác sĩ. Đối với phụ nữ mang thai, mức hấp
thu tối ưu vẫn đang được đánh giá lại, song song dưới
10.000 IU (3.000 mcg) mỗi ngày là an toàn.
Những tác dụng không mong muốn

Không lạm dụng vitamin A (hình minh họa).
Ngộ độc cấp: khi dùng liều rất cao, người lớn > 1.500.000
UI/ ngày, trẻ em > 300.000 UI/ngày, thường xuất hiện sau
khi uống thuốc 4 – 6h, biểu hiện hoa mắt chóng mặt, buồn
nôn, nôn, kích thích, tiêu chảy, co giật, mê sảng.
Ngộ độc mạn: khi dùng liều trên 100.000 UI/ ngày trong
10 – 15 ngày, biểu hiện mệt mỏi, kích thích, rối loạn tiêu
hóa, gan to, lách to, da đổi màu, nứt nẻ, rụng tóc chảy
máu, tăng calci, phù nề, trẻ em có thể tăng áp lực nội sọ, ù
tai ngừng phát triển xương dài…phụ nữ có thai dùng kéo
dài sẽ gây quái thai.
Đáng lưu tâm nhất là khả năng gây ngộ độc cho gan.
Uống vitamin A quá nhiều là nguyên nhân gây ngộ độc
gan phụ thuộc vào liều lượng có thể đưa đến xơ gan.
Uống thường xuyên liều lớn vitamin A (>25.000 đơn vị
/ngày) có thể gây ngộ độc mãn tính và tổn thương gan.
Tổn thương gan có thể xảy ra khi uống 15.000 – 40.000

đơn vị /ngày trong một năm , nhưng liều cao hơn có thể
ngộ độc trong vòng vài tháng. Tổn thương gan nhiều hay
ít tùy thuộc liều lượng và thời gian sử dụng. Nhiều bệnh
nhân có bệnh gan do vitamin A gây ra có khi không nhận
thấy , chỉ khi bác sĩ lâm sàng thấy có hiện tượng bệnh
nhân dùng vitamin A kéo dài kèm viêm gan mỡ, tăng áp
lực tĩnh mạch cửa thì mới phát hiện ra. Người nghiện
rượu nguy cơ càng cao.
Tóm lại, dù vitamin A có vai trò rất quan trọng đối với cơ
thể, song chúng ta cũng không nên lạm dụng nó, tốt nhất
trước khi sử dụng hãy tham khảo ý kiến bác sỹ.