Cảnh giác với biến chứng do thiểu năng tuần hoàn não pot

Cảnh giác với biến chứng do thiểu năng
tuần hoàn não
Thiểu năng tuần hoàn não là một bệnh rất hay gặp ở
lứa tuổi trên 50. Nguyên nhân hay gặp nhất là do vữa
xơ động mạch Thiểu năng tuần hoàn não có thể diễn
tiến lâu ngày, hoặc có biến chứng nặng nề là gây nên
bệnh cảnh đột quỵ nhồi máu não hệ sống nền rất nguy
hiểm khi một động mạch bị huyết khối gây tắc hoàn
toàn; bệnh nhân có thể tử vong do suy hô hấp, tuần
hoàn vì thân não bị nhồi máu hoại tử cấp tính, phù
não.
Não được nuôi dưỡng bởi hai hệ
động mạch chính: hệ động mạch
cảnh ở phía trước chi phối toàn bộ
phần lớn bán cầu đại não và hệ
động mạch đốt sống thân nền ở
phía sau.
Hệ cảnh có tuần hoàn bàng hệ
phong phú nên khả năng bù trừ
tương đối tốt, ít có biểu hiện triệu
chứng của thiểu năng tuần hoàn
não hệ cảnh. Các triệu chứng của
thiểu năng tuần hoàn não hay gặp biểu hiện của hệ động
mạch đốt sống thân nền vì cung lượng máu đến động
Hẹp động mạch cảnh
ngoài gây thiếu máu
não.
mạch đốt sống chỉ bằng 10% cung lượng máu đến động
mạch cảnh và vận tốc lưu thông ở đây cũng kém hơn.
Nguyên nhân do đâu?
Thiểu năng tuần hoàn não hệ động mạch đốt sống thân

nền là một bệnh rất hay gặp ở lứa tuổi trên 50. Nguyên
nhân hay gặp nhất là do vữa xơ động mạch. Vữa xơ động
mạch khu trú tại nơi xuất phát của động mạch não sau
hoặc chỗ phân đôi của các động mạch, đoạn cuối động
mạch đốt sống. Khi gặp các yếu tố kết hợp khác như
huyết áp động mạch thấp sẽ có những biểu hiện của triệu
chứng thiểu năng tuần hoàn não. Một nguyên nhân gây
thiểu năng tuần hoàn động mạch đốt sống thân nền đó là
tình trạng thoái hoá cột sống cổ, tuỳ mức độ thoái hoá
khớp, mấu gai bên đốt sống gây chèn ép động mạch đốt
sống. Đặc biệt một số động tác như quay đầu cổ đột ngột,
hoặc gập cổ quá mức có thể chèn ép gây cản trở đường đi
của động mạch đốt sống đối bên ở đoạn cổ (C1). Các bất
thường bản lề đốt sống cổ C1 và lỗ chẩm cũng là những
nguyên nhân hiếm gặp của thiểu năng tuần hoàn não hệ
sống nền.
Các biểu hiện thường thấy
Các triệu chứng của bệnh gợi ý lúc đầu thường xuất hiện
thoáng qua, sau tiến triển, hay tái phát. Các tổn thương có
thể lan toả rải rác hoặc có khi khu trú. Các triệu chứng đó
là:
- Nhức đầu rất thường gặp do hậu quả của rối loạn tuần
hoàn hoặc thiếu máu. Đau sau gáy, vùng chẩm, đôi khi
đau âm ỉ hoặc từng cơn lan lên nửa bên đầu.
- Chóng mặt và rối loạn thăng bằng, cảm giác lảo đảo
thoáng qua hoặc xoay tròn kiểu rối loạn tiền đình. Các
cảm giác trên có thể thoáng qua hoặc tăng lên khi thay đổi
tư thế kéo dài nhiều giờ đến vài ngày. Có thể tự hết hoặc
dùng thuốc chữa triệu chứng đỡ.
- Rối loạn vận nhãn, nhìn đôi, nhìn sang hai bên mờ hoặc

có ám điểm kéo dài trong vài giây vài phút. Các triệu
chứng này xảy ra đột ngột khi từ nằm chuyển sang ngồi
hoặc đứng. Có thể gặp ảo thị.
- Các rối loạn vận động, cảm giác hai chân như bị lấy đi
đột ngột, không chóng mặt, không rối loạn ý thức, xảy ra
khi ngửa đầu hoặc quay đầu đột ngột, gây thiếu máu
thoảng qua ở cột tháp vùng hành não.
- Các triệu chứng khác có thể gặp như ù tai, giảm thính
lực một bên hoặc hai bên thoáng qua. Rung giật nhãn cầu,
hội chứng tiền đình, chóng mặt buồn nôn và nôn
Khi có các triệu chứng trên, người bệnh nên đến bệnh
viện khám sớm để được làm các xét nghiệm cần thiết giúp
chẩn đoán căn nguyên để điều trị có hiệu quả.
Các xét nghiệm cần làm là kiểm tra định lượng các thành
phần mỡ trong máu như cholesterol, HDL-cholesterol,
LDL-cholesterol, triglycerid, định lượng glucose máu.
Chụp Xquang thường quy cột sống cổ các tư thế thẳng
nghiêng, chếch 3/4 hai bên đánh giá tình trạng thoái hoá
cột sống gây hẹp các lỗ liên kết nơi mạch máu thần kinh
đốt sống đi qua. Phát hiện các bất thường bản lề cột sống
cổ. Cần thiết phải siêu âm Doppler mạch máu khi phát
hiện tiếng thổi tâm thu trên đường đi của động mạch đốt
sống hoặc hõm dưới đòn, phát hiện hẹp động mạch dưới
đòn gây hội chứng cướp máu động mạch làm xuất hiện
tình trạng thiếu máu não cấp tính.
Biến chứng có thể gặp
Phải nên nhớ rằng, thiểu năng tuần hoàn não có thể diễn
tiến lâu ngày với các dấu hiệu như trên, hoặc có biến
chứng nặng nề hơn đó là gây nên bệnh cảnh đột quỵ nhồi
máu não hệ sống nền rất nguy hiểm khi một động mạch bị

huyết khối tắc hoàn toàn, bệnh nhân có thể tử vong do suy
hô hấp, tuần hoàn vì thân não bị nhồi máu hoại tử cấp
tính, phù não.
Điều trị thế nào?
Điều trị bệnh có hiệu quả phải tìm nguyên nhân để điều trị
tận gốc. Kết hợp với điều trị triệu chứng. Nếu huyết áp
thường xuyên thấp hơn bình thường nên dùng các thuốc
nâng huyết áp (heptamyl) hoặc uống trà gừng, trà sâm
hằng ngày vào buổi sáng.
Hiện nay có rất nhiều loại thuốc chữa triệu chứng chóng
mặt, tùy cơ chế bệnh sinh, có thể với bệnh nhân này hiệu
quả với thuốc này nhưng lại ít hiệu quả với bệnh nhân
khác. Các thuốc có cả dạng tiêm và uống như tanganil;
thuốc dạng uống đơn thuần như sibelium; beta serc;
dedalon
Các thuốc cải thiện tuần hoàn não tác động trên nhiều cơ
chế khác nhau như giãn mạch não như stugeron hoặc tăng
cung cấp ôxy não như duxil hoặc tăng lưu thông mạch
máu như pyracetam Một số thuốc nguồn gốc Đông y
cũng được sử dụng có hiệu quả như hoạt huyết dưỡng
não Tuy nhiên để điều trị bệnh có hiệu quả và an toàn
cần phải được khám bệnh kê đơn tại các cơ sở y tế chuyên
khoa, tránh tình trạng người dân thấy triệu chứng giống
nhau là tự ý mua thuốc dùng. Thuốc có thể chỉ định được
cho bệnh nhân này nhưng với người bệnh khác lại là
chống chỉ định. Càng không thể chỉ dựa vào đọc tác dụng
của thuốc mà dùng ngay cho bản thân, điều này rất nguy
hiểm