Đau mặt do dây thần kinh số V pot

Đau mặt do dây thần
kinh số V
Đau dây thần kinh số V (còn gọi là đau dây sinh ba), là
chứng đau ở vùng da mặt, thường gặp ở người phụ nữ
tuổi 50 trở lên, ít gặp ở người dưới 30 tuổi.
Nguyên nhân nào dẫn đến đau dây thần kinh số V?
Cho đến nay khoa học chưa xác
định được nguyên nhân rõ ràng
gây đau dây thần kinh số V. Một
số nghiên cứu cho thấy các yếu tố
liên quan là: sang chấn mạn tính
do tai nạn hay phẫu thuật làm tổn
hại dây thần kinh V; đoạn bắt đầu
đi ra khỏi sọ cho đến tận cùng ở
da mặt bị mất lớp vỏ bảo vệ và
dẫn truyền myelin; do bệnh hệ
thống như Lupus ban đỏ, xơ hóa
hệ thống; bệnh Zona, khi có kích
thích chạm vào thì đau tăng lên nhưng đau sẽ giảm và hết
khi hết triệu chứng bệnh Zona; nhiễm khuẩn giang mai;
bệnh tiểu đường làm tổn thương các mạch máu nuôi
dưỡng dây V làm rối loạn dẫn truyền; có sự thay đổi hóa
sinh ở ngay trong dây thần kinh; có mạch máu bất thường,
Ba vùng chịu sự chi
phối của 3 nhánh thần
kinh số V.
khối u đè lên dây thần kinh; stress đột ngột gây lo lắng
quá mức trên cơ địa có tổn thương thần kinh; chụp cộng
hưởng từ chất lượng cao, thấy có u lành ở trong não, hoặc
có bệnh mảng xơ rải rác do một mạch máu nhỏ chèn ép
vào vùng rễ của dây thần kinh số V tại thân não

Biểu hiện của cơn đau dây thần kinh số V
Cơn đau xuất hiện sau một kích thích như chạm nhẹ hay
các rung động như: rửa mặt, đánh răng, cạo râu, nói
chuyện, ăn uống, gãi, gió thổi sẽ tạo ra cơn đau bùng nổ
điển hình: đau dữ dội, đau như điện giật, như dao đâm có
thể kéo dài vài giây đến vài phút; đau bắt đầu từ một hay
nhiều nhánh của dây V, kèm theo giật cơ. Dây V chia 3
nhánh là dây mắt (V1), dây hàm trên (V2) và dây hàm
dưới (V3). Đau thường bắt đầu ở nhánh dây hàm trên
hoặc nhánh dây hàm dưới; ở dây hàm trên, đau lan dọc
theo xương gò má, mũi, môi trên và các răng trên; ở dây
hàm dưới, đau lan theo phần dưới của xương gò má, môi
dưới và xương hàm dưới. Theo một thống kê, 97% các
trường hợp chỉ đau nửa mặt; có khi đau tới mức gần như
không thể chịu đựng được. Giữa các cơn đau thường là
những khoảng thời gian hoàn toàn bình thường hay chỉ có
cảm giác đau nhẹ, do đó nhiều bệnh nhân ngại ăn uống vì
đau dẫn đến sụt cân và mất nước thậm chí suy dinh
dưỡng. Đôi khi có dạng đau không điển hình: đau ê ẩm
nặng nề, thỉnh thoảng lại có cơn đau chói.
Đau dây thần kinh số V là bệnh có thể điều trị khỏi
Có nhiều phương pháp điều trị như sau:
- Nội khoa: Các thuốc giảm đau chống viêm thông thường
có thể có tác dụng với cơn đau nhẹ; Đa số bệnh nhân
được điều trị bằng thuốc làm giảm sự dẫn truyền: Có thể
phong bế dây thần kinh bằng cách tiêm thuốc tê Nếu
đau dây V hậu Zona (Postherpetic neuralgia) chỉ cần điều
trị bằng cách tiêm thuốc tê hoặc thuốc steroid. Đa số
trường hợp, dùng thuốc cũng có hiệu quả.
- Phẫu thuật: Áp dụng cho trường hợp có động mạch bất

thường đè lên dây thần kinh; loại bỏ hạch hoặc nhánh dây
thần kinh sinh ba bằng nhiệt, nhưng sau đó bệnh nhân sẽ
tê bì vùng chi phối của nhánh dây thần kinh; Phẫu thuật
giải áp vi mạch là mổ vào trong sọ để cắt bỏ hoặc tách rời
mạch máu gây cơn đau dây V.
- Dùng tần số bức xạ xuyên qua da cắt bỏ hạch: Sử dụng
một kim đặc biệt, đâm xuyên qua mặt để tới được hạch
của dây V nằm sâu trong khối các xương sọ - mặt, rồi
phóng bức xạ tần số cao qua đầu kim, bức xạ này sinh
nhiệt để hủy diệt một cách chọn lọc các rễ con của dây V
trước khi nó nhập vào trong hạch của dây V ở trong khe
gọi là khe Meckel. Nhược điểm của phương pháp này là
bệnh nhân tuy hết đau nhưng lại bị tê ở mặt, và bác sĩ
cũng không có khả năng điều chỉnh chính xác mức độ gây
hủy diệt rễ dây V; có khoảng 20% bệnh nhân bị cảm giác
tê và thêm cảm giác nóng bỏng hay rần rần như kiến bò;
khoảng 0,3% bệnh nhân bị cảm giác nóng bỏng, đau
không chịu được, đau nặng hơn trước khi làm thủ thuật;
Đôi khi mất cảm giác nhánh 1 của dây V và mất luôn cảm
giác ở giác mạc, gây loét giác mạc, rối loạn thị lực.
- Dùng hóa chất tiêu hủy dây thần kinh: Dùng kim xuyên
qua da mặt bơm glycerol tiêu hủy dây thần kinh, cần gây
mê để vô cảm; biến chứng tê mất cảm giác da mặt sau khi
làm thủ thuật ít hơn so với phương pháp trên nhưng lại có
khả năng biến chứng viêm màng não; khả năng bị tái phát
cũng cao hơn so với dùng sóng bức xạ; Ưu điểm là có thể
dùng lặp đi lặp lại nếu chưa đạt yêu cầu, và biến chứng ít
khó chịu hơn.
- Phẫu thuật bức xạ bằng dao gamma: Hướng các chùm
tia bức xạ gamma vào vị trí cần hủy diệt nằm sâu trong

não; đây là phương pháp không cần đến dao kéo hay kim
chọc qua da.
- Một phương pháp điều trị khác là cấy một điện cực vào
các thụ cảm của vỏ não, điện cực được nối với một máy
tạo xung nhịp đặt dưới da, sử dụng khi điều trị nội không
kết quả.