Luận văn sư phạm Hoạt động quan sát, nhận xét “ Chìa khóa thành công” trong dạy học Mỹ thuật THCS

MỤC LỤC
TT
A
1
2
3
4
5
6
B
1

2

3

I.

C
1
2
D
E

NỘI DUNG

TRANG
Phần mở bài
2
Lý do chọn đề tài
2

Mục đích nghiên cứu
3
Nhiệm vụ nghiên cứu
3
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3
Phương pháp nghiên cứu
3
Bố cục đề tài
3
Phần nội dung
4
Chương I: Thực trạng của Mỹ thuật hiện nay
4
I. Tình hình chung về địa bàn, con người, phong tục tập quán
4
và đối tượng học sinh
II. Một số vấn đề về chất lượng học tập trong Dạy – Học Mỹ
4
thuật trong thời gian qua
III. Nguyên nhân
5
Chương II: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng học
5
tập
I. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả học tập môn Mỹ
5
thuật.
II. Hoạt động quan sát, nhận xét “Chìa khóa thành cơng”
7

trong dạy học Mỹ thuật THCS
1. Tìm hiểu về phương pháp quan sát
8
2. Phân loại phương pháp quan sát
8
3. Vận dụng phương pháp trong dạy học Mỹ thuật
9
4. Một số ví dụ về áp dụng kinh nghiệm của bản thân trong
14
hoạt động hướng dẫn học sinh quan sát nhận xét
Chương III. Kết quả đạt được trong quá trình áp dụng kinh
18
nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả chất lượng học tập mơn Mỹ
thuật
Tình hình chung về kết quả Dạy – Học Mỹ thuật hiện nay
18
II. Kết quả đạt được trong quá trình áp dụng kinh nghiệm của
19
bản thân trong dạy học.
III. So sánh kết quả học tập trước và sau khi áp dụng kinh
20
nghiệm trong dạy học
Phần kết luận
23
Kết luận chung
23
Ý kiến đề xuất
23
Tài liệu tham khảo
24

Phụ lục
25
1


A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Trong lịch sử giáo dục có nhiều lý thuyết, nhiều quan điểm dạy học khác
nhau; mỗi một lý thuyết, mỗi quan điểm đều mang đến một hiệu quả dạy học
nhất định. Song lý thuyết ấy, quan điểm ấy phải được chúng ta khai thác vận
dụng một cách tích cực, sáng tạo thì chúng ta mới thu được sản phẩm giáo dục
tối ưu. Nghị quyết TW II khoá VIII tiếp tục khẳng định: “Đổi mới phương
pháp giáo dục, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy
sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phát
triển hiện đại vào quá trình dạy học. Chính vì vậy mà “Đổi mới phương pháp
dạy học là vấn đề thời sự “nóng” khơng chỉ đối với nhà trường, thầy cơ và học
trị mà với tất cả những ai có tư duy về dạy học và tự học…”. Có thể nói đổi
mới phương pháp là khâu then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển
tư duy sáng tạo của người học ở mọi quốc gia, mọi thời đại.
Mỹ thuật cũng là một trong những môn học mà cần phải đổi mới phương
pháp dạy học một cách tích cực sao cho phù hợp với mục tiêu giáo dục chung
của đất nước. Thực hiện nhiệm vụ môn Mỹ thuật là giáo dục cái đẹp thông qua
nhiều hoạt động và nhiều mơn học. Trong đó, Mỹ thuật đóng vai trò quan trọng
là cơ sở của giáo dục thẩm mĩ. Mỹ thuật chỉ ra những quan điểm, những tiêu
chuẩn của cái đẹp. Mơn Mỹ thuật bồi dưỡng thị hiếu, tình cảm, thẩm Mỹ giúp
các em cảm thụ vẻ đẹp của tác phẩm hội họa, vẻ đẹp của thiên nhiên, của q
hương đất nước. Bên cạnh đó, Mỹ thuật cịn bồi dưỡng năng khiếu và khả năng
sáng tạo nghệ thuật cho học sinh.
Dạy học Mỹ thuật là dạy học phát huy tính chủ động sáng tạo của mỗi
học sinh để mỗi câu trả lời mỗi bài vẽ (bố cục, hình ảnh, màu sắc) đều có “cái

tơi”. Trong đó thể hiện sự hiểu biết và cảm thụ riêng, mỗi bài vẽ một kiểu, đa
dạng phong phú. Dạy học Mỹ thuật như thể góp phần đổi mới cách dạy của giáo
viên và cách học của học sinh.
Dạy học Mỹ thuật chỉ có hiệu quả khi người giáo viên chọn được phương
pháp dạy học thích hợp nhất để khơi nguồn sáng tạo trong các em, tôn trọng tự
do sáng tạo của từng học sinh, biết động viên khích lệ tạo cơ hội cho học sinh
phát huy hết được năng lực tiềm ẩn trong bản thân các em. Giáo viên dạy Mỹ
thuật cần quan tâm đến phương pháp dạy Mỹ thuật nhiều hơn đến kiến thức Mỹ
thuật.
Hoạt động hướng dẫn quan sát nhận xét thường diễn ra trong thời gian
ngắn vào đầu tiết học tưởng chừng như nó đơn giản nhưng nó lại vơ cùng quan
trọng, nó là chiếc chìa khóa vạn năng để dẫn dắt cho học sinh bước vào thế giới
cái đẹp với một thị hiếu đúng đắn, lành mạnh, có thể biết thường thức cái đẹp
trong cuộc sống và trong nghệ thuật và từ đó biết u q, tơn trọng cái đẹp.
Trước tình hình đó chúng tơi mạnh dạn trao đổi những kinh nghiệm của chúng
2


tơi về “Hoạt động quan sát, nhận xét “ Chìa khóa thành cơng” trong dạy học
Mỹ thuật THCS”
2. Mục đích nghiên cứu:
Nâng cao chất lượng học tập trong Dạy – Học môn Mỹ thuật bậc THCS.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Hoạt động quan sát, nhận xét “Chìa khóa thành cơng” trong dạy học Mỹ
thuật THCS.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
- Giáo viên Mỹ thuật và Trường THCS Tiến Thắng
- Học sinh THCS
5. Phương pháp nghiên cứu:
- PP tổng hợp

- PP nghiên cứu đối tượng
- PP so sánh đối chiếu
- PP điền giã
- PP nghiên cứu lý thuyết
- PP nghiên cứu thực tiễn.
6. Bố cục của đề tài:
Gồm có các phần mở đầu, phần nội dung, phần kết luận.
Phần nội dung gồm có các chương:
Chương I. Thực trạng của Dạy – Học Mỹ thuật
Chương II: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng học tập
Chương III. Kết quả đạt được trong quá trình áp dụng kinh nghiêm nhằm
nâng cao hiệu quả chất lượng học tập môn Mỹ thuật

3


B. PHẦN NỘI DUNG
Chương I: THỰC TRẠNG CỦA DẠY – HỌC MỸ THUẬT HIỆN NAY
I. Tình hình chung về địa bàn, con người, phong tục tập quán và đối
tượng học sinh.
Là một huyện miền núi với 80% là đồng bào các dân tộc ít người sinh
sống như Thái, Thanh, Thổ,… nên có nhiều nét văn hóa, phong tục tập quán
khác nhau, tạo thành một khối phong phú đa dạng về văn hóa. Đây cũng là một
điều thuận lợi nhưng cũng là một nỗi khó khăn bởi đa số học sinh là con em dân
tộc thiểu số, cuộc sống còn nhiều khó khăn vất vả, tầm nhận thức và hiểu biết xã
hội còn nhiều hạn chế, đặc biệt là vấn đề tìm hiểu thơng tin về văn hóa – nghệ
thuật chưa được các em quan tâm. Đa số học sinh thuộc diện hộ nghèo của các
xã, nhiều học sinh không đủ đồ dùng học tập, một số phụ huynh chưa thực sự
quan tâm đến việc học tập của con cái, họ mới chỉ lo đến việc cho con ăn no
chưa nghĩ đến việc học hành. Một số ít gia đình có quan tâm thì đang có quan

điểm coi thường các mơn phụ mà chủ yếu đầu tư cho con em mình học các mơn
chính. Do đó ít nhiều gây khó khăn trong việc giảng dạy mơn mỹ thuật.
Bên cạnh đó là một mơn năng khiếu nhưng nhà trường chưa có phịng
học riêng cho phân mơn Mỹ thuật. Giá vẽ khơng có, đồ dùng dạy học còn thiếu
nhiều. Các nhà quản lý giáo dục chưa thực sự chú ý nhiều đến chất lượng của
môn học, phụ huynh và một số học sinh chưa thực sự quan tâm.
II. Một số vấn đề về chất lượng học tập trong Dạy – Học Mỹ thuật
trong thời gian qua.
Trong những năm học vừa qua, chất lượng môn học thực sự đáng lo ngại,
đối với một huyện miền núi mơi trường thẩm mỹ cịn hạn hẹp, các em ít được
tiếp xúc với văn hóa, nghệ thuật, đặc biệt là Mỹ thuật nên kiến thức của các em
về Mỹ thuật cịn q sơ sài chưa có hệ thống, học sinh ít được đi thăm quan
những danh lam thắng cảnh, những bảo tàng, những trung tâm triển lãm… Vì
thế mà những hiểu biết của các em về Mỹ thuật, về cái đẹp chưa sâu, chưa rộng
nên các em còn tiếp thu bài một cách rất thụ động, không chịu quan sát, suy
nghĩ, không biết cách vận dụng kiến thức đã học vào thực hành mà lại có thói
quen cầm bút là vẽ ngay vẽ cho xong bài, vẽ cho qua chuyện dẫn đến bài vẽ của
các em khơng cị chất lượng. Hình vẽ thì méo mó, xộc xệch khơng đúng tỉ lệ,
không đúng cấu tạo của vật, của con người. Bố cục không hợp lý, màu sắc nhạt
nhẽo các bức tranh chưa có “hồn”. Có một số em lười suy nghĩ, nhác tìm tịi nên
đến giờ học Mỹ thuật là các em lại tìm tranh có trong các sách giáo khoa hoặc
tạp chí nào đó cùng chủ đề sao chép. Chính vì vậy mà chất lượng mơn học thật
sự đáng lo. Bởi các em cứ như thế này thì sẽ hình thành trong các em một tác
phong chậm chạp, ỉ lại, không sáng tạo một cốt cách, một tâm hồn nghèo nàn.

4


III. Nguyên nhân.
- Địa bàn: Là một huyện miền núi cao, việc tiếp xúc với văn hóa nghệ

thuật cịn nhiều hạn chế chính điều này cũng phần nào ảnh hưởng đến hiểu biết
cũng như nhận thức của các em.
- Đối tượng học sinh: Đa số học sinh là con em các dận tộc thiểu số lại
thuộc diện hộ nghèo, cuộc sống cịn q nhiều khó khăn vất vả, các em cịn
nặng gánh để mưu sinh kiếm sống chứ chưa có thời gian để chú ý đến việc học
hành đặc biệt là những môn năng khiếu.
- Phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến môn học: Các bậc phụ huynh
chưa quan tâm đến môn học, họ đang quan niệm về môn chính mơn phụ, chỉ
đầu tư cho con em học các mơn chính như Tốn, Lý, Hóa, Văn, Ngoại ngữ…
cịn các mơn phụ thì được chăng hay chớ.
- Các nhà quản lý giáo dục chưa thực sự đế ý đến chất lượng giáo dục
của mơn học: Phịng học riêng, giá vẽ chưa có, các đồ dùng dạy học cịn thiếu
nhiều.
- Giáo viên bộ môn: Giáo viên chưa biết vận dụng các phương pháp dạy
học mới để lôi cuốn học sinh yêu thích và đam mê mơn học.
Là một giáo viên Mỹ thuật, trong những năm học vừa qua chúng tôi đã
trăn trở suy nghĩ rất nhiều, làm thế nào để các em u thích mơn học và nâng
cao được chất lượng dạy học của bộ môn. Nhưng may mắn thay vẫn cịn một số
em u thích mơn học, đó là động lực để thúc đẩy chúng tơi đi tìm “chìa khóa
thành công trong dạy học Mỹ thuật THCS ”.
Chương II: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng học tập
I. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả học tập môn Mỹ thuật:
Trong những năm học gần đây, với sự thay đổi chương trình sách giáo
khoa mới và sử dụng phương pháp dạy học mới nên phần nào thay đổi được
cách dạy của giáo viên và cách học của học sinh. Để nâng cao được hiệu quả
học tập của môn Mỹ thuật thì ngồi lượng kiến thức nhất định mỗi giáo viên
chúng ta phải sở hữu cho mình nhiều phương pháp dạy học tích cực, phải năng
động, linh hoạt, mềm dẻo trong dạy học mới có thể đưa mơn Mỹ thuật trở thành
một mơn học đặc biệt u thích của học sinh.
Có nhiều phương pháp để chúng ta có thể vận dụng trong các tiết học

như:
- Phương pháp Học sinh - Trung tâm. Các nghiên cứu gần đây cho thấy
trẻ em học hiệu quả nhất khi các em được tích cực tham gia vào quá trình học
tập. Dạy học đã chuyển từ giảng giải - ghi nhớ sang tổ chức của giáo viên - hoạt
động của học sinh. Trọng tâm dạy học đã thay đổi từ kiến thức mà học sinh thu
được thành bản thân quá trình học tập của học sinh.
5


- Phương pháp nhóm, nhóm là một trong những phương pháp gây được
hứng thú cho các em nhiều nhất. Các em có thể cùng nhau trao đổi, phân tích,
thảo luận với nhau cùng một vấn đề và sau đó tìm ra sự thống nhất chung.
- Phương pháp trực quan… Đặc biệt là với sự hỗ trợ của công nghệ thông
tin chúng ta có thể khai thác hiệu quả ứng dụng của nó đặc biệt là mơn Mỹ thuật
rất cần nhiều hình ảnh trực quan sinh động. Trước đây, để minh họa nội dung
bài giảng, giáo viên chỉ có thể sử dụng lời nói giàu hình tượng và gợi cảm kèm
theo những cử chỉ, điệu bộ diễn tả nội tâm hoặc có thêm bộ tranh giáo khoa hỗ
trợ. Ngày nay có cả một loạt phương tiện để giáo viên lựa chọn sử dụng như:
máy chiếu, băng ghi âm, băng ghi hình, đĩa CD, phần mềm máy vi tính. . Điều
đó sẽ giúp học sinh tiếp thu kiến thức bài học một cách nhanh hơn, sâu hơn, và
hiệu quả hơn. Muốn sử dụng được các phương pháp dạy học tích cực địi hỏi
người giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo cho tiết học như các đồ dùng trực
quan, tranh ảnh, phiếu học tập, bảng nhóm… Có sự chuẩn bị chu đáo chúng ta
có thể tự tin sử dụng linh hoạt những phương pháp phù hợp với từng hoạt động
từng mục tiêu bài dạy.
Trong quá trình giảng dạy trên lớp nếu chúng ta áp dụng các phương
pháp dạy học mới để gợi ý cho học sinh tìm tịi khám phá, luyện tập khai thác,
xử lý thơng tin thì học sinh sẽ hào hứng say sưa học tập hơn và từ đó hình thành
năng lực phẩm chất cho bản thân. Các em đa số chăm chú nghe giảng và sôi nổi
xây dựng bài. Cùng nhau tranh luận một vấn đề nào đó rất nhẹ nhàng tự nhiên

sau đó thống nhất quan điểm và trình bày trước cả lớp.
Ví dụ: Tiết 31 - Mỹ thuật lớp 6. Một số cơng trình kiến trúc tiêu biểu
của Mỹ thuật Ai Cập - Hi Lạp - La Mã thời kỳ cổ đại.
Ở bài thường thức mỹ thuật này nếu như giáo viên chỉ cầm một cuốn
sách giáo khoa trên tay và dạy theo phương pháp thuyết trình truyền đạt thơng
tin một chiều tới cả lớp thì chắc hẳn rằng sẽ tạo cho học sinh tiếp thu kiến thức
một cách thụ động, tẻ nhạt, nhưng nếu chúng ta áp dụng công nghệ thông tin
vào soạn giảng bằng giáo điện tử mới với sự đầu tư sưu tầm nhiều hình ảnh
nhiều thơng tin về những cơng trình kiến trúc tiêu biểu của Ai Cập - Hi Lạp - La
Mã thì chắc chắn hiệu quả sẽ khác. Giáo viên có thể sắm vai một hướng dẫn
viên du lịch đưa đoàn lữ khách đi thăm quan từng đất nước một thơng qua
những hình ảnh trực quan sinh động, phong phú và giới thiệu sơ qua từng cơng
trình kiến trúc một và từ đó đồn lữ khách sẽ tự tìm tịi khám phá các thơng tin
về cơng trình đó thơng qua hệ thống câu hỏi dành cho hướng dẫn viên du lịch.
Hoặc chúng ta có thể cho học sinh hoạt động nhóm. Giáo viên sẽ đưa ra câu hỏi
học sinh hoạt động nhóm, nhóm nào có tín hiệu trước nhóm đó sẽ được quyền
trả lời. Mỗi câu trả lời đúng sẽ được 10 điểm cuối cùng giáo viên tổng điểm
xem nhóm nào giải nhất, nhì, ba và có hình thức khen thưởng… Sử dụng những
phương pháp như vậy bản thân chúng tơi thấy các em hào hứng say sưa u
thích và chờ đợi tiết học hơn.
6


Để phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, giáo viên cần
phải chuẩn bị tốt các hoạt động cũng như các yêu cầu sau: Chuẩn bị tốt bài
giảng. Chia nhóm học sinh trong lớp: mỗi nhóm tối thiểu 2-4 em hay từ 6-8 em,
tùy theo điều kiện về sĩ số lớp, điều kiện phòng học để tất cả thành viên trong
nhóm đều được tham gia thảo luận, tham gia thể hiện kỹ năng vẽ của mình, xây
dựng bài học, tạo điều kiện cho các em thể hiện ý kiến cá nhân trong tập thể.
Chuẩn bị tốt các trang thiết bị cho việc dạy học như: phiếu học tập, giáo án điện

tử, máy chiếu, bảng phụ, nam châm, tư liệu, tranh ảnh… Xây dựng câu hỏi hợp
lý: câu hỏi có vấn đề hoặc đưa ra các tình huống để học sinh suy nghĩ trả lời
hoặc làm bài. Từ đó giáo viên mới đánh giá được trình độ nhận thức học sinh
cũng như khả năng vẽ của các em... Hướng dẫn các nhóm thảo luận và đưa ra
nhận xét, kết luận. Giáo viên chốt lại và nhấn mạnh trọng tâm của hoạt động.
Phần củng cố kiến thức, có thể tổ chức bằng các hình thức ơ chữ, đố vui, tìm từ
khóa hoặc ứng dụng vẽ tranh để học sinh khắc sâu kiến thức bài học. Sau đó
nhận xét về phần chuẩn bị ở nhà và tinh thần xây dựng bài trên lớp giữa các
nhóm để tạo sự hưng phấn, ganh đua học tập tích cực hơn giữa các nhóm trong
các tiết học sau. Phần dặn dị: cho học sinh chuẩn bị tốt những đồ dùng cho bài
học sau.
II. Hoạt động quan sát, nhận xét “Chìa khóa thành cơng” trong dạy
học Mỹ thuật THCS.
Như chúng ta biết trong dạy học Mỹ thuật có 4 hoạt động chính:
- Hoạt động quan sát nhận xét
- Hoạt động hướng dẫn cách vẽ
- Thực hành
- Nhận xét đánh giá
Hoạt động nào cũng quan trọng nhưng trong đề tài này, chúng tôi muốn
trao đổi về hoạt động quan sát nhận xét bởi nó là một hoạt động đầu tiên dẫn dắt
chúng ta vào thế giới của cái đẹp với một quan điểm, nhận thức thẩm mỹ đúng
đắn nó là một hoạt động chỉ diễn ra trong tiết học chỉ khoảng 5 phút thôi tưởng
chừng như nó đơn giản nhưng thực ra nó rất quan trọng, nếu như chúng ta khai
thác hoạt động này hiệu quả thì chính nó sẽ là chìa khốt thành cơng của tiết
dạy đó.
Quan sát nhận xét là hoạt động mà đòi hỏi người giáo viên phải nhanh
nhẹn, linh hoạt đưa ra những đồ dùng trực quan hay vật mẫu đúng thời điểm và
phải có một khả năng dẫn dắt học sinh quan sát bằng hệ thống câu hỏi hấp dẫn,
hóm hỉnh thì mới thu được hiệu quả. Về phía học sinh các em không chỉ quan
sát bằng mắt mà phải quan sát bằng cả khối óc, trái tim và cả tâm hồn nữa. Khối

óc để phân tích đối chiếu, so sánh tỉ lệ… còn trái tim và tâm hồn còn phải quan
sát và cảm nhận cái hay cái đẹp của đối tượng quan sát.
7


1. Tìm hiểu về phương pháp quan sát:
Phương pháp quan sát được giáo viên hướng dẫn cho học sinh cách nhìn,
cách ngắm đối tượng với mục đích nhất định để có những nhận xét, đánh giá
chính xác về đối tượng, …
2. Phân loại phương pháp quan sát:
a) Quan sát từ bao quát đến chi tiết: (từ cái chung đến cái riêng). Cụ thể
là:
- Tìm vị trí nhìn để đối tượng có hình dáng bề ngồi (Hình khối, đậm nhạt)
đẹp. Từ đó người vẽ sẽ có ý định bố cục cho bài vẽ của mình (đặt hình vẽ trong
trang giấy thế nào? Dọc hay ngang..)
- Nhìn vào tồn bộ bài vẽ để thấy được bố cục chung: sắp xếp hình mảng,
xác định mảng chính mảng phụ, khoảng trống. Tìm màu sắc chung của tồn bài
và màu trọng tâm, khơng nhìn chi tiết vào hình vẽ hay riêng một màu sắc nào.
b) Quan sát các chi tiết, bộ phận và đối chiếu so sánh với tổng quát (từ
cái chung đến cái riêng) để nhận thức sâu sắc hơn, vẽ được đúng hơn. Trong
quá trình vẽ, mối quan hệ riêng – chung này ln tương tác với nhau, Thí dụ:
- Ở vẽ theo mẫu: Vẽ khung hình trước rồi mới tìm tỉ lệ bộ phận; sau đó
khi vẽ chi tiết lại phải đối chiếu so sánh với khung hình hay vạch mảng đậm
nhạt, vẽ sơ bộ đậm nhạt trước, nhưng khi vẽ đậm nhạt ở chi tiết vẫn phải nhìn
đậm nhạt chung của các mảng lớn.
- Ở vẽ trang trí, vẽ đề tài, tập nặn, tạo dáng: vẽ các mảng lớn, nhỏ (bố cục)
và lên đậm nhạt trước, sau mới tìm hoạ tiết hay vẽ hình cho phù hợp với các
mảng. Khi vẽ màu cũng phải tuân theo độ đậm nhạt lớn đã tạo nên từ bố cục
ban đầu còn khi vẽ chi tiết ln nhìn bố cục chung (tồn thể) để điều chỉnh.
c) Quan sát đồng thời phân tích, so sánh để có nhận xét đúng về đối

tượng. Khi vẽ ta, thường so sánh:
- Theo chiều ngang – thường dùng que đo
- Theo chiều dọc – thường dùng dây dọi
- So sánh đậm nhạt – thường nheo mắt để so sánh
- So sánh chiều ngang và chiều dọc là để biết đựoc độ cao thấp, rộng hẹp,
lồi lõm, thẳng đứng hay nghiêng…
- Còn so sánh đậm nhạt là để lấy chỗ sáng, tối của đối tượng để diễn tả
chiều sâu (không gian) của tranh.
Tất cả những điều rút ra khi so sánh chỉ là sự ước lượng của người vẽ một cách
tương đối, khơng u cầu chính xác 100% nhưng người vẽ phải vẫn quan sát kỹ đối
tượng thì mới có được những nhận xét tương đối chuẩn xác. Nếu ước lượng vội vàng
thì hình vẽ dễ bị sai, sửa đi sửa lại sẽ ảnh hưởng đến chất lượng bài vẽ.
8


- So sánh phải có “chuẩn” chẳng hạn tìm tỉ lệ các bộ phận phải lấy chiều
ngang hay chiều cao khung hình làm chuẩn, tìm đậm nhạt thì lấy độ đậm nhất
để tìm ra độ đậm vừa và độ nhạt.
- So sánh giữa các bộ phận, chi tiết với nhau: Hình mảng ở gần nhau
thường hay có kích cỡ tương đương sẽ giúp cho người vẽ nhận xét đúng hơn
trong khi vẽ, q trình quan sát ln ln được vận hành như sau:
Quan sát để ghi nhận những điều đã thấy ở đối tượng, sau đó khi thể hiện
(vẽ) hoạ sĩ vẽ bằng cách nhớ lại những gì đã ghi nhận. Nếu thấy nghi ngờ
những điều gì đó là chưa chuẩn xác, người vẽ lại phải quan sát đối tượng để
kiểm tra hay tiếp tục quan sát để phát hiện những đặc điểm khác của đối tượng
rồi ghi lại ghi nhận và vẽ tiếp.
3.Vận dụng phương pháp trong dạy học Mỹ thuật
Trong q trình dạy học chúng tơi đã đi sâu tìm tịi nghiên cứu về hoạt
động quan sát sao cho phù hợp với từng phân môn
Chúng tôi thấy mỗi phân mơn đều phải có cách hướng dẫn học sinh quan

sát nhận xét riêng để tìm ra bố cục, hình ảnh chính phụ, đặc điểm, hình dáng,
màu sắc và “cái thần” của mỗi bức tranh….
Phân môn Vẽ theo mẫu.
Vẽ theo mẫu là để học sinh biết cách quan sát, so sánh, phân tích, tổng
hợp để nắm được đặc điểm, cấu trúc, tỉ lệ, màu sắc, chất liệu của đồ vật và biết
thể hiện tương quan của đối tượng trên tờ giấy. Quá trình thực hành giúp cho
học sinh nắm được những đặc điểm tiêu biểu của đồ vật để trí nhớ được bền
vững góp phần phát triển trí tuệ cho học sinh. Nhiệm vụ chính của vẽ theo mẫu
là rèn luyện thị giác, tri giác và khả năng thể hiện đối tượng cho học sinh.
Đối với loại bài này, để hoạt động quan sát nhận xét có hiệu quả thì sự
chuẩn bị của giáo viên về vật mẫu phải đúng yêu cầu của tiết học. Vật mẫu phải
phong phú, phải đẹp. Đối với những loại vật mẫu nhỏ như: quả, lá, cốc, ly...giáo
viên nên tổ chức vẽ theo nhóm. Bởi vì đối với Mỹ thuật thì mẫu vẽ đóng vai trị
cho thành cơng của tiết dạy và trở thành một bộ phận không thể thiếu của mỗi
bài dạy. Những mẫu này giáo viên có thể chuẩn bị hoặc giao cho học sinh chuẩn
bị. Mỗi tiết dạy vẽ theo mẫu nếu thiếu đồ dùng dạy học thì tiết học sẽ trở nên
nhạt nhẽo, khô khan và kém hiệu quả.
Để hoạt động quan sát nhận xét thực sự có kết quả tốt, chúng ta không thể
không quan tâm đến vấn đề bày mẫu và tranh mẫu với điều kiện cụ thể của lớp
học.
a) Bày mẫu vẽ, tranh mẫu:
Bày mẫu vẽ ở giờ vẽ theo mẫu sao cho học sinh nhìn thấy được mẫu rõ,
đẹp theo đúng yêu cầu của chương trình.
9


Giáo viên phải tạo điều kiện đặt mẫu vừa tầm mắt học sinh để sao cho
mỗi học sinh đều quan sát được, tránh quá gần, quá xa, quá cao, quá thấp ảnh
hưởng đến chất lượng bài vẽ của học sinh.
- Treo tranh mẫu theo trình tự các bước của bài giảng, học sinh nhìn rõ

tranh.
b) Cung cấp kiến thức:
Vận dung các phương pháp dạy học tích cực. Dùng hệ thống câu hỏi:
- Hướng dẫn học sinh nhận xét mẫu, hoặc phân tích tranh
- Hướng dẫn cách vẽ bài đó theo yêu cầu nội dung bài học.
Học sinh THCS có thói quen cầm bút là vẽ ngay, không quan sát. Do đó,
hình vẽ thường xộc xệch, méo mó, khơng giống mẫu. Cho nên đặt mẫu xong
giáo viên phải yêu cầu học sinh dành thời gian quan sát vật mẫu. Đây là bước
quan trọng nhất của bài vẽ theo mẫu. Có quan sát và nhận xét theo hệ thống câu
hỏi gợi mở của giáo viên thì các em mới nhận biết và ghi nhớ được hình dáng
và đặc điểm, tỉ lệ của vật mẫu, có quan sát kĩ và nhận xét kĩ vật mẫu thì khi vẽ
học sinh sẽ khơng lúng túng, hình vẽ sẽ gần với với mẫu, tránh tình trạng vẽ sai,
vẽ bịa. Khi hướng dẫn học sinh quan sát mẫu giáo viên cần nhấn mạnh một số
điểm quan trọng đó là:
- Dạy học sinh quan sát nhận xét hình dáng chung của vật mẫu.
- Tập ước lượng, so sánh, phân tích mẫu thành nhiều bộ phận để nắm
được cấu trúc, đặc điểm và tỉ lệ của mẫu.
- Khi dạy các em tri giác cần dạy các em quy mẫu vào các loại hình học
đơn giản (hình chữ nhật, hình vng, hình trịn, hình tam giác,...) điều này giúp
học sinh luyện tập cách nhìn, vẽ từ đơn giản đến phức tạp.
- Khi yêu cầu học sinh tri giác phần nào, đoạn nào của mẫu giáo viên chỉ
cần chỉ cụ thể vào phần đó, đoạn đó để học sinh theo dõi được dễ dàng và có
những câu hỏi gợi ý để tập trung cự chú ý của học sinh.
- Hệ thống câu hỏi phải quán triệt từ bao quát đến chi tiết.
+ Câu hỏi đầu tiên để biết hình dáng chung của vật mẫu (cao, thấp, dày,
mỏng...), có khung hình gì. Giáo viên chỉ vào chu vi của mẫu theo đường khép
kín.
+ Tiếp đến là câu hỏi cho học sinh nắm được cấu trúc của mẫu (mẫu có
mấy bộ phận và những bộ phận nào?), tỉ lệ của chúng (so sánh các bộ phận với
nhau).

- Hướng dẫn cách quan sát và hướng dẫn cách vẽ là hai cơng việc của q
trình cung cấp kiến thức cho học sinh. Vì thế nó được xen kẽ vào nhau, không
tách rời. Sau mỗi câu trả lời của học về quan sát mẫu, giáo viên khẳng định
10


đồng thời vẽ minh họa ngay cho học sinh nhìn thấy trình tự các bước vẽ trên
bảng để học sinh hình dung được cách vẽ.
- Động viên các em quan sát mẫu tìm tỉ lệ bộ phận. Vì học sinh THCS
làm việc cịn nặng về cảm tính, thích gì vẽ nấy, vẽ theo sự “hiểu” của mình chứ
khơng thích làm mẫu để vẽ. Vì thế, giáo viên cần kiên nhẫn uốn nắn, động viên
các em quan sát, so sánh để vẽ cho đúng mẫu ở mức độ cao nhất. Ở hoạt động
này chủ yếu là dạy học sinh biết cách quan sát và cách thể hiện theo đúng
phương pháp của bộ môn.
Đặc trưng của hoạt động quan sát nhận xét của bài vẽ theo mẫu không chỉ
dừng lại ở hoạt động quan sát nhận xét ở đầu tiết học mà nó xun suốt cả q
trình học sinh vẽ. Khi nào học sinh ngừng vẽ thì hoạt động quan sát mới chấm
dứt. Vì thế, hoạt động quan sát nhận xét của bài vẽ theo mẫu rất quan trọng.
Phân môn Vẽ trang trí.
Đối với bài vẽ trang trí ở bậc THCS thì chủ yếu là vẽ trang trí các hình cơ
bản như: hình vng, hình trịn, hình chữ nhật, hình tam giác, đường diềm... và
một số bài trang trí thuộc thể loại ứng dụng như trang trí tấm thảm, khăn trải
bàn, cái bát, lọ hoa...
Đối với bậc THCS, nội dung những bài vẽ trang trí có ý nghĩa rất lớn
trong việc giáo dục tính cẩn thận, khéo léo trong cơng việc và nhận thức thẩm
mĩ của học sinh. Học trang trí học sinh làm quen với vẽ màu, vẽ họa tiết bằng
những đường nét cơ bản, biết cách sắp xếp họa tiết theo luật trang trí một cách
sáng tạo để tạo ra được những sản phẩm trang trí đầu tiên của bản thân mình.
Chính những sản phẩm này là thành quả lao động có ảnh hưởng rất lớn đến việc
giáo dục thị hiếu thẩm mĩ và tình cảm thẩm mĩ của học sinh khi đứng trước cái

đẹp.
Cũng như vẽ theo mẫu, khi dạy bài vẽ trang trí thì sự chuẩn bị mẫu cho
học sinh quan sát là rất cần thiết vì đó là thực tế sinh động giúp trẻ rất nhiều
trong việc tư duy các hình tượng liên quan đến bài học. Do đó ngồi thiết bị,
sách giáo khoa thì giáo viên cần vẽ và sưu tầm nhiều loại bài trang trí khác nhau
phù hợp cho việc giảng dạy từng bài. Nên sử dụng các bài vẽ của các học sinh
năm trước làm bài tham khảo. Giáo viên chọn lọc và sử dụng tối đa đồ dùng dạy
học, câu hỏi nên ngắn gọn, rõ ràng, có trọng tâm, tránh gợi ý lan man khơng cần
thiết.
Dạy vẽ trang trí nhằm phát huy khả năng sáng tạo và giáo dục thẩm mĩ
cho học sinh. Do đó, sự sáng tạo ở trang trí của học sinh THCS khơng địi hỏi
cao xa mà chỉ là sự thay đổi đôi chút trong việc sắp xếp bố cục, tơ màu và
đường nét để bài vẽ có nét rõ ràng, yêu cầu không được giống mẫu và không
giống bài của bạn.

11


Đối với hoạt động quan sát nhận xét giáo viên giới thiệu những đồ dùng
dạy học hoặc bài mẫu đồng thời đặt các câu hỏi để học sinh suy nghĩ quan sát
và thấy được vẻ đẹp và sự khác nhau của chúng.
Phân môn Vẽ tranh.
Vẽ tranh là tên chung của các loại tranh đề tài, tranh tĩnh vật, tranh phong
cảnh, tranh chân dung... Tranh có nhiều thể loại, mỗi thể loại có một đặc điểm,
một yêu cầu riêng trong cách diễn tả.
Tranh phong cảnh là tranh vẽ cảnh vật, tuy nhiên có thể vẽ thêm hoạt
động con người và con vật để cho bức tranh thêm sinh động.
Tranh sinh hoạt là vẽ cảnh là tranh vẽ cảnh sinh hoạt của con người, miêu
tả hoạt động của con người là chính. Tuy nhiên kết hợp với vẽ cảnh đẹp khi cần
thiết.

Tranh tĩnh vật là vẽ đồ vật, lọ hoa quả ở dạng tĩnh.
Tranh chân dung là tranh vẽ người diễn tả nét mặt và một phần thân, song
có thể vẽ tồn thân hoặc vẽ chân dung một nhóm người.
Tranh minh họa, tranh áp phích, tranh lịch sử...
Mỗi thể loại tranh địi hỏi người vẽ đi sâu nghiên cứu và diễn tả để bài vẽ
không chung chung và mang phong cách riêng.
Muốn học sinh hiểu về đề tài và vẽ tranh đẹp thì cần cho các em xem
tranh để các em biết chọn chủ đề và cách xây dựng hình tượng, cách vẽ màu.
Cho học sinh xem tranh cần phải đa dạng về đề tài và cách vẽ để các em nhận ra
khái niệm và cách thể hiện đề tài định vẽ. Mỗi tranh minh họa cần có hai đến ba
tranh có cách vẽ khác nhau về bố cục, hình tượng và màu sắc. Cần chuẩn bị
tranh vẽ của học sinh năm trước về đề tài định vẽ vì đó là nguồn động viên
khích lệ các em vẽ đẹp hơn. Giới thiệu hình minh họa cách tiến hành vẽ tranh:
bố cục, mảng vẽ, vẽ màu. Có thể cho học sinh xem tranh về phong cảnh đền
chùa, các con vật để học sinh cảm nhận bố cục, hình dáng, màu sắc của tranh.
Giáo viên cần nghiên cứu nội dung của các bài dạy, có kế hoạch chuẩn bị
thường xuyên như sưu tầm tranh, ảnh, bài vẽ để đồ dùng dạy học của giáo viên
phong phú thêm.
Hoạt động hướng dẫn quan sát nhận xét giáo viên cho học sinh xem tranh
mẫu và dùng hệ thống câu hỏi để hướng dẫn học sinh quan sát, suy nghĩ từ đó
nhận ra khái niệm, so sánh phân tích để tìm ra nội dung, đặc điểm của đề tài sẽ
vẽ. Từ đó thấy được mảng chính và những hình tượng tiêu biểu về hình dáng,
màu sắc. Đồng thời giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp của tranh, mong muốn
vẽ tranh đẹp.
Giáo viên gợi ý học sinh khai thác nội dung đề tài sẽ vẽ:
Khung cảnh, hình tượng...
12


Phân môn Thường thức Mỹ thuật

Thường thức Mỹ thuật thường là tiếp xúc, làm quen với tác phẩm Mỹ
thuật thông qua phân tích, tìm hiểu để cảm nhận cái hay cái đẹp và thường thức
các tác phẩm bằng khả năng và ý thích của mình.
- Tranh là tác phẩm hội họa do họa sĩ vẽ trên mặt phẳng, giấy vải, gỗ,
tường bằng nhiều chất liệu khác nhau.
- Ảnh là tác phẩm của nghệ thuật nhiếp ảnh do nghệ sỹ thể hiện với sự hỗ
trỡ của máy ảnh
Học sinh THCS rất thích xem tranh vì ngơn ngữ của tranh ngắn gọn, cụ
thể, súc tích tạo nên cái đẹp - vốn là nhu cầu, sở thích của các em. Khi xem
tranh học sinh sẽ hiểu, cảm thụ thế giới xung quanh sâu sắc, phong phú, tạo điều
kiện cho các em học môn Mỹ thuật và các mơn khác hiệu quả hơn. Ngồi giờ
chính khóa có thể tổ chức cho học sinh thăm phịng trưng bày tranh, các bài vẽ
đẹp (nếu có).
+ Chuẩn bị đồ dùng dạy học:
Sách giáo khoa chỉ giới thiệu một vài tác phẩm. Do đó giáo viên cần
nghiên cứu nội dung để chuẩn bị thêm hoặc cho học sinh sưu tầm tranh để bài
dạy có nội dung phong phú hơn. Giáo viên có thể xem trước tồn bộ chương
trình để chuẩn bị dần dần khi có điều kiện. Cụ thể cần sưu tầm các loại tranh
sau:
- Tranh của họa sỹ về các thể loại như tranh sinh hoạt, tranh chân dung,
tranh tĩnh vật, tranh phong cảnh.
- Tranh vẽ của thiếu nhi (đã in ấn) hoặc những tranh đẹp trên mạng và các
bài vẽ đẹp của học sinh năm trước. Sau khi sưu tầm xong thì cần phân loại tranh
để có kế hoạch sử dụng cho từng bài và dùng để minh họa các bài vẽ tranh đề
tài, tranh tự do. Giáo viên dán tranh lên nền, ghi tên tác giả tác phẩm, chất liệu
vào bìa bằng chữ nhỏ có thể phân loại để riêng hay đóng thành tập cùng khổ
giấy tranh phong cảnh, tranh sinh hoạt, tranh chân dung. Nếu giáo viên quan
tâm đến việc chuẩn bị đồ dùng dạy học và có kế hoạch chuẩn bị chu đáo thì sẽ
được học sinh và phụ huynh đồng tình ủng hộ, tích cực đóng góp nhiều tranh
đẹp có giá trị vào bộ sưu tập tranh hằng năm của giáo viên.

+ Hướng dẫn học sinh quan sát và nhận xét.
Đối với phân mơn này thì hoạt động quan sát là phần trọng tâm cơ bản để
khai thác nội dung bức tranh.
Tuy nhiên giáo viên khơng dựa vào kiến thức có sẵn của chính mình để
gị ép, áp đặt học sinh mà giáo viên cần nghiên cứu kỹ nội dung, chuẩn bị kỹ
thiết kế bài dạy. Đồ dùng dạy học để giúp học sinh tiếp xúc với tác phẩm qua
các câu hỏi gợi ý. Học sinh suy nghĩ trả lời theo cảm nhận riêng. Giáo viên tóm
13


tắt lời dẫn, lời tóm tắt của giáo viên phải sinh động, lôi cuốn, hấp dẫn đối với
học sinh. Sau đó, giáo viên miêu tả hay kể chuyện tranh, đặt câu hỏi cho học
sinh suy nghĩ trả lời, chia nhóm và trao các tác phẩm các câu hỏi gợi ý cho học
sinh tự nhận xét tranh, tượng sau đó giáo viên tóm tắt nội dung theo sự chuẩn
bị, các câu hỏi thường là: Em hãy cho biết tên bức tranh? Ai là tác giả của bức
tranh này? (tên tác giả). Giáo viên có thể nói qua về họa sĩ và kể vài tác phẩm
quen biết về họ. Em thích tranh này khơng? Vì sao? Trong tranh họa sĩ đã vẽ
những gì? Ở đâu? Hình ảnh trong tranh vẽ như thế nào? Vì sao vẽ như vậy?
Màu sắc trong tranh như thế nào? Vì sao họa sĩ lại vẽ màu như thế?
Những câu hỏi như trên nhằm hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tranh đó
qua bố cục, hình ảnh và màu sắc… đó là ngơn ngữ của tranh. Chính nhờ những
ngơn ngữ đó mà tranh “nói” được những ý định của họa sĩ. Người xem cần
“cảm” được những gì họa sĩ thể hiện.
Giờ Thường thức Mỹ thuật được giới thiệu ở sách giáo khoa và sách
hướng dẫn nhưng để đạt được hiệu quả giáo viên cần chuẩn bị chu đáo những
vấn đề đã nêu trên.
Quan sát nhận xét không chỉ là một trong những hoạt động lôi cuốn nhất
và cực kỳ hấp dẫn mà bạn có thể làm được, nó cịn là cơng cụ hữu hiệu nhất
trong việc dẫn dắt học sinh vào thế giới của cái đẹp theo một thị hiếu thẩm mĩ
đúng đắn. Trong quá trình dạy học bản thân chúng tôi đã áp dụng những

phương pháp, những sáng kiến trên vào trong hoạt động quan sát nhận xét của
các tiết học và thấy rất có hiệu quả. Học sinh thích thú khám phá tìm hiểu về đối
tượng Mỹ thuật hơn và từ đó các em vẽ hay hơn, đẹp hơn và cảm nhận tranh,
ảnh, những tác phẩm, cơng trình nghệ thuật một cách sâu sắc hơn. Tiết học trở
nên nhẹ nhàng, khơng nặng nề gị bó, khơng tẻ nhạt, nhàm chán mà sôi động
hơn. Các em không tự ti về khả năng vẽ của mình mà có tư tưởng trơng chờ tiết
học hơn.
4. Một số ví dụ về áp dụng kinh nghiệm của bản thân trong hoạt
động hướng dẫn học sinh quan sát nhận xét.
Ví dụ: Bài 2 – Mỹ thuật lớp 7.
VẼ THEO MẪU: Vẽ lọ hoa và quả
Đối với bài này hoạt động quan sát nhận xét giáo viên phải yêu cầu học
sinh quan sát hình dáng, tỉ lệ, đặc điểm, màu sắc, độ đậm nhạt sáng tối của vật
mẫu, một cách chính xác, giáo viên xoay vật mẫu cho học sinh quan sát mọi
hướng. Đặt câu hỏi gợi ý cho học sinh quan sát để suy nghĩ trả lời, ngồi ra giáo
viên cịn cho học sinh quan sát một số lọ hoa có hình dáng khác nhau và một số
loại quả. Từ đó đặt câu hỏi.
• Vật mẫu của chúng ta là mẫu đơn hay mẫu kép ? (Mẫu kép)
• Đó là những vật gì ? lọ hoa và quả.
14


• Vật nào đứng trước vật nào đứng sau.
• Lọ hoa nằm trong khung hình gì ?
• Quả có dạng hình gì? (hình cầu, hình bầu dục)
• Quả nằm trong khung hình gì? (hình chữ nhật)
• Hình dáng, đặc điểm, màu sắc của từng loại quả như thế nào?
• So sánh hình dáng, màu sắc của các quả?
Cho học sinh quan sát mẫu, giáo viên đặt câu hỏi:
• Tỉ lệ của chiều cao của quả so với lọ như thế nào ?

• Màu sắc ra sao?...
Tương tự như thế đặt câu hỏi với lọ hoa. Hoặc chúng ta có thể chia các
em ra thành các nhóm nhỏ và bày mỗi nhóm một mẫu sau đó một em đại diện
nhóm lên phân tích mẫu của nhóm mình theo hệ thống câu hỏi như trên, để học
sinh nắm được hình dáng, tỉ lệ, màu sắc, đậm nhạt chất liệu của vật mẫu… Từ
đó có cách nhìn chính xác hơn khi vẽ.
Ví dụ: Bài 5 – Mỹ thuật lớp 7
VẼ TRANG TRÍ: Tạo dáng và trang trí lọ hoa.
Đối với bài này giáo viên cần phải cho học sinh xem một số lọ hoa, tranh,
ảnh, một số bài trang trí lọ hoa đồng thời đặt các câu hỏi để học sinh suy nghĩ
và trả lời.
+ Lọ hoa được là bằng chất liệu gì ?
+ Hình dáng của các lọ hoa như thế nào ?
+ Cách trang trí có giống nhau khơng ?
+ Các hoa văn họa tiết được lấy từ đâu ?
+ Màu sắc như thế nào ?
+ Em thích lọ hoa nào?
Học sinh thấy được sự khác nhau ở hình dáng như cao thấp, nét thẳng, nét
cong, cách vẽ họa tiết và màu sắc của các lọ cắm hoa. Từ đó nhận ra có nhiều
cách tạo dáng và trang trí khác nhau và mỗi cách đều có vẻ đẹp riêng để từ đó
khích lệ các em suy nghĩ để tìm ra cách vẽ cho riêng mình.

15


Ví dụ: Bài 3 – Mỹ thuật lớp 7
VẼ TRANH: Đề tài cảnh đẹp đất nước.
Đối với bài này giáo viên cần phải cho học sinh xem một số tranh ảnh
về các cảnh đẹp của đất nước Việt Nam thân yêu đồng thời đặt các câu hỏi để
học sinh suy nghĩ và trả lời.

+ Em hãy kể tên một số cảnh đẹp đất nước mà em biết?
+ Cảnh đẹp đó có những hình ảnh nào?
+ Đặc điểm nổi bật của cảnh đẹp đó là gì?
+ Em hãy nêu một số màu sắc nổi bật của cảnh đẹp đó?
Giáo viên đặt những câu hỏi như vậy nhằm giúp học sinh nắm bắt được
tên, hình ảnh, màu sắc, đặc điểm của các cảnh đẹp để thuận lợi hơn khi các em
tiến hành vẽ. Ngồi ra, giáo viên cịn đặt những câu hỏi để khai thác sự hiểu biết
và sở thích riêng của từng em.
+ Ngồi những cảnh đẹp này em cịn biết những cảnh đẹp nào nữa?
+ Em thích cảnh đẹp nào nhất? Vì sao?
+ Em sẽ vẽ cảnh đẹp nào?
+ Hãy miêu tả hình ảnh, đặc điểm và màu sắc cảnh vật mà em định vẽ.
16


17


Ví dụ: Bài 30: Mỹ thuật lớp 7
THƯỜNG THỨC MỸ THUẬT: MỘT SỐ TÁC GIẢ TÁC PHẨM
TIÊU BIỂU CỦA MỸ THUẬT Ý THỜI KỲ PHỤC HƯNG.
Đối với bài này giáo viên cần kể cho học sinh những câu chuyện liên
quan đến họa sĩ Lê ô na đờ Vanh xi, Mi ken- lăng giơ, Ra pha en để gây sự chú
ý và tò mò khám phá cho học sinh và sau đó sử dụng phương pháp nhóm, cho
học sinh nhóm thành 3 nhóm mỗi nhóm cử một tổ trưởng, một thư ký. Giáo
viên phát phiếu học tập cho các nhóm thảo luận nội dung câu hỏi (những câu
hỏi trong phiếu là những câu hỏi tìm hiểu về thân thế sự nghiệp của ba tác giả).
Các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến và nhóm trưởng hoặc thành viên trong
nhóm trình bày chính kiến của nhóm mình trước lớp. Giáo viên nắm bắt ý kiến
của 3 nhóm sau đó thống nhất và chốt kiến thức về thân thế sự nghiệp của 3 tác

giả. Tương tự như thế tìm hiểu về ba tác phẩm: Mơ na ly da, Tượng Đa vít,
Trường học Aten. Bằng những câu hỏi nhằm mục đích khai thác nội dung tranh.
Ở hoạt động này đòi hỏi người giáo viên phải linh hoạt sáng tạo trong cách sử
dụng các phương pháp dạy học tối ưu. Để học sinh khai thác nội dung, chất liệu
màu sắc, bút pháp… của bức tranh một cách có hiệu quả.
Chương III. Kết quả đạt được trong quá trình áp dụng kinh nghiêm nhằm
nâng cao hiệu quả chất lượng học tập mơn Mỹ thuật
I. Tình hình chung về kết quả Dạy – Học Mỹ thuật hiện nay.
Hiện nay nhờ có sự thay đổi chương trình sách giáo khoa và đổi mới
phương pháp dạy và học nên kết quả học tập của học sinh được nâng lên rõ nét.
Đa số các trường đã có giáo viên chuyên Mỹ thuật, giáo viên có chun mơn lại
năng động sáng tạo nắm bắt nhanh, nhạy cảm với sự thay đổi chung của xã hội
nên việc nắm bắt chương trình và đổi mới phương pháp dạy học mới cũng được
đội ngũ giáo viên tiếp cận rất nhanh và sử dụng có hiệu quả. Chính vì điều đó
mà các em u thích môn học, tiếp thu bài học một cách chủ động sáng tạo hơn,
tâm hồn phong phú nhạy cảm và có khả năng cảm nhận về cái đẹp tốt hơn, nhà
trường, phụ huynh và các cấp lãnh đạo cũng đã dần dần thấy được vai trị quan
trọng của bộ mơn Mỹ thuật trong thời đại mới nên cũng đã bắt đầu đầu tư vào
cơ sở vật chất cho bộ môn, một số trường đã có phịng học chức năng, có giá vẽ
và các thiết bị cần thiết như bục bày mẫu, tủ để đồ dùng dạy học, tranh, ảnh ....
đặc biệt chất lượng mơn học, do u thích mơn học mà các em đã say sưa sáng
tạo tranh của các em vẽ rất phong phú về đề tài, đa dạng về màu sắc, ý tưởng
hay, mới lạ hình vẽ ngộ nghĩnh sinh động và rất đẹp. Những sự thay đổi này
như một cơn gió mát thổi vào tâm hồn của những ai yêu Mỹ thuật đặc biệt là
thầy cô dạy Mỹ thuật và các học sinh thân yêu. Đây là sự đầu tư đúng đắn, là sự
quan tâm đúng mức của xã hội dành cho bộ mơn. Chính vì sự thay đổi này mà
đã khích lệ được đội ngũ giáo viên Mỹ thuất đam mê nghề nghiệp hơn, chúng
tôi đã thực sự suy nghĩ, tìm tịi những đồ dùng trực quan đẹp, miệt mài bên
những trang giáo án để chuận bị chu đáo cho tiết dạy, mạnh dạn, khám phá, áp
18

dụng và thử áp dụng những phương pháp dạy học mới, những công nghệ mới
vào dạy học nhằm khai thác tối đa những ứng dụng và hiệu quả của phương
pháp và cơng nghệ mới với mục đích nâng cao chất lượng của bộ môn và nâng
cao hơn nữa tầm nhận thức của các em về khả năng cảm nhận cái đẹp và nhận
thức thẩm mỹ.
II. Kết quả đạt được trong quá trình áp dụng kinh nghiệm của bản
thân trong dạy học .
Dạy học Mỹ thuật là cả một nghệ thuật mà ngay giáo viên giảng dạy lâu
năm nếu chuẩn bị không chu đáo cho khâu quan sát và nhận xét thì ảnh hưởng
rất lớn đến chất lượng bài dạy. Do đó trong năm qua tơi đã tìm hiểu chương
trình sách giáo khoa, tự học tập, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân
qua các lớp tập huấn, chuyên đề và nghiên cứu giáo án chuẩn bị tốt cho tiết dạy
như chuẩn bị tốt cho đồ dùng trực quan, đồ dùng trực quan phải đúng, đẹp, hấp
dẫn mới thu hút được sự chú ý của học sinh. Trong qua trình quan sát phải
hướng dẫn cụ thể chi tiết và khai thác đối tượng quan sát bằng những câu hỏi
hay, hóm hỉnh và hấp dẫn, ngoài ra phải mạnh dạn áp dụng và thử áp dụng
những phương pháp dạy học mới, công nghệ mới và hoạt động quan sát nhận
xét tốt nên thấy khả năng quan sát nhận xét của các em sâu sắc và tinh tế hơn,
dẫn đến các em có kỹ năng vẽ và cảm nhận đúng đắn hơn về thế giới của cái
đẹp. Từ việc các em có kỹ năng vẽ tốt, cảm nhận tốt lại yêu thích môn học nên
các em say sưa vẽ, say sưa sáng tạo. Thậm chí vì u thích và đam mê vẽ mà
không những các em vẽ ở nhà, ở tiết Mỹ thuật mà các tiết học khác các em cũng
đưa ra vẽ trộm bị các cô giáo mộ môn la mắng, trách phạt. Tất cả những nỗ lực
trên đã góp phần đưa chất lượng của môn học ngày càng đi lên. Tranh của các
em vẽ ngày càng đẹp hơn đề tài phong phú, màu sắc tươi tắn, trong sáng đẹp
mắt, hình vẽ đã phần nào đúng và đẹp, khả năng cảm nhận cái đẹp được tốt hơn
đặc biệt đã tạo cho các em có một thói quen quan sát và ghi nhớ cuộc sống tinh
tế và đầy đủ màu sắc hơn.

Kết quả dạy học được nâng lên, chất lượng môn học qua khảo sát ở tuần
thứ 25 năm học 2011-2012 có nhiều chuyển biến đáng kể.
Một số tranh của học sinh trường THCS Tiến Thắng

Tranh “ Trái đất ln ln có màu xanh”
Lô Thị Thủy lớp 8A4

Tranh “ Tĩnh vật ”
Vũ Thị Hảo lớp 8A4

19


Tranh của Dương Văn Công Lớp 7A1

Tranh của Trần Đức Lương lớp 8A1

Tranh của Vi Thị Lăng lớp 8A1

Tranh “lễ hội ”của Phương Thảo 9A1

III. So sánh kết quả học tập trước và sau khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm trong dạy học.
- Khi chưa áp dụng những sáng kiến này thì chất lượng mơn học đặc biệt
là tranh vẽ của các em thực sự đáng lo ngại. Vì sao lại như vậy? Vì các em
khơng quan sát đối tượng Mỹ thuật một cách kỹ càng dẫn đến cuộc sống cũng
được các em cảm nhận một cách hời hợt, qua loa khơng có chiều sâu, khơng
tinh tế, nhảy cảm. Khi vẽ tranh là lúc các em đưa cuộc sống vào tranh với một
tầm cao hơn mà các em không hiểu, khơng nắm bắt chính xác mọi hình ảnh, đồ
vật, vấn đề của cuộc sống thì làm sao các em đưa vào tranh chính xác và đẹp

mắt được, hình ảnh sẽ bị méo mó, bố cục lỏng lẻo, màu sắc nhạt nhẹo, u ám,
tranh khơng có hồn, ... đó là tình trạng chung của học sinh cả trường. Dưới đây
là một số bức tranh của học sinh trường THCS Tiến Thắng.

20


Tranh của Vi Thị Hải Lớp 8A4

Tranh của Lô Thị Hà lớp 8A3

Tranh của Đỗ thị Hạnh Lớp 8A3

Tranh của Lô Thị Tâm lớp 7A1

Là giáo viên Mỹ thuật trực tiếp giảng dạy các em chúng tôi thật sự thấy
buồn và lo lắng trước những sản phẩm mà các em tạo ra. Chúng tơi bắt đầu đi
tìm ngun nhân của thực trạng này và khi xác định được nguyên nhân của nó
tơi bắt đầu đi tìm chiếc chìa khóa vạn năng để cải thiện tình hình chúng tơi bắt
đầu áp dụng nhiều kinh nghiệm của bản thân sau nhiều năm công tác cũng như
tham khảo ý kiến của đồng nghiệp song kết quả cũng không khả quan lắm.
Chúng tôi lại trăn trở và bắt đầu áp dụng sáng kiến nho nhỏ này và dần dần thấy
chuyển biến tất nhiên không phải ngày một ngày hai. Khi chúng ta hướng dẫn
các em quan sát nhận xét các đối tượng Mỹ thuật một cách kỹ càng, chính xác
nhưng phải cảm nhận nó một cách nhẹ nhàng thì học sinh sẽ có một con mắt
nhìn nhận cuộc sống một cách chính xác hơn, tinh tế hơn, có chiều sâu hơn và
trong sáng đẹp đẽ hơn. Vì vậy mà các em đưa cuộc sống vào tranh, cảm nhận
cuộc sống, cảm nhận nghệ thuật cũng hay hơn đẹp hơn. Tranh vẽ của các em
ngày càng đẹp hơn. Dưới đây là một số tranh của học sinh trường THCS Tiến
Thắng sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, so với các trường miền xuôi và

thành phố thì chưa là gì cả song với trường Tiến Thắng và các trường ở miền
núi thì các em đã thực sự thay đổi... Đó là hiệu quả của sáng kiến này.

21


Tranh của Sầm Thị Dự lớp 8A4

Tranh của Lương Văn Hiệp Lớp 7A1

Tranh của Vũ Thị Hảo lớp 8A4

Tranh của Nguyễn Thị Huyền Lớp 7A1

22


C. PHẦN KẾT LUẬN
1. Kết luận chung
Có thể nói thời gian giảng dạy ở hoạt động này tuy không nhiều nhưng
chúng tơi nghĩ phải có sự đầu tư cơng sức của giáo viên thì hoạt động hướng
dẫn học sinh quan sát và nhận xét mới đạt kết quả tốt như đã nêu trên. Để làm
cho giờ học Mỹ thuật đến với các em một cách nhẹ nhàng, thoải mái, các em
thực sự thích học và mong chờ được học mơn này thì giáo viên phải chú ý đến
hoạt động quan sát và nhận xét. Sự trơng mong, nóng lịng của các em và các
bài vẽ sinh động hấp dẫn và ngộ nghĩnh của các em là nguồn cổ vũ, động viên
khích lệ để chúng tơi phải cố gắng nhiều hơn nữa, tận tâm với nghề, tận tâm với
những ánh mắt ngây thơ những niềm vui và lòng hăng say của các em với môn
học này.
Mỗi giáo viên chúng ta hãy vì một tương lai tốt đẹp của các em. Chúng ta

cũng phải trăn trở nhiều hơn bên những trang giáo án, cũng phải suy nghĩ tiếp
cận chương trình mới và đối tượng cụ thể của mình để có những giải pháp tốt
nhất cho giờ học Mỹ thuật. Góp phần vào sự nghiệp đào tạo phát triển con
người mới đủ những phẩm chất tốt đẹp: ĐỨC - TRÍ - THỂ - MỸ để xây dựng
quê hương, đất nước chúng ta ngày càng giàu đẹp.
Đề tài tuy chỉ mới đưa ra một số kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả học
tập môn Mỹ thuật tại trường THCS. Chúng tôi mong rằng những kinh nghiệm
của chúng tôi sắp tới sẽ đầy đủ và bổ sung cho bộ môn được Dạy – Học ngày
càng tốt hơn.
2. Ý kiến đề xuất:
Nhưng muốn kết quả học tập của các em tốt hơn, chất lượng giảng dạy
của bộ mơn được nâng cao thì sự nỗ lực của cơ trị thơi chưa đủ mà cịn phải có
sự chung tay của các cấp, các ngành, của cộng đồng và tồn xã hội. Vì vậy
chúng tơi xin kiến nghị một số vấn đề sau.
1- Nhà trường cần có phịng học chức năng đầy đủ về cơ sở vật chất.
2- Phòng GD&ĐT Quỳ Châu quan tâm tới chất lượng của bộn môn hơn
nữa.
3- Sở GD&ĐT cần tổ chức hội thảo chuyên môn Mỹ thuật cụm các huyện
để trau dồi chuyên môn và giao lưu học hỏi giữa các huyện.
4- Phụ huynh cần quan tâm đến con em mình nhiều hơn, sát thực hơn đối
với việc học Mỹ thuật của các em, cụ thể là đồ dùng học tập
5- Giáo viên phải có lịng nhiệt tình, tâm huyết với chun mơn. Phải
thường xuyên sưu tầm, học hỏi kinh nghiệm cũng như mạnh dạn áp dụng những
phương pháp mới vào dạy học.
23


D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1

Đổi mới phương pháp dạy học trong những
năm 2000

NXB Giáo dục

2

Mỹ thuật những cách nhìn trong thời đại mới

NXB Mỹ thuật

3

Phương pháp dạy Mỹ thuật

Nguyễn Thị Nhung

4

Dạy Mỹ thuật cho trẻ em 6 đến 10 tuổi

Nguyễn Lăng Bình

5

Mỹ thuật Lớp 6

NXB Giáo dục

6

Mỹ thuật Lớp 7

NXB Giáo dục

7

Mỹ thuật Lớp 8

NXB Giáo dục

8

Mỹ thuật Lớp 9

NXB Giáo dục

9

Luật giáo dục

NXB Pháp lý

10

Quyền trẻ em

NXB Phụ Nữ

11

Giáo dục Mỹ thuật trong kỷ nguyên mới

Nguyễn Quốc Toản

12

Các trò chơi con trẻ

NXB Phụ Nữ

13

Tranh thiếu nhi

NXB Văn hoá

24


E. PHẦN PHỤ LỤC
1. Một số hình ảnh chụp hoạt động học tập của học sinh

25