Bài giảng Nhiễm khuẩn sơ sinh - BS. Huỳnh Thị Duy Hương

Huỳnh Thị Duy Hương
BS CK2 Nhi-Sơ sinh
TS Dịch Tễ Học
Giảng Viên Chính Bợ Mơn Nhi-ĐHYD Tp. HCM


Trình bày được định nghĩa nhiễm khuẩn sơ sinh
 Trình bày được các yếu tố nguy cơ làm gia tăng
tần suất nhiễm khuẩn sơ sinh
 Trình bày được các triệu chứng lâm sàng của
nhiễm khuẩn sơ sinh
 Trình bày được các xét nghiệm nhằm chẩn đoán
nhiễm khuẩn sơ sinh
 Liệt kê được các nguyên tắc điều trị nhiễm khuẩn
sơ sinh
 Trình bày được cách phòng ngừa nhiễm khuẩn
sơ sinh



I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.

ĐỊNH NGHĨA
DỊCH TỄ HỌC
LÂM SÀNG

CẬN LÂM SÀNG
CHẨN ĐÓAN NHIỄM KHUẨN SƠ SINH
ĐIỀU TRỊ
PHÒNG NGỪA – CHĂM SÓC SỨC KHỎE BAN
ĐẦU


Nhiễm khuẩn sơ sinh(NKSS): bệnh lý nhiễm khuẩn
mắc phải trước, trong hoặc sau sinh (30 ngày)
 Phân loại NKSS dựa vào
 Thời điểm mắc phải
 Bệnh nguyên
 Thời điểm bệnh cảnh nhiễm khuẩn xuất hiện



Các tên gọi liên quan đến NKSS:
 NK chu sinh: Bệnh nguyên mắc phải trước/trong khi
sinh, lây truyền theo hàng dọc từ Mẹ-Con, từ 2 tuần
trước sinh1 tuần sau sinh
 NK sớm: Các khởi bệnh 7 ngày đầu tiên sau sinh



NK sau sinh: mắc phải trong vòng 30 ngày sau sinh
 NK muộn: bệnh nguyên mắc phải từ đường sinh dục
của mẹ, khởi bệnh sau 7 ngày tuổi.
 NK Bệnh viện: là NKSS mắc phải do môi trường BV,
có biểu hiện sau 3 ngày tuổi.








Một bệnh lý thường gặp
Tử vong đứng thứ 2 sau HCSHH/SS
NK trong tử cung: 2%
NK trong khi sinh/trong tháng đầu:10%
Là hậu quả của nhiều tác nhân khác nhau


 Các bệnh cảnh đi kèm: Thường làm nặng và khó
khăn thêm việc điều trị.
VD: Bệnh màng trong(HMD) thường đi kèm viêm phổi.
Toan huyết suy chức năng thực bào của bạch
cầu nhân múi trung tính (neutrophil).


 Những yếu tố nguy cơ làm  tần suất mắc bệnh hoặc
tỷ lệ tử vong do NKSS
YT mẹ: Bệnh NK/thai kỳ, vỡ ối trước 24giờ gây NK ối
YT con: Sinh khó, sang chấn sản khoa, sinh non, giới
tính nam, sức đề kháng kém, da niêm dễ bị tổn thương
YT môi trường: Chỉ số nhiễm khuẩn, lượng người
vào thăm, nhiễm khuẩn BV, khoa SS quá tải,
người chăm sóc…

 Các đường lan truyền từ mẹ sang con
4 đường chính

Đường máu Nhau Thai

Đường từ ở nhiễm kh̉n ở tử cung(TC)
-Vào ối Thai
-Vào nhau Thai

Đường từ một ổ NK ngòai TC  Qua các màng vào
nước ối Thai

Đường từ âm đạo Thai khi tống thai ra ngoài


 Qua nhau và nước ối đến thai thường có các bệnh
 Nhiễm Toxoplasmose
 Giang mai bẩm sinh
 Rubella
 Nhiễm Cytomegalo virus
 Nhiễm Herpes virus
 Nhiễm HIV
 Sốt rét
 Nhiễm Liên cầu tan huyết nhóm B


 Qua âm đạo đến thai thường có các bệnh
 Nhiễm E.coli và các vi trùng gram (-) khác

 Nhiễm Lậu cầu
 Nhiễm Liên cầu tan huyết nhóm B.
 Nhiễm Chlamydia
 Nhiễm HIV
 Nhiễm Herpes virus.
 Nhiễm Siêu vi viêm gan B


Triệu chứng lâm sàng: Rất đa dạng, không điển hình,
không đặc hiệu, dễ trùng lấp, có thể khu trú/toàn thân,
thật rầm rợ/rất kín đáo
(1) Trẻ “khơng” khỏe mạnh

(2) Triệu chứng toàn thân
- Đứng cân hoặc sụt cân
- Rối loạn điều hoà thân nhiệt: sốt
cao, hạ thân nhiệt

(3) Triệu chứng thần kinh
- Cử đợng tăng hay dễ bị kích
thích
- Co giật
- Thóp phồng
- Giảm trương lực cơ
- Hôn mê

(4) Triệu chứng tim mạch
- Xanh tái
- Xanh tím và da nởi bơng
- Thời gian hồi phục màu da> 3

giây
- Nhịp tim nhanh > 160 lần/phút
- Huyết áp hạ


(5) Triệu chứng hơ hấp
- Xanh tím mơi và đầu chi
- Rên rỉ
- Rối loạn nhịp thở
- Thở nhanh > 60 lần/phút + co
kéo
- Ngưng thở > 20 giây

(6) Triệu chứng tiêu hoá
- Bú kém, bỏ bú
- Nôn ói
- Dịch dạ dày > 3 ml
- Tiêu chảy
- Chướng bụng

(7) Triệu chứng da niêm
(8) Triệu chứng huyết học
- Hồng ban
- Tử ban
- Vàng da sớm > 24 giờ
- Tụ máu dưới da
- Nốt mủ
- Xuất huyết nhiều nơi
- Phù nề
- Gan lách to

- Phù cứng bì (tiên lượng rất xấu)


 Vi

khuẩn gây nhiễm khuẩn sơ sinh trong 7 ngày đầu
là Streptococcus nhóm B, Listeria monocytogen,
E.coli, Treponema pallidum
 Vi khuẩn gây nhiễm khuẩn sơ sinh sau 7 ngày chủ
yếu là vi khuẩn gram (-)


 Hai bệnh cảnh lâm sàng chính
 NKSS sớm (7 ngày tuổi): bệnh cảnh phổ biến nhất là
nhiễm khuẩn huyết (NKH), kế đó là VMNM và VP bẩm
sinh có nguồn gốc trước/trong khi sinh.
 NKSS muộn (>7 ngày tuổi): NKH, VMNM, Viêm khớp xương, NK đường tiểu, Viêm phúc mạc tiên phát,
nguồn gốc sau sinh


 NKSS sớm
 Bệnh lý bào thai: TORCH
 Các bệnh khác
Viêm gan siêu vi B, Uốn ván, Nhiễm Listeria, Lao,
Nhiễm lậu cầu, Nhiễm HIV, Nhiễm Chlamydia, Sốt
rét


 NKSS muộn
 Nhiễm khuẩn huyết (NKH): Lâm sàng của bệnh lý toàn

thân được đi kèm theo bởi tình trạng nhiễm khuẩn
huyết, xảy ra trong tháng đầu tiên sau sinh
 Viêm màng não mủ (VMNM): Tổn thương màng não
chiếm 30 -50% các trường hợp NKHSS SS bị NKH
hoặc có tiền căn và triệu chứng nghi ngờ  chọc dò
tủy sống
 Nhiễm khuẩn đường tiểu: Vàng da, cấy nước tiểu &
máu có vi khuẩn


 NKSS muộn
 Viêm khớp - xương
Có khi khó phát hiện  phải thăm khám một cách có
hệ thống để tránh bỏ sót.
 Viêm phúc mạc tiên phát
Rất hiếm gặp. Lưu ý viêm ruột hoại tử xảy ra trong
bệnh cảnh NKH luôn có phản ứng thành bụng.
 Nhiễm khuẩn khác:
Viêm kết mạc, viêm dạ dày, viêm ruột, nhiễm khuẩn
bệnh viện…


 Huyết

học

CTM + PMNB + XN ĐÔNG MÁU
 Vi khuẩn học: Cấy, Nhuộm gram, soi, thử Latex (trước
khi cho KS)
 XN hỡ trợ khác

Khí máu: pH, PCO2, BE, PaO2, bilirubin/máu,
albumin/máu, CRP, Ion đồ/máu, đường/máu, X-quang
ngực bụng, nhóm máu, Coombs test.
 Vì

toan chuyển hóa là dấu hiệu báo động của NKSS; hạ
đường huyết, rối loạn điện giải luôn luôn có trong
NKSS…