Y ĐỨC TRONG THỰC HÀNH NGHỀ NGHIỆP

Đại Học Y Dược Thành phố Hồ chí Minh

Y ĐỨC
trong
THỰC HÀNH NGHỀ NGHIỆP
PGS.TS. Trần Xuân Mai
Khoa Y
Đại Học Y Dược Tp. Hồ chí Minh

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Định nghĩa y đức
2. Trình bày quá trình hình thành và phát
triển y đức
3. Nhận biết các giá trị y đức trong thực
hành nghề nghiệp
4. Trình bày mối quan hệ giữa luật pháp và
y đức

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


con người

con người
sinh vật học

xã hội học

Y đức
Y đạo

Y thuật

bệnh nhân
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Y Đức (Medical Ethics, Bioethics)
nghiên cứu và ứng dụng những giá
trị đạo đức (moral values), quyền
(rights) và bổn phận (duties) trong
lĩnh vực điều trị và nghiên cứu y học.
MSN Encarta 2009
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai

Y Đức chuẩn bị cho người sinh
viên y khoa khả năng nhận ra những
tình huống khó khăn và ứng xử theo
một phương cách có ngun tắc và lí
trí

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Y đức thời kỳ khởi
đầu ở Hi Lạp
Lời thề Hippocrates
(thế kỷ IV trước CN)

Giúp đỡ và

không làm hại bệnh nhân
(primum non nocere)
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Caraka Samhita, một cổ
văn tiếng Phạn ở Ấn Độ cách nay
2000 năm, viết về những điều người

thầy thuốc phải làm :

 “Ngày cũng như đêm, bất kể
được mời ra sao, người thầy
thuốc phải hết sức xoa dịu
nỗi đau của bệnh nhân với
tất cả con tim và tấm lịng
của mình. Khơng được rời bỏ
bệnh nhân dù rằng có thể
gặp nguy hiểm tính mạng
của mình.”

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Tôn Tư Mạo (Sun
Simiao), một lương y

Trung Quốc thế kỷ thứ I sau
CN, nhấn mạnh về lịng trắc
ẩn và cơng bằng:

 “...một thầy thuốc lớn
khơng quan tâm tới tình
trạng, sự giàu có hay
tuổi tác …. Nên đối xử
một cách cơng bằng với

mọi người …”

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Thời kỳ Hippocrates – thế kỷ XIX

bóng đêm
trung cổ
thực hành y khoa :

các giáo sĩ

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


nam dược
trị nam nhân

Tuệ Tĩnh
Nguyễn Bá Tĩnh

(1225 – 1399)
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


8 chữ
“Nhân - Minh - Đức - Trí Lượng - Thành - Khiêm Cần”
“Nghề thuốc là thanh cao nên
phải giữ phẩm chất cho trong
sạch”.
“Ngay cả khi chữa cho ai khỏi
bệnh rồi chớ có mưu cầu q
cáp, vì nhận q của người ta
thường sinh ra nể nang, huống
hồ đối với kẻ giàu sang tính khí
thất thường, mình cầu cạnh dễ
bị khinh thường”.
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai

Hải Thượng Lãn Ông
Lê Hữu Trác

(1720 – 1791)


Thời kỳ thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX

Với phương pháp
luận thực nghiệm,
y học đã thực sự
trở thành một
khoa học
Claude Bernard
(1813-1878)

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Sau Chiến tranh Thế giới lần thứ 2
• Phát triển khoa học kỹ thuật y học
 các vấn đề y đức mới phát sinh
• Tun Ngơn Tồn cầu về Quyền con

người (1948)
quyền được sống, quyền tự do ăn nói, bình
đẳng trước pháp luật, quyền kinh tế, xã hội, văn
hóa, quyền được hưởng các nguồn thực phẩm,
làm việc, giáo dục ……
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai

Quyền con người
● Chung cho mọi người, có ngay từ khi sinh ra;
● Đảm bảo sự tôn trọng nhân phẩm và giá trị
của mọi người;
● Không thể chuyển nhượng
● Tùy thuộc và hỗ tương
(quyền của mỗi người liên hệ mật thiết và tùy thuộc vào
việc thực hiện những quyền khác)

● Được quốc tế đảm bảo và được luật pháp
bảo vệ
________________________________________
WHO - Human Rights, Health and Poverty Reduction Strategies- 2008

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


TUN NGƠN GENEVA
(đã thơng qua Đại Hội Hiệp Hội Thầy Thuốc Thế Giới, tháng 9.1948)

Khi được chấp nhận là thành viên trong ngành y:
Tôi trân trọng cam kết dành trọn cuộc đời để phục vụ lồi
người;
Tơi tơn trọng và biết ơn các thầy cô,;
Tôi sẽ hành nghề với lương tâm và lòng nhân đạo;
Sức khỏe của bệnh sẽ là điều tơi quan tâm nhất;
Tơi sẽ giữ kín mọi bí mật, cho dù bệnh nhân đã qua đời;

Trong phạm vi trách nhiệm của mình, tơi sẽ làm hết sức
để để giữ gìn truyền thống danh dự và cao q của nghề
y.
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


TUN NGƠN GENEVA (tt)
Tơi xem các cộng sự như là anh chị em của mình;
Tơi khơng để cho vấn đề tuổi tác, bệnh tật, tín ngưỡng,
chủng tộc, giới, quốc tịch, chính trị, phái tính, địa vị xã hội
hay bất kỳ yếu tố nào xen vào bổn phận chăm sóc bệnh
nhân của mình;
Tơi đảm bảo tơn trọng cao nhất đối với sự sống của con
người;
Tôi sẽ không dùng kiến thức y khoa của mình để vi phạm
các quyền và tự do của con người, ngay cả khi đang bị đe
dọa;
Tôi trân trọng cam kết những điều trên, không bị ép buộc
và với tất cả vinh dự của mình .

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Thời kỳ cận đại và hiện đại

(cuối thế kỷ XX- đầu thế kỷ XXI)

Di truyền học hiện đại
Sinh học phân tử
Con người nắm các bí mật của tạo hóa
và có khả năng thay thế dần cơng việc
của tạo hóa

10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Proteomics

Genomics và các can thiệp
ngày càng sâu vào y học

Cừu Dolly
và vấn đề
nhân bản
vơ tính

Nutrigenomics và các thực
phẩm biến đổi
10/24/23
YDuc/SauDH
genes (GMF)
PGS.TS. TranXuanMai

Ranh giới giữa
CHÍNH ĐẠO

Y ĐỨC

và

TÀ ĐẠO
thật mong manh!!!
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai


Những Hiệp ước Quốc tế về
quyền con người
Quy ước quốc tế về loại trừ mọi hình thức Phân biệt
Chủng tộc (1966)
Hiệp ước về quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa (1966)
Quy ước quốc tế về loại trừ mọi hình thức Kỳ thị Phụ
nữ (1979)
Hiệp ước Liên Hợp Quốc chống Tra tấn (1984)
Hiệp ước quốc tế về quyền của Trẻ em (1989)
Quy ước quốc tế về bảo vệ quyền của những Lao
động Di cư và thành viên trong gia đình (1990):
Quy ước về quyền của người Khuyết tật (2006).
___________________________________________________________________________________________________________________________________

WHO - Human Rights, Health and Poverty Reduction Strategies- 2008
10/24/23

YDuc/SauDH
PGS.TS. TranXuanMai