Kiểng Nam bộ - một bản sắc văn hoá docx

Kiểng Nam bộ - một bản sắc văn hoá
Văn minh miệt vườn ở Nam bộ xưa kia và văn minh đô thị ngày nay không
thể không kể đến sự có mặt của cây kiểng. Trồng kiểng, chơi kiểng là cả một
nghệ thuật công phu, tinh tế. Những năm gần đây, ở thành thị và nông thôn
phong trào chơi cây kiểng phát triển rất mạnh, ngoài yếu tố đam mê nghệ
thuật thẩm mỹ của những nghệ nhân, tài tử, tao nhân mặc khách, thì kinh
doanh, sản xuất cây kiểng cũng là một nghề đang ăn nên làm ra.


Bộ nguyệt quế bon sai độc đáo của ông Tám Ẩn, quận 7, TPHCM
Ảnh: T.T.V

Đặc tính hàng đầu của kiểng là những loại cây chậm lớn, sống được lâu
dài trong điều kiện khắc nghiệt, có thân, cành, lá hội đủ những tiêu chuẩn
thẩm mỹ và triết lý trong nghệ thuật tạo hình.

Dưới đây là một số cây kiểng tiêu biểu có mặt ở Nam bộ, được ưa
chuộng hiện nay:



Mẫu tử

Bùm sụm là loại cây có lá nhỏ, xanh bóng mượt như thoa mỡ. Trổ hoa
kết trái vào mùa xuân, hoa trắng, trái xanh, khi chín đỏ óng, nổi bật trên nền
xanh đậm của lá, tạo nên sự tương phản hài hòa, cân đối. Bùm sụm thích
nghi nơi đất cao ráo, không ẩm thấp, ánh sáng nhiều.

Kim quít có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Nam bộ từ xa
xưa. Đây là loại cây rất chậm lớn, trồng và chăm bón tốt đến năm mươi năm
chỉ to bằng cổ tay. Kim quít thường trồng trong chậu, lá xanh mướt màu

ngọc bích, trái nhỏ như mút đũa, đỏ mọng, sum suê. Có những cây già lão
nhưng vẫn đầy sức sống, cành lá mạnh mẽ, đôi khi có địa y ký sinh, trông rất
cổ quái và ấn tượng. Kim quít nằm trong “top ten” của cây kiểng quý.



Hoa kiểng ngày Tết

Mai vàng là loại cây kiểng phổ biến nhất, tượng trưng cho sự may mắn
cũng như sự thanh cao. Nó nằm trong bộ tứ, thể hiện bốn mùa trong năm:
mai - lan - cúc - trúc. Ở Nam bộ và Trung bộ, bất cứ nhà nào cũng có chưng
mai vàng trong những ngày đầu năm. Nhưng để có một gốc mai kiểng hay
một bộ mai kiểng đẹp, quí, người sành điệu cũng lắm công phu truy tìm,
chăm sóc. Một gốc mai có tuổi đời vài ba trăm năm, gốc một người ôm
không giáp, có giá vài trăm triệu không phải là dễ kiếm.



Huynh đệ

Cà đam là loại cây kiểng có nguồn gốc cây rừng bản địa, chậm lớn,
nhưng lớn hoài, thân cao to, mạnh mẽ, lá có màu xanh sậm, nhỏ như lá kim
quít, dáng dấp vạm vỡ, hiên ngang, cân đối. Cà đam nhân giống bằng cách
chiết cành, nhưng tỉ lệ ra rễ thấp. Gần đây, người ta đã nhân giống được
bằng hạt và phổ biến khá rộng rãi. Cây dễ trồng, dễ thích nghi nhưng nghệ
thuật tạo dáng, hình mới là sự quyết định giá trị của cây kiểng.

Me, khế là loại cây kiểng truyền thống có hàng thế kỷ trước. Me và khế
có lá nhỏ, tươi xanh, trồng trong chậu rất chậm lớn, đôi khi có hoa, đậu trái.
Loại cây kiểng này dễ kiếm nhưng đòi hỏi rất nhiều công chăm sóc và sự

sáng tạo của các nghệ nhân, người chơi. Ngày nay loại cây kiểng này không
còn liệt vào hàng quý hiếm nữa, do được phổ biến khá nhiều. Người bình
dân có thể chơi loại kiểng này dễ dàng.



Mai chiếu thủy

Sứ đại (còn gọi là chăm-pa) là loại cây kiểng có từ lâu đời, sống trên
nền đất khô, phổ biến ở Nam Trung bộ, về sau di thực xuống phương Nam.
Loại cây kiểng này không chịu ẩm, hoa trắng có nhụy phơn phớt vàng, mùi
thơm ngan ngát rất quyến rũ. Sứ đại sống trong chậu lâu lớn, tạo hình cho nó
rất công phu do thân giòn xốp, dễ gãy. Bởi có đặc tính dễ nhân giống (giâm
cành), nên sứ đại rất phổ biến trong nhân dân. Người ta nhân ra hàng trăm
cây trong chậu nhỏ, sau đó tìm dáng cây nào đẹp nhất cho vào chậu lớn hoặc
hạ thổ. Mấy năm gần đây, có sứ Thái du nhập vào Việt Nam, loại này có hoa
màu đỏ tươi rất đẹp.



Mai chiếu thủy
Ngoài một số cây tiêu biểu kể trên còn có: gừa, si, sộp, săn máu, tử kinh,
nguyệt quế, ngâu, bồ đề, thiên tuế, dừa, cọ, cau kiểng

Cây kiểng ở Nam bộ rất phong phú, có đến hàng trăm chủng loại từ quý
hiếm đến bình dân thích hợp cho nhiều giới chơi. Thường người ta lấy “hình
dạng” và “bộ” để làm tiêu chí giá trị cho chất lượng cây kiểng.

Ngày nay, do sự phát triển của khoa học kỹ thuật cùng với sự tiếp nhận
những trào lưu mới trong xu thế hội nhập, các nền văn hóa tác động lẫn nhau

rất mạnh mẽ. Thú chơi cây kiểng của người Việt cũng như một số loại hình
văn hóa khác đã góp phần gìn giữ được những đặc trưng, giá trị của một nền
văn hóa giàu tính nhân văn, đậm đà bản sắc dân tộc ấy là nền văn minh lúa
nước.