Báo cáo biện pháp thi giáo viên giỏi ngữ văn biện pháp “rèn luyện kỹ năng viết đoạn cho học sinh ”

BÁO CÁO
BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC GIẢNG DẠY
“Rèn luyện kỹ năng viết đoạn cho học sinh ”
1. Lý do chọn biện pháp
- Viết đoạn văn là nhằm mục đích luyện cho học sinh ý thức tự tu dưỡng,
biết u thương, q trọng gia đình, bạn bè, lịng yêu nước, yêu chủ nghĩa
xã hội, biết hướng tới những tình cảm cao đẹp như lịng nhân ái, tơn trọng
lẽ phải, sự công bằng, căm ghét cái xấu, cái ác, hướng thiện. Cũng từ đó,
rèn cho các em tính tự lập, có tư duy sáng tạo, bước đầu có năng lực cảm
thụ các giá trị chân, thiện, mỹ trong nghệ thuật mà trước hết là trong văn
học; có năng lực thực hành và năng lực sử dụng Tiếng Việt như một công
cụ để tư duy và giao tiếp.
- Qua đoạn văn, các em bộc lộ những tri thức, vốn sống, tư tưởng, tình
cảm của cá nhân, qua đó giáo viên có dịp hiểu HS, từ đó uốn nắn, điều
chỉnh vốn sống, nhận thức, tư tưởng, tình cảm phù hợp đối tượng học
sinh…
- Rèn luyện kỹ năng viết đoạn văn là bước đi đầu để học sinh làm tốt phần
làm văn nói chung. Đó cũng là bản lề để các em làm tốt hơn phần văn nghị
luận về một tác phẩm văn học nói riêng.
Vơí các lý do trên tơi đã chọn biện pháp “Rèn luyện kỹ năng viết đoạn
cho học sinh ” làm đề tài báo cáo trong hội thi lần này.
2. Nội dung biện pháp
2.1. Thực trạng viết đoạn văn biểu cảm của học sinh trường THCS
Trường Sơn trước khi áp dụng đề tài.
- Khách quan do phân môn tập làm văn là một phân mơn học khó, trừu
tượng, học sinh không hứng thú khi học.
- Học sinh hiểu sơ sài về mặt lý thuyết. Việc tìm hiểu các đoạn văn mẫu
cịn hạn chế. Do đó, khi viết học sinh khơng xác định chính xác đề bài, chủ
đề và bố cục đoạn văn cho hợp lý, dẫn đến việc phân bố thời gian, số lượng
câu cho các đoạn, các ý lớn, ý nhỏ chưa rõ ràng, cụ thể. Vì vậy, có nhiều
trường hợp viết thừa hoặc thiếu, q trình lập luận, trình bày chưa chặt chẽ,

logic, sinh động, chưa biết vận dụng các phương pháp liên kết trong một
1


đoạn văn hoặc nhiều đoạn văn, sử dụng ngôn ngữ không phù hợp trong
đoạn văn.
- Học sinh chưa phân biệt rõ bài văn và đoạn văn, nên khi viết về đoạn văn
các em thường mắc lỗi ở chỗ đoạn văn vẫn phân thành bố cục như bài văn.
2.2. Biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
- Hiểu và nắm được đặc điểm tâm lý từng đối tượng học sinh.
- Điều quan trọng nhất khi viết đoạn văn là học sinh phải nắm vững các
thao tác, cách thức trình bày đoạn văn, để từ đó phát triển thành kỹ năng,
kỹ xảo, thói quen.
- Khi viết một đoạn văn, học sinh phải hiểu được đặc điểm của đoạn văn.
Mỗi đoạn văn tập trung biểu đạt một tình cảm chủ yếu như: yêu thiên
nhiên, yêu loài vật, yêu con người, yêu thương trường lớp, bạn hữu, yêu
gia đình, yêu quê hương đất nước, ghét thói tầm thường, độc ác.
- Giáo viên phải tổ chức hướng dẫn như thế nào để học sinh phát hiện ra
các ý chính của bài mà đề u cầu. Có như vậy việc tìm ý, triển khai ý mới
trở thành kỹ năng ở các em. Tránh tình trạng khi viết đoạn lại khơng trúng
với ý mình đã xác lập, viết lan man, từ ngữ nghèo nàn, không thể hiện
được cảm xúc, tình cảm của người viết.
- Cũng như các bài văn khác, đoạn văn cũng có những yêu cầu cụ thể nhằm
giúp học sinh nắm một cách khái quát về mặt hình thức cũng như nội dung
đoạn văn. Từ đó, các em mới có thể viết đoạn (xây dựng đoạn) đúng yêu
cầu.
- Và thao tác cuối cùng trong một giờ luyện vết đoạn văn là luyện nhận xét
văn người, sửa văn mình. Đây cũng là khâu quan trọng, giúp học sinh nhận
ra những mặt sáng, góc khuất trong bài văn của mình để phát huy điểm
sáng, khắc phục hạn chế. Đồng thời, các em học hỏi cái hay ở bài văn của

bạn mà bài văn của mình chưa có hoặc chưa làm được.
- Cách luyện tập viết đoạn văn ở đây là cách cơ bản, chúng ta nên cố gắng
thực hành. Trước khi thực hành đề bài, các em đọc kỹ phần dẫn giải, tiếp
nhận về lý thuyết rồi bắt tay vào làm theo sáng tạo.
- Khi nhận xét, đánh giá học sinh, giáo viên cần quan tâm, sát sao đánh giá,
nhận xét đúng năng lực của mỗi học sinh. Ở đây đòi hỏi sự nhạy cảm của
người thầy trước yêu cầu thực hành, trước thao tác và kỹ năng làm bài của
học sinh. Giáo viên phải kiên trì, khơng nên nóng vội, có tinh thần trách
nhiệm cao trong việc đánh giá, nhận xét kết quả bài làm của học sinh. Phải
tùy từng đối tượng học sinh để vận dụng cho phù hợp và có hiệu quả.
2


-Tuy nhiên, “Rèn luyện kỹ năng viết đoạn cho học sinh ” là một việc làm
khó (do đặc trưng của mơn học) nên giáo viên thường thiếu kiên nhẫn cịn
học sinh thường lúng túng. Vì vậy, khi dạy các tiết học thực hành luyện
viết đoạn văn cho học sinh, giáo viên cần chú ý hướng dẫn cụ thể các bước
thiết lập đoạn văn biểu cảm như: cách tìm hiểu đề, tìm ý, tìm câu chủ đề và
qua đó ta có thể phát triển thành đoạn văn. Bên cạnh đó, giáo viên cũng
nên hướng dẫn học sinh cách dùng các phép liên kết, các từ ngữ liên kết và
mối quan hệ giữa các câu, các đoạn để sắp xếp trình bày cho hợp lí, logic.
- Giáo viên phải sưu tầm các kiểu đoạn văn mẫu tiêu biểu, phong phú ở các
dạng như: quy nạp, diễn dịch, song hành, móc xích có chất lượng để học
sinh tham khảo, vận dụng vào việc thiết lập, xây dựng đoạn văn ngày càng
có chất lượng hơn. Đặc biệt, giáo viên cần khai thác triệt để và tăng cường
vận dụng CNTT- máy chiếu, các dạng đoạn văn, soạn kỹ lưỡng, gạch
chân, bôi đen những câu chủ đề để khi chiếu máy để học sinh dễ theo dõi
và khắc sâu kiến thức.
2.3. Hiệu quả của biện pháp đối với yêu cầu nâng cao chất lượng
công tác giảng dạy, phù hợp với đối tượng học sinh, thực tiễn nhà

trường, địa phương.
Sau khi áp dụng biện pháp “ Rèn luyện kỹ năng viết đoạn văn ” cho học
sinh
tôi nhận thấy:
a. Đối với học sinh:
+ Học sinh đã dành thời gian đọc, tiếp cận vấn đề nhiều hơn. Vì vậy các
em đã tìm tịi, suy nghĩ để chuẩn bị bài có hiệu quả.
+ Tạo cho học sinh tính nhạy bén, năng động, sáng tạo và hứng thú với giờ
học
+ Mặt khác, hạn chế tối đa thời gian “chết” đối với học sinh, khơng để cho
các em có cơ hội tham gia vào các hoạt động vơ bổ ngồi giờ học.
+ Các em tích cực tham gia vào các hoạt động tìm hiểu các vẫn đề xảy ra
trong tự nhiên, các hiện tượng ngoài thực tiễn, tạo sự hứng thú, chủ động
hơn trong học tập, u thích mơn ngữ văn, các bài kiểm tra thường xuyên,
kiểm tra định kỳ có hiệu quả.
b. Đối với giáo viên:

3


+ Thúc đẩy giáo viên đầu tư nhiều hơn trong công tác chuẩn bị, thiết kế
giáo án cho phù hợp với tinh thần đổi mới phương pháp dạy học theo
hướng “lấy học sinh làm trung tâm”.
+ Đầu tư nghiên cứu kiến thức có liên quan để giúp các em chiếm lĩnh nội
dung bài học, giúp giáo viên nâng cao trình độ chun mơn và hiểu biết xã
hội. Vì vậy giáo viên chủ động trong việc thiết kế cách hoạt động của bản
thân và của học sinh, trong thực hiện nhiệm vụ giáo dục của mình.
+ Giáo viên chủ động, linh hoạt trong khâu tổ chức, hướng dẫn học sinh tự
khai thác và chiếm lĩnh tri thức; mặt khác tránh được sự lúng túng bị động
khi học sinh viết về đoạn văn có chủ đề khác nhau.

c. Đối với nhà trường:
- Chất lượng đại trà môn ngữ văn được nâng lên, số lượng học sinh yếu
kém giảm, đáp ứng được chỉ tiêu của bộ môn đối với nhà trường.
- Chất lượng thi vào lớp 10 hàng năm đối với môn ngữ văn ln đứng vị trí
1;2;3 tồn huyện.
- Chất lượng học sinh giỏi: hàng năm tơi ln có HSG cấp huyện, đồng đội
luôn xếp tốp 10 của huyện, và nhiều học sinh tham gia đội dự tuyển HSG
cấp tỉnh.
2.4. Các kết quả, minh chứng về sự tiến bộ của học sinh khi ấp dụng
biện pháp
Sau khi áp dụng biện pháp “Rèn luyện kỹ năng viết đoạn văn cho học
sinh ” với nội dung như khảo sát ở cuối mỗi năm học và kết quả như sau:
* Chất lượng đại trà
- Cuối năm học : 2020-2021 khi chưa áp dụng biện pháp.
Mức độ hiểu bài của học sinh
TT

Giỏi

Khá

TB

Yếu

Số
lượn
g

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

9A

27

0

0

3

11,
2

14

51,8

10

37

9B

33

9

27,3

10

14

42,4

0

0

Tổng

60

9

15

13

30,
3
21,

28

46,7

10

16,6

4


7
- Cuối năm học : 2021-2022: Sau 1 năm áp dụng biện pháp
Số
lượng
66

Mức độ hiểu bài của học sinh
Giỏi

Khá

TB

Yếu

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

12

18.2

19

28.9

32

48.5

3

5.1

- Cuối năm học : 2022-2023 sau gần 2 năm ấp dụng biện pháp
Số
lượng
60

Mức độ hiểu bài của học sinh
Giỏi

Khá

TB

Yếu

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

14

23.3

18

30

27

45

1

1.67

*Chất lượng thi vào lớp 10
Năm học

ĐTB

Xếp thứ

2019-2020

1

2020-2021

2

2021-2022

8,08

3

2022-2023

7,74

2

*Chất lượng học sinh giỏi
Năm học

Đạt giải

2019-2020

Ba

Khối
8

2020-2021

Ba; KK

8

7

2021-2022

nhì

Khối 7

Thi giao lưu Trần
phú

2022-2023

Ba

7

3. Kết kuận
5

Xếp thứ
7

4


“ Biện pháp Rèn luyện kỹ năng viết đoạn cho học sinh ” có tầm quan
trọng rất lớn trong hoạt động dạy học ở bộ mơn Ngữ văn. Vì đây là phân
môn thực hành tổng hợp ở mức độ cao, nó có mối tương quan chặt chẽ với
văn bản và tiếng Việt. “ Biện pháp Rèn luyện kỹ năng viết đoạn cho học
sinh ” là giúp cho học sinh nắm bắt văn bản, biết xây dựng các loại văn
bản thông thường. Từ đó, rèn luyện kỹ năng diễn đạt đúng, hay bằng các
hình thức, thao tác mà chủ yếu là viết đoạn văn một cách sáng tạo, tổng
hợp từ những kiến thức mà học sinh tiếp thu được qua phân môn Tiếng
Việt và Văn học.
Qua việc rèn luyện kỹ năng thiết lập đoạn văn cũng trực tiếp giúp cho
học sinh bộc lộ trí tưởng tượng, óc sáng tạo và từ đó giáo dục, uốn nắn,
điều chỉnh những hạn chế, lệch lạc, hướng các em đi đúng với những tình
cảm tốt đẹp, giàu tính nhân văn. Cũng thơng qua việc rèn luyện kỹ năng
thiết lập đoạn văn biểu cảm, các em được bồi dưỡng về tâm hồn, trí tuệ,
biết rung động trước cái đẹp, biết xúc động cảm thông trước những mảnh
đời bất hạnh, hướng tới những giá trị chân, thiện, mỹ; có năng lực sử dụng
ngơn ngữ, biết tích lũy vốn kiến thức và vận dụng tốt trong mọi hoàn cảnh
giao tiếp.
4. Cam kết
Trên đây là những biện pháp “Rèn luyện kỹ năng viết đoạn cho học sinh
” tôi đã thực hiện và thấy có hiệu quả cao trong quá trình dạy học tại đơn
vị, mong rằng nó sẽ bổ ích với bạn bè và đồng nghiệp. Tôi rất mong được
sự đóng góp ý kiến chân thành từ Ban giám khảo, từ q thầy cơ, bạn bè và
đồng nghiệp nhằm bổ sung, để tôi rút kinh nghiệm và học hỏi trong q
trình cơng tác. Tơi xin cam đoan đây là biện pháp của bản thân tôi đã áp
dụng và thực hiện, không sao chép copy của người khác.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

XÁC NHẬN CỦA HIỆU
, ngày ... tháng 9 năm 2023
TRƯỞNG
Người báo cáo

6


7