Nghiên cứu khoa học " KếT QUả GIÂM HOM re hương phục vụ trồng rừng bảo tồn nguồn gen " ppt

KếT QUả GIÂM HOM re hương phục vụ trồng rừng bảo tồn nguồn gen
Nguyễn Hoàng Nghĩa, Trần Văn Tiến
Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam
Re hương có tên khoa học là Cinnamomum parthenoxylon Meisn, thuộc họ Long
não (Lauraceae), là loài cây lấy gỗ kết hợp lấy tinh dầu, có phân bố rải rác chủ yếu
ở các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Mặc dù có phân bố khá rộng song không
tập trung, lại bị khai thác mạnh kể cả chặt cây, lá và đào cả rễ để cung cấp tinh dầu
xá xị nên re hương đang đứng trước nguy cơ bị tiêu diệt và đã được ghi vào Sách
đỏ Việt Nam (1996). Do cây đã bị khai thác tàn kiệt nên khó tìm thấy cây trưởng
thành để thu hái giống gieo ươm phục vụ cho các nhu cầu trồng rừng và bảo tồn.
Hiện nay một số loài cây bản địa quý cũng đã được nhân giống thành công bằng
hom và bước đầu trồng rừng cây hom có triển vọng như bách xanh, pơ mu, thông
đỏ, hồng tùng ở Lâm Đồng (Nguyễn Hoàng Nghĩa và Trần Văn Tiến, 2002; 2004),
do vậy re hương cũng đã được chọn là đối tượng thử nghiệm giâm hom và gây
trồng rừng bằng cây hom trong vài năm gần đây.
1. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu
1.1. Vật liệu giâm hom: Hom chồi của loài re hương (Cinnamomum
parthenoxylon Meisn) thu tại Lâm Đồng từ rừng tự nhiên đã được thử nghiệm
giâm hom làm cây đầu dòng và trồng vào vườn cung cấp hom. Sau 2 năm trồng,
cây cho một số lượng hom đủ lớn nên đã được thu để bố trí thí nghiệm.
Thời gian thí nghiệm: Từ tháng 5 năm 2003 đến tháng 4 năm 2004, trên giá thể
cát, tại nhà kính và vườn ươm Trung tâm Lâm sinh Lâm Đồng (thành phố Đà Lạt),
thuộc Viện KH Lâm nghiệp Việt Nam. Do khí hậu quanh năm mát mẻ và điều
kiện giâm hom trong nhà kính ổn định nên nghiên cứu nhân giống hom đã thực
hiện cho hai mùa chính là mùa mưa (tháng 5 đến tháng 9 - 2003) và mùa khô
(tháng 1 đến tháng 4 - 2004).
1.2. Các thuốc kích thích ra rễ: Ba loại thuốc ra rễ được sử dụng là AIA (axit
indol axetic), AIB (axit indol butiric) và ANA (axit naphtalen axetic) ở dạng bột
với các nồng độ 0,5; 1,0 và 1,5%. Đối chứng là các hom không xử lý với các chất
kích thích ra rễ nêu trên. Các hom được nhúng vào thuốc bột theo các nồng độ
khác nhau, sau đó được cấy vào giá thể cát trong nhà kính.

1.3. Số liệu: Các số liệu được thu thập là thời gian ra rễ, tỷ lệ ra rễ (%), chiều dài
rễ dài nhất và chỉ số ra rễ (bằng cách nhân số lượng rễ trên hom với chiều dài rễ
dài nhất).
2. Kết quả
2.1. Kết quả giâm hom mùa mưa(tháng 5 đến tháng 9/2003)
Có thể nhận thấy từ Bảng 1 là vào mùa khô, không cần sử dụng chất kích thích ra
rễ thì giâm hom re hương cũng cho kết quả khả quan, vì đối chứng cho tỷ lệ ra rễ
đạt 50%, trong khi các chất kích thích lại đem lại tỷ lệ thấp hơn, cao nhất cũng chỉ
đạt 45%. Điều đáng lưu ý là thời gian ra rễ kéo dài tới 4 tháng và tỷ lệ ra mô sẹo
của các chất kích thích lại lớn hơn nhiều.
Xét về chất lượng bộ rễ thì các chất kích thích ra rễ AIB và ANA nồng độ cao (1
và 1,5%) cho số lượng rễ trên hom cao nhất và chiều dài rễ dài nhất. Số rễ nhiều
và rễ dài tạo điều kiện tốt nhất cho cây hom sinh trưởng ổn định khi được trồng ra
ngoài hiện trường. Chỉ số ra rễ của 4 công thức trên đều đạt cao nhất.
Bảng 1: Tỷ lệ ra rễ ở các công thức giâm hom
Tỷ lệ
Ra rễ Mô sẹo Chết
Công thức

Nồng độ

(%)
Số lượng

cành
giâm
N % N % N %
Đối chứng

0 20 10

50
2 10 8 40
AIA
0,5
1
1,5
20
20
20
6
7
5
30
35
25
2
9
9
10
45
45
12
4
6
60
20
30
AIB
0.5
1

1,5
20
20
20
9
7
3
45
35
15
7
6
10
35
30
50
4
7
7
20
35
35
ANA
0,5
1
1,5
20
20
20
4

4
5
20
20
25
6
8
9
30
40
45
10
8
6
50
40
30
Bảng 2: Chất lượng rễ theo các công thức giâm hom
Công thức Nồng độ (%)
Số lư
ợng rễ trung
bình/hom
Chiều dài rễ
dài nhất (cm)

Chỉ số ra rễ
Đối chứng 0 3,4 4,9 16,66
AIA
0,5
1

1,5
1,8
2,4
2,4
4
5,8
6,1
7,2
13,92
14,64
AIB
0,5
1
1,5
2,8
3,7
4,7
5,7
6,9
6,7
15,96
25,53
31,49
ANA
0,5
1
1,5
3,2
4,3
4,4

4,2
8,8
7,9
13,44
37,84
34,76
2.2. Kết quả giâm hom mùa khô(tháng 1/2004 đến tháng 4/2004)
Điều dễ dàng nhận thấy là giâm hom re hương vào mùa khô cho tỷ lệ ra rễ cao hơn
hẳn mùa mưa và thời gian ra rễ ngắn hơn (chỉ trong vòng 3 tháng), đặc biệt là ở
các công thức xử lý chất kích thích ra rễ. Công thức đối chứng giâm hom mùa khô
cho tỷ lệ ra rễ bằng đúng một nửa của mùa mưa. Cả 3 nồng độ của AIA, hai nồng
độ thấp (0,5 và 1,0%) của AIB và ANA đều cho tỷ lệ ra rễ cao trên 2 lần đối
chứng. Hầu hết các công thức trên đều cho số lượng rễ cao nhất và chiều dài rễ dài
nhất, và cũng như vậy chỉ số ra rễ cũng là cao nhất.
Bảng 3: Tỷ lệ ra rễ theo các công thức giâm hom
Tỷ lệ
Ra rễ Mô sẹo Chết
Công thức

Nồng độ

(%)
Số lượng

cành giâm

N % N % N %
Đối chứng

0 20 5 25 5 25 10 50

IAA
0,5
1
1,5
20
20
20
13
13
12
65
65
60
5
5
7
25
25
35
2
2
1
10
10
5
IBA
0.5
1
1,5
20

20
20
10
12
4
50
60
20
6
8
8
30
40
40
4
0
8
20
0
40
NAA 0,5 20 12 60 6 30 2 10
1
1,5
20
20
9
5
45
25
5

10
25
50
6
5
30
25
Bảng 4: Chất lượng hom giâm
Công thức Nồng độ (%)

Số lượng rễ
trung bình/hom

Chiều dài rễ
dài nhất (cm)

Chỉ số ra rễ
Đối chứng 0 2,8 8,4 23,52
IAA
0,5
1
1,5
5,2
3,8
2,5
8,2
7,5
4,5
42,64
28,5

11,25
IBA
0,5
1
1,5
3
3,7
5,5
7,7
6,5
7,0
21,0
24,05
38,5
NAA
0,5
1
1,5
7,3
10,1
5
2,0
10,9
8,5
14,6
110,1
42,5
3. Kết luận và khuyến nghị.
3.1. Kết luận.
Giâm hom re hương vào mùa khô cho tỷ lệ ra rễ cao hơn hẳn so với mùa mưa. Các

chất kích thích ra rễ không đem lại tỷ lệ ra rễ cao hơn trong mùa mưa so với đối
chứng, ngược lại hầu hết các công thức xử lý đều ra rễ với tỷ lệ cao hơn hẳn (đạt
tới 65%) và chỉ số ra rễ cao hơn. Như vậy giâm hom re hương là một phương thức
nhân giống hiệu quả đối với cây re hương.
3.2. Khuyến nghị.
Re hương là cây được ghi vào Sách đỏ Việt Nam nên cần mau chóng bảo tồn
thông qua bảo vệ tại chỗ hoặc gây trồng rừng mới, do vậy bên cạnh nhân giống
bằng hạt thì nhân giống hom là một biện pháp hữu hiệu giúp có đủ nguồn giống
cần thiết cho việc xây dựng các quần thụ bảo tồn.
Re hương khó tìm thấy cây mẹ trưởng thành để thu hái hạt nên giâm hom là có
hiệu quả hơn cả trong việc nhân giống phục vụ trồng rừng bảo tồn cũng như trồng
rừng diện lớn hơn sau này khi có đủ điều kiện cần thiết.
Số lượng cây mẹ cần thu hái giống cho giâm hom phải là 20 cây trở lên để đảm
bảo sản xuất một lượng lớn cây hom có nền tảng di truyền đủ lớn.